ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΝΑΚΗΣ: ΣΤΗΝ ΣΑΤΙΡΑ ΟΙ “ΙΣΕΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ” ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ

Τέσσερις δεκαετίες μετά την πρώτη φορά που ο μόλις εντεκάχρονος τότε Αντώνης Κανάκης μίλησε και έπαιξε μουσική στον αέρα που αναλογούσε στον δικό του πειρατικό σταθμό και περίπου τρεις μετά το ντεμπούτο του στην τηλεόραση, το δεύτερο καλοκαίρι της πανδημίας τον βρίσκει με την οικογένειά του -που αλλού;- στη Χαλκιδική.

Λίγες ημέρες μετά τη λήξη άλλης μίας επιτυχημένης ραδιοτηλεοπτικής σεζόν για τους δύο ραδιοφωνικούς του σταθμούς (Imagine 89.7 και Fly 104) και τις δύο τηλεοπτικές του εκπομπές (Ράδιο Αρβύλα και Βινύλιο) και μερικές εβδομάδες πριν από την έναρξη της επόμενης, μιλάει στο Magazine όχι τόσο για τα κατά καιρούς βήματα της επαγγελματικής του πορείας -ραδιοπειρατεία, ελεύθερη ραδιοφωνία, DJ sets, clubs, τηλεόραση, όλα γνωστά και χιλιοειπωμένα- αλλά κυρίως για το σκεπτικό πίσω από όλα αυτά.

Αξιολογεί, για παράδειγμα, την επιτυχία με βάση όχι μόνο ποσοτικά μέτρα και σταθμά.

Οικτίρει την ιδιωτική τηλεόραση που είναι σαν να πορεύεται βάσει μιας συνωμοσίας “για ολοκληρωτική λοβοτομή της κοινωνίας και ειδικά των νέων”.

Υπερθεματίζει πως η σοβαροφάνεια είναι μια μάστιγα “που πάει χέρι-χέρι με την υποκρισία και τον καθωσπρεπισμό”.

Ασπάζεται την πολιτική ορθότητα γιατί “αυτό που επί της ουσίας εκπροσωπεί ή θα έπρεπε να εκπροσωπεί, δεν είναι τίποτα άλλο από ανθρωπιά και πολιτισμό” και υπογραμμίζει την υποκρισία του μιντιακού συστήματος σε σχέση με το συγκεκριμένο καίριο ζήτημα.

Ορίζει με δυο ακράδαντα παραδείγματα τη συντήρηση και την πρόοδο.

Και σε όσους χαρακτηρίζουν “ισαποστάκηδες” τον ίδιο και την ομάδα που τον πλαισιώνει μπροστά από τις κάμερες λέει: “OK, κανένα πρόβλημα”. Το βρίσκει θετικό, “γιατί για την πολιτική σάτιρα οι ίσες αποστάσεις είναι σχεδόν υποχρέωση”. Υπάρχει όμως μία μοναδική εξαίρεση: “για ευνόητους λόγους, κυρίαρχα στο στόχαστρο βρίσκεται πάντα η εκάστοτε εξουσία”.

Τι είναι τελικά αυτό που κρίνει αν μία σεζόν σου σε ραδιόφωνο και τηλεόραση υπήρξε επιτυχημένη; Είναι μόνο θέμα τηλεθέασης και ακροαματικότητας; Ή μπαίνουν κι άλλοι παράγοντες στη σούμα;
Η τηλεθέαση, η ακροαματικότητα κτλ, είναι κάποια σημαντικά, ενδεικτικά εργαλεία, τα οποία είτε μας αρέσει είτε όχι, αποτελούν έναν ποσοτικό δείκτη επιτυχίας. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι πολλές φορές δημοσιοποιούνται λανθασμένα, πλασματικά, παραπλανητικά και ότι το όλο θέμα έχει γίνει πλέον κωμικό, αφού όπως και στην πολιτική, έτσι και στην τηλεόραση, όλοι είναι πρώτοι, ενώ δεν είναι. Προσωπικά την επιτυχία την αξιολογώ όχι μόνο με αυτά τα ποσοτικά κριτήρια, αλλά κυρίως με ποιοτικά κριτήρια που έχουν να κάνουν με τη σχέση που έχεις με τους τηλεθεατές/ακροατές. Κατά πόσο οι τελευταίοι τρέφουν εκτίμηση/αγάπη γι’ αυτό που βλέπουν/ακούν. Βέβαια σε εποχές όπου το βασικό αξίωμα για τα τηλεοπτικά προγράμματα είναι: “Ας είναι όσο αναξιοπρεπές θέλει φτάνει να το βλέπουν”, αυτά είναι ψιλά γράμματα.

