Τύπος και τύψεις: Ποια είναι η σχέση τους

Το γεγονός πως η λέξη «Τύπος» και η λέξη «τύψη» είναι ομόρριζες, μπορεί να λέει κάτι για τον τρόπο που ασκείται η δημοσιογραφία σήμερα στην Ελλάδα, μπορεί και όχι βέβαια, κι εγώ να το συσχετίζω αυθαίρετα.

Τέλος πάντων, τόσο ο Τύπος, δηλαδή τα Μέσα Ενημέρωσης γενικότερα, και οι άνθρωποι που εργάζονται σ’ αυτά, όσο και η τύψη, δηλαδή ο έλεγχος που ασκεί η συνείδηση σε κάποιον για την κακή πράξη του, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, παράγονται από το αρχαίο ρήμα «τύπτω», δηλαδή «ελέγχω, ψέγω», αλλά και «πιέζω, σπρώχνω, ωθώ».

Από αυτή τη σημασία, «πιέζω», οδηγηθήκαμε στον «Τύπο», με την έννοια της εφημερίδας που τυπώνεται, πιέζεται, για να αποτυπωθούν τα κείμενα στο χαρτί, όπως ακριβώς και στα γαλλικά, που από το ρήμα «presser» έχουμε το «press», που ήταν αρχικά ο Έντυπος Τύπος, οι εφημερίδες και τα περιοδικά, και μετά όλη η γκάμα των ΜΜΕ.

Επίσης, από τις τεχνικές χρήσεις του ρήματος «τύπτω», δηλαδή «φτιάχνω καλούπι, αποτυπώνω επακριβώς», φτάσαμε στις σημασίες «υπόδειγμα, πρότυπο», της λέξης «τύπος». Όσο για τις πολλές άλλες σημασίες της λέξης, θα περιοριστώ, χωρίς καμία τύψη, στον «τυπά» και στην «τύπισσα», εκείνα τα πρόσωπα με την ιδιαίτερη προσωπικότητα.

Σπανίως όμως, να παρατηρήσω, ο Τύπος, δηλαδή τα Μέσα Μαζικής Ενημάρωσης δείχνουν έμπρακτα τις τύψεις τους για μια πατάτα που έχουν κάνει σε βάρος καποιου αθώου ανθρώπου, που τον σπίλωσαν και τον κατασυκοφάντησαν. Συνήθως χρειάζεται να επέμβει η Δικαιοσύνη, και να τραβήξει το αυτί στον Τύπο για να κάνει το σωστό και το αυτονόητο. Αλλά, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, σπανίως, επίσης, οι ισχυροί στον δημόσιο ή στον ιιδωτικό τομέα, νιώθουν τύψεις όταν προσπαθούν να καταστρέψουν τον ενοχλητικό Τύπο που τους μπαίνει στο ρουθούνι. Συμπέρασμα: Τύπος και τύψεις, είναι δυο λέξεις ομόρριζες μεν, ασύμβατες δε΄.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.