ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ: ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

«Ας τεκνοποιούν μέχρι θανάτου. Γι’ αυτό άλλωστε είναι πλασμένες» κάγχαζε πριν κάμποσους αιώνες ο Μαρτίνος Λούθηρος. Τι κι αν από τότε οι γυναίκες με κόπους, θυσίες και αγώνες πραγματοποίησαν γιγαντιαία άλματα για να απαγκιστρωθούν από τα σφιχτά δίκτυα του μισογυνισμού, διεκδικώντας την αυτοδιάθεση των σωμάτων τους και το σεβασμό της αναπαραγωγικής τους υγείας. Τι κι αν οι δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες, ενίοτε κάπως υπερφίαλα και υποκριτικά, ορκίζονται στο όνομα της προόδου και της κατοχύρωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ένας ερεβώδης συνασπισμός ακροδεξιών, alt right, υπερσυντηρητικών, θρησκευτικών και παραθρησκευτικών μορφωμάτων που δυστυχώς δεν είναι καθόλου περιθωριοποιημένος, καθώς διαθέτει χρήμα, δικτυώσεις σε κέντρα εξουσίας, πρόσβαση στο δημόσιο λόγο και μπόλικο θράσος, όχι μόνο διαπνέεται από τις ίδιες απόψεις με τον Λούθηρο αλλά όλο και πιο ανενδοίαστα τις βροντοφωνάζει, λιγότερο ή περισσότερο άγαρμπα. Οργανώνει μεθοδικά και λυσσαλέα την επίθεση εις βάρος των γυναικείων κατακτήσεων με προμετωπίδα την επιχείρηση στιγματισμού, περιορισμού και ποινικοποίησης των αμβλώσεων. Η πρόσφατη απόφαση της Ιεράς Συνόδου να διαβαστεί στις εκκλησίες στις 8 Σεπτέμβρη εγκύκλιος «περί της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και αποφυγής των αμβλώσεων», αποτελεί ένα από τα τελευταία εγχώρια επεισόδια αυτής της απόπειρας αναχρονισμού. Δεν είναι, όμως, ούτε αποσπασματική, ούτε ακίνδυνη.

Παρά το γεγονός ότι οι αμβλώσεις με διάφορες μεθόδους εντοπίζονται στα βάθη της ιστορίας, η θεμελίωση της πατριαρχική καπιταλιστικής τάξης προϋπέθετε την περιχαράκωση και τον αποστραγγισμό της γυναικείας σεξουαλικότητας. Η καθηγήτρια, συγγραφέας και φεμινίστρια Sylvia Federici στη μελέτη της για το κυνήγι μαγισσών στην Ευρώπη το 16ο και 17ο αιώνα κατέδειξε πως εξυπηρετήθηκε αυτή η σκοπιμότητα. Οι γυναίκες που βασανίστηκαν και θανατώθηκαν, στοχοποιήθηκαν για την αχαλίνωτη σεξουαλικότητα τους, κατηγορήθηκαν ότι προκαλούσαν στειρότητα σε άλλες γυναίκες κι ότι εμφυσούσαν το «κακό» στους άνδρες μέσω της λαγνείας. Σύμφωνα με την αρθρογράφο και συγγραφέα Barbara Walker το 85% των θυμάτων της Ιεράς Εξέτασης ήταν γυναίκες. Η γυναικεία σεξουαλικότητα μυστικοποίηθηκε και πλαισιώθηκε με τα συμφραζόμενα της «αμαρτίας». Μπορούσε να αφομοιωθεί στην πατριαρχία μόνο ως εξημερωμένη μηχανή αναπαραγωγής.

Ούτως ή άλλως τα θεολογικά κείμενα αναφοράς του χριστιανισμού – ενδεικτικά οι επιστολές του Απόστολου Παύλου – βρίθουν μισογυνικών πεποιθήσεων, προσλαμβάνοντας τη γυναίκα ως ένα ατελές, κατώτερο, δυνητικά κολασμένο πλάσμα που οφείλει την υπακοή στους πατριαρχικούς κανόνες.

