“ΕΡΙΞΑ ΧΑΣΤΟΥΚΙ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ” – ΤΙ ΑΚΟΥΣΑ ΣΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΤΕΩΣ

Το ‘πια όλο το ποτήρι -από τα χαράματα μέχρι τις 2 το μεσημέρι ήμουν εκεί. Μαζί με χουντικούς, βουλευτές, θείες που φώναζαν “χαλόου” σε ξένους ευγενείς, θλιμμένα γεροντάκια και κλώνους του Ζαμπούνη, λίγους αλλά συγκινητικά φαντασμένους.

Θα τους είδατε στην τηλεόραση. Από κοντά όμως ήταν αλλιώς. Μια χουντοβασιλική πανδαισία στο μεγαλύτερο φεστιβάλ μετεμφυλιακού κιτς.

Ήδη απ’ τις 7, την ώρα που οι “ευγενείς” έπαιρναν το πρωινό τους στη “Μεγάλη Βρετανία” (σιγά μην είχαν ξυπνήσει βασικά), εκατοντάδες απλοί θαυμαστές τους στοιβάζονταν σε μια ουρά που ποτέ δεν έφτασε ως το Μοναστηράκι όπως είπαν κάποιοι, ούτε καν μέχρι την Αιόλου.

Η ατμόσφαιρα δεν θύμιζε κηδεία. Ίσως μία ψιλή βροχή να βοηθούσε λίγο, να έσωζε κάπως την κατάσταση. Αλλά είχε σκοπό να το πάει έτσι μέχρι τέλους.

Ο κόσμος μπαινόβγαινε στο παρεκκλήσι. Γελαστός, ανέκφραστος, συγκινημένος -ό, τι ήθελες το έβλεπες. Και όπου προτιμούσες, εστίαζες. Εγώ στην γραφικότητα. Και ξεκινάω.

Κοντά στο παρεκκλήσι, κάποιοι είχαν σκορπίσει μερικά χαρτάκια, σαν αποκόμματα, που έγραφαν “ΑΘΑΝΑΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ”. Μία κυριούλα είχε σκύψει και τα μάζευε, λέγοντας “δεν κάνει να τα πατάμε αυτά”. Θυμάστε όταν έπεφτε το πρόσφορο κι έπρεπε να το φιλήσεις και να το φας; Το ίδιο χωρίς να το φάει -μπροστά μας τουλάχιστον.

Λίγα μέτρα μπροστά της ήταν και μία ξανθιά κυρία, που προσπαθούσε να μπει στο παρεκκλήσι, λέγοντας όλα αυτά που ακούμε στην ουρά μία τράπεζας. Ορκιζόταν στους δημοτικούς αστυνομικούς ότι ήταν και πιο νωρίς εκεί, ότι έχασε τη σειρά της, ότι “αφήστε με να μπω, σας παρακαλώ”… Τελικά, μετά από ώρα, μπήκε κρυφά ακολουθώντας κάποιους άλλους για τους οποίους οι αστυνομικοί “άνοιξαν” για να περάσουν.

Εννοείται ότι και πολλοί περαστικοί κορόιδευαν, έστω χαμηλόφωνα. Ήταν και η ώρα που οι πιτσιρικάδες πήγαιναν στο σχολείο. Ένας απ’ αυτούς φώναξε “τα συλλυπητήρια μου” (αναμενόμενο), ένας άλλος “και του χρόνου” (επίσης αναμενόμενο) και ο τρίτος, ο πιο αινιγματικός από όλους, είπε στον διπλανό του “δικαστήριο τον περνάνε”. Κατάφαση, όχι ερώτηση. Δεν ξέρω, δεν κατάλαβα, δεν ρώτησα τι εννοεί, δεν ήθελα να νιώσω ο εκατοντάχρονος που πήδηξε απ’ το παράθυρο και δεν καταλάβαινε τη σλαγκ των νέων.

Με τη Φραντζέσκα τη φωτογράφο μας, κάναμε τον κύκλο της εκκλησίας απ’ την πίσω πλευρά και βρεθήκαμε ξανά στη Μητροπόλεως. Εκεί στεκόταν και ο συμπαθής τραγουδιστής, Στάθης Αγγελόπουλος, ο οποίος στήθηκε να τον φωτογραφίσουμε, λέγοντας “είστε οι πρώτοι δημοσιογράφοι που με καταλάβατε”. Τιμή μας. Για χάρη μας έφτιαξε και το μαλλί του. Τιμή μας κι αυτό.

Παρένθεση. Ένας άνθρωπος μισός Ρομά, τι γνώμη πιστεύει ότι θα έχει για εκείνον η πλειοψηφία των γαλαζοαίματων που βρίσκονταν μέσα στην εκκλησία; “Ευγενείς” που συνεχίζουν να πιστεύουν στην καταγωγή και στην καθαρότητα του αίματος; Ή τι τύχη πιστεύει θα είχε ο πατέρας του, αν ζητούσε απ’ τον εκλιπόντα να βγουν παρέα ένα βράδυ ή να γίνει δεκτός στο Παλάτι; Πώς θα τον αντιμετώπιζαν; Κλείνει η παρένθεση με γνήσια σύγχυση και απορία.

