ΔΟΥΛΕΙΑ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ; ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΜΑΧΗΣ
Γιατί 50.000 θέσεις εργασίας στον τουρισμό έμειναν εφέτος κενές; Η απάντηση κρύβεται πίσω από τις συνθήκες δουλείας που επικρατούν σε πολλές από τις τουριστικές επιχειρήσεις ανά την Ελλάδα.
Οταν απολαμβάνουμε τα κοκτέιλ στις πισίνες των ξενοδοχείων και βρίσκουμε τα δωμάτιά μας πάντα καθαρά και τακτοποιημένα μετά από κάθε μας έξοδο (όσοι, τέλος πάντων, μπορούμε να το κάνουμε ακόμη αυτό) ούτε που υπολογίζουμε ότι τα πράγματα δεν γίνονται μόνα τους. Για το κοκτέιλ εργάστηκε το παιδί στο μπαρ, για την τακτοποίηση του δωματίου η καμαριέρα, για την καθαριότητα της πισίνας ο επιφορτισμένος γι’ αυτή τη δουλειά.
Ολοι οι παραπάνω δουλεύουν σεζόν. Για να μιλήσουμε απλά έχουν μετακομίσει για ένα εξάμηνο στον τόπο που βρίσκεται η ξενοδοχειακή μονάδα (ή το εστιατόριο ή το μπαρ και πάει λέγοντας) για να εργαστούν. Με αυτούς τους ανθρώπινους τροχούς κινείται η “βαριά βιομηχανία” του τουρισμού στην Ελλάδα (και οπουδήποτε στον κόσμο, απλά εδώ θα εξεταστεί το ελληνικό παράδειγμα).
Αμοίβονται επαρκώς αυτοί οι “τροχοί;”. Μα ελάτε τώρα, ας μην κάνουμε ότι δεν γνωρίζουμε… Ξέρουμε όλοι ότι η δουλειά σε σεζόν είναι σκληρή, υποαμειβόμενη, συχνά θυμίζει δουλεία προηγούμενων αιώνων. Και προφανώς, παρά τα κροκοδείλια δάκρυα που χύνουν εσχάτως οι ξενοδόχοι, έτσι εξηγείται γιατί περίπου 50.000 θέσεις εργασίας έχουν παραμείνει κενές εφέτος στον τουρισμό. Κοίτα να δεις που κάποιες φορές αυτός ο “ιερός” νόμος της αγοράς, ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, φέρνει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα, για τους εργοδότες, αποτελέσματα.
“Γαστρεντερίτιδα, σαπισμένες σκάλες και πρόσληψη που δεν έγινε ποτέ”
Η Α. δουλεύει σεζόν πολλά καλοκαίρια τώρα. Είναι καμαριέρα. Για πρώτη φορά εφέτος είπε να δοκιμάσει την τύχη της σε τετράστερο ξενοδοχείο και όχι σε πεντάστερο όπου “οι απαιτήσεις είναι πολλές”. Το μετάνιωσε πικρά. Δικαίως, όπως θα καταλάβετε από τις περιγραφές.
“Δουλέψαμε επί σχεδόν ενάμιση μήνα. Υπογράψαμε ένα πράσινο χαρτί το οποίο υποτίθεται ότι ήταν το έγγραφο της πρόσληψής μας. Αναζητήσαμε το έγγραφο αυτό στην Εργάνη, δεν υπήρχε πουθενά. Αποδείχθηκε ότι δουλεύαμε επί 45 ημέρες χωρίς να μας έχει προσλάβει” μας λέει αγανακτισμένη.
Και δεν είναι μόνο αυτό: “Τύποις, το ξενοδοχείο έδειχνε κλειστό. Ομως είχαμε ανοίξει, 20 από τα δωμάτια είχαν πελάτες. Οι συνθήκες άθλιες. Το νερό στα καταλύματά μας έκλεινε από τις 9 το βράδυ. Ο ιδιοκτήτης προσβλητικός, απότομος, να βρίζει συνέχεια θεούς και δαίμονες. Μας παρατηρούσε ότι αργούσαμε να καθαρίσουμε τα δωμάτια αλλά ήθελε δουλειά τέλεια. Τρίβαμε τα πατώματα δύο και τρεις φορές. Ε, δεν άντεξα. Ηρθα σε ένα πεντάστερο ξενοδοχείο στο ίδιο νησί”.