«Στους πρώτους χρόνους του Μεσαίωνα, η Εκκλησία εξακολουθούσε να εξετάζει τις πρακτικές, όπως αυτή της άμβλωσης, με κάποια επιείκεια, κάτι που οφειλόταν στην αναγνώριση των οικονομικών λόγων για τους οποίους οι γυναίκες πιθανώς επιθυμούσαν να περιορίσουν τις εγκυμοσύνες και τις γεννήσεις. Τα πράγματα άλλαξαν δραστικά, ωστόσο, μετά τον «Μαύρο Θάνατο», μεταξύ 1347 και 1352, ο οποίος κατέστρεψε περισσότερο από το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Από την άλλη, το πέρασμα από τη δαιμονοποίηση στην ποινικοποίηση των αμβλώσεων θα γίνει τον 16ο αιώνα, στο μεγάλο ρήγμα της Μεταρρύθμισης, ήτοι «το να σκεφτόμαστε τον αμαρτωλό ως υποκείμενο δικαίου». Οι σχετικές παπικές διατάξεις (decretales) —κώδικας ηθικής, γύρω από τα αφροδίσια— μετατράπηκαν, το 1532, σε κρατικά διατάγματα υπό την εξουσία του Καρόλου Ε΄ της Γαλλίας, δηλαδή στον περιώνυμο κώδικα Καρολίνα (Constitutio Criminalis Carolina). Στην Καρολίνα συναντάμε για πρώτη φορά αφενός την ποινή του θανάτου, μέσω της πυράς, για όσους και όσες κατηγορούνταν για μαγεία, αμβλώσεις, δαιμονισμό και σοδομισμό. Η Καρολίνα, ωστόσο, δεν ήταν παρά ένας πατριαρχικός κώδικας ηθικής-βιοπολιτικής κατά των εξεγέρσεων των λαϊκών στρωμάτων για δικαιοσύνη, την ίδια περίοδο που η επιστήμη ταξινομεί τη ζωή σε ανθρώπινη και σε τερατώδη. Η δημοσίευση του Φορτουνάτο Φεντέλε De relationibus medicorum: libri quatuor, δηλαδή, της ιατροδικαστικής με το ιδιαίτερο κεφάλαιο της δικανικής Αφροδίτης, δημιουργεί μια ολόκληρη πατριαρχική-ταξική-αποικιοκρατική ερμηνεία ηθικού πατριαρχικού δικαίου στη Δύση, την ίδια περίοδο που δημιουργείται η κουλτούρα του βιασμού, κάτι που σήμαινε τον απόλυτο έλεγχο της αναπαραγωγής των λαϊκών στρωμάτων από το κράτος μέσω της αστυνόμευσης των αφροδισίων, ανάλογα με τις ανάγκες του Καπιταλισμού» αναλύει η Δήμητρα Τζανάκη, διδάκτωρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και διδάσκουσα Κριτικές Ανθρωπιστικές Επιστήμες.

Μέσω μιας διττής διαδικασίας βίας και χριστιανικής κατήχησης διαμορφώθηκε ο παραδοσιακός κοινωνικός ρόλος για τις γυναίκες που πρέσβευε την συζυγική υποταγή και τη μητρότητα ως απαρέγκλιτο καθήκον και δείκτη κοινωνικής ηθικής. Ούτως ή άλλως τα θεολογικά κείμενα αναφοράς του χριστιανισμού – ενδεικτικά οι επιστολές του Απόστολου Παύλου – βρίθουν μισογυνικών πεποιθήσεων, προσλαμβάνοντας τη γυναίκα ως ένα ατελές, κατώτερο, δυνητικά κολασμένο πλάσμα που οφείλει την υπακοή στους πατριαρχικούς κανόνες, ειδάλλως είναι άξιο περιφρόνησης, τιμωρίας και εξοστρακισμού.

Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να μεγαλώσουν γενιές γυναικών σε συνθήκες αφόρητης καταπίεσης, να ζήσουν δυστυχισμένες μέσα σε υποχρεωτικούς ή/και κακοποιητικούς γάμους, να παίρνουν αναγκαστικές επιλογές κόντρα στις επιθυμίες ή στους προγραμματισμούς τους, να κινδυνέψουν εξαιτίας μιας εγκυμοσύνης που δεν είχε ομαλή εξέλιξη αλλά δεν επιτρεπόταν να διακοπεί ή να προχωρούν σε παράνομες και επισφαλείς αμβλώσεις με μεγάλο ρίσκο για την σωματική και ψυχοκοινωνική τους υγεία. Ποτέ δε θα μάθουμε με ακρίβεια τον αιματηρό απολογισμό της μακραίωνης απαγόρευσης των αμβλώσεων. Ο αριθμός των θυμάτων παραμένει εγκιβωτισμένος στα αθέατα και μη μελετημένα τμήματα της ιστορίας των γυναικών. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και η ιστορική αλλαγή του 2018 στην Ιρλανδία που οδήγηση στη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, πυροδοτήθηκε από τον θάνατο της Σαβίτα Χαλαπανάβαρ το 2012 στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της πόλης Γκόλγουεϊ, στη Δυτική Ιρλανδία. Ζήτησε τη βοήθεια των γιατρών, γιατί υπέφερε από φριχτούς πόνους κατά της διάρκεια της εγκυμοσύνης και ήταν σαφές πως το έμβρυο δεν επρόκειτο να επιβιώσει, ωστόσο οι γιατροί αρνήθηκαν, καθώς εντόπισαν καρδιακούς παλμούς στο έμβρυο, με συνέπεια η γυναίκα να καταλήξει από σηψαιμία. Οι αντιδράσεις που ακολούθησαν ήταν πρωτόγνωρες για μια χώρα απόλυτα ταυτισμένη με τον καθολικισμό και αποτέλεσαν το έναυσμα για μια σειρά διεργασιών με κατακλείδα το δημοψήφισμα.

