Η ΤΕΡΑΤΩΔΗΣ ΤΑΙΝΙΑ ΜΕ ΤΟΝ MICKEY MOUSE ΠΟΥ Η DISNEY ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΔΕΙΣ

Η πρόσβαση που μας είχε δοθεί το 2018 στα Walt Disney Animation Studios ήταν στ’ αλήθεια πολύ σπάνια. Οι δημοσιογράφοι που είχαμε φτάσει από όλο τον κόσμο θα επισκεπτόμασταν περιοχές του στούντιο – ναι, περιοχές, τα Walt Disney Animation Studios είναι μία μικρή πόλη – που είναι κανονικά κλειστές στο γενικό κοινό. Μέρη όπως το Νεκροτομείο της Disney όπου η τέχνη δεν πάει για να πεθάνει, ή τα Walt Disney Archives, τα παλαιότερα αρχεία ψυχαγωγίας στον πλανήτη, για τα οποία πρέπει να έχεις ειδική άδεια για ακαδημαϊκού ή άλλου τύπου τύπου έρευνα αν θες να εισχωρήσεις.

Ο Mickey Mouse όμως, ο πρώτος σούπερσταρ του Χόλιγουντ, είχε τη δίκαιη τιμητική του. Έκλεινε τα 90 και η εταιρεία είχε οργανώσει τεράστιες καμπάνιες παγκοσμίως για να τον γιορτάσει. Από τα ρούχα της Levi’s και τα ρολόγια της Nixon ως τα special edition ψυγεία της Smeg και διάφορα events που είχε διοργανώσει σε όλο τον κόσμο, η Disney θα αφιέρωνε έναν ολόκληρο χρόνο τιμώντας το ποντίκι που την έχτισε, ξεκινώντας από το θρυλικό πια “Steamboat Willie” και φτάνοντας στην υπερδημοφιλή, φρέσκια σειρά καρτούν του Paul Rudish. Δεν ήθελε να μας στερήσει τίποτα.

Εκτός από κάποια, όποια, αναφορά στο “Runaway Brain” του 1995. Τη μικρού μήκους ταινία με πρωταγωνιστή τον Mickey που είχε κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ των Καννών και αργότερα είχε προταθεί για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων Μικρού Μήκους.

Η απουσία οποιασδήποτε μνείας στην ταινία ήταν εκκωφαντική, όχι γιατί το “Runaway Brain” είχε κάποια συγκλονιστική επίδραση στη βιομηχανία, αλλά ακριβώς για το αντίθετο. Ενώ για άλλες παραγωγές που η Disney λόγιζε κάποτε ως μαύρες σελίδες στη φιλμογραφία της – ή έστω μικρά στραβοπατήματα – έγιναν αναφορές χωρίς κολλήματα, για τη συγκεκριμένη ταινία δεν ακούστηκε απολύτως τίποτα στη διάρκεια των πέντε ημερών που είχε κρατήσει το event μας.

Τι συνέβη όμως με το “Runaway Brain” και η Disney παριστάνει ότι δεν υπάρχει;

Ο περιορισμός του Mickey Mouse

Ήδη μέσα στην πρώτη πενταετία κυκλοφορίας του, ο Mickey θα έπεφτε θύμα της τεράστιας και γρήγορης δημοτικότητάς του.

Στις 16 Φεβρουαρίου του ‘31, το περιοδικό TIME θα τον ανέφερε σε άρθρο του ως “ελεγχόμενο τρωκτικό του Walt”. Η λογοκρισία είχε αρχίσει να τα βάζει με τις ιστορίες του. Στο short “Shindig” του ‘30, η φίλη του Clarabelle θα διάβαζε στο κρεβάτι της το ερωτικό “Three Weeks”, ένα βιβλίο της Elinor Glyn που θα σκανδάλιζε επί δύο δεκαετίες τη λίστα των best-sellers.

