CRIMES OF THE FUTURE: ΕΙΔΑΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΕ Ο ΚΡΟΝΕΝΜΠΕΡΓΚ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των φετινών Καννών ξέραμε πως η Δευτέρα βράδυ θα ήταν κομβικό σημείο για το Διαγωνιστικό, με την back to back προβολή των νέων ταινιών από τους Παρκ Τσαν-γουκ και Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ.

Δύο απόλυτοι masters σε εντελώς διαφορετικά σημεία της τροχιάς της καριέρας του, που κάθε όμως τους ταινία είναι εκ των πραγμάτων σεισμικό σινεφιλικό γεγονός. Ο Παρκ Τσαν-γουκ έχει να κάνει σινεμά από την Υπηρέτρια, μια ταινία τόσο καλή που πλέον έπαψε να χρειάζεται το συνοδευτικό «ο Παρκ Τσαν-γουκ του Oldboy…» σε κάθε φράση.

Στο ενδιάμεσο είχε γυρίσει τη μίνι σειρά Little Drummer Girl με την Φλόρενς Πιου στην Ακρόπολη αλλά το έντονο σκηνοθετικό του στυλ πάντα ταίριαζε καλύτερα στις πιο κλειστές αφηγήσεις του σινεμά– οι οπτικές λεπτομέρειες και οι ευρηματική κάλυψη της παραμικρής σκηνής διαλόγου, δράσης ή επεξήγησης έκαναν το Little Drummer Girl οπωσδήποτε απολαυστικό, όμως υπάρχει μια αίσθηση κρεσέντου στο σινεμά του κορεάτη σκηνοθέτη που είναι ανόμοια με οποιουδήποτε άλλου.

Το Decision to Leave ξεκινάει ως ένα γνώριμο, παλαιάς κοπής νουάρ με πινελιές ερωτισμού. Ένας ντετέκτιβ στη Μπουσάν (Παρκ Χάε-ιλ, γνώριμος από το Memories of Murder του Μπονγκ Τζουν-χο) υποπτεύεται την νεαρή, όμορφη, κινέζα σύζυγο ενός influencer αναβάτη ο οποίος βρίσκεται νεκρός στη βάση μιας πλαγιάς που έχει σκαρφαλώσει αμέτρητες φορές. Είναι ένα απλό ατύχημα ή πρόκειται για φόνο; Η έρευνα φέρνει στο φως πολλά στοιχεία που δείχνουν προς το δεύτερο (ο γάμος τους φαίνεται πως εμπεριείχε καταπίεση και βία απέναντί της) όμως έχει κι ένα άλλο απρόσμενο αποτέλεσμα: Ο ντετέκτιβ ερωτεύεται την βασική του ύποπτη.

Εκείνη μιλάει πάντα με ένα μετρημένο, προσεκτικό τρόπο. «Τα κορεάτικά μου είναι απλώς λειτουργικά», λέει με χαμόγελο όταν μιλάει στην αστυνομία. Είτε διέπραξε τον φόνο είτε όχι, το βέβαιο είναι πως παρουσιάζει μια περσόνα, μιλάει με προσοχή, στήνεται, εκφράζεται σα να μη θέλει να αφεθεί. Στο ρόλο η Τανγκ Γουέι, τίποτα λιγότερο από ένας θρύλος του σύγχρονου ασιατικού σινεμά (Προσοχή Πόθος του Ανγκ Λι, Long Day’s Journey Into Night του Μπι Γκαν, Blackhat του Μάικλ Μαν), σε ερμηνεία καριέρας, ισορροπώντας ανάμεσα σε ψέματα, σε περσόνες, στην υπολογισμένη ψυχρότητα και τον άνευ όρων συναισθηματισμό.