Μετά από τόσα χρόνια σε τηλεόραση και ραδιόφωνο, τέλος πάντων μετά από τόση εμπειρία σε ένα σοβαρό κομμάτι αυτού που νοείται, ακόμη και στην Ελλάδα, ως βιομηχανία του ραδιοτηλεοπτικού θεάματος, έχεις καταλήξει τι από τα δύο που τραγουδάει ο Paul Weller στο “That’s entertainment” ισχύει; Το κοινό θέλει αυτό που παίρνει; Ή το κοινό παίρνει αυτό που θέλει;
Δύσκολη ερώτηση. Νομίζω τίποτα από τα δύο επακριβώς και λίγο και από τα δύο. Το κοινό καθορίζει με τις επιλογές του το περιεχόμενο και η τηλεόραση “εκπαιδεύει” ένα μέρος του κοινού σε συγκεκριμένα προγράμματα. Οπότε το προαναφερθέν “καθορίζει” είναι πλασματικό σε ένα μεγάλο μέρος του.

Το πρόβλημα αυτής της εξίσωσης, είναι ότι κανένας δεν καταγράφει και δεν υπολογίζει όλους αυτούς που απορρίπτουν είτε μέρος των προγραμμάτων, είτε την τηλεόραση στο σύνολό της. Και είναι τόσοι πολλοί αυτοί, που αν το σύστημα τους υπολόγιζε όπως θα έπρεπε, τα αποτελέσματα της εξίσωσης θα ήταν τελείως διαφορετικά. Αλλά το μιντιακό σύστημα σπάνια ρίχνει ματιές στον έξω κόσμο.

Πάντως, αν αναλύσεις πολλά από τα προγράμματα της σημερινής ιδιωτικής τηλεόρασης, θαρρείς ότι υπάρχει μια συνωμοσία μεταξύ των τηλεοπτικών σταθμών για ολοκληρωτική λοβοτομή της κοινωνίας και ειδικά των νέων.

Το ότι ο κόσμος εκ των πραγμάτων, εφόσον είσαι παρών δημόσια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πάνω από 30 χρόνια, περιμένει κάτι συγκεκριμένο από σένα -εννοώ ως αίσθηση και ως αισθητική- είναι κάτι που έχεις κατά νου κάθε φορά που στέκεσαι μπροστά από μια κάμερα ή πίσω από ένα μικρόφωνο; Είναι κάτι που αφήνεις να επηρεάσει τον τρόπο που λειτουργείς επαγγελματικά ή προσπαθείς συνειδητά να το σκέφτεσαι όσο το δυνατόν λιγότερο;
Δεν το σκέφτομαι σχεδόν καθόλου. Αν όπως είπες, περιμένει κάποιος κάτι συγκεκριμένο από εμένα, αυτό οφείλεται στο ότι πάντοτε έκανα, έλεγα, αυτό που με εξέφραζε και αυτό που πίστευα. Την αλήθεια δεν χρειάζεται να την προσχεδιάζεις, είναι απλά η αλήθεια σου.

Πόσες φορές έχεις πιάσει τον εαυτό σου να σημαδεύει τη σοβαρότητα αλλά να αστοχεί και να πετυχαίνει τελικά τη σοβαροφάνεια;
Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο πολύ σιχαίνομαι αυτή τη μάστιγα που ονομάζεται σοβαροφάνεια και που πάει χέρι-χέρι με την υποκρισία και τον καθωσπρεπισμό! Δεν φαντάζεσαι πόσο τα σιχαίνομαι αυτά! Ελπίζω λοιπόν την αστοχία που περιγράφεις να μην την έκανα ποτέ!

