ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ ΣΤΟ NEWS 24/7: “ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΕ ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ”
Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Χρυσόστομος Καραντωνίου μιλούν στο NEWS 24/7 με αφορμή τη νέα τους συνεργασία.
Γιώργος Νταλάρας και Χρυσόστομος Καραντωνίου δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζονται. Η αρχή έγινε με τρία τραγούδια στην προηγούμενη δουλειά του δεύτερου ”Του κόσμου αυτό το κάτι” (σε στίχους του Νίκου Μωραΐτη). Τώρα, μας χαρίζουν ένα εξαίσιο λαϊκό τραγούδι που συγγενεύει στον τρόπο γραφής του με τον αυθεντικό τρόπο που γράφονταν τα παλιά λαϊκά τραγούδια.
Ο λόγος για το «Για τα μάτια σου», ένα τραγούδι που πραγματικά ανακινεί παλιά συναισθήματα και μνήμες από το καλό λαϊκό τραγούδι και παραπέμπει απευθείας στις μεγάλες κλασικές δημιουργίες του κορυφαίου Έλληνα ερμηνευτή Γιώργου Νταλάρα.
Αν και τα μάτια είναι ένα από τα πιο συχνά τραγουδισμένα θέματα, εδώ η ευρηματικότητα του σημαντικού στιχουργού Γιώργου Κλεφτογιώργου αποδεικνύει πώς η πρωτοτυπία του λόγου μπορεί να φτιάξει καινούργιες διαχρονικές και μοναδικές εικόνες.
Η συνεργασία…
Ο Γιώργος Νταλάρας αναφέρει στο NEWS 24/7 για τον Χρυσόστομο Καραντωνίου: “Τον Χρυσόστομο Καραντωνίου τον συνάντησα πριν λίγα χρόνια -ως συνθέτη- και μάλιστα πολύ καλό. Από τη δουλειά του, τα ‘Μεροκάματα’. Πρόκειται για έναν σπουδαίο μουσικό. Στην προηγούμενη δουλειά του ‘Του κόσμου αυτό το κάτι’ σε στίχους του Νίκου Μωραΐτη, τραγούδησα τρία τραγούδια. Και η συνεργασία μας συνεχίζεται. Ήδη κυκλοφόρησε το πρώτο τραγούδι με τον τίτλο ‘Για τα μάτια σου’ σε στίχους του Γιώργου Κλεφτογιώργου. Ο Χρυσόστομος είναι ένας άνθρωπος με ήθος, ένας σύγχρονος μουσικός που η γραφή του όμως περιέχει τις μνήμες του κλασικού λαϊκού τραγουδιού. Τον σέβομαι και τον αγαπάω επειδή γνωρίζει το τραγούδι, ξέρει να γράφει, ξέρει την τέχνη της ενορχήστρωσης κι επιπλέον σκέφτεται ανάποδα από ό,τι επιτάσσει η προχειρότητα. Αυτό, λοιπόν, που αγαπήσαμε εμείς κι αυτό που πιστέψαμε ως καλό τραγούδι το συνεχίζουν οι νεότεροι και είναι πολύ παρήγορο”.
Ο Χρυσόστομος Καραντωνίου μιλά για τη συνεργασία του με τον Γιώργο Νταλάρα αποκαλύπτοντας πως “όλη ιδέα ξεκίνησε λίγο καιρό μετά την τελευταία μας συνεργασία στον δίσκο ‘Του κόσμου αυτό το κάτι’. Κατά καιρούς τού έστελνα για να ακούσει κάποια τραγούδια μου, διότι είχα αισθανθεί μια ειλικρινή αποδοχή στον τρόπο που αντιμετωπίζω το τραγούδι και γράφω μουσική. Σε μια-δυο συναντήσεις μας στο στούντιο πήρα το θάρρος -με σημαντικά εφόδια τους στίχους του πολύ σημαντικού και αστείρευτου στιχουργού Γιώργου Κλεφτογιώργου, αλλά και του μοναδικού Δημήτρη Παπαχαραλάμπους-, να του κάνω την πρόταση να φτιάξουμε έναν κύκλο τραγουδιών μαζί, την οποία και αποδέχτηκε προς μεγάλη μου έκπληξη και τιμή, σχεδόν άμεσα.
