ΑΟΥΣΒΙΤΣ: ΕΝΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ ΤΩΝ ΝΑΖΙ
Ένα οδοιπορικό μνήμης στα κολαστήρια του Άουσβιτς, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος.
Με τον όρο Ολοκαύτωμα περιγράφεται ο υποκινούμενος συστηματικός διωγμός και η γενοκτονία εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τη Ναζιστική Γερμανία και τους συνεργάτες της.
Χαρακτηριστικά της ναζιστικής ιδεολογίας ήταν το μίσος κατά των Εβραίων, της δημοκρατίας, του κομμουνισμού, αλλά και η πεποίθηση ότι το γερμανικό έθνος είναι ανώτερο από τα άλλα.
Το Άουσβιτς αποτέλεσε ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται περίπου 60 χλμ. δυτικά της Κρακοβίας, κοντά στην κωμόπολη Όσβιετσιμ.
Λόγω της τοποθεσίας κοντά στη βιομηχανική περιοχή της Σιλεσίας, ο Χάινριχ Χίμλερ διέταξε τον Ιούνιο του 1940 να χτιστεί το Άουσβιτς, το οποίο αποτέλεσε το μεγαλύτερο συγκρότημα στρατοπέδων της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας.
Συνολικά, στο Άουσβιτς εκτοπίστηκαν περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια εξοντώθηκαν. Περίπου 900.000 δολοφονήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς, μετά από επιλογή που έγινε κατά την άφιξή τους.
Ακόμη 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραμάτων. Οι συνηθέστεροι τρόποι εκτέλεσης ήταν η δηλητηρίαση με το αέριο Κυκλώνας Β σε θαλάμους αερίων, πυρά πυροβόλου όπλου, θανατηφόρα ένεση και απαγχονισμό.
Είναι σχεδόν αδύνατο να περιγράψω με λόγια τα συναισθήματα που βίωσα σε αυτόν τον αιματοβαμμένο τόπο, στον οποίο εκατομμύρια αθώοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους άδικα, με τον πιο βασανιστικό και εξευτελιστικό τρόπο.
Το παγωμένο στο χρόνο Όσβιετσιμ μου δίδαξε ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν, ο αβάσταχτος πόνος των θυμάτων δε θα σβήσει ποτέ, γιατί για εδώ και επτά και πλέον δεκαετίες έχει ριζώσει στα ερείπια αυτού εδώ του τόπου.
Πέτρινες φυλακές, διάσπαρτοι πύργοι ελέγχου, διπλές σειρές από συρματοπλέγματα, φράχτες με άλλοτε υψηλή τάση, χώροι εκτελέσεων, αδιανόητων βασανιστηρίων και απάνθρωπων πειραμάτων.
Όλα μελετημένα μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, ώστε να μην υπάρχει καμιά πιθανότητα διαφυγής και σωτηρίας.
Ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα ασφυξίας με κατέκλυσε, βλέποντας τόνους μαλλιών, εκατοντάδες βαλίτσες, χιλιάδες σκελετούς γυαλιών, στοίβες από παπούτσια, οικιακά σκεύη, παιδικές κούκλες, προσθετικά μέλη, ρούχα, αλλά και χρησιμοποιημένα κουτιά από δηλητήριο.
Η μυρωδιά του ναζισμού με έκανε να ντραπώ για το ανθρώπινο είδος. Να ντραπώ στην ιδέα πως ο άνθρωπος είναι ικανός να προκαλέσει ανελέητο πόνο, χάνοντας τόσο εύκολα την ανθρώπινή του υπόσταση.
Τα λόγια χάνονται και επικρατεί απόλυτη ησυχία! Επικρατεί σιγή! Για ένα σιωπηλό προσκύνημα στα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Άουσβιτς Ι
Το Άουσβιτς Ι, το κύριο στρατόπεδο, ήταν το πρώτο στρατόπεδο που δημιουργήθηκε στην περιοχή. Η κατασκευή του ξεκίνησε τον Μάιο του 1940 σε εγκαταλελειμμένους πολωνικούς στρατώνες πυροβολικού, σε ένα προάστιο της πόλης.
Οι αρχές των SS χρησιμοποιούσαν κρατούμενους για καταναγκαστική εργασία, ώστε να επεκτείνουν τα φυσικά όρια του στρατοπέδου. Κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας του στρατοπέδου, τα SS και η αστυνομία ενέκριναν μια ζώνη, περίπου 40 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ως “αναπτυξιακή ζώνη” προορισμένη για αποκλειστική χρήση του στρατοπέδου.