Υποθέτω ότι είναι κάτι που αργά ή γρήγορα συμβαίνει σε όσους έχουν ένα δημόσιο βήμα έκφρασης, από μία στήλη σε εφημερίδα μέχρι μια ραδιοφωνική εκπομπή και από μία τηλεοπτική μέχρι οτιδήποτε άλλο. Κάποια στιγμή παθαίνεις ανοσία στις επιθέσεις που ενδεχομένως ακόμη και “δίκαια” μερικές φορές να εκτοξεύονται προς το πρόσωπό σου. Προσωπικά μου συνέβη ένα πρωί που ένας ακροατής με αποκάλεσε “συστημική κατσαρίδα”. Γέλασα με την ψυχή μου και από τότε δεν έχω χαλαστεί πραγματικά ποτέ ξανά. Έχει υπάρξει αντίστοιχη στιγμή στη δική σου περίπτωσή; Γενικά πώς διαχειρίζεσαι το όλο θέμα;
Αν και δυσκολεύομαι να απαντώ σε ερωτήσεις συστημικών κατσαρίδων, θα σου πω με κάθε ειλικρίνεια πως πλέον δεν με αγγίζουν καθόλου αυτά τα φαινόμενα. Ξέρω ποιος είμαι, τα έχω καλά με τον εαυτό μου και κατά συνέπεια, φαινόμενα τα οποία έτσι και αλλιώς δεν έχουν σημασία, πλέον είναι αόρατα στα μάτια μου. Επιπλέον, αυτό που κυρίως συνοδεύει τις εκπομπές μας, είναι μια αμφίδρομη ενέργεια αγάπης, η οποία επισκιάζει θεαματικά οποιαδήποτε απόπειρα αρνητισμού.

Ορισμένοι σου προσάπτουν, ή μάλλον -για να μην το εξατομικεύσουμε- προσάπτουν σε σένα και την ομάδα που σε πλαισιώνει μπροστά από τις κάμερες, ότι είστε “ισαποστάκηδες”, ότι τελικά φροντίζετε επιμελώς ατημέλητα να τα “χώσετε” σε όλους, ώστε να μη μπορεί κανείς να πει ότι έχετε όχι ακριβώς κομματικό, αλλά ούτε καν ιδεολογικό χρωματισμό.
Φαντάζομαι ως θετικό όλο αυτό, γιατί για τη σάτιρα (την πολιτική) οι ίσες αποστάσεις είναι σχεδόν υποχρέωση. Φυσικά και φροντίζουμε λοιπόν να κρατάμε ίσες αποστάσεις με μοναδική εξαίρεση ότι για ευνόητους λόγους, κυρίαρχα στο στόχαστρο βρίσκεται πάντα η εκάστοτε εξουσία. Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος, ο οποίος αβίαστα μας οδηγεί στις ίσες αποστάσεις, το γεγονός ότι είμαστε ελεύθεροι πολιτικά άνθρωποι. Πολιτικοποιημένοι, αλλά όχι κομματικοποιημένοι. Οπότε η αμεροληψία είναι κάτι πολύ φυσικό για εμάς και αν αυτό ονομάζεται “ισαποστάκηδες”, OK, κανένα πρόβλημα.

Μεταξύ μας, σου έχουν προτείνει ποτέ -κόμματα, “παράγοντες” κλπ- να ασχοληθείς με την πολιτική;
Μεταξύ μας, πολλές φορές.

Ως προς την πολιτική, πιστεύεις στο μη χείρον βέλτιστο;
Όταν δεν έχεις τις επιλογές που θα ήθελες, το αξίωμα αυτό εφαρμόζει στα πάντα στη ζωή και όχι μόνο στην πολιτική.

