“ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΛΟΑΤΚΙ+ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ”
Ο καθηγητής, Μιχάλης Σακελλαρίου οραματίζεται συμπεριληπτικές τάξεις, με χαρούμενους μαθητές.
Ο Μιχάλης Σακελλαρίου είναι φιλόλογος, υποδιευθυντής σε Λύκειο του Κορυδαλλού και -χωρίς καμιά υπερβολή- είναι ο καθηγητής που θα έπρεπε να είχαμε όλοι στο σχολείο, μήπως και η κοινωνία μας γινόταν λίγο καλύτερη.
Ακόμη, είναι ένας ενεργός ακτιβιστής, συμμετέχοντας στους “Rainbow Seniors”, μια ομάδα που υποστηρίζει δυναμικά τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, μα πάνω απ’ όλα είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος που επέλεξε να μην κρύβεται και να λέει τα πράγματα με το όνομά τους σε μια κοινωνία γεμάτη διακρίσεις και ομοφοβία.
Ο Μιχάλης, μιλώντας στην ενότητα “Rainbow Stories” του Magazine, αναφέρεται στις κακοποιητικές συμπεριφορές που βιώνουν τα διαφορετικά παιδιά στο σχολείο, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και σήμερα, μαθητές πέφτουν θύματα μπούλινγκ, λόγω της σεξουαλικότητάς τους ή της ταυτότητας ή και των χαρακτηριστικών φύλου τους, τονίζοντας πως για αυτό ευθύνονται πολλές φορές εκτός των άλλων και οι καθηγητές.
Αναφερόμενος στις παθογένειες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, υποστηρίζει ότι τα θετικά βήματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι μικρά, αργά και πρόχειρα κι ο ίδιος προτείνει ριζικές αλλαγές, στοχεύοντας σε ένα δημοκρατικό σχολείο, συμπεριληπτικό για ΟΛΑ τα παιδιά.
Ένας εκπαιδευτικός κρίνεται σίγουρα για τις γνώσεις και τις εκπαιδευτικές του ικανότητες, όμως κρίνεται και για την ανθρωπιά και το ήθος του. Και το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Μιχάλης Σακελλαρίου εκεί παίρνει άριστα.
“Από το 1989 ξεκίνησα στην ιδιωτική εκπαίδευση και μετά, το 1995, συνέχισα στη δημόσια, όπου βρίσκομαι μέχρι και σήμερα. Για πολλά χρόνια η κατάσταση στα σχολεία ήταν πολύ πιο δύσκολη από σήμερα για τα διαφορετικά παιδιά, όχι μόνο τα ΛΟΑΤΚΙ+, για όλα τα παιδιά που μπορεί για οποιονδήποτε λόγο να πέφτουν θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς εντός του σχολείου.
Σήμερα τα πράγματα είναι σίγουρα καλύτερα, όμως δεν είναι τέλεια και πρέπει να αλλάξουμε πολλά, για να γίνει το ελληνικό σχολείο συμπεριληπτικό, ώστε να μην θρηνήσουμε κι άλλον Βαγγέλη ή άλλον Νικόλα.
Έχω ένα όραμα.
Όραμά μου είναι η πλήρης ένταξη των ΛΟΑΤΚΙ+, αλλά και γενικότερα όλων των διαφορετικών παιδιών σε σε ένα συμπεριληπτικό σχολείο, όπου θα μπορούν να αναπτύσσουν/εκφράζουν την προσωπικότητά τους και να αλληλοεπιδρούν σε ένα απόλυτα ασφαλές σχολικό περιβάλλον, χωρίς να χρειάζεται να κρύψουν ή να μασκαρέψουν το οτιδήποτε.
Αυτό δεν είναι τόσο απλό να γίνει, χρειάζεται πολλή δουλειά και σίγουρα μόνο η σεξουαλική εκπαίδευση, για παράδειγμα, δεν είναι πανάκεια και δεν πρέπει να μπει στα σχολεία έτσι απλά. Χρειάζεται εντατική επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού κάθε βαθμίδας, στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των Δικαιωμάτων του Παιδιού, άρα σωστή οργάνωση και προγραμματισμός.
Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι από την αρχή, προκειμένου να καταστεί σαφές. Είναι άλλο πράγμα η προετοιμασία εκπαιδευτικών ικανών να διδάξουν το μάθημα της σεξουαλικής εκπαίδευσης και του σεβασμού σε όλες τις ταυτότητες, τους προσανατολισμούς και σωματικά χαρακτηριστικά και άλλο η επιμόρφωση των συναδέλφων πάνω σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, έμφυλων ταυτοτήτων, χαρακτηριστικών φύλου και λεξιλογίου, ώστε να αποφεύγονται οι αυτοσχεδιασμοί, η παράθεση προσωπικών πεποιθήσεων και ο κακοποιητικός λόγος μέσα στην τάξη.
Αυτό το δεύτερο είναι αναγκαίο να αφορά τους πάντες, χωρίς καμία εξαίρεση στο βαθμό που ο νόμος 4692/2020 άρθρο 38, παρ 4, όπως και ο αντιρατσιστικός νόμος του 2014 απαγορεύουν ρητά τέτοιες συμπεριφορές εντός και εκτός της τάξης.
Όλες οι ειδικότητες θα πρέπει να συμμετέχουν στην επιμόρφωση, φιλόλογοι, μαθηματικοί ακόμη και θεολόγοι. Συγκεκριμένα, πρόκειται για οριζόντια κατάρτιση όλων των καθηγητών, σε όλες τις βαθμίδες και όταν είναι όλοι έτοιμοι για αυτό, τότε η σεξουαλική εκπαίδευση μπορεί να μπει στην τάξη. Ποιες ειδικότητες θα εμπλακούν με τη διδασκαλία του μαθήματος είναι κάτι που δεν είναι της παρούσης. Το ζητούμενο τώρα και αυτό που επείγει είναι να εξαλείψουμε πλήρως τον άκαιρο, στιγματιστικό και κακοποιητικό λόγο, που συχνά ακούγεται στις σχολικές αίθουσες, πολλές φορές και εν αγνοία των εμπλεκομένων.
Στα σχολεία της Αθήνας τα πράγματα είναι καλύτερα.
Τα σημερινά νέα παιδιά, σε γενικές γραμμές, είναι πολύ ανοιχτά και πολύ πιο έτοιμα να αγκαλιάσουν το διαφορετικό, ενδιαφέρονται πιο πολύ από έναν πενηντάρη κι αυτό είναι αισιόδοξο.
Στα σχολεία της Αθήνας τα πράγματα είναι (κατά τη γνώμη μου βέβαια και χωρίς να έχω πλήρη εικόνα) κάπως καλύτερα. Τα μεγάλα προβλήματα είναι στην επαρχία. Έχω λάβει μηνύματα από παιδιά, (αλλά και συναδέλφους) της επαρχίας, τα οποία βίωναν τραγικές καταστάσεις και στο σπίτι και στο σχολείο. Στην Αθήνα, αλλά και στην Θεσσαλονίκη, η κατάσταση στα σχολεία είναι καλύτερη. Δεν υπάρχει τόσο μπούλινγκ στην τάξη, βέβαια ιδανικά δεν είναι πουθενά…
Το θέμα δεν είναι να μην μιλάμε στην τάξη για τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα, να τα αποφύγουμε και να τα κρύβουμε, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα. Δυστυχώς, μέσα στην τάξη την διαφορετικότητα απλά την φωτογραφίζουμε, δεν την αγγίζουμε πραγματικά, δεν λέμε την λέξη…
Το θέμα είναι να μπορούν να μιλούν όλα τα παιδιά ελεύθερα για οτιδήποτε τους απασχολεί, χωρίς να ντρέπονται. Θα πρέπει επιτέλους να υπάρξει μια εγκύκλιος που να ορίζει ότι στην τάξη θα πρέπει να υπάρχει μάθημα για την διαφορετικότητα, για τις ταυτότητες και τα χαρακτηριστικά φύλου, για την σεξουαλικότητα και τις ορολογίες.
Και μάλιστα ούτε αυτό αρκεί. Χρειάζεται μια αναδιαμόρφωση του προγράμματος σπουδών και του περιεχομένου της προτεινόμενης ύλης, τουλάχιστο στα μαθήματα ανθρωπιστικής παιδείας, που θα παρέχει ορατότητα σε κάθε ετερότητα. Προς το παρόν, είναι στο χέρι κάθε εκπαιδευτικού να μιλήσει αποσπασματικά -και φυσικά εθελοντικά- για θέματα διαφορετικότητας και αποδοχής.
