Ρόδος: Από πού κρατά η σκούφια της Μέρος 1ο

Γιατί και πώς και πότε ονομάστηκε Ρόδος αυτό το πανέμορφο νησί των 1.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το μεγαλύτερο της Δωδεκανήσου, και το τέταρτο σε εμβαδόν ολόκληρης της Ελλάδας, μετά την Κρήτη, την Εύβοια και τη Λέσβο; Και με ποια άλλα ονόματα ήταν γνωστό από τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού, από τότε που πρωτοπάτησαν το πόδι τους στις ακτές του οι Κάρες, οι Φοίνικες, οι Μινωίτες και οι Δωριείς;

Πρώτα πρώτα να πούμε, πως το τοπωνύμιο Ρόδος, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, κατ’ αρχήν είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Πιθανώς να προέρχεται από το προφανές, το ρόδο, το τριαντάφυλλο, που υιοθέτησαν οι αρχαίοι κάτοικοι του νησιού ως έμβλημα του θεού Ήλιου. Τώρα, από ‘κει και πέρα έχουμε ένα σωρό άλλες ονομασίες για το «σμαραγδένιο νησί», ή το «Νησί του Ήλιου», ή το «Νησί των Ιπποτών»:

«Αιθρία» για το ωραίο κλίμα της, «Αστερία» για τον έναστρο ουρανό της, «Αταβυρία» από το ψηλότερο όρος της, τον Αττάβυρο, «Ηλιάς» λόγω της εκτεταμένης ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια του έτους και «Κορυμβία» για το σχήμα κορύμβου που καταλήγει σε δυο κορυφές. Να πούμε πως ο κόρυμβος σημαίνει τον κότσο, αυτό το χτένισμα που τα μαλλιά πιάνονται ψηλά στο κεφάλι. Επίσης, κόρυμβος, στα αρχαία ελληνικά είναι η περικεφαλαία, το κράνος.

Επίσης, η Ρόδος ονομάστηκε «Μακαρία» δηλαδή ευτυχισμένη, «Οφιούσα – Ολόεσσα – Φιδούσα» γιατί είχε πολλά φίδια, «Πελαγία» γιατί το νησί αναδύθηκε μέσα από το πέλαγος, «Ποιήεσσα» για την πλούσια βλάστηση της, «Ποντία» δηλαδή θαλασσινή, «Σταδία» επειδή το σχήμα του νησιού είναι σαν αρχαίο στάδιο, «Τελχινίς» από τους πρώτους μυθικούς κατοίκους της,  τους Τελχίνες, «Τρινακρία» γιατί το σχήμα της αποτελείται από δύο τρίγωνα, «Ελαφούσα» λόγω του ντόπιου ελαφιού, που λέγεται Πλατώνι ή dama dama, το γνωστό σύμβολο του νησιού, που λέγεται πως το έφεραν στη Ρόδο οι Σταυροφόροι. Ακόμα, η Ρόδος ονομάστηκε «Ανεμόεσσα» λόγω των δυνατών ανέμων ιδίως στη βόρεια πλευρά του νησιού, «Απολλωνία» και «Ομβρία», από τα πολλά νερά της…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.