Ο ντετέκτιβ την παρατηρεί, κι ο Παρκ Τσαν-γουκ χρησιμοποιεί κάθε πιθανό τρικ ώστε να μετατρέψει ένα πεζό κείμενο σε ολοζώντανη οπτική και αισθητική εμπειρία. Τοποθετεί τον ερευνητή μες στους χώρους της χήρας καθώς την παρακολουθεί από μακριά ή ακόμα και ηχητικά, και διαδικτυακά. Βάζει λόγια σε άλλα στόματα, αφήνει σκηνές να διαχέονται η μία στην άλλη, τοποθετεί ήχους εκεί που δεν ανήκουν. Η έρευνα οδηγεί σε μια περίπλοκη συναισθηματική κατάσταση κι αυτό αποτυπώνεται πλήρως στην οπτικοακουστική γλώσσα του φιλμ, όπου τίποτα δεν μοιάζει στέρεο, τίποτα δεν μοιάζει κυριολεκτικό, τίποτα δεν μοιάζει με την αλήθεια.

Χωρίς καθόλου να μπούμε σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες των όσων συμβαίνουν από τη μέση του φιλμ και μετά, μπορούμε πάντως να πούμε αυτό: Η στυλιστική προσέγγιση του Παρκ κορυφώνεται σε ένα καθηλωτικό κρεσέντο όπου κάθε στοιχείο της φιλμικής γλώσσας που χρησιμοποιεί ως εκείνο το σημείο, εξαπολύεται ανελέητα. Πάνω σε μια βάση παραδοσιακού φιλμ νουάρ με χιτσκοκικές νότες εμμονής και αντιγράφων, στήνει ένα συναισθηματικά σαρωτικό ρομαντικό δράμα, σμιλευμένο με θραύσματα εικόνων, ήχων και αναμνήσεων.

Δεν άρεσε σε όλους αλλά μέσα σε ένα αρκετά μουντό ως τώρα Διαγωνιστικό, οπωσδήποτε είναι από τις ταινίες που ξεχωρίζουν– και σίγουρα θα βρει παθιασμένους υποστηρικτές παντού, άρα και ανάμεσα στην επιτροπή. Θα σοκαριστούμε αν δεν πάρει τουλάχιστον βραβείο ερμηνείας ή σκηνοθεσίας.

Κάτι που επίσης δεν άρεσε σε όλους αλλά έχει αρκετό ζουμί; Ή μήπως να λέγαμε «αρκετό ψαχνό»: Το Crimes of the Future του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ βρίσκει τον θρυλικό Καναδό σκηνοθέτη να επιστρέφει στα πρώτα στάδια της καριέρας του αλλά πλέον με την εμπειρία ενός δημιουργού δεκαετίες μετά. Η «νέα σάρκα» την οποία προφήτευε δεκαετίες πριν με το Videodrome ήρθε, αλλά ο Κρόνενμπεργκ δε μοιάζει καθόλου ευτυχισμένος με αυτή την επανάσταση. Σα να λέει, Αλλιώς τα είχαμε συμφωνήσει.

Στο Crimes, ο Βίγκο Μόρτενσεν κι η Λέα Σεϊντού παίζουν ένα δίδυμο περφόρμερς, των οποίων το act βασίζεται στην ικανότητα του Βίγκο (που τον λένε Σολ Τένσερ) να παράγει νέα όργανα στο σώμα του τα οποία έπειτα αποβάλει με τη βοήθεια της Καπρίς. Υπάρχει κάτι βαθύτατα ρομαντικό και σεξουαλικό σε αυτή τη διαδικασία που περνάει από τα πιο ανεξερεύνητα σωματικά βάθη και τις πιο ακραίες ορέξεις μιας σάρκας ανεξέλεγκτης.

Γύρω από τον Τένσερ και την Καπρίς χτίζεται ένα μικρό μελλοντικό σύμπαν, φαινομενικά πάνω στα ερείπια. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η ταινία αποτελεί επιστροφή στις ρίζες για τον Κρόνενμπεργκ είναι ότι θυμίζει κάτι την αισθητική ατέλεια και αγριάδα πρώιμων φιλμ του σαν το Rabid. Το ελληνικό σκηνικό του φιλμ (η ταινία είναι γυρισμένη στην Ελλάδα και αποτελεί ελληνική συμπαραγωγή με τον Καναδά, από την εταιρεία Αργοναύτες) παρουσιάζεται με έναν τρόπο όχι απλά φθαρμένο, αλλά οριακά διαλυμένο, εγκαταλειμμένο. Οι δρόμοι μοιάζουν πάντα άδειοι και τα κτίρια ξεχασμένα από τον πολιτισμό. Ο κόσμος είναι έρημος κι οι άνθρωποι εξελίσσονται ώστε να μην νιώθουν πια πόνο.