Λίγο νωρίτερα, είχαμε φωτογραφήσει έναν άλλον εκπρόσωπο της νυχτερινής διασκέδασης, τον Αργύρη Παπαργυρόπουλο. Ο πολιτισμός ήταν παρών, σύσσωμος, αλλά εμένα άλλο με απασχολούσε. Δεν σας κρύβω ότι πριν αρχίσει η Φραντζέσκα να τραβά φωτογραφίες, την είχα φανταστεί αλλιώς την κατάσταση.

Πίστευα ότι θα κάναμε καταδρομική, ότι θα βγάζουμε κρυφά φωτός και θα τρέχαμε. Αλλά καμία σχέση. Μόλις μας έβλεπαν, ξεδίπλωναν τις σημαίες με την κορώνα ή ό, τι άλλο πρόχειρο και πανέμορφο είχαν μαζί τους και πόζαραν με περηφάνια. Όλοι. Νόμιζα ότι δεν θα ήθελαν να φαίνονται. Το αντίθετο. Καμάρωναν.

Ένα από τα πρώτα αστεία περιστατικά που με καλωσόρισε στον χώρο, είχε να κάνει με έναν άντρα γύρω στα 50 ντυμένο ως Κρητικό. Αυτός ο άνθρωπος ρωτούσε κάποιους ηλικιωμένους “αν είχαν δει το άγημα των Μανιατών”. Προφανώς είχε έρθει νωρίτερα και τους έψαχνε.

Το αστείο είναι ότι τον πετύχαμε άλλες δύο φορές αργότερα, μία στις καφετέριες στα δεξιά της Μητροπόλεως όπως ανεβαίνεις και μία πίσω από την εκκλησία, όπου ακόμη τους περίμενε. Μάλιστα, τη δεύτερη φορά ήταν στο τηλέφωνο και έλεγε σε κάποιον, στον σύνδεσμό του ίσως, “να μην έρθουν όταν έχει φύγει και τον έχουν ‘σηκώσει’”.

Ο χρόνος συμπυκνώνεται όταν ζούμε τέτοιες ιστορικές στιγμές οπότε δεν θυμάμαι τι ώρα ήρθαν τελικά οι Μανιάτες, αλλά πρέπει να ήταν λίγο μετά τις 10. Όταν, λοιπόν, άρχισε να ανεβαίνει επιτέλους το ‘άγημα” τους, ακούστηκε ένα ενθουσιώδες χειροκρότημα. Ακούστηκε, βέβαια, και το “Άξιος! Άξιος!”, αν και δεν ήταν μόνο ένας ο Μανιάτης. Δεν ξέρω τι συνέβη με τους συγκεντρωμένους, ίσως το “Άξιοι” να μην τους καθόταν καλά στο αυτί. Τέλος πάντων, ας κρατήσουμε την πρόθεση.

Στο τέλος, όλοι βρέθηκαν μπροστά απ’ την εκκλησία και έψαλαν και το “40 παλικάρια απ’ τη Λεβαδιά”, οπότε όλα καλά φαντάζομαι. Ίσως η γλυκιά αναμονή να το έκανε και καλύτερο.

Θυμάμαι, επίσης, καθαρά μία κυρία, βιαστική, που μόλις έφτασε λίγο έξω απ’ το προαύλιο της Μητρόπολης, άκουσε έναν αστυνομικό να τη ρωτάει πού πάει. “Στη δουλειά μου πάω. Πού πάω;”, απάντησε και συνέχισε στρίβοντας δεξιά, εμφανώς τσαντισμένη με ό, τι ήδη συνέβαινε μπροστά της, δεν χρειαζόταν και το όργανο να τη μαλώσει. Δεν έχουν όλοι σκοπό να κλέψουν τη σειρά για το προσκύνημα, κύριε πόλιτσμαν. Ξεκάθαρα με το μέρος της κυρίας εδώ. #methnkyria

Όπως είπαμε και νωρίτερα, όταν οι ιστορικές στιγμές είναι σημαντικές, ο χρόνος συμπυκνώνεται. Οπότε δεν θυμάμαι πότε ακριβώς πετύχαμε έναν παππού, με κάτι σαν μετάλλιο κρεμασμένο στον λαιμό του, ο οποίος ήταν προφανώς προς αναζήτηση ακροατηρίου. Στεκόταν έξω απ’ την ουρά, κοντά στο άγαλμα του Παλαιολόγου και απηύθυνε τον λόγο σε όποιον έκανε το λάθος να τον κοιτάξει με το ελάχιστο ενδιαφέρον.

Ένα τηλεοπτικό συνεργείο έκανε αυτό το λάθος και τότε ο άνθρωπος άρχισε να περιγράφει πως ο “στρατηγός Ντερτιλής” του είχε δώσει εντολή να συλλάβει τον Ανδρέα Παπανδρέου… Το συνεργείο με μια όχι και τόσο πειστική δικαιολογία, τον εγκατέλειψε και τότε θέλοντας να σώσω τη μέρα του, επενέβην. Συνέχισε να εξηγεί σε μένα τότε πως ως λοχίας συνέλαβε τον Παπανδρέου μέσα στο σπίτι του στο Ψυχικό, “και όχι στο Καστρί” (αυτό ισχύει) και πως μέσα στο στρατιωτικό όχημα που τον μετέφερε “του ‘ριξε μία σφαλιάρα”, για να κάτσει ήσυχα.

