ANDY WARHOL ΚΑΙ JEAN-MICHEL BASQUIAT ΣΕ ΕΝΑΝ “ΑΓΡΙΟ” ΑΓΩΝΑ ΜΠΟΞ
Ο Andy Warhol και ο Jean-Michel Basquiat αντιμέτωποι στο ρινγκ της τέχνης.
Ήταν Οκτώβριος του 1982 στη φθινοπωρινή Νέα Υόρκη, όταν ο Andy Warhol, το απόλυτο σύμβολο της Pop Art, συνάντησε τον ταλαντούχο ανερχόμενο μαύρο καλλιτέχνη, Jean-Michel Basquiat, τον οποίο φώναζαν το “Λαμπερό Παιδί” στα καλλιτεχνικά στέκια του “Μεγάλου Μήλου”.
Ο Warhol ήταν ήδη “όνομα”, αλλά έψαχνε εμμονικά το next-best-thing που θα του έδινε την έμπνευση για ένα επόμενο καλλιτεχνικό πυροτέχνημα. Την ίδια στιγμή ο ατίθασος και ανένταχτος Basquiat αναζητούσε έναν μέντορα να τον καθοδηγήσει στην επόμενη φάση του. Στη μέση ένα πρόσωπο κλειδί.
Ο έμπορος τέχνης Bruno Bischofberger, τους γνωρίζει και τους δύο και αποφασίζει να τους φέρει σε επαφή. Εκείνος έβγαλε την περίφημη polaroid selfie, στην οποία Warhol και Basquiat ποζάρουν χωρίς να γνωρίζουν ότι αυτό το ενσταντανέ θα είναι η αρχή μιας καρμικής σχέσης.
Ο Basquiat που ήταν μόλις 22 ετών, πήρε τη φωτογραφία στο σπίτι του και δύο ώρες αργότερα επέστρεψε κρατώντας ένα ζωγραφικό πορτρέτο. Ο Warhol τον “ερωτεύτηκε” on the spot και τότε ξεκίνησε μια περίφημη συνεργασία – και μία εκρηκτική προσωπική σχέση – που είχε σαν αποτέλεσμα 160 έργα από τα… τέσσερα χέρια τους (από το 1983 έως το 1985).
Ο Warhol γράφει στο ημερολόγιό του για την πρώτη συνάντηση με τον Basquiat : “Πάω να συναντήσω τον Bruno Bischofberger (ταξί 7,50 δολάρια). Έφερε μαζί του τον Jean-Michel Basquiat. Είναι ο πιτσιρικάς που χρησιμοποιούσε το όνομα ‘Samo’ όταν καθόταν στο πεζοδρόμιο στο Greenwich Village και ζωγράφιζε μπλουζάκια, και του έδινα 10 δολάρια και τον έστελνα στο Serendipity μπας και τα πουλήσει”.
Αντίστοιχα ο Basquiat, που μετακόμισε αμέσως στο loft του Warhol στη Great Jones Street, είχε πει λακωνικά σε συνέντευξή του το 1985: “Ήθελα πολύ να τον γνωρίσω, ήταν ο ήρωάς μου”.
Η κοινή έκθεση των έργων τους το 1985, με κεντρική αφίσα την εμβληματική φωτογραφία του Michael Halsband όπου οι δύο τους φορούν γάντια του μποξ δεν έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από τους κριτικούς. Βέβαια τα πράγματα άλλαξαν άρδην μετά από τον θάνατο του Basquiat, ένα ξαφνικό γεγονός που έφερε μια αναπάντεχη έκρηξη στην οικονομική αποτίμηση των έργων του.
Εβδομήντα (70) από αυτά τα “κοινά” έργα έχουν την ευκαιρία να δουν αυτές τις ημέρες οι επισκέπτες του Louis Vuitton Foundation στο Παρίσι στην ρετροσπεκτίβα “Basquiat X Warhol. Painting Four Hands”. Πρώτη φορά παγκοσμίως παρουσιάζεται σε αυτό το φάσμα και με αυτόν τον τρόπο η πιο επιτυχημένη συνεργασία στην ιστορία της τέχνης.