Θα πρέπει να περάσουν 10 χρόνια για να δούμε πραγματικές αλλαγές.
Υπάρχουν επίσημες προτάσεις και εγχειρίδια, υπάρχουν σχεδιασμοί από τις οργανώσεις, υπάρχει έγκυρο εκπαιδευτικό υλικό και έχουν κατατεθεί προτάσεις για κατευθυντήριες γραμμές, αλλά υπάρχουν κολλήματα. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι μερικοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι θέλουν να έρθουν θετικές αλλαγές, ωστόσο υπάρχουν και αρκετοί που δεν θέλουν.
Δεν έχουμε λεπτομερή νομοθεσία, και δεν υπάρχει η ανάλογη προθυμία προκειμένου να υλοποιηθούν αυτές οι αλλαγές. Οι μέχρι τώρα κατευθυντήριες γραμμές θυμίζουν περισσότερο ευχολόγιο, παρά συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις Δεν αποσαφηνίζεται καλά-καλά τι σημαίνει συμπεριληπτικό σχολείο..
Υπάρχουν παιδιά που με πολύ φόβο με έχουν πλησιάσει για να μου μιλήσουν για την σεξουαλικότητά τους. Είναι κυρίως κοπέλες. Με δυσαρεστεί πάρα πολύ που φοβούνται και είναι θλιμμένα, που δεν τολμούν να εκφράσουν αυτό που νιώθουν, που δεν γίνονται αποδεκτά από τους γονείς τους.. Τα παιδιά αυτά βιώνουν μια αντίφαση.. Απ’ τη μια ομορφιά και ενθουσιασμός για τον πρώτο τους έρωτα κι απ’ την άλλη όλος αυτός ο οχετός. Σε αυτά τα παιδιά προσπαθώ να δώσω θάρρος, να τα ενδυναμώσω και από τη θέση του Συμβούλου σχολικής ζωής να νιώσουν αξιοπρεπή και δυνατά, αλλά είναι τόσο κρίμα όλο αυτό. Είναι ματαίωση, ακύρωση για την προσωπικότητά τους.
Για το μπούλινγκ στα σχολεία φταίνε και ορισμένοι καθηγητές.
Το όραμά μου είναι να δημιουργήσω ένα συμπεριληπτικό σχολείο, φιλικό και για τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά και για εκείνα που ζουν και μεγαλώνουν σε εναλλακτικές οικογένειες. Αρχικά από σχολείο σε σχολείο στην Αθήνα και έπειτα αυτό θα ήθελα να εξαπλωθεί σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας.
Παλιά θυμάμαι εργαζόμουν τα σαββατοκύριακα εθελοντικά σε ένα από τα γνωστά ιδρύματα προστασίας ανηλίκων (αντιπαθώ τον όρο ορφανοτροφείο). Εκεί βοηθούσα κάποια παιδιά του γυμνασίου στα φιλολογικά μαθήματα. Μια μέρα βρέθηκα σε τρομερή αμηχανία γιατί είχε ανατεθεί από το σχολείο σε αυτά τα παιδιά να γράψουν μια έκθεση με θέμα “Μια κυριακάτικη εκδρομή με τον πατέρα και τη μητέρα”. Κατέληξα να τους προτρέψω να ΜΗΝ γράψουν αυτή την έκθεση, αλλά είχα θυμώσει πολύ. Δε μπορεί αυτή η ετεροκανονικότητα να συνεχίσει να συνθλίβει παιδικές ψυχές. Δε μπορεί να στέλνει το μήνυμα ότι «εσείς ΔΕΝ υπάρχετε» ή «ΔΕΝ θα έπρεπε να υπάρχετε», ή «κάντε μας τη χάρη και κάντε πως ΔΕΝ υπάρχετε».
