ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ: ΠΙΟ ΑΚΡΙΒΗ ΚΑΙ ΔΥΣΕΥΡΕΤΗ ΑΠΟ ΠΟΤΕ

Δυσοίωνο προβλέπεται το μέλλον για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που με την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα Πανεπιστήμια έχουν ήδη επιδοθεί σε ένα ανελέητο κυνήγι εύρεσης κατοικίας.

Με το κόστος των ενοικίων να βρίσκεται στα ύψη και την ακρίβεια και τον πληθωρισμό να καλπάζουν ο ευάλωτος πληθυσμός της χώρας πρόκειται να μείνει για μια ακόμα φορά ανυπεράσπιστος.

Την περίοδο Μάιος 2021-Μάιος 2022 το κόστος στέγασης (που περιλαμβάνει ενοίκιο ή δόση του στεγαστικού δανείου και πάγια έξοδα σπιτιού) αυξήθηκε κατά 36,1%, αποτελώντας με διαφορά την κατηγορία αγαθών και υπηρεσιών με τη μεγαλύτερη αύξηση, όπως καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ, μέσα από τον υπολογισμό του εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Προτού προχωρήσουμε, όμως, ας δούμε κάποια από τα απογοητευτικά δεδομένα που προέκυψαν από την πανελλαδική ποσοτική έρευνα που δημοσίευσε τον Ιούνιο το Eteron “Ενοίκια στα Ύψη: Ο λόγος στις ενοικιάστριες και τους ενοικιαστές”.

• 47.8% δυσκολεύεται ή αδυνατεί να πληρώσει το ενοίκιο
• 42.3% έχει δει αυξήσεις στο ενοίκιο την τελευταία διετία
• 22.1% λαμβάνει επίδομα στέγασης
• 1/2 δίνει πάνω από 200 ευρώ για τα υπόλοιπα πάγια έξοδα κάθε μήνα (πχ. ρεύμα, θέρμανση)
• 1/4 δίνει πάνω από 300 ευρώ
• 76.9% τα βγάζει πέρα ίσα ίσα, κάνει περικοπές ή λαμβάνει οικονομική βοήθεια από τρίτους
• 17.8% ζει όπως θέλει, χωρίς να αποταμιεύει
• 4% μπορεί και αποταμιεύει
• 83.1% το αποσχολεί πολύ και αρκετά το ζήτημα των ενοικίων σήμερα

Πού κυμαίνονται τα ενοίκια στις φοιτητικές πόλεις

Στα 400-500 ευρώ κυμαίνονται οι τιμές για κατοικίες 40-60 τετραγωνικών στις περισσότερες φοιτητουπόλεις της χώρας με το ποσό να κρίνεται ιδιαίτερα υψηλό τη στιγμή που ένα δυάρι σπάνια να μπορεί να υποστηρίξει πάνω από ένα άτομο. Οι τιμές αυτές αν συνυπολογιστούν τα πάγια μηνιαία έξοδα ενός νοικοκυριού, σημαίνει πως ένας φοιτητής χρειάζεται περίπου 600 ευρώ τον μήνα προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις βασικές στεγαστικές του ανάγκες. Αυτό, τη στιγμή που ο κατώτατος μισθός έχει οριστεί στα 713 ευρώ και που η πλειονότητα των νέων αδυνατεί να εργαστεί full time.

Το χρόνιο πρόβλημα του Airbnb

Το NEWS 24/7 ήρθε σε επαφή με τον κ. Θωμά Μαλούτα, Καθηγητή Κοινωνικής Γεωγραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, σε μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσει το τοπίο γύρω από το πρόβλημα του αστικού τουρισμού και του Airbnb.

“Τα πάντα μπορούν να ρυθμιστούν εάν θες να τα ρυθμίσεις. Για την ώρα, και ενώ υπάρχει μια τρομερή αλλαγή στο στεγαστικό τοπίο λόγω του Airbnb, έχει μείνει εντελώς αρρύθμιστη εκτός από το κομμάτι που αφορά στα δημόσια έσοδα. Το να δηλώνεται δηλαδή με κάποιον τρόπο αυτή η πρακτική, ώστε να αποφευχθεί η φοροδιαφυγή.