Οι λογοκριτές θα χτυπούσαν καμπανάκι, αλλά ο Disney δεν το περίμενε. Είχαν χτυπήσει και νωρίτερα βέβαια, με αφορμή τους μαστούς της Clarabelle. Γι’ αυτό και στο ίδιο short, η αγελάδα θα φορούσε μακριά φούστα για να τους κρύψει. Κι αυτά είναι μονάχα δύο από τα πολλά παραδείγματα που περιόριζαν τους δημιουργούς.

Είκοσι χρόνια σχεδόν μετά, ο Disney θα έλεγε στο περιοδικό Collier ότι η ηρωική φύση του Mickey τον είχε πια κάνει τόσο μεγάλο θρύλο που δεν ήταν εύκολο να αστειευτείς μαζί του. Λίγο νωρίτερα, σε ένα άρθρο του στο περιοδικό Modern Screen με τίτλο “Τι Σημαίνει για Μένα ο Mickey”, ο δημιουργός έγραφε: “Ο Mickey έφτασε σύντομα σε στάδιο όπου έπρεπε να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε όσα τον αφήναμε να κάνει. Δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει αρουραίος. Ήταν ήρωας στα μάτια του κόσμου και ειδικά των παιδιών […]”.

Ακόμα και η δημοφιλής slapstick βία που τον πρώτο καιρό περνούσε εύκολα, στην πορεία θα γινόταν κίνδυνος για τα 5 εκατομμύρια Mickey προϊόντα που πουλούσε ημερησίως. Σταδιακά πολλές από τις ιστορίες που αρχικά ξεκινούσαν με τον Mickey για πρωταγωνιστή δίνονταν στον Donald Duck ως πιο εύκολη λύση.

Η διδακτική φύση του ποντικού, ειδικά για τα πολύ νεαρά παιδιά, αλλά και η ίδια η λατρεία που του είχε ο Disney, τον εμπόδιζαν απ’ το να του βρίσκει συνεχώς νέο υλικό. Ειδικά με το χιούμορ που προτιμούσε.

Ήταν ο ίδιος δηλαδή που είχε προτείνει στον Floyd Gottfredson, τον άνθρωπο που πλάναρε, εικονογραφούσε και έγραφε τα comic strips του Mickey επί 45 χρόνια, να χρησιμοποιήσει χιούμορ αυτοκτονίας στα strips.

Ο Gottfredson είχε ελευθερίες που το τμήμα του animation είχε χάσει. Ο δικός του Mickey είχε δράση, εξωτικές τοποθεσίες, ταραχώδη cliffhangers, πειρατές και τρελούς επιστήμονες. Δεν είχε χρειαστεί να χάσει τον εαυτό του για να τους υποστηρίξει, απλώς ήταν ο Indiana Jones που είχε σχεδιαστεί να είναι.

Το 1920 λοιπόν ο Disney, ως φαν της βαριετέ, είχε παρακολουθήσει την ταινία “Haunted Spooks” του Harold Lloyd. Σε αυτήν ο πρωταγωνιστής προσπαθούσε αποτυχημένα να αυτοκτονήσει, με κωμικές συνέπειες. Το 1930 ο παραγωγός είπε στον Gottfredson να δοκιμάσει το ίδιο με τον Mickey. «Walt! Αστειεύεσαι! Τι θα πουν οι εκδότες; Οι αναγνώστες;»,είχε αναρωτηθεί ο Gottfredson. Η ερώτηση του καρτουνίστα ήταν εύλογη, όμως ο Disney επέμεινε γιατί το χιούμορ αυτοκτονίας ήταν πολύ διαδομένο τότε.

Πράγματι, ο Mickey προσπαθεί να αυτοκτονήσει στα strips με όπλο, με πτώση, με κρεμάλα, ή αφήνοντας το γκάζι ανοιχτό. Τελικά, κοιτώντας τους χαρούμενους σκίουρους που τον είχαν περικυκλώσει στο φινάλε, είχε νιώσει ντροπιασμένος για τις σκοτεινές του σκέψεις και είχε αποφασίσει πως δεν θα μπορούσε να πάρει τη ζωή του όταν υπήρχε τόση καλοσύνη ακόμα στον κόσμο.