Το ζήτημα είναι πως αυτή η κουβέντα που θα έπρεπε να ανήκει ανεπίστρεπτα στο παρελθόν και να έχει μόνο διδακτικό χαρακτήρα στη δική μας εποχή – ως ένα σημείο που δεν πρέπει να επιστρέψουμε, εισβάλλει τα τελευταία χρόνια με ολοένα και μεγαλύτερη σφοδρότητα στον δημόσιο λόγο, σε διεθνές και σε εγχώριο επίπεδο. Η Σοφία Μπέμπεζα είναι φεμινίστρια θεωρητικός και διερευνά μεταξύ άλλων τις πολιτισμικές πρακτικές της Ακροδεξιάς, της Νέας Δεξιάς και της Εναλλακτικής Δεξιάς. Εξηγεί πως οι συγκεκριμένες ιδεολογικές τάσεις συναρθρώνονται και στο αίτημα περιορισμού των αμβλώσεων:

«Η αμφισβήτηση του δικαιώματος στις αμβλώσεις συνδέεται με μια ευρύτερη επίθεση στα αναπαραγωγικά και σεξουαλικά δικαιώματα που λαμβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες (πχ. Αμερική, Βραζιλία, Πολωνία, Τουρκία, Ρωσία, Ιταλία, Ουγγαρία), δηλαδή όπου αναπτύσσεται πολιτειακά αλλά και ως κοινωνική τάση το λεγόμενο Anti-Gender κίνημα, το οποίο δρα ενάντια στις πολιτικές της έμφυλης ισότητας, στον φεμινισμό και στην θεωρία του Φύλου. Οι αφηγήσεις και οι πολιτικές που υποβαθμίζουν τα δικαιώματα των γυναικών και τα δικαιώματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας ως λιγότερο σημαντικά προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από εκπροσώπους συντηρητικών, δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων/πολιτικών οργανώσεων, από εκπροσώπους της καθολικής και της ορθόδοξης Εκκλησίας, δεξιές δεξαμενές σκέψης, συντηρητικά ιδρύματα και ΜΚΟ που τάσσονται υπέρ του “δικαιώματος στη ζωή” και της “θρησκευτικής ελευθερίας” για να αντιταχθούν στα κατοχυρωμένα δικαιώματα των γυναικών. Με άλλα λόγια, ανάλογα με το γεωγραφικό και το κοινωνικοπολιτικό συγκείμενο, οι φορείς που εργάζονται για την υπονόμευση των δικαιωμάτων των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων εκφράζονται μέσα από (ακρο)δεξιές και αυταρχικές κυβερνήσεις, συντηρητικές παρατάξεις και alt right δίκτυα, ενώ ήδη κερδίζουν έδαφος σε ευρύτερα και διαφορετικά ακροατήρια.»

Το μεγάλο τράνταγμα, βέβαια, σε παγκόσμια κλίμακα ήρθε στις αρχές του θέρους, με την αδιανόητη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει μισό αιώνα μετά, τα κεκτημένο της υπόθεσης Roe vs. Wade του 1973, το οποίο προστάτευε το δικαίωμα στις αμβλώσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Πλέον, μπορεί η κάθε Πολιτεία να νομοθετεί κατά των αμβλώσεων στο βαθμό που εξασφαλίσει έναν τέτοιο αντιδραστικό συσχετισμό. Ήδη κάποιες Πολιτείες το έχουν πράξει. Εξάλλου, η δεξιά και η ακροδεξιά στις ΗΠΑ χρόνια τώρα θεσμοθετούσαν σε διάφορες Πολιτείες νόμους περιορισμού ή απαγόρευσης των αμβλώσεων, παρότι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν, για να διογκώνουν την πολιτειακή πίεση και να προσφεύγουν στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το Pro Life κίνημα είχε ούτως ή άλλως ρίζες στις ΗΠΑ με την ανατριχιαστική πρακτική των κινητοποιήσεων ακόμα και των επιθέσεων σε κλινικές αμβλώσεων, της συστηματικής πλύσης εγκεφάλου και συναισθηματικού εκβιασμού σε γυναίκες που ήθελαν να προχωρήσουν σε διακοπή κύησης, της διασποράς των πλέον εξωφρενικών αντιεπιστημονικών μυθευμάτων σε σχέση με τις αμβλώσεις. Ο τραμπισμός ακούμπησε στο κίνημα σε μια σχέση αλληλοτροφοδότησης και όταν βρέθηκε το κατάλληλο θεσμικό παραθυράκι, ο Τραμπ διορίζοντας τρία μέλη στο Ανώτατο Δικαστήριο, μεθόδευσε επί της ουσίας τη συγκεκριμένη δυσμενή εξέλιξη.

