Κιμάς: Από πού προέρχεται η λέξη

Μία από τις τουρκικές λέξεις που έχουν ενσωματωθεί απολύτως στη γλώσσα μας είναι βέβαια και η λέξη κιμάς, από το τουρκικό “kiyma”, που σημαίνει ακριβώς “λεπτοκομμένο, αλεσμένο κρέας,” μέχρι να αποτελέσει αυτό μια πολτώδη μάζα. Η λέξη παράγεται από το ρήμα “kiymak”, που σημαίνει “κόβω, κομματιάζω”.

Τώρα, τα ευγενή προϊόντα αυτού του πολτοποιημένου κρέατος, είναι κάποια αγαπημένα σε πολλούς φαγητά, όπως οι κεφτέδες και τα μπιφτέκια. Κρεατοσφαιρίδια και τα δύο, με την προσθήκη μυρωδικών και άλλων υλικών, όπως τα αβγά και το ψωμί, μικρότερος και συνήθως τηγανητός ο κεφτές, μεγαλύτερο και συνήθως ψητό το μπιφτέκι, αποτελούν εδέσματα όχι μόνο της γαστριμαργίας, αλλά και της ετυμολογίας.

Ο κεφτές, ή κιοφτές, προέρχεται από το τουρκικό “kofte”, το οποίο, και να με συγχωρήσουν οι ελληνόψυχοι, δεν παράγεται όπως θέλουν να πιστεύουν κάποιοι, από το βυζαντινό “σύγκοπτον ή κοπτόν” κρέας, αλλά από το περσικό “kofta”, του ρήματος “kuftan” που σημαίνει “κοπανάω, αλέθω”.

Τώρα, για το μπιφτέκι: εδώ, κανείς δεν ερίζει για την καταγωγή του: η λέξη παράγεται από το γαλλικό “bifteck”, που κι αυτό με τη σειρά του προέρχεται από το αγγλικό “beefsteak”, δηλαδή φιλέτο, φέτα βοδινού κρέατος. Να κλείσουμε την κιμαδολογία με μια προσωπική καταγραφή: στο Άγιο Όρος, προ ετών, είχα φάει ένα εξαιρετικό πιάτο μακαρόνια με κιμά. Τη στιγμή που θυμήθηκα πως δεν καταναλώνεται ποτέ κρέας στην Αθωνική Πολιτεία, διαπίστωσα πως ο κιμάς ήταν από χταπόδι… Αργότερα προσπάθησα να το μαγειρέψω στο σπίτι – βγήκε μια αηδία και μισή.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.