Χτύπα ξύλο: Πώς προέκυψε η φράση

Την πρώτη μέρα του χρόνου πολλοί είναι ιδιαίτερα προληπτικοί – προσέχουν τί λένε και τί κάνουν, για να μην έχουν γρουσουζιά όλο το υπόλοιπο έτος. Όμως, υπάρχει τρόπος για να διώξεις την κακή τύχη: να «χτυπήσεις ξύλο». Έτσι, οι πιο προληπτικοί από εμάς λένε «χτύπα ξύλο», κρούοντας με τις αρθρώσεις των δαχτύλων τους την πλησιέστερη ξύλινη επιφάνεια, για αποτρεπτικούς λόγους, για να εξοστρακίσουν τη γρουσουζιά, που απειλεί να καταστρέψει κάποιο σημαντικό εγχείρημα που ξεκινούν.

Από πού όμως προήλθε η φράση; Δεν είναι σίγουρο, ωστόσο οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έλεγαν «άπτεσθαι ξύλου», αγγίζοντας ή χτυπώντας ελαφρά τον κορμό των δένδρων, ώστε να επικαλεστούν την εύνοια των νυμφών, των Δρυάδων και των Αμαδρυάδων, που θεωρούσαν πως κατοικούσαν εντός τους. Όμως δεν ήταν οι μόνοι που πίστευαν πως μέσα στα δένδρα ζουν νεράιδες και ξωτικά – οι θερμοκέφαλοι, μυστικοπαθείς Ιρλανδοί, ας πούμε, πίστευαν ακριβώς το ίδιο, και χτυπούσαν ή άγγιζαν τους κορμούς για να ευχαριστήσουν τα ενδιαιτώμενα πνεύματα για την καλοτυχία που τους χάριζαν, και για να τα εξευμενίσουν, εάν φοβούνταν πως αυτά είχαν θυμώσει.

Μια άλλη θεωρία θέλει το χτύπημα του ξύλου να προέρχεται από τους πρώτους Χριστιανούς, οι οποίοι αφομοίωσαν τις παγανιστικές παραδόσεις δίνοντάς τους ένα άλλο περιεχόμενο: ο Χριστός μαρτύρησε πάνω στον ξύλινο σταυρό, οπότε, χτυπώντας ξύλο, επικαλείσαι την προστασία του Ιησού. Τέλος πάντων, καλά να’ μαστε –χτυπήστε ξύλο!- να ψάχνουμε την προέλευση του ξυλοχτυπήματος.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.