«Αν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών (70% εώς 79%) τάσσεται υπέρ της πρόσβασης στην άμβλωση και δεν υιοθετεί ακραίες συντηρητικές θέσεις, η ανατροπή του Roe v. Wade αποδεικνύει ότι οι (ακρο)δεξιές και συντηρητικές οργανώσεις/φορείς/δίκτυα που μάχονται ενάντια στην άμβλωση και στα αναπαραγωγικά και σεξουαλικά δικαιώματα εν γένει, μπορούν να καταλαμβάνουν θέσεις κλειδιά εντός του πολιτειακού συστήματος επιφέροντας αναχρονιστικές αλλαγές, οι οποίες εμποδίζουν την αυτοδιάθεση των σωμάτων και καθιστούν την υγειονομική περίθαλψη επισφαλή και δυσπρόσιτη. Επίσης, το πρόσφατο παράδειγμα των ΗΠΑ μας δείχνει ότι η συγκόλληση των λόγων και των πολιτικών κατά των αμβλώσεων φέρνει κινηματικά κοντά υπέρμαχους της λευκής υπεροχής (white suprematists), ρεπουμπλικανικά δίκτυα, λατινοαμερικανούς εκπροσώπους της καθολικής εκκλησίας, μαύρες κοινότητες βαπτιστών και ευαγγελικές φεμινίστριες. Υπό αυτήν την οπτική έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια ευρύτερη τάση, η οποία εδράζεται στο τριπλό αφήγημα της φύσης, του έθνους και της κανονικότητας, και κατασκευάζει με διάφορους τρόπους την λεγόμενη “ιδεολογία του φύλου” ως εχθρό της – επιτίθεται δηλαδή στην προοδευτική ισότητα των φύλων και στην ευρύτερη πολιτική κατά της έμφυλης βίας και των διακρίσεων» επισημαίνει η Σοφία Μπέμπεζα.

Σαφώς τα γεγονότα στις ΗΠΑ προκαλούν ευρύτερους κραδασμούς και ενισχύουν τις βλέψεις των ευρωπαϊκών σκοταδιστικών δυνάμεων. Η σύνδεση τους προϋπήρχε με υλικούς και ιδεολογικούς δεσμούς. Μάλιστα το Politico σε δημοσίευμα του υποστήριξε πως αμερικάνοι δωρητές χρηματοδότησαν με ποσά ύψους 81,3 εκατ δολαρίων τον ευρωπαϊκό ακτιβισμό κατά των αμβλώσεων κατά την περίοδο 2009-2018, σύμφωνα με έκθεση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβουλευτικό Φόρουμ για τα Σεξουαλικά και Αναπαραγωγικά Δικαιώματα. Δεν ξεχνάμε άλλωστε ότι στην καθολική Μάλτα οι αμβλώσεις απαγορεύονται υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Στην Πολωνία, τον Οκτώβρη του 2020 και παρά τις μεγαλειώδεις φεμινιστικές κινητοποιήσεις, συντελέστηκε μια δραματική αλλαγή με το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έκρινε ότι η άμβλωση ακόμα και για λόγους «σοβαρής και μη αναστρέψιμης εμβρυϊκής ανωμαλίας ή ανίατης ασθένειας που απειλεί τη ζωή του εμβρύου» είναι αντισυνταγματική.