Δεν μπορώ να μην αναφέρω εδώ ότι στα σχολεία και στην κοινωνία μας υπάρχουν και τα intersex παιδιά, δηλαδή τα παιδιά που γεννιούνται με χαρακτηριστικά φύλου που δεν είναι αμιγώς αρσενικά ή αμιγώς θηλυκά, ή που είναι και τα δυο ταυτόχρονα, ή τίποτε από τα δυο. Τα ίντερσεξ παιδιά είναι αόρατα στο σχολείο καθώς, λόγω του νομικού κενού, «αορατοποιούνται» συστημικά και είναι αναγκασμένα να κρύβονται. Και επειδή η γνώση μας για τη φυσική ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών φύλου είναι ως τώρα μηδαμινή και στην πλειοψηφία της παθολογικοποιημένη και στιγματισμένη κοινωνικά, είναι ελάχιστοι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που γνωρίζουν ή αντιλαμβάνονται τις ιδιαίτερες ανάγκες αλλά και τα δικαιώματα των διαφυλικών (ίντερσεξ) παιδιών.
Η σύγχρονη επιστημονική πληροφορία της φυσικής ύπαρξης διαφορετικών χαρακτηριστικών φύλου μέσα στο βιολογικό φάσμα θα έπρεπε να διδάσκεται από νωρίς, ώστε να σταματήσει ο στιγματισμός, η ντροπή, η μυστικότητα, καθώς και (σε αρκετές περιπτώσεις) οι ιατρικές παρεμβάσεις “κανονικοποίησης” του σώματός τους, ερήμην των ίδιων των ίντερσεξ παιδιών.
Οραματίζομαι το σχολείο που θα παρέχει την ίδια ορατότητα και σε εκείνα, που θα σέβεται και τις δικές τους ανάγκες, όπως και σε όλα τα υπόλοιπα παιδιά.
Λυπάμαι πολύ για αυτό που θα πω, αλλά για το μπούλινγκ στα σχολεία ευθύνεται και μια μερίδα των συναδέλφων, γιατί ανέχονται τέτοια φαινόμενα, τα θεωρούν φυσιολογικά, ακόμη και έκφραση μιας “φυσικής ανδρικής επιθετικότητας” που πρέπει να καλλιεργήσει ο άρρεν έφηβος, άλλοι πάλι αδιαφορούν και θέλουν απλά να πετάξουν το βάρος από πάνω τους.
Έχω ακούσει με τα ίδια μου τα αφτιά ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά καλό είναι να κρύβονται για να μην υποστούν κακοποίηση. Με την ίδια λογική να περνάμε και από casting όλες τις υποψήφιες μαθήτριες / μαθητές, προκειμένου να μην υπάρχουν στο σχολείο εμφανείς ιδιαιτερότητες που μπορεί να τύχουν στοχοποίησης. Και δεν υπάρχει διαχωρισμός στο κομμάτι αυτό σχετικά με τα δημόσια ή τα ιδιωτικά, τα Γενικά Λύκεια ή τα ΕΠΑ.Λ.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι η πατριαρχία.
Όλα αρχίζουν από την πατριαρχία και πάντα το ζήτημα ξεκινά από το σπίτι. Είμαστε πολύ πίσω και -δυστυχώς- δεν ήρθε ποτέ κάποιος γονιός να μου μιλήσει για τέτοια θέματα. Δεν νιώθουν άνετα να εκφράσουν προβληματισμούς, ντρέπονται, κρύβονται, νιώθουν άσχημα αν το παιδί τους είναι ΛΟΑΤΚΙ+.
Πολλά αγόρια έρχονται στο Λύκειο σήμερα με ένα στρες, γιατί έχουν την ανάγκη να υπερτονίσουν τον -αδιαμόρφωτο ακόμα και ανασφαλή- “ανδρισμό” τους και πολλές φορές ακούς μέσα στην τάξη ‘τέρατα’.
Έχω ακούσει ακραία πράγματα από 16χρονα παιδιά. Ότι δεν πρέπει οι γυναίκες να σπουδάζουν ή να εργάζονται, ότι είναι μόνο για την κουζίνα και για να τεκνοποιούν και ότι οι άνδρες είναι ανώτεροι. Υπάρχει ανισότητα, σεξισμός, λεκτική βία και body shaming στα σχολεία, αλλά ευτυχώς, μια μικρή μειονότητα συμπεριφέρεται έτσι και τα περισσότερα παιδιά αντιδρούν σε αυτό.