Ο Keith Haring (1958-1990) [Ποπ αρτ καλλιτέχνης και ακτιβιστής που έγινε ευρέως γνωστός από τα γκράφιτι που δημιούργησε στη Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 1980] που έζησε από κοντά τη φιλία τους έλεγε ότι είναι δύο “μυαλά” που έρχονται μαζί σε αυτή την κοινή σειρά έργων, και δημιουργούν με τα τέσσερα χέρια τους μία τρίτη ξεχωριστή “γλώσσα”.
Ο Dieter Buchhart, ειδικός στην τέχνη του Basquiat και επικεφαλής επιμελητής της έκθεσης αναφέρει: “Είναι αναμφισβήτητα η πιο επιτυχημένη συνεργασία στην ιστορία της τέχνης ανάμεσα σε δύο σπουδαίους καλλιτέχνες, μια συνεργασία που δεν υπήρξε όμοιά της ούτε σε καλλιτεχνικό ούτε σε χρονικό επίπεδο”.
Ο Andy Warhol και ο Jean-Michel Basquiat θεωρούνται δύο από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Η συνεργασία τους το 1980 δώρισε στον κόσμο της τέχνης έργα που στάθηκαν εμβληματικά για την εποχή τους.
Απόγονος μεταναστών από τη Αυστροουγγαρία που εγκαταστάθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, o Warhol γεννήθηκε στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια το 1928. Κυρίαρχη φιγούρα στο κίνημα της Pop Art έμεινε στην ιστορία με τα πολύχρωμα και συχνά αμφιλεγόμενα έργα του που απεικόνιζαν κουτιά σούπας της εταιρείας Κάμπελ ή μπουκάλια Κόκα Κόλα, καθώς και “πειραγμένες” προσωπογραφίες διασημοτήτων. Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1987 στη Νέα Υόρκη, μετά από επιπλοκές κατά τη διάρκεια επέμβασης αφαίρεσης της χολής του.
Ο Jean-Michel Basquiat γεννήθηκε στο Μπρούκλιν το 1960. Σε ηλικία 17 ετών άρχισε να σχεδιάζει με σπρέι γκράφιτι στο μετρό της Νέας Υόρκης, υπογράφοντας ως SAMO. Εγκατέλειψε το σχολείο και ζούσε πουλώντας μπλουζάκια και καρτ ποστάλ, ζωγραφισμένα από τον ίδιο και στις αρχές της δεκαετίας του άρχισε να εκθέτει έργα του σε ομαδικές εκθέσεις, στη Νέα Υόρκη και στην Ευρώπη. Επηρεασμένος από την αφρο-αμερικανική κουλτούρα και την κουλτούρα των Λατίνων της Νέας Υόρκης, δημιουργούσε έργα μεγάλων διαστάσεων βασιμένα στο street-art και την avant-garde.
Λέγεται ότι αν και ο Warhol ήταν το ίνδαλμά του δεν ήταν και πολύ ευχαριστημένος να συνεργάζεται με ένα σύμβολο του “συστήματος” της τέχνης, απέναντι στο οποίο ιδεολογικά επαναστατούσε. Το 1988 ο κόσμος της τέχνης σοκαρίστηκε μαθαίνοντας τον θάνατό του από υπερβολική δόση απαγορευμένων ουσιών σε ηλικία μόλις 27 ετών.
Πώς προέκυψαν τα εμβληματικά πορτρέτα με τα γάντια του μποξ
Μία από τις πιο εμβληματικές πόζες της έκθεσης είναι φυσικά η φωτογραφία των δύο θρύλων της τέχνης με γάντια του μποξ. Η λήψη έγινε από τον γνωστό φωτογράφο Michael Halsband, ο οποίος ήταν επιλογή του Basquiat.