Είναι τα δικά σου μάτια στη δική μου την καρδιά
προσευχές που το χουν σκάσει από την Άγια Σοφιά…
Αποφασίσαμε, λοιπόν, από κοινού να διαλέξουμε το υλικό και έπειτα, από τη μεριά μου, να βάλω τη μουσική και να δούμε τι ταιριάζει και τι όχι στην κοινή μας αισθητική. Εν μέρει καταλήξαμε σε έναν αριθμό τραγουδιών ικανό να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά, η οποία βέβαια προσδοκώ πως θα έχει ευχάριστες εκπλήξεις και για τον κόσμο αλλά και για εμάς”.
Ο Γιώργος Νταλάρας είναι ένας καλλιτέχνης που εμπιστεύεται τη νέα γενιά καλλιτεχνών και αυτό το έχει αποδείξει έμπρακτα ουκ ολίγες φορες: “Έχω μεγάλη εμπιστοσύνη κι ελπίδα στη νέα γενιά μουσικών. Είναι πιο καταρτισμένοι, πιο μορφωμένοι μουσικά και ξέρουν την τεχνολογία που τους διευκολύνει σε κάποια πρακτικά ζητήματα. Ποτέ όμως δεν πρέπει να ξεχάσουν πως χρειάζεται διαρκής μελέτη και σεβασμός ώστε να μην αλλοιώνεται η ουσία και η ψυχή του τραγουδιού” αναφέρει.
Ο Χρυσόστομος Καραντωνίου εξομολογείται ποιο είναι το αγαπημένο του τραγούδι από τον Γιώργο Νταλάρα: “Καταλαβαίνετε πως δεν υπάρχει εύκολη απάντηση σε αυτό. Είναι τόσα πολλά τα μεγάλα τραγούδια που έχει ερμηνεύσει στην πορεία του ο Γιώργος Νταλάρας, που στη θέση “αγαπημένα” έχεις καρφιτσώσει πολλά. Διαλέγοντας ένα τραγούδι θα αδικήσεις άλλα. Επειδή όμως με ρωτάτε αν έχω συνδέσει κάποια ανάμνηση, θα ήθελα να αναφέρω το ‘Διδυμότειχο μπλουζ’ του αξέχαστου Λαυρέντη που θυμάμαι το άκουγα στη διαδρομή με το τρένο για το Σουφλί όπου υπηρέτησα, ανελλιπώς σε κάθε επιστροφή μου στην μονάδα μετά από άδεια…
Ποτέ δεν πίστευα ότι θα συνεργαζόμουν τόσο στενά με τον Γιώργο Νταλάρα. Σήμερα, μπορεί να μην ισχύει, δυστυχώς, όμως στην εποχή μου η έννοια του καλλιτεχνικού μύθου, γενικά, ήταν κάτι απτό. Πραγματικά νιώθω σαν ένα όνειρό μου να πραγματοποιείται. Είναι πολύ μεγάλη η χαρά μου που συμβαίνει και φυσικά τεράστια τιμή”.
Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές, άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε…
Η συζήτησή μας με τον Γιώργο Νταλάρα δε θα μπορούσε να μην επεκταθεί και στον κοινωνικό αναβρασμό που επικρατεί εν μέσω του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών…
“Αυτό δεν ξεπερνιέται καθόλου. Τόσος καιρός μετά από τη τραγωδία και κυριαρχεί η θλίψη, κυριαρχεί η οργή κι ένα γιατί που περιμένει απαντήσεις. Είναι ασύλληπτο στο 2023, σε μια ευρωπαϊκή χώρα με τις αναμενόμενες παροχές της τεχνολογίας και της τεχνογνωσίας, να ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτή τη δυστυχία και την καταστροφή. Η ευθύνη είναι τεράστια και βαριά” αναφέρει και συνεχίζει “‘στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές, άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε…” λέει ο Τάκης Σινόπουλος σε ένα ποίημά του. Έτσι κι εδώ. Κακά τα ψέματα, όσο και να μοιραζόμαστε τον πόνο τους, άλλοι είναι αυτοί που θα βιώνουν τη δυστυχία της απώλειας των ανθρώπων τους για όλη τους τη ζωή, άλλοι είναι αυτοί που θα κάτσουν στο τραπέζι χωρίς τους δικούς τους. Μαζί τους, ζητάμε όλοι οι πολίτες τον λόγο. Ο πόνος και η απώλειά τους έγινε και δική μας απώλεια, ένωσε τον κόσμο που κατέβηκε στους δρόμους και ζήτησε δικαιοσύνη. Όλοι συνειδητοποιήσαμε πως θα μπορούσε ο καθένας από εμάς να έχει ένα πρόσωπο της οικογένειάς του μέσα στην μαύρη λίστα των 57 ανθρώπων που χάθηκαν…
Μιλήσαμε όμως και για τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών που έφεραν στο προσκήνιο παθογένειες πολλών ετών: “Οι κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών είναι κάτι άλλο, πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα. Κάποτε ο πολιτισμός πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά και με συνέπεια λόγων κι έργου. Χρειάζεται μελέτη και συντονισμός από την πλευρά της Πολιτείας. Είναι δυνατόν να μην υπήρχε αντίδραση σε αυτό το προεδρικό διάταγμα, ακόμη και από τους πιο ψύχραιμους; Οι παθογένειες χρόνων πρέπει να αντιμετωπιστούν με έναν σωστό -και θα μπορούσα να πω- με έναν υπερβατικό τρόπο. Πάνω από συμφέροντα, πάνω από κόμματα και ιδεοληψίες. Δέκα χρόνια κρίσης -μαζί και η πανδημία- εξουθένωσε πολύ κόσμο. Ο κόσμος της τέχνης πλήρωσε ένα πολύ βαρύ τίμημα. Δεν μπορεί να επιβαρυνθεί με άλλες αστοχίες και λάθη. Γι’ αυτό φωνάζουν τα νέα παιδιά, οι νέοι καλλιτέχνες. Είναι σε απόγνωση” αναφέρει ο σπουδαίος Έλληνας ερμηνευτής.
Δυστυχώς είμαστε σε μια εποχή που χάθηκε το αυτονόητο. Βαδίζουμε πάντα στα ίχνη, στο υπόδειγμα και στο αφήγημα της τέχνης εκείνων που μας καθοδήγησαν με έναν κοινό λόγο, ένα κοινό τραγούδι.
Τον ρωτήσαμε επίσης ποιοι καλλιτέχνες/ άνθρωποι του πνεύματος -που δεν είναι πια στη ζωή- πιστεύει πως θα κατάφερναν μέσα από το έργο τους να συσπειρώσουν τον κόσμο ώστε να διεκδικήσει τα αυτονόητα…
Ο Γ. Νταλάρας απάντησε: “όλοι όσοι με το έργο τους υπέδειξαν το αυτονόητο, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της εγρήγορσης. Δυστυχώς είμαστε σε μια εποχή που χάθηκε το αυτονόητο. Βαδίζουμε πάντα στα ίχνη, στο υπόδειγμα και στο αφήγημα της τέχνης εκείνων που μας καθοδήγησαν με έναν κοινό λόγο, ένα κοινό τραγούδι. Λείπουν όλοι. Κυρίως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Μάνος Λοΐζος, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Σταύρος Κουγιουμτζής αλλά και άλλοι λιγότερο επώνυμοι που δούλεψαν γι’ αυτά τα αυτονόητα. Είχαμε όλοι ένα κοινό όραμα κι έναν κοινό σκοπό. Και μαζί και τον κόσμο που πίστεψε και ήθελε να είναι παρών, αλληλέγγυος, σθεναρά απέναντι στην αδικία και στην ανισότητα. Και σήμερα όμως αυτός ο κόσμος, ειδικά η νεολαία, φαίνεται να θέλει να γυρίσει την πλάτη στις προκαταλήψεις, θέλει να πάει μπροστά. Θέλει ελπίδα και προοπτική”.
