ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΝΚΟΓΛΟΥ: “Μ’ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΝΑ ΝΙΩΘΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣΙΑΣ”
Ο δημοφιλής ηθοποιός μιλά στο Magazine για το σκηνοθετικό του βάπτισμα στο έργο του Tracy Lets "Killer Joe"
Το γεγονός πως ο Γιάννης Στάνκογλου αποφάσισε να σκηνοθετήσει ήταν μάλλον αναμενόμενο, καθώς σε κάθε ρόλο που ενσαρκώνει δίνει πάντα τη δική του προσωπική χροιά. Στο σκηνοθετικό του βάπτισμα επέλεξε να μεταφέρει επί σκηνής ένα ιδιαίτερα ωμό και σκληρό έργο, το «Killer Joe» του Tracy Letts, που πραγματεύεται την παθογένεια μιας δυσλειτουργικής οικογένειας.
Ο συγγραφέας βαθιά επηρεασμένος από τον Αμερικανικό Νότο του περιθωρίου, το πολιτικό και κοινωνικό του βλέμμα συναντά τη μη προνομιούχα τάξη, τον λαό των τροχόσπιτων, που έχει το υποτιμητικό παρατσούκλι trailer trash («σκουπίδια των τροχόσπιτων»).
Με τον Γιάννη Στάνκογλου μιλήσαμε τηλεφωνικά. Ήταν θα έλεγα μία συνέντευξη πολυβόλο. Πρώτη φορά τον άκουσα να μιλά τόσο γρήγορα και με τόσο ενθουσιασμό για αυτό που πρόκειται να παρουσιάσει.
Πρώτη σκηνοθεσία λοιπόν…
Τη σκηνοθεσία τη σκεφτόμουν πολύ τα τελευταία τρία χρόνια, είναι κάτι που με γοητεύει πολύ. Άλλωστε κι εγώ σκηνοθετούσα πάντα τους χαρακτήρες που έπαιζα σαν ηθοποιός. Έτσι αποφάσισα όλο αυτό να το βγάλω προς τα έξω. Διάβασα αρκετά έργα μέσα στην καραντίνα, αλλά όταν “έπεσα” πάνω στο Killer Joe το ένιωσα κάπως πιο κοντά μου και σαν ατμόσφαιρα και σαν θέμα. Έτσι είπα να το δοκιμάσω τώρα, να κάνω ένα βήμα διαφορετικό. Ένιωθα την ανάγκη αυτή και η αλήθεια είναι πως μου αρέσει και πάρα πολύ.
Είχα την τύχη να δουλέψω με πάρα πολύ καλούς σκηνοθέτες στο θέατρο. Ξεκίνησα από τον Θόδωρο τον Τερζόπουλο, πέρασα στον Μιχαήλ Μαρμαρινό, την Άντζελα Μπρούσκου, στον Νίκο Καραθάνο, μετά με τον Γκραουζίνις και με τον Άρη τον Μπινιάρη είχαμε το καλοκαίρι την πρώτη μας συνάντηση… Λίγο πολύ έχω πάρει πολλά πράγματα από αυτούς. Τώρα προσπαθώ με τον δικό μου τρόπο να κάνω πράγματα που βγαίνουν από εμενα. Η βάση δηλαδή υπάρχει.Το δοχείο το γεμάτο με κάποιο τρόπο. Από κει και πέρα έχει σημασία τι γίνεται και άμεσα την ώρα της δουλειάς, το πώς δουλεύω με τους ηθοποιούς που είμαστε μαζί μια ομάδα. Και έτσι προχωράω….
Τους ακούς;
Και βέβαια τους ακούω, έχω την ανάγκη να τους ακούω. Απλώς για να ακούσεις κάποιον ηθοποιό πρέπει κι αυτός να έχει κάνει έρευνα γύρω από τον ρόλο και το έργο του. Έτσι δούλευα κι εγώ σαν ηθοποιός από τότε που φοιτούσα στη δραματική σχολή, έκανα μία πολύ καλή θεωρητική μελέτη για το κείμενο, εξέταζα πολύ την υποκειμενική και την αντικειμενική διήγηση του χαρακτήρα και του έργου μου. Οι περισσότεροι ηθοποιοί δεν το μαθαίνουν αυτό σήμερα. Δεν κάνουν κάποια άλλη ανάγνωση του κειμένου. Γι΄αυτό και προσπαθώ να “περάσω” σ΄αυτούς και το ίδιο το έργο και αυτό που θέλω να πω εγώ μέσα από αυτό.