Σε πανω από 20 χωρες σε ολο τον κοσμο απαγορευονται εντελως οι αμβλωσεις

Είναι γνωστή η περίπτωση της Ιζαμπέλα Σαμπόρ, η οικογένεια της οποίας επιμένει πως πρόκειται για το πρώτο θύμα της αυστηροποίησης της νομοθεσίας. Η Ιζαμπέλα είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο ενόσω ήταν έγκυος 22 εβδομάδων και το έμβρυο είχε διαγνωστεί με το σύνδρομο Εντουαρντς. Οι γιατροί ενημέρωσαν την κοπέλα πως το έμβρυο δεν θα επιβιώσει κι εκείνη ζήτησε να προχωρήσουν σε άμβλωση. Ωστόσο, περίμεναν να σταματήσει η καρδιακή λειτουργία του εμβρύου για να τη χειρουργήσουν. Όταν αυτό συνέβη και τη μετέφεραν στο χειρουργείο, υπέστη ανακοπή καρδιάς και πέθανε κατά τη μεταφορά. Ισχυρούς περιορισμούς και προσχώματα στις αμβλώσεις έχει επιβάλλει και η αυταρχική κυβέρνηση του Βικτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία. Η περίθαλψη για την άμβλωση δεν καλύπτεται από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, επιβάλλεται ένα διάστημα αναμονής και υποχρεωτικών συνεδριών με συμβούλους για να προχωρήσει η επέμβαση, δεσμεύονται επιπλέον κονδύλια για τα νοσοκομεία που δεν κάνουν αμβλώσεις. Στη Γερμανία η άμβλωση θεωρείται «έγκλημα κατά της ζωής» εκτός εάν η εγκυμοσύνη διακοπεί πριν από τη συμπλήρωση δώδεκα εβδομάδων και μόνο με σχετική ιατρική βεβαίωση. Αρκετά πρόσφατα καταργήθηκε κι ένα επίμαχο άρθρο, το οποίο είχαν εισαγάγει οι Ναζί το 1939 και απαγόρευσε σε γιατρούς να παρέχουν στις ασθενείς τους πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα διακοπής μιας εγκυμοσύνης. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί πως κατά της κατάργησης του τάχθηκαν οι χριστιανοδημοκράτες του CDU-CSU και οι εκπρόσωποι του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία.

Ιδιαίτερη ανησυχία επικρατεί στις χώρες που η ακροδεξιά στις διάφορες αποχρώσεις της, βρίσκεται σε ανοδική τροχιά. Στην Ιταλία που υπάρχει εδραιωμένο πρόβλημα εξαιτίας της ισχυρής επίδρασης του Καθολικισμού με την πλειονότητα των γυναικολόγων να αρνείται με την επίκληση λόγων συνείδησης, να προχωρήσει σε διακοπή κύησης, ο φόβος έχει πολλαπλασιαστεί στο ζοφερό ενδεχόμενο της ανάληψης της διακυβέρνησης από τον ακροδεξιό συνασπισμό των κομμάτων «Αδέρφια της Ιταλίας» και «Λέγκα του Βορρά». Ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης της Λέγκας έχει τοποθετηθεί κατά των αμβλώσεων, ενώ η Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής του κόμματος «Αδέρφια της Ιταλίας» που φιγουράρει για τη θέση της επόμενης Πρωθυπουργού, είχε περιγράψει στο παρελθόν την άμβλωση ως ήττα και στη συνέχεια για να μαλακώσει τις αντιδράσεις, ισχυρίστηκε πως η ποινικοποίηση των αμβλώσεων δεν είναι στην ατζέντα της. Βέβαια, όπως υπενθυμίζει η αρθρογράφος του Guardian Angela Giuffrida, στην περιοχή Marche όπου το κόμμα της Μελόνι βρίσκεται στην τοπική διοίκηση, έχουν δοκιμαστεί ήδη πολιτικές περιορισμού των αμβλώσεων. Συγκεκριμένα, παρότι η εθνική πολιτική ορίζει ότι οι ιατρικές αμβλώσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν έως και εννέα εβδομάδες εγκυμοσύνης, στο Marche το όριο είναι επτά εβδομάδες και υποχρεώνεται μια γυναίκα, αφού έχει λάβει το ιατρικό πιστοποιητικό «να προβληματιστεί για μια εβδομάδα», προτού προχωρήσει η διαδικασία. Δεν επιτρέπεται, επίσης, στις κλινικές υγείας να παρέχουν το χάπι της άμβλωσης, ενώ υπάρχει σχετική πρόβλεψη στην εθνική νομοθεσία.

Η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία που το 2012 είχε ταχθεί κατά της ασφαλιστικής κάλυψης των αμβλώσεων, προκειμένου να αποφεύγονται οι «βολικές αμβλώσεις» – όπως τις αποκάλεσε, πλέον κρατάει πιο χαμηλούς τόνους στο δημόσιο προφίλ της, θέλοντας μάλλον να διαφοροποιηθεί από τις πιο σκληροπυρηνικές εκδοχές της γαλλικής ακροδεξιάς. Βέβαια, τον Ιούνιο του 2021 οι εκπρόσωποι του κόμματος της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταψήφισαν το ψήφισμα που καλούσε τα κράτη της Ευρωπαϊκής Eνωσης να «εγγυηθούν την καθολική πρόσβαση σε ασφαλείς και νόμιμες αμβλώσεις», ενώ πολλοί στενοί της συνεργάτες είναι ενεργοί υποστηρικτές διαφόρων ακτιβιστικών πρωτοβουλιών κατά των αμβλώσεων.