Στο δεύτερο κομμάτι της περιόδου διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε ένας προβληματισμός καθώς και συζητήσεις για το πως θα μπορούσαν να επιβληθούν ορισμένοι περιορισμοί αλλά δεν έφτασε στην πρακτική αντιμέτωπιση του θέματος. Μετά ήρθε η Νέα Δημοκρατία η οποία το άφησε στην άκρη, υποβοηθούμενη και από την πανδημία η οποία ανέκοψε τον τουρισμό.

Δεν ήταν μια εποχή για να τεθούν περιορισμοί στο Airbnb καθώς είχε περιοριστεί από μόνο του. Ωστόσο παρά το ότι υπήρχε η πανδημία, όλες οι συνθήκες ανάπτυξης μιας νοοτροπίας στην αγορά κατοικίας την οποία είχε φέρει η ιστορία της βραχυπρόθεσμής μίσθωσης, σωβούσε. Όσο ξεσφίγγει ο κλοιός της πανδημίας τόσο ξαναβγαίνει στην επιφάνεια. Οι φοιτητές θα είναι μεταξύ αυτών που θα την πληρώσουν” σημειώνει ο Καθηγητής.

“Οι φοιτητές θα δυσκολευτούν να βρουν σπίτια στις γειτονιές που έβρισκαν οι προηγούμενες γενιές φοιτητών. Θα χρειαστεί να ψάξουν για μικρότερα διαμερίσματα και σε χειρότερη κατάσταση ή για μια γειτονιά που ενδεχομένως να είναι πιο μακριά ή να μην είναι εξυπηρετείται με τον ίδιο τρόπο που εξυπηρετούνταν οι φοιτητικές γειτονιές”.

Η αύξηση του αστικού τουρισμού

Στις περισσότερες γειτονιές της Αθήνας υπήρχε μια αγορά κατοικίας αρκετά σταθερή με ένα δεδομένο επίπεδο ζήτησης. Η ζήτηση αυτή προερχόταν κυρίως από την κοινωνία της πόλης. Αναμενόμενα δηλαδή εισοδηματικά στρώματα στα οποία απευθυνόταν και αυτή η προσφορά μέσω των μικροϊδιοκτητών που κυριαρχούσαν.

Αυτά άλλαξαν με την αύξηση του τουριστικού ρεύματος προς την Ελλάδα και προς την Αθήνα ειδικότερα. Αυτοί που αναζητούσαν κατοικία στην Αθήνα δεν ήταν πια αυτά τα στρώματα στα οποία απευθυνόταν μέχρι προηγουμένως ο ιδιοκτήτης αλλά εμφανίζεται ένα νέο μεγάλο κομμάτι που δεν μπορεί πια να εξυπηρετήσει η δυναμική των ξενοδοχείων. Πρόκειται για το πληθυσμιακό κομμάτι του Ευρωπαίου μεσοαστού τουρίστα, το οποίο έρχεται σε μεγάλους αριθμούς στην πόλη.

Το γεγονός ότι η κατάσταση αυτή διαμεσολαβείται από ηλεκτρονικές πλατφόρμες, όπως το Airbnb και η Booking είναι ένας καταλύτης, ο οποίος φέρνει ευκολότερα κοντά τη ζήτηση με την πρόσφορα. Δημιουργείται έτσι μια νέα νοοτροπία στην αγορά. Δημιουργείται η αίσθηση πως από το ίδιο ακίνητο μπορείς πλέον να βγάλεις τα διπλάσια ή τα τριπλάσια χρήματα”.