Είμαι χαρούμενος γιατί βλέπω πως υπάρχει συνεννόηση. Κι εγώ σαν ηθοποιός ακολουθώ αυτό ακριβώς που μου λέει ο σκηνοθέτης και ταυτόχρονα προσπαθώ να προτείνω νέα πράγματα. Αυτό περιμένω και εγώ από τους ηθοποιούς με τους οποίους δουλεύω τώρα. Δε θέλω να λέω πως τους σκηνοθετώ, γιατί νιώθω πως βρίσκομαι σε μια ομάδα που απλώς τυχαίνει αυτή τη στιγμή να είμαι εγώ αυτός που θα πάρει την τελική απόφαση. Τώρα αυτό δεν ξέρω αν θα αλλάξει μελλοντικά. Στην πρώτη μου πάντως σκηνοθετική εμπειρία λειτουργώ έτσι.
Είχες δυσκολιές;
Την επόμενη φορά που θα το κάνω, θα φροντίσω να μη σκηνοθετώ και τον εαυτό μου. Γιατί είναι δύσκολο να παίζεις και ταυτόχρονα να έχεις γύρω γύρω μάτια και να βλέπεις πράγματα να γίνονται πάνω στη σκηνή και να θες να τα διορθώσεις. Ευτυχώς στην παράσταση αυτή έχω καλούς βοηθούς και συνεργάτες. Ο απολογισμός της εμπειρίας αυτής είναι θετικός και μάλλον θα το ξανακάνω. Θα ξανασκηνοθετήσω…
Γιατί διάλεξες το συγκεκριμένο έργο;
Καταρχάς, έχει μία πολύ όμορφη θεατρική ζωντάνια, είναι πολύ άμεσο και μου θυμίζει λίγο το σινεμά και με ενδιαφέρει πολυ το πώς μπορώ να κάνω μοντάζ θεάτρου. Παράλληλα έχει ισόποσους χαρακτήρες με πολύ διαφορετικές δυναμικές, πέντε μοναδικά πλάσματα που ο καθένας έχει τον σκοπό του. Το διακρίνει ένα τρομερό μαύρο χιούμορ μέσα του και μιλά για ανθρώπους του περιθωρίου που η κοινωνία τους έχει βάλει στην άκρη. Βλέπουμε πως η φτώχεια αποξενώνει τους ανθρώπους και τους οδηγεί στο να σπάσουν κάποιους ηθικούς κανόνες που είναι πολύ καλό να υπάρχουν.
Η οικογένεια…
Νομίζω το έργο μιλά αποκλειστικά για την οικογένεια. Θέτει και βάζει στο επίκεντρο μία οικογένεια που είναι αρκετά ακραίες οι σχέσεις των μελών της. Είναι αρκετά ωμό το έργο σε πολλά πράγματα και με αυτήν την ακρότητα μιλά για την οικογένεια. Το πόσο η οικογένεια επηρεάζει τις ζωές των παιδιών και πόσο εύκολο είναι αυτά τα παιδιά να ξεφύγουν από το πεπρωμένο τους.
Δε σκέφτηκα πως πρέπει να κάνω ένα έργο για τη στιγμή που ζούμε. Σκέφτηκα αντίθετα, πως θα κάνω αυτό το έργο γιατί μου αρέσει και μπορεί να φέρει τον κόσμο κάποιες στιγμές σε δύσκολη θέση.
Πώς συνομιλεί με το σήμερα το έργο αυτό, ειδικά σήμερα που οι οικογενειακές σχέσεις έχουν επηρεαστεί πολύ λόγω της πανδημίας;
Δεν ξέρω αν μπορώ να σου απαντήσω σαν Γιάννης. Εγώ με την οικογένειά μου είμαι μεν σε απόσταση, αλλά έχω πολύ καλές σχέσεις. Και ήρθα πιο κοντά της μέσα στη πανδημία, οπότε δεν ξέρω τι συνέβη γενικότερα.