Για πόσα χρήματα έγινε η προηγούμενη πρόσληψη στο τετράστερο ρωτήσαμε: “Για 900 ευρώ το μήνα. Που δεν ξέραμε πότε και αν θα τα παίρναμε. Ηδη μου χρωστά. Αλλά ήταν και οι συνθήκες. Εμαθα εκ των υστέρων ότι τα παιδιά στην κουζίνα έπεφταν κάτω το ένα μετά το άλλο από γαστρεντερίτιδα. Στα δωμάτιά μας οι σκάλες ήταν σάπιες, κινδυνεύαμε. Στο πεντάστερο που ήρθα τα λεφτά είναι τα ίδια αλλά ξέρω τουλάχιστον ότι θα τα πάρω. Και η δουλειά οκτάωρο. Οχι όπως τον προηγούμενο που δουλεύαμε χωρίς σταματημό από το πρωί μέχρι το βράδυ”.
“Αν δεν τηρήσουν τη συμφωνία, θα χαιρετήσω”
Ο Ε. έφτασε για πρώτη φορά εφέτος σε συγκεκριμένο νησί του Αιγαίου για δουλειά. Είναι το τρίτο καλοκαίρι που δουλεύει σεζόν, ως βοηθός σερβιτόρου. Ακούγεται απλή και εύκολη η δουλειά αλλά δεν είναι. Ούτε οι εν γένει συνθήκες.
“Στα προηγούμενα ξενοδοχεία που ήμουν είχαμε πρόσβαση σε κοινό πλυντήριο για να πλένουμε τα ρούχα μας. Είχαμε επίσης και σε κλιματισμό στα δωμάτιά μας. Εδώ που ήρθα εφέτος όχι. Ρώτησα σχετικά και μου απάντησαν “ε, δεν σας είπαμε ότι θα έχετε και αυτά”. Περιορίζονται άρα στο να πλένουν τα ρούχα της δουλειά μόνο. Τώρα πως θα περάσουμε εμείς ένα ολόκληρο καλοκαίρι χωρίς κλιματισμό, κανείς δεν το υπολογίζει” μας γράφει σε ένα από τα διαλείμματά του.
“Τα λεφτά” συνεχίζει, “είναι συγκεκριμένα. Συμφώνησα για 850 ευρώ, οκτάωρο και τέσσερα ρεπό το μήνα με διαμονή και διατροφή. Μιλάμε για 33 ευρώ μεροκάματο περίπου. Κάποιοι μου είπαν εδώ ότι ρεπό να μην περιμένω μέχρι τον Σεπτέμβρη. Δεν ήταν αυτή η συμφωνία μας όμως. Λοιπόν, τα ρεπό μου θα τα παίρνω κανονικά, έστω και μόνος μου. Και ας με διώξουν. Συγγνώμη αλλά δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο”.
“Εφέτος βρήκα μόνο άπειρους, τον Μαϊο δεν βγήκε ρεπό”
Μετά από χρόνια καριέρας στα ξενοδοχεία, ο Κ. ανέλαβε εφέτος να στήσει τμήμα για το ξενοδοχείο που εργάζεται σε άκρως τουριστικό νησί του Αιγαίου επιλέγοντας ο ίδιος το προσωπικό.
“Η προσπάθεια αυτή ήταν πολύ δύσκολη. Στήθηκε το τμήμα μετά κόπων και βασάνων. Οταν, επιτέλους τα καταφέραμε δύο από τα άτομα εξαφανίστηκαν, δεν έδωσαν κανένα σημείο ζωής. Ενας τρίτος μας ανακοίνωσε ότι βρήκε καλύτερα λεφτά σε άλλη μονάδα και έφυγε. Πολύ καλά έκανε βέβαια” τονίζει στο NEWS 24/7.