Η ανθρωπότητα μοιάζει παγιδευμένη, παρατημένη, δίχως διεγερτικά στοιχεία. Σε αυτή τη βάση της, η σαρκική σύνδεση και απόλαυση περνά σε άλλο επίπεδο. Η σάρκα μοιάζει σε αυτό τον κόσμο ένα από τα ελάχιστα πράγματα που είναι ακόμα ζωντανό: Μεταλλάσσεται, αναπαράγεται και δεν ελέγχεται. Ένα μικρό αγόρι («αυτό το πράγμα που λες γιο σου», το αποκαλεί αηδιασμένη η μητέρα του) δε μπορεί να καταπιέσει την όρεξη του για να τρώει πλαστικό(!). Μια κυβερνητική ομάδα καταγράφει κάθε νέα εμφάνιση οργάνου, σε μια προσπάθεια να ελέγξει τα σώματα, δηλαδή τον άνθρωπο.

Σε αυτή την ομάδα συναντάμε και την καταπιεσμένη Τίμλιν που η Κρίστεν Στιούαρτ παίζει με μια over the top νευρικότητα, σα να είναι έτοιμη να διαλυθεί. «Surgery is the new sex!» ανακηρύσσει στη διάρκεια ενός σόου του Τένσερ καθώς η ταινία οδηγείται σε μια περίεργα ρομαντική, μελαγχολική, αλλά και πραγματικά αστεία κατεύθυνση. (Η ταινία διαθέτει πολύ χιούμορ και δεν φοβάται να παραδοθεί σε αυτό.) Μέσα από τις άλλοτε διστακτικές κι άλλοτε παράλογες συνδέσεις των ηρώων του σε αυτό το ετοιμόρροπο σύμπαν, ο Κρόνενμπεργκ μοιάζει να αναμασά ιδέες που τον απασχολούσαν από την πρώτη στιγμή που κράτησε κάμερα στο χέρι, επιτρέποντάς τους να αναγεννηθούν σαν νέα όργανα σε ένα αβέβαιο παρόν/μέλλον.

Υπάρχει ωστόσο μια έντονη αίσθηση ανολοκλήρωτου στο φιλμ, και την ίδια στιγμή μια φλυαρία και μια διάθεση επεξήγησεις δίχως μέτρο ή ακόμα και ειρμό. Με πολλούς τρόπους, δίνει την αίσθηση ενός πρωτόλειου draft. Ακόμα και το πολυδιαφημισμένο σοκ που θα βιώσουν οι θεατές, είναι κάπως υπερβολικό: Όχι μόνο δεν υπάρχει κάτι αληθινά ακραίο στο φιλμ, αλλά ακόμα κι οι υπερβάσεις παρουσιάζονται με έναν τρόπο νηφάλιο. Αυτό όμως συμβαίνει καθώς ο Κρόνεμπεργκ επιστρέφει στο παρελθόν του για κλείσει έναν κύκλο που άνοιξε δεκαετίες πριν, όταν και ο κόσμος –αλλά και ο ίδιος– ήταν πολύ διαφορετικός.

Σαν τον Ρίντλεϊ Σκοτ που επέστρεψε στο Άλιεν με το υποτιμημένο Alien: Covenant, επανεξετάζοντας καθοριστικές εικόνες και ιδέες από το φιλμικό του παρελθόν δεκαετίες μετά, έχοντας φαινομενικά χάσει κάθε πίστη στην ανθρωπότητα, σαν θυμωμένος με τον εαυτό του και απέναντι σε θεούς και δαίμονες (και ανθρώπους), ο Κρόνενμπεργκ κάνει κι αυτός μια παρεμφερή επανεξέταση. Δεν είναι θυμωμένος, αλλά ούτε και διαθέτει την θριαμβευτική ορμή της νιότης. Αν μη τι άλλο, μοιάζει οριακά πιο αβέβαιος. Αλλά ξέρει, τώρα πια ακόμα πιο πολύ, πως η ανθρωπιά μας –το χιούμορ, οι ορέξεις, ο ερεθισμός, η ίδια η οπτική του μέλλοντος– συνδέεται αναμφίβολα με το σώμα. Long live the flesh– νέα και παλιά.