Όπως πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης, το Άουσβιτς Ι διέθετε θάλαμο αερίων και κρεματόριο. Αρχικά, μηχανικοί των SS κατασκεύασαν έναν αυτοσχέδιο θάλαμο αερίων στο υπόγειο της φυλακής, την Πτέρυγα 11. Αργότερα, ένας μεγαλύτερος, μόνιμος θάλαμος αερίων κατασκευάστηκε ως τμήμα του αρχικού κρεματορίου σε ξεχωριστό κτίριο έξω από το κτιριακό συγκρότημα των κρατουμένων.
Στο Άουσβιτς, γιατροί των SS πραγματοποιούσαν πειράματα στο νοσοκομείο, στην Πτέρυγα 10. Διεξήγαγαν ψευδοεπιστημονική έρευνα σε νήπια, δίδυμα και νάνους, και προέβαιναν σε υποχρεωτικές στειρώσεις, ευνουχισμούς και πειράματα υποθερμίας σε ενήλικες. Ο πιο γνωστός μεταξύ αυτών των ιατρών ήταν ο λοχαγός των SS Δρ. Γιόζεφ Μένγκελε.
Ανάμεσα στο κρεματόριο και την πτέρυγα των ιατρικών πειραμάτων υψωνόταν ο “Μαύρος Τοίχος”, όπου οι φρουροί των SS εκτέλεσαν εν ψυχρώ χιλιάδες κρατούμενους.
Η εργασία απελευθερώνει
Η φράση Arbeit macht frei, που σημαίνει η εργασία απελευθερώνει, έγινε γνωστή από τη χρήση της ως το σήμα της πύλης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η φράση προέρχεται από τον τίτλο ενός μυθιστορήματος του 1873 του Γερμανού φιλόλογου Λόρεντς Ντίφενμπαχ, “Arbeit macht frei: Erzählung von Lorenz Diefenbach”, στο οποίο οι τζογαδόροι βρίσκουν την πορεία προς την αρετή μέσω της εργασίας.
Μετά τη διαστρέβλωση της αρχικής του έννοιας της φράσης, σήμερα θεωρείται ένα κυνικό σύνθημα για την απόκρυψη της απάνθρωπης μεταχείρισης στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία η εργασία χρησίμευε για την υποταγή, την εκμετάλλευση, την ταπείνωση και τη θανάτωση αθώων ανθρώπων.
Για να κατακτήσεις ένα έθνος, πρώτα αφόπλισε τους πολίτες του
Ο Χίτλερ είχε γνωστοποιήσει τις απόψεις του για τους Εβραίους πολύ πριν έρθει στην εξουσία. Το βιβλίο του ”Ο Αγών μου”, αναφέρεται εκτενώς στον “εβραϊκό κίνδυνο”. Ο αντισημιτισμός, σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό, είναι παρών σε όλες τις χώρες της γης και έχει εκδηλωθεί με ταπεινωτικές διακρίσεις και περιοδικούς διωγμούς, από την αρχή της ιστορίας του εβραϊκού λαού.
Αλλά ποτέ με την προγραμματισμένη εξόντωση, γνωστή ως ”Τελική Λύση”, που θεσπίστηκε και εφαρμόστηκε από το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς της Γερμανίας του Χίτλερ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι μόνο στο έδαφος της Γερμανίας, αλλά παντού όπου εξαπλώθηκε η ναζιστική κυριαρχία.
Η συνείδηση είναι μια επινόηση των Εβραίων
Αναγκαζόμαστε να απαλλάξουμε το Γερμανικό Έθνος από τους Πολωνούς, τους Ρώσους, τους Εβραίους και τους Τσιγγάνους
Ο Οτο Τίρακ (19 Απριλίου 1889 – 26 Οκτωβρίου 1946) ήταν Γερμανός νομικός και πολιτικός. Την 1η Αυγούστου 1932, ο Τίρακ εντάχθηκε στο Ναζιστικό Κόμμα. Αφού οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία το 1933, κατάφερε σύντομα να ανέβει ψηλά στις τάξεις από εισαγγελέας έως Πρόεδρος του Λαϊκού Δικαστηρίου (Volksgerichtshof).
Οι Σύμμαχοι συνέλαβαν τον Τίρακ μετά το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά πριν προσαχθεί ενώπιον του δικαστηρίου στη δίκη των δικαστών της Νυρεμβέργης, ο ίδιος αυτοκτόνησε στο Sennelager του Paderborn, πίνοντας δηλητήριο.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνη τη νύχτα
Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνη τη νύχτα, την πρώτη νύχτα που πέρασα στο στρατόπεδο, που μετέτρεψε όλη μου τη ζωή σε μια μακριά, επτασφράγιστη νύχτα.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνο τον καπνό.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τα προσωπάκια των παιδιών που είχα δει τα κορμάκια τους να μετατρέπονται σε τολύπες καπνού κάτω από το βουβό γαλάζιο τ’ ουρανού.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνες τις φλόγες που έκαψαν για πάντα την πίστη μου.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω τη σιωπή εκείνης της νύχτας, που μου στέρησε για πάντα την επιθυμία για ζωή.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνες τις στιγμές που σκότωσαν τον Θεό μου, την ψυχή μου και τα όνειρά μου, τα οποία πήραν την όψη της ερήμου.