Δε σκέφτηκα πως πρέπει να κάνω ένα έργο για τη στιγμή που ζούμε. Σκέφτηκα αντίθετα, πως θα κάνω αυτό το έργο γιατί μου αρέσει και μπορεί να φέρει τον κόσμο κάποιες στιγμές σε δύσκολη θέση. Ήθελα να σκηνοθετήσω ένα έργο που να είναι μία γροθιά στο στομάχι, όχι να σοκάρει για να σοκάρει, αλλά για να μας βάλει σε μία σκέψη άλλη τώρα που σιγά σιγά βγαίνουμε από την πανδημία, αν μπορούμε να πούμε πως βγαίνουμε…
Γιατί λες πως θα ταρακουνηθεί ο θεατής;
Κοίταξε, είναι ένα ωμό έργο. Ο Τracy Lets θέτει στο κέντρο του μία ιστορία και την παρουσιάζει με τον πιο σκληρό τρόπο σαν αρχαία τραγωδία. Ξεκινά με μία πρόταση του μικρού γιου στον πατέρα του να σκοτώσουν τη μάνα και καλούν τον Killer Joe να αναλάβει τη δολοφονία. Συμβαίνουν διάφορα πράγματα που δεν τα περιμένεις. Και στο τέλος έχει κάποιες σκηνές που είναι πολύ βίαιες χωρίς αυτό να σημαίνει πως δείχνω τόσο φανερά τη βία. Προσπαθώ με έναν ταραντινικό τρόπο να καταδείξω κάποια πράγματα. Ο θεατής κάτι θα πάρει στο τέλος…
Δεν ξέρω αν η λύτρωση σε όλο αυτό είναι η αγάπη, το τέλος του συγγραφέα είναι πολύ ανοιχτό. Εγώ θέλω να του δώσω κάτι παραπάνω και να επικεντρωθώ στην μικρή κόρη που μου θυμίζει πολύ χαρακτήρα του Τένεσι Γουίλιαμς. Με κάθε τρόπο θέλω να δείξω πως υπάρχει ελπίδα σ΄αυτό το κορίτσι.
Μπορούμε να σωθούμε από τη μοίρα της οικογένειας; Από όλα τα κακώς κείμενά της;
Νομίζω πως όχι. Είναι ένας αγώνας. Πάντα κουβαλάμε αυτό το κομμάτι, είτε το θέλουμε είτε όχι είναι μέσα στο dna μας. Δηλαδή και μακριά να ζεις από τους γονείς σου σίγουρα κουβαλάς μέσα σου έναν κόσμο. Από εκεί και πέρα έχει να κάνει με το τι δρόμο θες εσύ να πάρεις στη ζωή σου.
Εσύ βλέπεις στη σχέση σου με τα παιδιά να παίζει η “κασέτα” της δικής σου οικογένειας;
Όχι δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Μπορεί να δω ένα 5% από την κασέτα που μου λες, αλλά το άλλο 95% είναι τελείως διαφορετικό από τη δική μου σχέση με τους γονείς μου και από τα πράγματα που προσπαθουσαν να μου περάσουν. Θέλω να πιστεύω πως έχουμε αλλάξει και μάλιστα προς το καλύτερο.
Η ιδανική οικογένεια είναι…
Είναι αυτό που θεωρώ ιδανικός φίλος. Δε θες να επηρεάζεσαι πολύ έντονα, θες ο φίλος σου να είναι απλώς καλά. Έτσι θέλω να είναι καλά και τα παιδιά μου. Σίγουρα η ευθύνη είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά η ελευθερία παίζει πάντα πολύ σημαντικό ρόλο. Το ίδιο και η αγάπη και η χαρά.