Ο ανταγωνισμός στις τιμές

“Θα πρέπει να επενδύσεις κάποια χρήματα να γίνει το σπίτι παρουσιάσιμο. Κάνοντας αυτή την επένδυση με την προσδοκία ότι θα βγάλεις περισσότερα χρήματα δοκιμάζεις την τύχη σου στην βραχυχρόνια μίσθωση. Ενδέχεται να έχεις και μια επιτυχία. Συνήθως έχεις αρκετά μικρότερη επιτυχία απ’ ότι σε αφήνουν να πιστεύεις. Αλλά ακόμα κι’ αν αποτύχεις εκεί και προσπαθήσεις να γυρίσεις στην κλασική αγορά ενοικιαζόμενης κατοικίας – επειδή έχεις επενδύσει- θα ζητήσεις παραπάνω. Αυτό με την σειρά του παρασύρει και τον γείτονα. Με τέτοιες οσμώσεις δημιουργειται μια ανοδική τάση στην αγορά. Και είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδύσεις που γίνονται στην αγορά της Αθήνας είναι κυρίως εξωγενείς. Δηλαδή τρεις στις τέσσερις μεταβιβάσεις τα τελευταία χρόνια έρχονται απ’ έξω.

Η αγορά χορεύει σε ρυθμούς που δεν είναι οι πρώην δικοί της, με αποτέλεσμα οι πιο ευάλωτοι να είναι εκείνοι που την “πληρώνουν” πρώτοι.

Δεν μπορεί να υπάρχει κάποια βιώσιμη διέξοδος σε αυτή την ιστορία χωρίς να υπάρξουν κάποια περιοριστικά μέτρα για την πρακτική της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Να τεθούν κάποιοι κανόνες και ιδιαίτερα να αποφευχθεί η είσοδος των ‘μεγάλων παικτών’ δηλαδή αυτών που έρχονται και αγοράζουν ολόκληρη κτίρια και τα μετατρέπουν, καθώς κατ’ αυτόν τον τρόπο επηρεάζεται εν γένει η γύρω περιοχή.

Περισσότερο πρέπει να προσπαθήσουμε να μπούμε στην αγορά κατοικίας με κάποιον θετικό τρόπο. Αυτό που θα έλεγα πως χρειάζεται κυρίως είναι να δοθεί διέξοδος στον μικροεπενδυτή ή στην μικροεπενδύτρια να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα κατοικίας που αφορά τα ευάλωτα στρώματα της δικής μας πραγματικότητας. Δεν είχαμε ποτέ μια στοιβαρή πολιτική κατοικίας στην Ελλάδα. Το επίδομα ενοικίου δεν είναι ένα μέτρο που από μόνο του μπορεί να λύσει το πρόγραμμα. Η αγορά μέσα σε δύο χρόνια το έχει ενσωματώσει. Θα πρέπει τα μέτρα να δουν τους μικροεπενδυτές ως συμμάχους προσφέροντάς τους μια εναλλακτική καλύτερη από τη βραχυπρόθεσμη μίσθωση”.

Policy Map: Μία σύνοψη των προτάσεων για το ζήτημα της στέγασης

Από τη μεριά του, το Eteron κατέγραψε και αξιολόγησε κατευθύνσεις δημόσιας παρέμβασης και πολιτικής που θα πρέπει να συζητηθούν και να εφαρμοστούν στο ελληνικό πλαίσιο ως μέρος μιας ευρύτερης στεγαστικής στρατηγικής. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις έχουν διαφορετικό χρονικό πλαίσιο εφαρμογής, αλλά λειτουργούν συμπληρωματικά ως ένα ενιαίο πλέγμα με στόχο τη σταδιακή διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου, μηχανισμών και εργαλείων πολιτικής για τη διασφάλιση οικονομικά προσιτής και ασφαλούς/σταθερής ενοικιαζόμενης κατοικίας στην Ελλάδα.

Κάποιες πιο άμεσα υλοποιήσιμες και διεκδικήσιμες, άλλες πιο μακροπρόθεσμες, οι παρεμβάσεις οφείλουν να αποτελούν μέρους ενός ενιαίου σχεδίου πολιτικής για την ενοικιαζόμενη κατοικία, που σήμερα εμφανίζεται ως ιδιαίτερα επιτακτικό.