Το λαθρεμπόριο –αλλά και η φορολογία- στον κλάδο του καπνού, απασχολεί ιδιαίτερα το υπουργείο Οικονομικών

Ανοιχτή πληγή εξακολουθεί να παραμένει για την πολιτεία το λαθρεμπόριο στον κλάδο του καπνού, αν και δεν είναι βέβαιον πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση μετά την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε μελέτη της εταιρείας KPMG, μελέτης που χρησιμοποιείται ευρέως στην Ευρωπαϊκή ένωση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, στη χώρα μας:

• Τα χαμένα έσοδα για τα κρατικά ταμεία το 2018 ανήλθαν σε 690 εκατ. ευρώ, αύξηση πολύ μεγάλη σε σύγκριση με τα 550 εκατ. ευρώ χαμένα έσοδα από την προηγούμενη χρονιά, το 2017.
• Το ποσοστό παράνομων τσιγάρων έφτασε το 23,6%, το οποίο είναι το υψηλότερο που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα και το υψηλότερο στην ΕΕ για το 2018
• Τα παράνομα τσιγάρα το 2018 εκτιμάται ότι ανήλθαν συνολικά σε 3,9 δισεκατομμύρια!
• Στη χώρα μας καταγράφηκαν 1,5 δισεκατομμύρια παραποιημένα τσιγάρα, το υψηλότερο νούμερο που παρατηρήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω προφανώς των παράνομων εργοστασίων που εξακολουθούν να λειτουργούν στην ελληνική επικράτεια!

Την ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό παράνομων τσιγάρων το 2018 έφτασε το 23,6%, το οποίο είναι επίσης το υψηλότερο που έχει καταγραφεί. Τα χαμένα έσοδα για τα κράτη- μέλη υπολογίζονται σε δέκα δισεκατομμύρια ευρώ.

Βασική αιτία τα παραποιημένα και τα cheap whites.

Κάποιες ακόμα βασικές πληροφορίες από την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον συγκεκριμένο κλάδο:

• Τα έσοδα από τη φορολογία καπνικών για το 2019 ανήρθαν σε 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ ( 2,2 ΕΦΚ & 0,6 ΦΠΑ), ήτοι πάνω από 5% των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού. Από αυτά, περίπου το ένα δισεκατομμύρια ευρώ ή 2% του τακτικού προϋπολογισμού προήλθε από την πώληση των προϊόντων της Παπαστράτος, εταιρίας που πρωτοστατεί στη συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
• Από το 2010, η φορολογική επιβάρυνση επί της λιανικής τιμής των τσιγάρων
• Ύστερα από 10 διαδοχικές φορολογικές αλλαγές, με την τελευταία να συμβαίνει τον Ιανουάριο του 2017 – έχει φθάσει σήμερα στο 84,5% από το 73% το 2009.
• Αντίστοιχα, η μέση τιμή ενός πακέτου τσιγάρων στην αγορά από 3 ευρώ το 2009 έφτασε σήμερα στα 4,22 ευρώ, ήτοι 40% αύξηση περίπου, σε μία περίοδο που το διαθέσιμό εισόδημα των νοικοκυριών σημείωνε εκ διαμέτρου αντίθετη πορεία.

Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής;

• Περισσότερα από 10.000 καταστήματα λιανικής έβαλαν λουκέτο.
• Η φορολογητέα ύλη – η νόμιμη αγορά τσιγάρων – συρρικνώθηκε κατά 21 δισεκατομμύρια τσιγάρα (από 34 δισ. τσιγάρα το 2009 στα 12,8 δισ. το 2018, πτώση δηλαδή άνω του 60%)
• Όσον αφορά στα έσοδα, βαίνουν ελαφρώς μειούμενα, από 3,3 δισ. ευρώ το 2009 στα 2,8 δισ. ευρώ το 2019.
• Και τέλος, το μερίδιο της παράνομης αγοράς εκτινάχθηκε από την ανυπαρξία του 3% της συνολικής κατανάλωσης το 2009, στο 23,6% το 2018!

Με άλλα λόγια, όπως τονίζουν παράγοντες της αγοράς, η υπέρμετρη αύξηση των συντελεστών φορολογίας στα καπνικά επέφερε δραματική μείωση της νόμιμης κατανάλωσης προς όφελος της παραοικονομίας, στερώντας φορολογικά έσοδα και θέσεις εργασίας.