Θα ήθελα πάρα πολύ να υπάρχει ένα θεσμοθετημένο παρατηρητήριο στις βαθμίδες της εκπαίδευσης, που να επιτηρεί τα σχολεία όχι τιμωρητικά, αλλά συμβουλευτικά. Σε 6μηνιαία βάση, να δίνονται κατευθυντήριες γραμμές που θα διασφαλίζουν τη συμπερίληψη και την ορατότητα στα σχολεία, Αυτό θα έφερνε μεγάλη πρόοδο. Και σίγουρα σε όλα τα σχολεία χρειάζεται ένας ψυχολόγος, ένας ειδικός να ακούει και να μιλά με τα παιδιά. Φέτος, για πρώτη φορά είχαμε στο σχολείο μας την διακεκριμένη ψυχολόγο κ. Βάσια Παπαυγέρη, η οποία έκανε πολύ καλή δουλειά και μας βοήθησε να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις.
Υπάρχουν ΛΟΑΤΚΙ+ εκπαιδευτικοί, αλλά κρύβονται.
Στα σχολεία της Ελλάδας υπάρχουν ΛΟΑΤΚΙ+ εκπαιδευτικοί, αλλά κρύβονται στην πλειοψηφία τους. Δεν μιλούν για την σεξουαλικότητά τους, ακόμη και νέοι εκπαιδευτικοί, επινοούν ιστορίες και λένε ψέματα για τον εαυτό τους, γιατί υπάρχει ο φόβος ότι θα περιθωριοποιηθούν, θα στοχοποιηθούν, θα πέσουν σε δυσμένεια και ενδεχομένως θα υποστούν και οδυνηρές συνέπειες.
Δεν είναι εύκολο να κάνουν το coming out, καθώς υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι που θα τους χλευάσουν, θα τους ειρωνευτούν και γενικότερα θα τους συμπεριφερθούν με κακοποιητικό τρόπο. Τι να το κάνω εγώ αν ξέρεις μαθηματικά, αρχαία ή χημεία, αν δεν μπορείς να σεβαστείς τον συνάνθρωπό σου;
Υπάρχουν ακόμη και πολλοί – αν όχι οι περισσότεροι/ες – που έχοντας εσωτερικεύσει τις ομοφοβικές στάσεις- θεωρούν ότι τους αξίζει μια τέτοια κατώτερη μοίρα μέσα στον επαγγελματικό τους χώρο.
Η δράση μας στους Rainbow Seniors.
Πέρα από τη δράση μου στην εκπαίδευση, αυτό που επίσης με ενδιαφέρει είναι η ενασχόληση με τον ακτιβισμό, ευρύτερα μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Μαζί με άλλους φίλους έχουμε δημιουργήσει μια ομάδα, τους Rainbow Seniors. Μέσα από αυτή την ομάδα απευθυνόμαστε σε ανθρώπους μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας από 40+, όπου προσπαθούμε να κάνουμε μια επιμόρφωση για τα δικαιώματά τους, για την ορολογία, αλλά και την προστασία τους.
Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Ήδη ο γιατρός της ομάδας μας, ο Αντώνης Ρόμπος έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο γιατρών, που μπορεί να τους υποστηρίζει φυσικά δωρεάν, σε επίπεδο διάγνωσης και συνταγογράφησης, σε μια πρωτοβάθμια φροντίδα.
Από εκεί και πέρα διοργανώνουμε και κάποιες συναντήσεις, ώστε να αισθανόμαστε καλύτερα και να εκφραζόμαστε ελεύθερα, γιατί πολλοί άνθρωποι σε αυτή την ηλικία είναι δύσκολο να βγουν από την “ντουλάπα”. Μέσα στους στόχους μας είναι η αλληλοβοήθεια, η συμπαράσταση και κάνουμε ενέργειες ώστε να αντιμετωπίζουμε ακόμη και προβλήματα εύρεσης εργασίας για τα μέλη μας και όχι μόνο.
Όλα τα μέλη μας θέλουμε να αισθάνονται ασφαλή, είμαστε ενεργοί και σχεδιάζουμε πολλές δράσεις για το μέλλον, με στόχο την ορατότητα και την ελευθερία της έκφρασης των ανθρώπων αυτής της γενιάς. Τα μακροπρόθεσμα οράματά μας είναι πολύ πιο φιλόδοξα, αλλά ελπίζω να τα πούμε αναλυτικά κάποια άλλη φορά.