Ποτέ δεν θα ξεχάσω όλα αυτά, ακόμα κι αν με καταδίκαζαν να ζήσω όσους αιώνες ζει και ο Θεός. Ποτέ.
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ο Ελί Βιζέλ και η οικογένειά του στάλθηκαν από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το βιβλίο “Η νύχτα” είναι ένα ντοκουμέντο αυτής της κτηνωδίας, του χαμού των γονιών του και του αγώνα του για επιβίωση και ελευθερία.
Αν υπάρχει θεός, θα πρέπει να με παρακαλέσει για να τον συγχωρέσω
Αυτό ήταν ένα από τα συνθήματα που βρέθηκαν σε τοίχο μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, γραμμένο από έναν από τους μελλοθάνατους που η Γερμανική θηριωδία των Ναζί έκρινε ότι πρέπει να πεθάνει.
Μέσα σε μια τόσο μικρή φράση, μπορεί να χωρέσει μια ολόκληρη εποχή και ο πόνος εκατομμυρίων ανθρώπων που χάθηκαν άδικα μέσα στην άρρωστη αυτή εποχή.
Όλοι οι Πολωνοί πρέπει να εξαφανιστούν από προσώπου γης
Ο Χάινριχ Χίμλερ, ως αρχηγός της SS, φέρει μεγάλη ευθύνη για την δολοφονία των Εβραίων της Ευρώπης. Ως επίτροπος για τις φυλετικές υποθέσεις στην κατεχόμενη Πολωνία απέκτησε ήδη το 1939 τη δύναμη να καταδιώκειι την πολωνική διανόηση και τους Πολωνούς Εβραίους. Στην ουσία, αυτό σήμαινε κοινωνική απομόνωση, γκετοποίηση και δολοφονία.
Αποτέλεσμα ήταν η δολοφονία σχεδόν 1.000.000 ανθρώπων από την SS μέχρι το καλοκαίρι του 1940. Το 1941 έλαβε από τον Χίτλερ την προφορική διαταγή για την οργάνωση της τελικής εξόντωσης των Εβραίων. Στον μασέρ του, Φέλιξ Κέρστεν (Felix Kersten), ο Χίμλερ εξομολογήθηκε ότι “η διαταγή αυτή τον έκανε να υποφέρει”. Η μεγαλύτερη ανησυχία του ήταν, εντούτοις, το πόσο θα άντεχε το ήθος της SS απέναντι στην μαζική δολοφονία τόσων ανθρώπων.
Προς το τέλος του πολέμου, ο Χίτλερ του εμπιστεύτηκε την διοίκηση πρώτα του “Αρχηγείου του Άνω Ρήνου” και μετά όταν οι Σοβιετικοί πλησίαζαν στο Βερολίνο, το “Αρχηγείο του Βιστούλα”, χωρίς ωστόσο να φέρει εις πέρας τους στόχους που του είχε θέσει ο Χίτλερ.
Βλέποντας την ήττα να πλησιάζει, προσπάθησε να διαπραγματευτεί την παράδοσή του στους Συμμάχους, κάτι όμως που δεν έγινε εφικτό. Όταν τελικά συνελήφθη από τους Βρετανούς έδωσε τέλος στην ζωή του, τον Μάιο του 1945.
Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος
Εσείς που ήσυχοι ζείτε στο ζεστό σας σπίτι
Και το βράδυ γυρνώντας θα βρείτε φαγητό και πρόσωπα φίλων
Σκεφτείτε εάν αυτό είναι ο άνδρας.
Αυτός, που θα δουλεύει στη λάσπη,
Που δεν ησυχάζει ποτέ
Που παλεύει για λίγο Ψωμί,
Που πεθαίνει για ένα ναι ή ένα όχι.
Σκεφτείτε, εάν αυτό είναι η γυναίκα.
Αυτή, που έχασε τα μαλλιά της, τη δύναμη να θυμάται
Κρύο στο στήθος άδεια τα μάτια σαν βάτραχος το Χειμώνα.
Σκεφτείτε ότι έχει συμβεί.
Τις λέξεις αυτές σας ορίζω.
Γράψτε τις στην καρδιά σας, στο σπίτι, στο δρόμο.