Σύμφωνα δε με τους ίδιους παράγοντες:

• Λέγεται ότι «για να μειωθεί το παράνομο εμπόριο θα πρέπει να μειωθούν οι χαμηλές τιμές μόνο, έτσι ώστε καταναλωτές να επιστρέψουν από την παράνομη αγορά στη νόμιμη και άρα αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερα φορολογικά έσοδα.». Πρόκειται για υπεραπλούστευση και δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή. Όταν τα λαθραία πακέτα πωλούνται στην τιμή του €1,0 – €1,5 το ένα, δηλαδή στο 1/3 της τιμής του φθηνότερου νόμιμου πακέτου, είναι προφανές ότι ούτε οι καταναλωτές θα επιστρέψουν , ούτε θα αυξήσει τα έσοδα με τόσο χαμηλούς συντελεστές.
• Λέγεται ότι η Ελλάδα έχει ακόμα φθηνά τσιγάρα σε σχέση με την Βόρεια Ευρώπη και άρα μπορούν να αυξηθούν περαιτέρω, ώστε να χρηματοδοτήσουν άλλες ανάγκες. Αυτό είναι παραπλανητικό, γιατί η κρίσιμη παράμετρος δεν είναι η λιανική τιμή – που είναι πάντα συναρτώμενη με το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών, που στην Ελλάδα έχει υποστεί την μεγαλύτερη μείωση στην ΕΕ-28 τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα ο κρίσιμος παράγοντας που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι το ύψος των φόρων σε σχέση με τη λιανική τιμή. Η φορολογική επιβάρυνση για την Ελλάδα είναι 85% και αποτελεί μία από τις υψηλότερες φορολογίες σε όλη την Ευρώπη, ενώ βέβαια οι υπερβολικές αυξήσεις την τελευταία δεκαετία ήταν από τους βασικούς παράγοντες του γιγαντισμού του φαινομένου του λαθρεμπορίου.

Το υπουργείο Οικονομικών

Το θέμα του λαθρεμπορίου, ιδιαίτερα στον κλάδο του καπνού, απασχολεί ιδιαίτερα το οικονομικό επιτελείο και προσωπικά τον «τσάρο» της Οικονομίας Χρήστο Σταϊκούρα.

Όπως έγραφαν τα «Παιχνίδια Εξουσίας» στις 17 Ιανουαρίου:

«Ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου ετοιμάζει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, που ολοκληρώνει τις σχετικές συσκέψεις που πραγματοποιεί για το θέμα με κυβερνητικά και κρατικά στελέχη, αλλά και με παράγοντες της αγοράς.

Το συνολικό ύψος του λαθρεμπορίου στη χώρα μας, αν και δεν μπορεί να υπολογιστεί παρά μόνο κατά προσέγγιση, εκτιμάται στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ μόνο στην αγορά καπνού-που μαζί, κυρίως, με τα καύσιμα και τα ποτά είναι ο οι …πρωταθλητές στο …σπορ- το ύψος εκτιμάται από την αγορά ότι ανέρχεται στα 800 εκατομμύρια ευρώ.

Το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί πως εφόσον υλοποιηθεί το σχέδιο που ετοιμάζει μπορεί να κερδηθούν αρχικά από την αντιμετώπιση του προβλήματος και να εισρεύσουν στα κρατικά ταμεία περί τα 300 εκατομμύρια ετησίως. «Είναι ένας …ΕΦΚΑ και μάλιστα χωρίς να έχει προϋπολογιστεί», συνηθίζει να λέει στους συνομιλητές του ο Χρήστος Σταϊκούρας, που επιδιώκει να συγκεντρώσει από παντού χρήματα προκειμένου να εφαρμοστεί κοινωνική πολιτική.

Ο υπουργός Οικονομικών, μάλιστα, ενημέρωσε για την πρωτοβουλία του τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ προτίθεται το επόμενο διάστημα να φέρει και νομοσχέδιο για την «ολιστική αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου» στη Βουλή. Νομοσχέδιο, βεβαίως, στο οποίο θα είναι συνυπεύθυνα και άλλα υπουργεία, όπως το υπουργείο προστασίας του Πολίτη, το υπουργείο αγροτικής Ανάπτυξης, το υπουργείο Νησιωτικής Πολιτικής κοκ.

Άλλωστε, ο Χρήστος Σταϊκούρας, όταν το σχέδιο είναι έτοιμο προς εφαρμογή, έχει προβλέψει ένα ποσό γύρω στα 10 εκατομμύρια ευρώ, προκειμένου να το στηρίξει με την αγορά πχ δυο πλωτών ή με κάποια μπόνους για τους λειτουργούς που θα απαιτηθεί να το τρέξουν…».