Λέγεται ότι ο Warhol ήθελε τη φωτογράφηση της έκθεσης να κάνει ο Robert Mapplethorpe (μου μεσουρανούσε εκείνο το διάστημα στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Νέας Υόρκης, παρέα με την Patti Smith), αλλά ο Basquiat επέμεινε. Τελικά τα γάντια του μποξ έγιναν το πιο κατάλληλο σύμβολο για αυτό το ανταγωνιστικό δίδυμο καλλιτεχνών, που έριχναν συχνά ο ένας στον άλλον καλλιτεχνικές “μπουνιές” στο απαιτητικό ρινγκ της τέχνης.
Όταν οι κριτικές για την κοινή τους έκθεση ήταν αρνητικές και κάποιοι αποκάλεσαν τον Basquiat, “μασκότ του Warhol”, η ατμόσφαιρα μεταξύ τους βάρυνε με αποτέλεσμα να κλονιστεί σοβαρά η σχέση τους. Ο Basquiat σταδιακά έκοψε κάθε επαφή με τον Warhol και τη διετία 1986 με 1988 ταξίδεψε σε Ευρώπη και Αφρική, όπου πραγματοποίησε αρκετές εκθέσεις ζωγραφικής. Το νήμα της ζωής του κόπηκε, δυστυχώς, πολύ νωρίς.
Οι άξονες της έκθεσης… με τα τέσσερα χέρια
Η έκθεση στο Louis Vuitton Foundation στο Παρίσι με επιμελητές τους Dieter Buchhart και Anna Karina Hofbauer σε συνεργασία με τον επικεφαλής Olivier Michelon παρουσιάζει συνολικά 80 ζωγραφικά έργα. Προσπαθώντας να μεταφέρουν την καλλιτεχνική ατμόσφαιρα της Νέας Υόρκης των 80ς οι επιμελητές έχουν ενσωματώσει στην έκθεση και μερικά έργα των Keith Haring, Jenny Holzer και Kenny Scharf.
Η περιήγηση ξεκινά με μία σειρά πορτρέτων του Basquiat από τον Warhol και του Warhol από τον Basquiat.
Συνεχίζει με τα πρώτα έργα της συνεργασίας τους, την οποία ξεκίνησε ο έμπορος τέχνης Bruno Bischofberger και “υποστήριξε” ο ο Ιταλός καλλιτέχνης Francesco Clemente.
Μετά από τα 15 ζωγραφικά έργα με τον Clemente, οι Basquiat και Warhol αφιερώθηκαν ο ένας στον άλλον σε καθημερινή βάση, με ενθουσιασμό και απολυτότητα.
Η ενέργεια και η προσωπική μανία τους είναι φανερή σε πολλά από τα έργα της έκθεσης, στην οποία ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων το μνημειώδες γλυπτό “Ten Punching Bags (Last Supper)” και ο 8 μέτρων καμβάς “African Mask”.
Όπως διαβάζουμε στο δελτίο Τύπου της έκθεσης ο Basquiat θαύμαζε τον Warhol σαν πρεσβύτερο και σαν πρωτοπόρο της pop art. O Warhol από την άλλη βρήκε στον Basquiat ένα καινούργιο ενδιαφέρον στη ζωγραφική. Εξαιτίας του επέστρεψε στη ζωγραφική με το… χέρι, και σε έργα μεγάλης κλίμακας. Στην έκθεση παρουσιάζονται εφημερίδες, λογότυπα της General Electric, της Paramount και των Ολυμπιακών Αγώνων.
Αναφορικά με το πώς συνεργάστηκαν για τη δημιουργία αυτών των έργων ο Basquiat είχε αναφέρει: “Ο Άντι ξεκινούσε έναν πίνακα και έβαζε επάνω κάτι πολύ αναγνωρίσιμο, ένα προϊόν ή λογότυπο, και κάπως το αποδομούσε. Μετά προσπαθούσα να τον κάνω να δουλέψει πάνω σε αυτό περισσότερο, να του αλάξει ένα δύο πράγματα”, ενώ ο Warhol είχε πει για τη διαδικασία: “πρώτα το ζωγράφιζα και μετά το χρωμάτιζα όπως θα έκανε ο Jean-Michel. Νομίζω οι πίνακες που κάνουμε μαζί είναι καλύτεροι όταν μπορείς να διακρίνεις ποιος έκανε ποια σημεία”.