Στο animation όμως, τα χέρια του Disney ήταν δεμένα. Από τη μία έπρεπε να προσέχει να μην τον κάνει κακεντρεχή, από την άλλη δεν του πήγαινε καρδιά να τον βλέπει και ταλαιπωρημένο. To πάλαι ποτέ ριψοκίνδυνο ποντίκι είχε εξημερωθεί.

Αυτό είχε οδηγήσει στη συγκέντρωση πολλών ανολοκλήρωτων shorts με τον Mickey, όπως για παράδειγμα το “Plight of Bumblebee” που είχε ήδη τελειώσει κατά 90% από τον θρύλο Fred Moore πριν ακυρωθεί. Ο Disney έτρεφε πικρία για την κατάσταση και πολλές φορές την έστρεφε εναντίον του αγαπημένου του ήρωα. Μετά το “Simple Things” του ‘53, θα έβαζε τον Mickey στα μετόπισθεν κινηματογραφικά, μέχρι τη θριαμβευτική αναβίωσή του με το υποψήφιο για Όσκαρ Mickey’s “Christmas Carol” του 1983.

Εκείνη η ταινία όμως είχε προβληθεί μονάχα τηλεοπτικά στις Ηνωμένες Πολιτείες (κινηματογραφικά μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο). Η ταινία που είχε σχεδιαστεί 40 σχεδόν χρόνια μετά για προβολή στις σκοτεινές αίθουσες ήταν το εξαφανισμένο “Runaway Brain”.

Γιατί η Disney έθαψε το “Runaway Brain”

Στο ξεκίνημα των ‘90s, η Disney δεν ζούσε πια τη Χρυσή της Εποχή. Αντιθέτως η πανάκριβη παραγωγή του “The Black Cauldron” είχε αποτύχει παταγωδώς στα ταμεία και το στούντιο πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των ‘80s προσπαθώντας να ορθοποδήσει, κυρίως μέσα από live-action ταινίες. Ο στόχος όμως ήταν η παραγωγή ζηλευτού animation όπως πάντα, οπότε ήταν επιτακτικό να πετύχει ξανά η συνταγή του.

Ο Michael Eisner, αμφιλεγόμενο κεφάλι της Disney αλλά μπροστάρης στις ταινίες Αναγέννησης του στούντιο, επανέφερε μαζί με τις δημιουργικές ομάδες το animation στα δημιουργικά και εμπορικά ύψη που το στούντιο είχε να δει από την ακμή της εποχής του Walt. Το “Aladdin”, το “Little Mermaid” και το “Beauty and the Beast” δεν ήταν απλώς κινούμενα σχέδια, αλλά πολιτιστικά φαινόμενα που αναγνωρίστηκαν από τους κριτικούς, το box office και πολλαπλώς στα βραβεία Όσκαρ. Δεν ήταν σειρά του Mickey Mouse λοιπόν, του συμβόλου της εταιρείας παγκοσμίως, για μία επανεφεύρεση;

Κάπως έτσι γεννήθηκε η ανάγκη για αυτό που θα γινόταν τελικά το “Runaway Brain”. Μία αντισυμβατική, πιο σκοτεινή ιστορία για τον Mickey που θα τον έφερνε ανανεωμένο πίσω στις αίθουσες. Όποιος δημιουργός τότε στη Disney βρισκόταν ενδιάμεσα σε διαφορετικά του πρότζεκτ, καλούταν να φέρνει ιδέες στο τραπέζι για τον Mickey στον χρόνο που του απέμενε.

Ένας εξ αυτών θα ήταν ο Chris Bailey, animator στο “The Great Mouse Detective and Oliver & Company” και σκηνοθέτης τελικά του “Runaway Brain”.

