Βενζίνη: Ποια είναι η ετυμολογική καταγωγή της;

Με το λίτρο της απλής αμόλυβδης να ξεπρνάει σε ορισμένες περιοχές της χώρας, όπως οι Κυκλάδες, τα δύο ευρώ, η βενζίνη πλέον αντιμετωπίζεται από τους Έλληνες με σεβασμό, για να μην πω με δέος. Σε λίγο, μονολογούν, καθώς μετρούν τα ψιλά τους για να βάλουν δέκα ευρώ στο ρεζερβουάρ, σε λίγο θα πωλείται σε μικρά, κομψά μπουκαλάκια, σαν άρωμα. Και θα δωρίζεται βέβαια – φανταστείτε να ανοίγετε τα δώρα των γενεθλίων σας και να βλέπετε ένα μπιτόνι με δέκα λίτρα σούπερ αμόλυβδη: μιλάμε για χλιδή.

Από πού κρατάει όμως η σκούφια αυτού του πολύτιμου υγρού, που κινεί όχι μόνο τα οχήματά μας, αλλά, τολμώ να πω, και τον αυτοκινούμεο πολιτισμό μας γενικότερα; Λοιπόν, η βενζίνη, που είναι προϊόν της κλασματικής απόσταξης του πετρελαίου, αυτό το πτητικό και εύφλεκτο υγρό, με την χαρακτηριστική και έντονη οσμή, που χρησιμοποιείται ως καύσιμο κινητήρων εσωτερικής καύσης, έλκει την ετυμολογική καταγωγή της από ένα Γερμανό χημικό και την…Ιάβα!

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 1833 ο Γερμανός χημικός Mitscherlich δημιούργησε ένα καύσιμο ονόματι βενζίνη – «benzin», στα γερμανικά. Από πού όμως προκύπτει αυτό το θέμα «benz» που υπάρχει και σε άλλες ομόρριζες λέξεις, όπως η βενζόη, το βενζέλαιο, το βενζόλιο, κλπ; Αυτό λοιπόν παράγεται από το νεολατινικό όρο «benzoe», που είναι μια παχύρρευστη ουσία που εκκρίνουν κάποια δέντρα της Ανατολικής Ινδίας, και η οποία χρησιμοποιείται στη αρωματοποιία και την φαρμακευτική, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αυτή η «benzoe» παράγεται από τη λέξη «lobenjui», που κι αυτή με τη σειρά της κατάγεται από τον αραβικό όρο, «luban djawi», που σημαίνει το «λιβάνι της Ιάβας»!

Τώρα, δεν ξέρω τί ακριβώς είχε στο μυαλό του ο Μίτσερλιχ όταν έδινε στο καινούριο καύσιμο που επινόησε το όνομα μιας φυσικής ουσίας από την εξωτική Ιάβα.  Μπορεί η μυρωδιά των δύο ουσιών να τον οδήγησε εκεί, ή μπορεί και να προείδε, ο διορατικός Γερμανός χημικός, την τρομακτική επιτυχία του καυσίμου του, και τη συνακόλουθυη αύξηση της τιμής της, καθιστώντας την για τους πολλούς ένα ιερό υγρό, που στο τέλος θα κάνουμε δεήσεις και αγρυπνίες με λιβανίσματα και περιφορά εικόνων για να προμηθευτούμε.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.