Σε πάνω από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο απαγορεύονται εντελώς οι αμβλώσεις, ενώ σε αρκετές χώρες ισχύουν έντονοι περιορισμοί. Είναι σημαντικό, όμως, να γίνει κατανοητό πως η μερική ή ολική ποινικοποίηση των αμβλώσεων επιφέρει ραγδαία επιδείνωση στις ζωές των γυναικών και των ατόμων με μήτρα, πλήττοντας ακόμα περισσότερο τα λιγότερο προνομιούχα υποκείμενα. Οι αμβλώσεις δε σταματούν να γίνονται προφανώς αλλά γίνονται με εντελώς επισφαλείς μεθόδους κι όσο μικρότερη είναι η οικονομική δυνατότητα, τόσο πιο μεγάλη είναι η επισφάλεια. Σύμφωνα με την έγκριτη ιατρική επιθεώρηση «The Lancet», στις χώρες που οι αμβλώσεις είναι νόμιμες, διεξάγονται σε συντριπτικά μεγάλο ποσοστό (90%) με ασφάλεια σε αντίθεση με τις χώρες που είναι παράνομες, όπου το 75% των μεθόδων κρίνονται ως επικίνδυνες. Οι μη ασφαλείς αμβλώσεις έχουν σαν αποτέλεσμα κάθε χρόνο 23.000 γυναίκες να πεθαίνουν και δεκάδες χιλιάδες άλλες εμφανίζουν σημαντικές επιπλοκές στην υγεία τους..

Είναι σημαντικό, όμως, να γίνει κατανοητό πως η μερική ή ολική ποινικοποίηση των αμβλώσεων επιφέρει ραγδαία επιδείνωση στις ζωές των γυναικών και των ατόμων με μήτρα, πλήττοντας ακόμα περισσότερο τα λιγότερο προνομιούχα υποκείμενα.

Ζηλωτές, Pro Lifers, φανατικοί διώκτες των γυναικείων και ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων υπάρχουν και εντός της ελλαδικής επικράτειας, τόσο μπροστά στους προβολείς, όσο και στις σκιές. Η χριστιανορθόδοξη εκκλησία με ζέση προσφέρει το περίβλημα της, «καθαγιάζοντας» τους εγγενώς βλοσυρούς σκοπούς τους. Η Δήμητρα Τζανάκη χαρτογραφεί και σχολιάζει τα σημεία τομής του εκκλησιαστικού με τον βιοιατρικό λόγο:

«Το 2017, αναισθησιολόγοι του δημόσιου νοσοκομείου της Σάμου αρνήθηκαν ιατρικές πράξεις διακοπής της εγκυμοσύνης για λόγους συνείδησης, εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία της εγκύου.

Τότε, το μέλος της «Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής», ο μητροπολίτης Σάμου και Ικαρίας, Ευσέβιος, υπερασπίστηκε τους εν λόγω γιατρούς, κάνοντας αναφορά στις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία της γυναίκας που εκτελεί μια τέτοια πράξη. Έτσι, θα αναφερθεί στο «μετεκτρωτικό σύνδρομο», εγγράφοντας εντός μιας πολύπλοκης επικαιρότητας μια νέα κοινωνική ρύθμιση (ψυχικό νόσημα) που σαφέστατα προσφέρει νέα ύλη σχέσεων εξουσίας, στην (ύστερη) νεωτερικότητα. Μιας και με αυτόν τον τρόπο, η πατριαρχική εξουσία καταφέρνει μια αυθαίρετη θρησκευτική ηθική αλήθεια που θα μπορούσε να αμφισβητηθεί, πλέον να γίνεται κομμάτι ενός σεξιστικού βιοϊατρικούλόγου που εμμένει ως την αιτία της φτώχειας, της παρέκκλισης, της εξαθλίωσης, της υπογεννητικότητας, της ασθένειας, της θνητότητας και της άμβλωσης, το ψυχικά άρρωστο ον. Έτσι, σε μια περίοδο που είναι έκδηλες η αύξηση των ανισοτήτων, η διάβρωση της δημοκρατίας, η κλιματική κρίση, εν μέσω μιας ανθρωπιστικής κρίσης όπου παιδικά πτώματα αφήνονται άταφα στον Έβρο, η έκκληση περί της «προστασίας της ανθρώπινης ζωής και αποφυγής των αμβλώσεων» εκ μέρους της Εκκλησίας αλλά και του «1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας», δεν είναι παρά μια πατριαρχική, ευγονική έκκληση προς το κράτος να αναλάβει τη διακυβέρνηση του ανεξέλεγκτου [υποτίθεται] ψυχικά παρανοϊκού «όχλου», μέσω ενός άκρατου σεξισμού.»