Το κόνσεπτ αναπτύχθηκε γύρω στο 1993, όταν η επιτυχία του “Hocus Pocus” είχε φέρει στοιχειωτικό αέρα στο brand της Disney. Στο “Runaway Brain”, ο Mickey έβρισκε τον Mickey Mouse να συμφωνεί σε ένα πείραμα σε συνεργασία τον επιστήμονα Δρ. Frankenollie, με την ελπίδα να πληρώσει κάποιες ακριβές διακοπές που ήθελαν να κάνουν με τη Minnie. Ο επιστήμονας όμως ανταλλάσσει τον εγκέφαλο του Mickey με αυτό ενός τέρατος, και έτσι ο ήρωας καλείται να τοποθετήσει ξανά τον εγκέφαλό του στο σώμα του. Σε μία από τις πιο σκοτεινές στροφές της ταινίας μάλιστα, ο Mickey πεθαίνει λόγω του πειράματος.

Το “Runaway Brain” είναι ένας ξέφρενος αγώνας ενάντια στον χρόνο που περιλαμβάνει μια σειρά από επικίνδυνα σενάρια, συμπεριλαμβανομένης μίας σκηνής όπου η τερατώδης εκδοχή του Mickey επιχειρεί να φλερτάρει τη Minnie. Τελικά τόσο το τέρας όσο και ο Mickey υφίστανται ηλεκτροπληξία και οι εγκέφαλοί τους παίρνουν τη σωστή τους θέση, με τις τελευταίες στιγμές του short να απεικονίζουν τον πρώτο με τη Minnie στη Χαβάη να καβαλούν το τέρας στη θάλασσα.

“Όλοι οι πρώιμοι, χαριτωμένοι χαρακτήρες της Disney είχαν σχεδιαστεί σα λούτρινα ζώα”, είχε ο Bailey σε ρεπορτάζ του Polygon. “Οι καρποί τους είναι πάντα μεγαλύτεροι από τα μπράτσα τους, οι αστράγαλοι τους ήταν μεγαλύτεροι από τους μηρούς τους, οπότε κρέμονται σαν λούτρινα ζωάκια. Αυτή είναι η βάση της γοητείας τους”.

Είχε δίκιο. Μιλώντας με τον Eric Goldberg, θρύλο πια του animation και ένας από τους ελάχιστους animators της Disney που κάνουν “χεράτα” κινούμενα σχέδια, ο σχεδιαστής είχε συνδέσει την καμπυλότητα του Mickey με τη δημοτικότητά του. “Μέσα στα επόμενα χρόνια, ο Mickey έγινε πιο κυκλικός, πιο εύκαμπτος”, είχε αναφέρει. “Το στόμα του χώρεσε στη μουσούδα, τα μάτια του έγιναν πίτες, τα γόνατά του λύγισαν περισσότερο, τα παπούτσια του κύρτωσαν, τα αυτιά του μεγάλωσαν και φόρεσε τα λευκά του γάντια”.

Άρα ο πιο ατημέλητος Mickey που είχε υπόψη του να σχεδιάσει μαζί με την υπόλοιπη ομάδα, δεν θα “περνούσε”. Δεν θα περνούσαν ούτε κάποιες άλλες ιδέες του, όπως το να δείξουν τον Mickey να πυροβολεί ένα video game του “Bambi”.

Στο μεταξύ η Disney είχε αγοράσει ένα νεόκοπο animation στούντιο στη Γαλλία, το Brizzi Studios, που είχε ονομαστεί εκ νέου σε Walt Disney Animation France. Εκείνοι είχαν ένα άνοιγμα στον προγραμματισμό τους και εκεί χώρεσε η ανάπτυξη του “Runaway Brain”. Διαφορετικά μπορεί και αυτό να είχε καταλήξει αποθηκευμένο μαζί με άλλες ιδέες σε κάποιο ράφι της Disney.