Άνθρωποι που συμπεριφέρονται σαν φίλοι, που επιτρέπουν τη δυνατότητα για διαφορετικότητα, για επικοινωνία και αγάπη που δε φοβάσαι να εκτεθείς. Η ανεξαρτησία είναι επίσης ένα πολύ μεγάλο στοίχημα. Αυτό ας πούμε μου το έχουν δώσει οι γονείς μου, αλλά το θεωρώ κι εγώ πολύ σημαντικό στοιχείο και το δουλεύω πάρα πολύ μετα παιδιά μου και εγώ ο ίδιος. Να κάνουν κάποια πράγματα μόνα τους, να φτιάξουν μία σαλάτα, να πλύνουν κάποια πιάτα, να νιώθουν μέρος της μοιρασιάς. Πως προσφέρουν και αυτά στην οικογένεια.
Πριν μίλησες για τη διαφορετικότητα…
Η δική μας κοινωνία είναι κλειστή και συντηρητική. Βλέπω, ωστόσο, πώς συμπεριφέρονται τα παιδιά μου και ειδικά η μεγάλη μου κόρη που είναι δώδεκα χρόνων. Είναι πολύ πιο ανοιχτά από όσο ήμασταν εμείς, Σπάνε τους κανόνες δεν είναι πως κάνουν κάτι φοβερό. Γίνεται ούτως ή άλλως στις ηλικίες αυτές. Εγώ θα δεχτώ, ό, τι κι αν είναι αυτό. Αρκεί στο πλαίσιο της σχέσης μας να υπάρχει αγάπη, επικοινωνία, ελευθερία και επιτρέπουμε ο ένας στον άλλο να είναι ο εαυτός του.
Οι εποχές και οι καιροί μας είναι πολύ δύσκολοι, υπάρχει μεγάλη δυσκολία σε όλο το οικονομικοαναπτυξιακό επίπεδο και μπορεί όλο αυτό να γυρίσει μπούμπερανγκ. Κανονικά θα έπρεπε να υπάρχει πολύ μεγαλύτερη στήριξη στη διαφορετικότητα και σε αυτά τα νέα παιδιά.
Τι είναι αυτό που μας κάνει να μην είμαστε ανεκτικοί;
Ο φόβος. Αυτός που μας κρατά μακριά από το να ρισκάρουμε, από το να έρθουμε πιο κοντά με ανθρώπους και με κείμενα, αλλά και για την ίδια τη ζωή…
Και τώρα με όλη αυτή τη συζήτηση γυρω από τους εμβολιασμένους και μη, τι πιστεύεις;
Εγώ είμαι εμβολιασμένος. Το έχουμε δεχτεί πολλοί σαν ένα κομμάτι της ζωής μας. Καταλαβαίνω κάποιους – όχι όλους- που δε θέλουν να εμβολιαστούν και θεωρώ πως αλλού έχουν γίνει τα λάθη.
Θα μπορούσαμε να τα έχουμε προλάβει αν είχαμε περισσότερες ΜΕΘ, καλά επανδρωμένα νοσοκομεία, περισσότερη επικοινωνία για το τι πραγματικά συμβαίνει, γιατί ο κόσμος έχει μπερδευτεί. Μιλώ και για τον εαυτό μου, ακόμη και για εμάς που πήραμε την απόφαση να κάνουμε το εμβόλιο. Ωστόσο ο τρόπος που αντιμετωπίζονται κάποια πράγματα μας βάζουν σε δεύτερες σκέψεις…
Συντελεστές παράστασης: Μετάφραση: Γιάννης Σακαρίδης, Ντενίς Νικολάκου/Σκηνοθεσία: Γιάννης Στάνκογλου/Δραματουργική επεξεργασία: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου/Σκηνικά&Κοστούμια: Αλεξία Θεοδωράκη/Μουσική: Φώτης Σιώτας/Χορογραφία: Έντι Λάμε/Φωτισμοί:Γιώργος Καρβέλας/Βοηθός Σκηνοθέτη: Πανάγος Ιωακείμ / Φωτογραφίες& Βίντεο: Πάτροκλος Σκαφίδας/Γραφιστική επιμέλεια: Μάριος Γαμπιεράκης/ Παίζουν: Γιάννης Στάνκογλου, Κώστας Νικούλι, Κωνσταντίνος Σειραδάκης, Δήμητρα Λημνιού, Ναταλία Σουίφτ