Ο μισογυνικός και ομοφοβικός πυρήνας της εκκλησίας είναι γνωστός, απαράλλακτος και ανθεκτικότατος. Μερικές φορές αρθρώνεται ως λόγος ατόφιου μίσους. Είναι πολύ νωπές οι ανεκδιήγητες δηλώσεις του Μητροπολίτη Δωδώνης Χρυσόστομου την Παρασκευή ότι «δεν κάθεται μια γυναίκα να βιάζεται χωρίς να το θέλει», όπως και το απίστευτο «εσείς αντιλαμβάνεστε ότι μια γυναίκα κάθεται και βιάζεται και μένει και έγκυος; Έχει συμμετοχή! Δε μένει έγκυος με αυτό το θέμα, πρέπει να έχει συμμετοχή στην πράξη. Πρέπει να ενεργήσουν και οι δύο για γίνει σύλληψις […] Σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογείται η άμβλωση». Ένας ρασοφόρος αφέθηκε να ξεστομίζει σε πανελλήνια μετάδοση ακραία σεξιστικές απόψεις που συνιστούν επιβράβευση της κουλτούρας βιασμού, εξιλεώνουν τους βιαστές κι ενοχοποιούν τα θύματα, διανθισμένες με αγρίως αντιεπιστημονικά μυθεύματα για κάποια τάχα απροσδιόριστη «συμμετοχή» της γυναίκας στην πράξη του βιασμού αλλιώς δεν είναι εφικτή η εγκυμοσύνη. Οσο κι αν έχουμε ξανακούσει παρόμοιες αντιλήψεις από εκκλησιαστικούς κύκλους, δεν παύει να μας αφήνει εμβρόντητες η τηλεοπτική συνήθεια να προσκαλούνται παπάδες να πουν τη γνώμη τους για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα, για θέματα δηλαδή που δεν τους πέφτει λόγος. Ας μη γελιόμαστε, εντούτοις, από κάλπικες διαφοροποιήσεις μέσα στον ατμό του επικοινωνιακού θορύβου. Η αλήθεια είναι πως η θέση του Μητροπολίτη είναι εφάμιλλη της αξίωσης ενός αρσενικού ιερατείου να αποφασίζει για τις ζωές των γυναικών.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, ακούγεται εντονότερα η εκκωφαντική σιγή της Πολιτείας απέναντι στην οπισθοδρομική εξαγγελία του κηρύγματος στις 8 Σεπτέμβρη. Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε. Είχε προηγηθεί η απόφαση της Ιεράς Συνόδου να καθιερώσει την πρώτη Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα ως «Ημέρα αφιερωμένη εις την προστασίαν του Αγέννητου Παιδιού». «Η Ιερά Σύνοδος, λαμβάνοντας υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των αμβλώσεων και με βάση την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, εκφράζει τη θεολογική της θέση για το έμβρυο ως πλήρη και ολοκληρωμένο άνθρωπο από τη στιγμή. της σύλληψης, λοιπόν, θεωρεί την εκούσια άμβλωση ως φόνο και δεν την αποδέχεται», δήλωνε τότε η Ιερά Σύνοδος. Στη σχετική εγκύκλιο ανέφερε πως η καθιέρωση της συγκεκριμένης ημέρας ήταν πρόταση του αυτό – αποκαλούμενου κινήματος «Αφήστε με να ζήσω», το οποίο αποτελείται από 20 χριστιανικά ορθόδοξα σωματεία και υποστηρίζεται από την Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτεκνων Ελλάδας.

Η αλήθεια είναι πως η θέση του Μητροπολίτη Δωδώνης Χρυσόστομου είναι εφάμιλλη της αξίωσης ενός αρσενικού ιερατείου να αποφασίζει για τις ζωές των γυναικών.