Το ύφος του, ο τόνος του, το πάθος του έδειχνε ότι διψούσε να πει περισσότερα. Αυτό ήρθε όμως σε πλήρη αναντιστοιχία με τις δικές μου επιθυμίες. Θα σε θυμόμαστε.

Όσο πλησίαζε η ώρα να μεταφέρουν τη σορό απ’ το παρεκκλήσι στη Μητρόπολη, τόσο και τα συνθήματα πύκνωναν. “Ψωμί, Ελιά και Κώτσο Βασιλιά”, “Ψωμί, Αλάτι και Παύλο στο Παλάτι” (αλήθεια, τι new entry ήταν αυτό), διάφορα κοσμητικά προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη αλλά και αυτούς που “έφεραν ξένους για να κάνουν νέα ράτσα”.

Όταν δε άρχισαν να τραγουδούν τον εθνικό ύμνο, κάποιοι απ’ τις καφετέριες σηκώθηκαν απότομα, με μία κωμική ασυγχρονία, και έμειναν ακίνητοι, ώσπου να τελειώσει. Ακίνητοι όμως, λαμπάδα, με στρατιωτική αφοσίωση.

Να πούμε επίσης ότι ο μόνος πολιτικός που χειροκροτήθηκε κατά την άφιξή του ήταν ο Αντώνης Σαμαράς. Και ο Μπογδάνος, OK. Καμία εντύπωση εδώ.

Όταν άρχισαν να καταφθάνουν οι γαλαζοαίματοι προσκεκλημένοι το χειροκρότημα αυξομειωνόταν αναλόγως με την αναγνωρισιμότητα τους. Ωστόσο, δεν περιορίστηκε ο κόσμος στο ‘Έλα ρε Φελίπε”, που άκουσα για τον βασιλιά της Ισπανίας. Πολλοί πήραν χειροκρότημα, πολλοί άκουσαν τα ονόματά τους. Και αναρωτιέμαι: πού ήξερε ο κόσμος ποιοι ήταν όλοι αυτοί; Υποθέτω ότι θα υπήρχε κάποια συσχέτιση με ό, τι έδειχναν τα κανάλια τις τελευταίες μέρες. Και νομίζω ότι οι συγκεντρωμένοι -και προς τιμήν τους αυτό- απέδειξαν την αφοσίωση και τη συμμόρφωσή τους, όχι μόνο προς την τέως βασιλική οικογένεια, αλλά και ως προς τις επιταγές των τηλεοπτικών καναλιών. Και αυτό είναι κάτι.

“Ούτε μια καμπάνα ρε! Ούτε μια καμπάνα ρε!”, φώναξε κάποιος απ’ το πλήθος, μόλις η σορός του Κωνσταντίνου είχε μεταφερθεί μέσα στη Μητρόπολη. Η Φραντζέσκα, που βρισκόταν σε άλλο σημείο για να έχει καλύτερες λήψεις, μου μαρτύρησε αργότερα ότι κάποιες άλλες κυρίες ‘έψεγαν” τους ιερείς για τα άμφια που φορούσαν. “Δεν είναι τα σωστά για κηδεία βασιλιά”, έλεγαν.

Όσο ψαλλόταν η νεκρώσιμος ακολουθία, σε κάθε αναφορά του ονόματος “Κωνσταντίνος”, το κοινό χειροκροτούσε. Στο τέλος, “ανακήρυξαν” νέο βασιλιά τον “Παύλο τον Δεύτερο” και όσο έφευγαν τα πολυτελή αυτοκίνητα, μία κυρία για την οποία έχω ήδη μιλήσει στην εισαγωγή, φώναζε “χαλόου, χαλόου” στους ξένους γαλαζοαίματους. Γελούσαν οι αστυνομικοί πίσω μου, γελούσαμε όλοι.

Στο Τατόι δεν θα επιτρεπόταν να πλησιάσουμε στα μνήματα, οπότε η μέρα μας τελείωσε εκεί, στη Μητρόπολη. Τα τελευταία λόγια που άκουσα ήταν από έναν παππού που με γεμάτη, περήφανη φωνή ενημέρωνε γενικά ότι είχε έρθει με το ΚΤΕΛ απ’ τη Λαμία και μία νεότερη γυναίκα να σχολιάζει στη διπλανή της “ομορφο-οικογένεια” για τους Γλύξμπουργκ.

Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο, ψάχνοντας για κανένα ορθογραφικό, νομίζω ότι αυτό που λέει στην πραγματικότητα είναι ένα τεράστιο “λυπηθείτε μας. Πότε θα ξεμπερδέψουμε επιτέλους με αυτά;”. Κι ευχαριστώ την καθαρίστρια που το κατάλαβε πριν από μένα και το πήρε κυριολεκτικά.