Νομίζω ότι είναι κομμάτι της ανθρώπινης συνθήκης: κοιτώντας πίσω σου, είναι μάλλον αναπόφευκτο, για να μην πω και επιθυμητό, να νιώθεις σχεδόν άβολα, περίπου όπως νιώθεις όταν ξεφυλλίζεις ένα παλιό σου ημερολόγιο. Το κρίσιμο θέμα είναι αν θα νιώθεις άβολα γιατί τώρα είσαι καλύτερος ή γιατί τότε ήσουν απλά κακός, αν καταλαβαίνεις τι εννοώ. Είναι όλο αυτό μια επιπλέον αγωνία για κάποιον που έχει ένα σατιρικό δημόσιο βήμα, ειδικά σήμερα που η σάτιρα οφείλει να βρίσκει τον τρόπο να πετυχαίνει το στόχο της όντας όμως πιο προσεκτική από ποτέ ώστε να αποφεύγονται εκφράσεις και πρακτικές που μπορούν να εκληφθούν ως απλά προσβλητικές;
Όταν κοιτάς πίσω, καλό είναι να καταλήγεις στο συμπέρασμα ότι τώρα είσαι καλύτερος, γιατί αυτό σημαίνει ότι εξελίσσεσαι και η εξέλιξη είναι το μόνο ανασταλτικό του μεταφορικού ή ακόμα και του κυριολεκτικού θανάτου. Τη διαπίστωση αυτή όμως είναι καλό να την κάνεις με κατανόηση και συμπάθεια για τον τότε εαυτό σου. Δεν χρειάζεται να νιώθουμε άβολα για αυτό που ήμασταν, αφού στον προηγούμενο εαυτό μας οφείλουμε αυτό που σήμερα είμαστε.

Δεν αποτελεί λοιπόν κάποιου είδους αγωνίας όλο αυτό για μένα, ούτε σε υπαρξιακό, αλλά ούτε σε δημιουργικό επίπεδο. Εξάλλου, όσο και να προσέξεις, δεν γίνεται να κρύψεις την αλήθεια. Αυτός που είσαι, πάντοτε αποτυπώνεται σε αυτά που φτιάχνεις.

Ο Henry Rollins κάποτε μου είπε το εξής: «Μερικές φορές ένα αστείο είναι απλά ένα αστείο. Αλλά μπορούμε επιτέλους να προχωρήσουμε από το να αποκαλούμε “αδερφές” ή “νέγρους” κάποιους ανθρώπους και από το να χαρακτηρίζουμε ως “κοριτσάκια” ή “γυναικούλες” όσους μας φαίνονται αδύναμοι; Έχω σιχαθεί όλο αυτό το νταϊλίκι». Νομίζω το ίδιο εννοούσε και ο Φοίβος Δεληβοριάς λέγοντας στο Magazine: «Η πολιτική ορθότητα μου είναι απεχθής γιατί εμπεριέχει μέσα της την κατήχηση. Την ψευδαίσθηση πως ένα σαβουάρ βιβρ θα καταλύσει τα πατριαρχικά π.χ. στερεότυπα. Το ίδιο απεχθής μου είναι όμως και η -και καλά- καφρίλα». Ποιο θα ήταν το δικό σου catchphrase στη μεγάλη συζήτηση περί πολιτικής ορθότητας;
Αν πρέπει να διαλέξω ανάμεσα στην πολιτική ορθότητα όπως αυτή εκφράζεται σήμερα και στα φαινόμενα μη πολιτικής ορθότητας όπως αυτά εκφράζονται εδώ και πολλά χρόνια δυστυχώς, θα επιλέξω σίγουρα την πολιτική ορθότητα με όλες τις τυχόν υπερβολές της, υποκρισίες, κτλ. Ο λόγος είναι πως, αυτό που επί της ουσίας εκπροσωπεί ή θα έπρεπε να εκπροσωπεί η πολιτική ορθότητα, δεν είναι τίποτα άλλο από ανθρωπιά και πολιτισμό. Πράγματα δηλαδή τα οποία θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Οφείλουμε επιτέλους να πάμε στο επόμενο επίπεδο ως άνθρωποι, πολίτες, κοινωνίες και τολμώ να πω, ότι κάποιο φως αρχίζει να φαίνεται. Βέβαια, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό και να μην υπογραμμίσω την υποκρισία του μιντιακού συστήματος, το οποίο με χίλιους δυο τρόπους συνεχίζει να προωθεί πρότυπα, ιδανικά, αξίες, αντιλήψεις, απολύτως αντίθετα της πολιτικής ορθότητας, ενώ παράλληλα, όποτε κάποιο σχετικό θέμα σκάει στην επικαιρότητα, κουνάει το δάχτυλο υποκριτικά υπέρ όλων των ιδανικών και αξιών που η πολιτική ορθότητα εκπροσωπεί.