Σημειώσεις από την Κρουαζέτ:

Αγοράστε αυτή την ταινία…… Το Five Devils της Λέα Μισιούς με πρωταγωνίστρια την Αντέλ Εξαρχόπουλος (και τη Δάφνη Πατακιά σε ένα μικρό, χαρακτηριστικό ρόλο) είναι από τις πολύ φρέσκες ταινίες του φετινού Φεστιβάλ. Ιστορία ενηλικίωσης για ένα μικρό κορίτσι που βλέπει την οικογένειά της να διαλύεται, αρχίζοντας να αμφισβητεί αν ήταν ποτέ όντως ενωμένη, η ταινία περνάει γνώριμα μοτίβα ωρίμανσης και απώλειας μέσα από μια πανέμορφη αλλόκοτη εικονογραφία που φλερτάρει με το θρίλερ και τον μυστικισμό.

Η Μισιούς είχε κερδίσει τη Χρυσή Κάμερα για νέα σκηνοθέτη στις Κάννες πριν λίγα χρόνια με το θαυμάσιο Ava (που είχαμε δει μετέπειτα στις Νύχτες Πρεμιέρας) και πριν γυρίσει ετούτη, τη δεύτερη ταινία της, έγραψε το σενάριο του φανταστικού νέου φιλμ του Ζακ Οντιάρ, Παρίσι, 13ο Διαμέρισμα (μαζί με τον Οντιάρ και την Σελίν Σιαμά). Είναι μια σκηνοθέτης που πρέπει να προσέξουμε. Η ταινία της, χωρίς διανομή ακόμα, θα είναι βέβαιο σημείο έλξης για όποιο από τα δύο ελληνικά Φεστιβάλ την κλείσει για τη νέα σεζόν.

Γιατί τα στούντιο έχασαν τους θεατές…… Ο Τζέιμς Γκρέ, σκηνοθέτης του Armageddon Time που έχει πάρει πολύ δυνατές κριτικές ως τώρα στο Διαγωνιστικό, τα κάνει ταληράκια μιλώντας από τις Κάννες για το μεγάλο λάθος που έκανε το Χόλιγουντ έχοντας ως αποτέλεσμα το να χάσουν οι θεατές το ευρύτερο ενδιαφέρον τους για το σινεμά.

Standing ovation…… Στη σημερινό μας μετρητή έχουμε δύο ενδιαφέροντα αποτελέσματα.

• Decision to Leave, 5 λεπτά: Όσο πήρε και το Handmaiden το 2016.
• Crimes of the Future, 7 λεπτά: Ή 6, ανάλογα το ρεπορτάζ. «Είμαι συγκινημένος από την αντίδρασή σας», είπε μετά ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ. «Ελπίζω να το εννοείτε».

Δραματική Ιζαμπέλ Ιπέρ…… Παρακολούθησε το Crimes of the Future φορώντας γυαλιά ηλίου. Πάρα πολύ σωστό.

Out of context Αντέλ Εξαρχόπουλος….. «Νομίζεις ότι υπάρχει ανεκτικότητα στη Γαλλία;!;» σε συνάδελφο που τη ρώτησε στη συνέντευξή μας, αν υπάρχει ακόμα δραματική αμεσότητα σε μια ιστορία καταπιεσμένης σεξουαλικότητας ή διαφυλετικής αγάπης στο σινεμά, «από τη στιγμή που η Γαλλία είναι μια liberal, προοδευτική χώρα».

Jury grid…… Τα αστεράκια των κριτικών στο Screen συνεχίζουν για άλλη μια μέρα να τοποθετούν όλες τις ταινίες σε αυτό τον ευρύτερα «εντάξει, ΟΚ» χώρο ανάμεσα στο 2.1 και το 2.8 (με άριστα το 4). Αναμένουμε με τεράστιο ενδιαφέρον το update με τις δύο χθεσινές πρεμιέρες.

*To 75o Φεστιβάλ Καννών διεξάγεται 17-28 Μαϊου.