Όταν το συνεργείο ολοκλήρωσε εκεί τη δουλειά του, θα επέστρεφε στην Αμερική για να την παρουσιάσει στα κεφάλια. Θα υπήρχε όμως μία πολύ βασική απουσία. Αυτή του Jeffrey Katzenberg, ενός εκ των πιο ένθερμων υπερασπιστών της ταινίας, που είχε παραιτηθεί από τι Disney. Η ομάδα αρχικά δεν ανησύχησε, όμως ο αντίκτυπος έγινε άμεσα εμφανής. Ενώ η πρώτη παρουσίαση του short – με δύο διαφορετικά φινάλε μάλιστα – είχε πολύ καλή υποδοχή από τον Eisner, ο Bailey έμαθε την ακριβώς επόμενη μέρα πως o Thomas Schumacher και ο Peter Schneider, μεγαλοστελέχη της εταιρείας, ζητούσαν cuts. Ο Bailey δεν ήθελε να κάνει κανένα και τους το είπε με θυμωμένο τρόπο. Χωρίς τον Katzenberg, δεν υπήρχε πια μεσάζοντας και το στούντιο μπορούσε να παραγγείλει πιο εύκολα αλλαγές.

Δεν ήθελαν να τρέχουν τα σάλια του “τερατώδους” Mickey για τη Minnie. Δεν ήθελαν η ηλεκτροπληξία του Mickey να μοιάζει με κατσαρόλα όπου βράζουν μπάλες. Δεν ήθελαν το καλύτερο από τα δύο φινάλε, με το τέρας να κυνηγάει ένα ομοίωμα της Minnie φτιαγμένο από μαξιλάρια αντί για μία φωτογραφία της όπως τελικά έγινε. Ο ενθουσιασμός της ομάδας άρχισε να εξανεμίζεται, οι φήμες έλεγαν πως ο Schumacher και ο Schneider σιχαίνονταν τη μικρού μήκους, και η ταινία πριν από την οποία το στούντιο αποφάσισε να την παρουσιάζει στις αίθουσες ήταν το “A Kid in King Arthur’s Court”. Όσο για το τμήμα του merchandising, εκείνο ενώ είχε αρχικά ενθουσιαστεί με την ιδέα, τελικά έφτιαξε ελάχιστα πράγματα γιατί ένιωθε πως ο Bailey το είχε παρακάνει με τον Mickey.

Στο τέλος το “Runaway Brain” έχασε το Όσκαρ από το “A Close Shave” της Aardman Animation και ο Bailey έφυγε από τη Disney αποκαμωμένος. Η ταινία είχε παρουσιαστεί σε χώρες εκτός Αμερικής με τα “A Goofy Movie” και “The Hunchback of Notre Dame”, αλλά δεν προβλήθηκε ποτέ στο Disney Channel όπως συμβαίνει με τα περισσότερα shorts.

Τον Νοέμβριο, δε, του 1996, η Disney σκέφτηκε να επισυνάψει τη μικρού μήκους στο live-action του “101 Dalmatians” με τη Glenn Close. Παλιές αναρτήσεις σε message boards υποστηρίζουν ότι το “Runaway Brain” είχε σταλεί σε κινηματογράφους, αλλά την τελευταία στιγμή η Disney διέταξε να αφαιρεθεί η ταινία και να αντικατασταθεί με τρέιλερ για τις επερχόμενες ταινίες της. Η ειδοποίηση όμως είχε φτάσει τόσο αργά που ορισμένοι κινηματογράφοι κατέληξαν να παρουσιάσουν το “Runaway Brain” μαζί με το “101 Dalmatians” όπως και να ‘χει.

Όταν το Polygon ήρθε σε επαφή με τη Disney, οι εκπρόσωποι του στούντιο δεν ήθελαν να σχολιάσουν τίποτα για το μέλλον της ταινίας. Η μικρού μήκους δεν προβάλλεται από το Disney+ και είχε μονάχα μία επίσημη κυκλοφορία σε βίντεο, σε μία συλλογή που είναι εδώ και χρόνια out of print, το “Mickey Mouse in Living Color, Volume Tw0”.

Δεν μπορώ να αποφασίσω αν θέλω η ταινία να έχει την αυτονόητη κυκλοφορία που της πρέπει, ή προτιμώ πια να μείνει ανέγγιχτη ως μύθος, όμως ο πειραματισμός δεν θα έπρεπε να θάβεται από ένα στούντιο που χτίστηκε πάνω του.