Πριν κοιμηθείτε, όταν ξυπνάτε,
Επαναλάβατε τις στα παιδιά σας…
Στις 22 Φεβρουαρίου 1944, 650 άνθρωποι στάλθηκαν στο Άουσβιτς στοιβαγμένοι σε δώδεκα τρένα για εμπορεύματα. Μόνο ο Πρίμο Λέβι και δύο άλλοι επέζησαν, έπειτα από παραμονή ενός έτους, πριν την απελευθέρωσή τους από τον ρωσικό στρατό τον Ιανουάριο του 1945.
Το “Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος”, γραμμένο από τον Πρίμο Λέβι το 1947, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με θέμα τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και μία από τις πιο συγκλονιστικές μαρτυρίες επιζώντων του Ολοκαυτώματος. Στην Ιταλία από τη δεκαετία του ’60 διδάσκεται στα σχολεία.
Μόνο ο θάνατος επιμένει σε αυτό το μέρος
Αν ξυπνήσεις το πρωί, τότε είναι μια καλή μέρα
Ένας νεαρός Εβραίος Σλοβάκος μεταφέρεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Ο ίδιος “σώζεται” από τους χιλιάδες κρατουμένους και γίνεται ο δερματοστίκτης του Άουσβιτς. Είναι ο άνθρωπος που με ένα κομμάτι ξύλο και με μια βελόνα θα σταμπάρει με οδυνηρό τρόπο στη σάρκα των κρατουμένων ένα ένα τα ψηφία που τους έχουν δοθεί.
Το πουκάμισο του δερματοστίκτη είναι γεμάτο αίματα, από αυτά που πετάγονται κατά το τρύπημα της βελόνας. Το 1945 έφυγε από το Άουσβιτς ζωντανός. Για τρία χρόνια ήταν αιχμάλωτος των Γερμανών. Ο Λάλε Λούντβιχ Άιζενμπεργκ είχε έναν κανόνα στη ζωή του: “Αν ξυπνήσεις το πρωί, τότε είναι μια καλή μέρα”.
Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου
Το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου είναι το στρατόπεδο εξόντωσης, το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν με το όνομα “Άουσβιτς”. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κρατήθηκαν φυλακισμένοι εδώ σε άθλιες συνθήκες και περισσότεροι από 1,1 (έως 1,5 περίπου) εκατομμύρια δολοφονήθηκαν.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1941 ο διοικητής του Άουσβιτς Ι Ρούντολφ Ες (Rudolf Höß) δέχτηκε τη διαταγή να χτίσει στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για 100.000 σοβιετικούς αιχμάλωτους στην περιοχή του Άουσβιτς. Το κατοπινό στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, δημιουργήθηκε κοντά στο πολωνικό χωριό Μπρζεζίνκα (γερμ. Birkenau), σε απόσταση 1.200 μέτρων από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς Ι.
Κατά την οικοδόμηση του Άουσβιτς ΙΙ οι ναζιστές ανάγκασαν τους κατοίκους της Μπρζεζίνκα να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ οι αιχμάλωτοι του Άουσβιτς Ι τα γκρέμισαν για να χρησιμοποιήσουν τα οικοδομικά υλικά στο νέο στρατόπεδο.
Το Άουσβιτς ΙΙ είχε διαστάσεις 2 επί 2,5 χμ και ήταν διαιρεμένο σε διάφορα τμήματα, τα οποία επίσης χωρίζονταν σε τομείς. Οι τομείς αυτοί, όπως και ολόκληρο το στρατόπεδο, περιφράχτηκαν με ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα.
Οι Εβραίοι είναι η ράτσα που πρέπει να καταστραφεί ολοσχερώς
Ο Χανς Μίχαελ Φρανκ ήταν Γερμανός δικηγόρος, νομικός εκπρόσωπος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930 και υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Ναζιστικού κράτους.
Με το τέλος του πολέμου συνελήφθη και δικάστηκε στη Δίκη της Νυρεμβέργης για τον ρόλο που έπαιξε ως επικεφαλής του Γενικού Κυβερνείου (Generalgouvernement) στην κατεχόμενη Πολωνία και τη συμμετοχή του στο Ολοκαύτωμα. Κρίθηκε ένοχος για τα εγκλήματα του Ναζισμού και εκτελέστηκε στη Νυρεμβέργη στις 16 Οκτωβρίου 1946 με απαγχονισμό.
Θα τους τιμήσεις μένοντας ζωντανός, επιβιώνοντας από αυτό το μέρος και λέγοντας στον κόσμο τι συνέβη εδώ
Κάνε ό,τι σου είπαν. Και πάντα να παρατηρείς
Όποιος σώζει μια ζωή, σώζει τον κόσμο ολόκληρο