Από το απαράδεκτο εξώφυλλο της Sportime το 2019 για την «Ημέρα του Αγέννητου Παιδιού», την αφίσα που επιδίωκε την πρόκληση ενοχών στις γυναίκες που έχουν κάνει ή σκέφτονται να κάνουν άμβλωση στο κεντρικότερο μετρό της πόλης το 2020 μέχρι το περιβόητο «συνέδριο γονιμότητας», το οποίο τελούσε κιόλας υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, με τη συμμετοχή πλήθους κυβερνητικών στελεχών και ακυρώθηκε χάρη στα άμεσα ανακλαστικά γυναικείων και φεμινιστικών οργανώσεων, την τελευταία τριετία εντοπίζεται μια ξεκάθαρη και κλιμακούμενη επίθεση στις αμβλώσεις στη χώρα μας. Ούτε μπορεί να αγνοηθεί πως τον Μάρτη του 2021 ο ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Στέλιος Κυμπουρόπουλος υπερψήφισε πρόταση της Ακροδεξιάς που έλεγε ότι «η ανθρώπινη ζωή πρέπει να προστατεύεται από τη σύλληψη». Το κόμμα του διαφοροποιήθηκε αλλά λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούνιο, πάλι οι ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας ψήφισαν πρόταση των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών που κατήγγειλε ως «απαράδεκτη» έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που χαρακτηρίζει «ανθρώπινο δικαίωμα» το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Την επόμενη μέρα, μετά το σάλο, ψήφισαν την έκθεση που κατήγγειλαν.

Πολύ λίγο απασχολούν οι εσωτερικές αντιφάσεις και οι παλινωδίες ενός κόμματος. Αυτό που έχει σημασία για τις γυναίκες αλλά και για κάθε προοδευτικό άνθρωπο είναι ο ομολογημένος ή κρυφός πόθος διάφορων σχηματισμών να τσαλαπατήσουν σπουδαία προχωρήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας, επανεγγράφωντας τη θηλυκότητα στη διάσταση της ουσιοκρατίας. Σ’ εκείνο τον βαλτώδη τόπο της παραδοσιακότητας που νοσταλγούν η μήτρα θεωρείται σύμφυτη με το «εθνικό καθήκον» και τη «χριστιανική ηθική». Οι γυναίκες στιγματίζονται αν δεν τεκνοποιούν ή αν κάνουν αμβλώσεις. Οφείλουν να τεκνοποιούν, να λογοδοτούν στην κατασκευή του δημογραφικού ζητήματος και στα κάθε λογής κηρύγματα, εν τέλει να χάνουν κάθε έλεγχο στο σώμα τους και τις ζωές τους.

«Η ίδια βιώνω την επίθεση στην αυτοδιάθεση του σώματος μου ως απαξίωση και ματαίωση των πολλών και διαφορετικών φεμινιστικών αγώνων μέχρι σήμερα. Την ίδια στιγμή με απασχολεί (και με εξοργίζει) η προνομιακή αδράνεια υποκειμένων με “δημοκρατικά αντανακλαστικά” που δείχνουν να υιοθετούν την φεμινιστική και ΛΟΑΤΚΙ+ ατζέντα τυπικά, ευκαιριακά και εργαλειακά, δίχως εμπλοκή και έμπρακτη συνεισφορά στους διαθεματικούς φεμινιστικούς κοινωνικούς αγώνες. Το ευρύτερο φεμινιστικό και ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα εργάζεται ήδη στο πλαίσιο “υπέρ της επιλογής” και της “αναπαραγωγικής δικαιοσύνης” και έχει νομίζω σημασία να παρακολουθήσουμε τα θεσμικά πλεονεκτήματα και τις κοινωνικές συμμαχίες των σύγχρονων προσεγγίσεων, καθώς οι φεμινιστικές οργανώσεις και τα κινήματα κάθε χώρας εκπορεύονται γενεαλογικά από διαφορετικές ιστορικές και πολιτικές ζυμώσεις, παρόλη την διεθνοποίηση των φεμινιστικών κοινωνικών αγώνων. Για να εγγυηθούμε την πρόσβαση στην άμβλωση θα πρέπει να την ενσωματώσουμε σε ένα συμπεριληπτικό πρόγραμμα, το οποίο προστατεύει όλα τα αναπαραγωγικά και σεξουαλικά δικαιώματα και υπερασπίζεται τις κοινωνικές παροχές χωρίς διακρίσεις» καταλήγει η Σοφία Μπέμπεζα.

Ακόμα κι αν είναι πολύ άβολο κι ενίοτε εξουθενωτικό να πρέπει να διατρανώνεις τα αυτονόητα, η επαγρύπνηση και η δυναμική των φεμινιστικών και ΛΟΑΤΚΙ+ αγώνων σε σύμπνοια με τον δημοκρατικό κόσμο, παραμένει το πιο πολύτιμο ανάχωμα στο σκοταδισμό.