Με όσους Σαλονικιούς της γενιάς σου, πάνω κάτω, έχει τύχει να μιλήσω, όλοι λένε ότι η πόλη ήταν ανέκαθεν συντηρητική και ακριβώς αυτός ο συντηρητισμός του mainstream είναι που κατά καιρούς λειτουργεί ως η σπίθα που βάζει φωτιά σε μια δημιουργική -με αφετηρία το underground- κινητικότητα. Όταν μεγαλώσουν αρκετά τα παιδιά σου, πώς θα τους μιλήσεις για τη δική σου Θεσσαλονίκη;
Υπάρχει όντως αυτή η αντίφαση, αυτοί οι παράλληλοι και εκ διαμέτρου αντίθετοι πόλοι στη Θεσσαλονίκη μας. Η δική μου Θεσσαλονίκη ήταν κυρίως η Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ’80 και λίγο από τα 90’s. Μια πόλη στην κοσμάρα της, μια rock ’n’ roll πόλη με την μουσική αλλά και τη μεταφορική έννοια του όρου, μια πόλη δημιουργική, πρωτοποριακή, νεανική, τολμηρή, αυθάδικη, ελεύθερη. Αυτήν την πόλη έζησα και αγάπησα και γι’ αυτήν θα μιλήσω στα παιδιά μου.

Μιας και λέμε για παιδιά: Μέχρι να χάσεις τον μπαμπά σου, ποιο ήταν το μεγαλύτερο σου άγχος ως γιος; Και τώρα ποια είναι η μεγαλύτερη αγωνία σου ως πατέρας;
Είχα τέτοιο Μπαμπά που δεν μου προξενούσε κανένα αίσθημα άγχους. Η αγωνία που τώρα βιώνω ως μπαμπάς, είναι η ίδια φαντάζομαι που βιώνει κάθε πατέρας και η οποία εγκαθίσταται πλέον μόνιμα μέσα σου. Είναι δε, τόσο ξεκάθαρη, που ειλικρινά νιώθω πως δεν χρειάζεται καν να την περιγράψω.

Δώσε μου ένα σύγχρονο -κοινωνικό, πολιτικό, οτιδήποτε- παράδειγμα που αποτελεί κατά τη γνώμη σου την επιτομή της συντήρησης και, από την άλλη, της προόδου, για να καταλάβω πώς έχεις αυτές τις δύο έννοιες οριοθετημένες στο μυαλό σου.
Συντήρηση: Διατήρηση ένωσης κράτους-εκκλησίας. Πρόοδος: Σύμφωνο συμβίωσης ομοφυλόφιλων.

Σε αυτή τη μικρή και όμορφη χώρα που έτυχε να γεννηθούμε και επιλέξαμε να ζήσουμε, τελικά ρέπουμε προς τη συντήρηση ή προς την πρόοδο;
Δυστυχώς νομίζω πως το καλό σενάριο θα ήταν να φλερτάραμε περισσότερο με τη συντήρηση, αφού αν παρατηρήσεις καλά τα πράγματα, μάλλον κάνουμε βήματα προς τα πίσω.

Πες την αλήθεια τώρα, αντί να δίνεις αυτή τη συνέντευξη τόση ώρα, δεν θα προτιμούσες να κάνεις κανένα remix;
Οι ερωτήσεις σου είναι ωραίες και ενδιαφέρουσες, αλλά ναι, θα προτιμούσα να έκανα κανένα remix ή να έγραφα τις δικές μου μουσικές, γιατί πολύ απλά, η ενασχόληση με τη μουσική είναι πέρα από την οικογένειά μου, το βάλσαμο της ψυχής μου.

Ας ρίξουμε λοιπόν την αυλαία. Πότε ήταν η τελευταία φορά που κέρδισες ένα στοίχημα με τον εαυτό σου και πότε η τελευταία που το έχασες;
Συνεχώς χάνω όποτε βάζω στοίχημα με αυτόν τον τύπο. Πάντα με κερδίζει!