“Πρόθεσή μου ήταν να προσλάβω έμπειρους. Δεν τα κατάφερα, δεν βρήκα. Στράφηκα σε άπειρους. Οι έμπειροι ρεσεψιονίστ ζητούν περίπου 1300 ευρώ το μήνα αλλά παίρνουν 1100 με 1200, ανάλογα αν υπάρχει δωρεάν διαμονή ή όχι. Κάνουν και κάποιες υπερωρίες αλλά δεν είναι πολλές. Οι μη έμπειροι που προσλάβαμε τελικά αρχίζουν από τα 870 ευρώ και φτάνουν μέχρι τα 950. Είναι μεταξύ 25 και 35 χρόνων”.
Και οι συνθήκες; “Το Μάιο για τους ρεσεψιονιστ δεν βγήκε ρεπό. Ελπίζουμε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση από τον Ιούνιο. Καμία άλλη ειδικότητα δεν παίρνει ρεπό στο ξενοδοχείο. Για πρώτη φορά εφέτος προσελήφθησαν και 5-6 πρόσφυγες από το καμπ του νησιού για χειρωνακτικές δουλειές”.
Η “καλή” περίπτωση
Η Σ. έφτασε στο νησί στο οποίο βρήκε δουλειά τον προηγούμενο μήνα. Θεωρείται από τις “τυχερές” γιατί η διαμονή της είναι εξασφαλισμένη στο σπίτι στενού συγγενικού της προσώπου που τυχαίνει να μένει μόνιμα στο εν λόγω νησί.
“Η πρώτη πρόταση που μου έγινε ήταν για δουλειά επτά ημέρες την εβδομάδα. Δεν το δέχθηκα. Διαπραγματεύτηκαμε και τελικώς δέχθηκε να παίρνω ένα ρεπό την εβδομάδα (σσ δεν μιλάμε για δουλειά σε ξενοδοχείο εδώ). Δυστυχώς το ωράριο είναι σπαστό στην αρχή αφού δεν υπάρχει άλλος εργαζόμενος. Θα πάμε έτσι και βλέπουμε, ανάλογα και με τη δουλειά που θα προκύψει” αφηγείται.
“Σε άλλη φίλη μου που πήγε για δουλειά σε άλλη επιχείρηση της είπαν ότι δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι θα παίρνει ρεπό και ότι αυτό θα εξαρτηθεί από το αν θα γίνει και άλλη πρόσληψη ή όχι. Ξεκίνησε και αυτή με το βλέποντας και κάνοντας χωρίς ρεπό”.
Οι τρεις μεγάλες πληγές
Αφού ακούσαμε, με τρόμο είναι η αλήθεια, τις εμπερίες των εργαζόμενων (είναι κρίμα που δεν μπορεί να μεταφερθεί απολύτως στο γραπτό λόγο η αγωνία και η αναγανάκτηση με την οποία μιλούσαν πολλές φορές), στραφήκαμε προς τα συνδικάτα που ομολογουμένως έχουν πολύ δύσκολη δουλειά να κάνουν σ’ ένα τόσο χαοτικό τοπίο.
Ο Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επιτισμό-Τουρισμό, Δημήτρης Κουτούκης επιχείρησε να κάνει μία πειστική ανάλυση των δεδομένων τα οποία ισχύουν αυτή τη στιγμή στη δουλειά της σεζόν.
“Μάς λένε ότι δεν μπορούν να βρουν προσωπικό. Τους απαντάμε ότι υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι γι’ αυτό τους οποίους και θα παρουσιάσω.
Πρώτον καταστρατηγείται συνεχώς η κλαδική σύμβαση εργασίας που προβλέπει μισθούς από 900 ευρώ, ανάλογα με την εμπειρία. Προβλέπεται επίσης ρητά οκτάωρο και πενθήμερο. Τι βλέπουμε στην πράξη; 12ώρα, 7ημέρα και μισθούς μέχρι 800 ευρώ, άντε και κάτι παραπάνω.