Όσο για την άποψή του για το αν υπάρχει σήμερα καθαρόαιμο πολιτικό τραγούδι και στίχος;
“Το καθαρόαιμο είναι παράξενη λέξη”, λέει. “Αλλάζουν οι εποχές. Υπάρχει και σήμερα πολιτικό τραγούδι που μιλά για την μοναξιά, για την απομόνωση, για το αδιέξοδο, καμιά φορά και για τον φόβο. Έχει όμως και αγωνία και θάρρος. Ένα τραγούδι που μιλά με τον δικό του τρόπο για την αγάπη, με στίχο που κρύβει το νοιάξιμο στον διπλανό. Ίσως ένα τραγούδι με εσωστρέφεια αλλά μαχητικό, δυνατό”.
Ρωτήσαμε επίσης τον Χρυσόστομο Καραντωνίου για το αν η μουσική πρέπει να παίρνει θέση στα όσα συμβαίνουν γύρω μας. “Η μουσική εκτός από τέχνη ψυχαγωγίας πρέπει να είναι και μέσο αφύπνισης και προβληματισμού. Έτσι ήταν και έτσι πρέπει να είναι. Ειδικά αυτή τη δύσκολη εποχή της παρατεταμένης ανασφάλειας σε όλους τους τομείς, είναι χρέος μας να παίρνουμε θέση, με το έργο μας και εν τέλει με την δημόσια φωνή μας” απάντησε.
Και να επιστρέψουμε στην αφορμή της συνεργασίας Νταλάρα- Καραντωνίου, το τραγούδι “Για τα μάτια σου”, ρωτήσαμε τον δεύτερο πώς ένας νέος καλλιτέχνης σαν κι αυτόν αποφάσισε να γράψει ένα τέτοιο τραγούδι και πόση δύναμη πιστεύει πως έχει το λαϊκό τραγούδι σήμερα… “Το λαϊκό τραγούδι είναι οι ρίζες μας. Είναι το καταφύγιο που τελικα θεωρώ και πιστεύω ότι καθώς ωριμάζουμε, ανατρέχουμε. Αυτή είναι και η δύναμή του. Προσωπικά, έχω ασχοληθεί με διάφορα είδη μουσικής, ξεκινώντας από την κλασική, φυσικά, η οποία είναι και η μητέρα όλων, περνώντας στην ροκ, τη μοντέρνα μουσική, το έντεχνο τραγούδι που συγγενεύει με τη λαϊκή παράδοση και φυσικά τη λαϊκή μουσική αυτή καθ’ αυτή.
Η ωρίμανση, ήρθε σιγά σιγά, πρωτίστως από την οικογένειά μου, τους γονείς μου και έπειτα πλάι σε ανθρώπους όπως ο Νίκος Μαμαγκάκης ή ο Δημήτρης Παπαδημητρίου που μου έβαλαν το μικρόβιο της σύνθεσης και με επηρέασαν σημαντικά στο θέμα λαϊκό τραγούδι. Όσο για το συγκεκριμένο τραγούδι ‘Για τα μάτια σου’ -όπως και συνολικά όλη η δουλειά- έχει αυτόν τον καθαρόαιμο λαϊκό χαρακτήρα, ήδη από τον στίχο. Επιπλέον, όταν μου δόθηκε η δυνατότητα, να γράψω για τον κύριο εκπρόσωπο του λαϊκού τραγουδιού και της Ελληνικής μουσικής, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, θέλησα να τον ακούσω όπως πραγματικά τον φανταζόμουνα και όπως μεγάλωσα μαζί του. Ως καθαρό λαϊκό τραγουδιστή”.