Δεύτερον, η πανδημία ισοπέδωσε τα δικά μας επαγγέλματα. Πολλοί πήραν το δρόμο της ξενιτιάς. Πορτογαλία, Ισπανία, Κύπρο. Και στις τρεις αυτές χώρες βρίσκουν καλύτερους μισθούς, περισσότερα δικαιώματα και κυρίως καλύτερες συνθήκες εργασίας. Στην Ελλάδα όσο κράτησαν τα λοκ-ντάουν πέρναμε 534 ευρώ ανά 45 ημέρες! Οι επιστολές που στείλαμε στον Υπουργό Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη ήταν κυριολεκτικά δεκάδες. Ο κ. Χατζηδάκης μάς παρέπεμπε στον κ. Σκυλακάκη και ο κ. Σκυλακάκης στον κ. Χατζηδάκη.
Τρίτον: Δεν υπάρχει καμία κάλυψη για όσους δουλεύουν σεζόν-εξάμηνο. Αυτοί οι εργαζόμενοι για τρεις από τους δώδεκα μήνες του έτους, μένουν εντελώς ακάλυπτοι, δεν έχουν κανένα εισόδημα. Επί του πρακτέου για εφέτος: Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάιο δεν μπήκαν χρήματα στα σπίτια μας και αναγκαστήκαμε να περάσουμε με δανεικά.
Δεν χρειάζονται, φυσικά, ιδιαίτερα σχόλια για τα παραπάνω. “Μάς μιλούν για τη βαριά βιομηχανία του τουρισμού στην Ελλάδα αλλά δεν μας λένε τι είδους τουριστικό προϊόν θέλουν. Θέλουν μονάδες στις οποίες ένας εργαζόμενος, συχνά ανειδίκευτος, θα κάνει δουλειά για πέντε; Αυτοί οι άνθρωποι θα “καούν” μέχρι τον Ιούλιο. Στη Μύκονο δεν υπάρχει καν επιθεώρηση εργασίας. Θέλουν τουριστικό προϊόν στο οποίο συνάδελφοι κοιμούνται ανά τέσσερις ή πέντε σε άθλια δωμάτια κάτω από τις πισίνες; Αν αυτό θέλουν, ας μας το πουν” καταλήγει ο κ. Κουτούκης.
Από την πλευρά του, ο Βασίλης Κεφαλάς, μέλος του ΔΣ του συνδικάτου επιτισμού-τουρισμού είναι ακόμα πιο περιγραφικός: “Θα μιλήσω απλά. Επικρατούν συνθήκες γαλέρας. Οι συμφωνίες γίνονται κάτω από το τραπέζι και συνήθως δεν έχουν σχέση με όσα προβλέπονται από την κλαδική σύμβαση. Οι συνθήκες έχουν αλλάξει επί τα χείρω, άλλοι συνάδελφοι άλλαξαν τελείως επαγγελματικό προσανατολισμό ενώ άλλοι προτιμούν πλέον το εξωτερικό” τονίζει.
“Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ο ισχυρισμός των 50.000 κενών θέσεων στον τουρισμό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ισως η κυβέρνηση να επιχειρεί να “φουσκώσει” τον αριθμό αυτό για να ισχυρίζεται ότι θέσεις εργασίας υπάρχουν. Ο κόσμος όμως πια δεν τα δέχεται όλα, δεν είναι απολύτως πρόθυμος, αυτή είναι η πραγματικότητα”.
“Γίνεται πολλές φορές λόγος για τοξικό περιβάλλον εργασίας. Εμείς καλούμε τους εργαζόμενους πέρα από την τοξικότητα του εργασιακού περιβάλλοντος να συνειδητοποιήσουν την ταξικότητα. Αυτό είναι το πολύ σημαντικό. Να παλέψουμε μέσα από τους χώρους δουλειάς για να έχουμε χειροπιαστά αποτελέσματα σαν αυτά που εξασφάλισαν οι εργαζόμενοι στο delivery”.
Η τελευταία αποστροφή του λόγου του κ. Κεφαλά εμπεριέχει, κατά τη γνώμη μας, όλη την ουσία. Τοξικότητα ναι. Αλλά την τοξικότητα παράγει κυρίως η ταξικότητα. Και στα τουριστικά επαγγέλματα η ταξικότητα βασιλεύει.
