Η ΘΑΤΣΕΡ ΔΕ ΝΙΚΗΣΕ ΠΟΤΕ ΤΟΥΣ ΧΟΥΛΙΓΚΑΝ

H δολοφονία του 19χρονου Άλκη στη Θεσσαλονίκη και όσα ακολούθησαν, συμπεριλαμβανομένων των λεπτομερειών για την επί χρόνια βίαιη δράση του 23χρονου δράστη -χωρίς ποτέ να τεθεί ενώπιον της δικαιοσύνης-, άνοιξαν τον τελευταίο κύκλο συζητήσεων που γίνονται τουλάχιστον τρεις δεκαετίες με αντικείμενο την τυφλή βία των χούλιγκαν που δρουν στην Ελλάδα.

Όπως συμβαίνει κάθε φορά, σε αυτές τις περιπτώσεις επανήλθε και το “ας δούμε τι έκανε η Θάτσερ, όταν έσωσε το αγγλικό ποδόσφαιρο, να το κάνουμε κι εμείς”. Σήμερα θα δούμε ακριβώς ό,τι έκανε η “Σιδηρά Κυρία”. Δηλαδή, όσα διέταξε, γιατί άλλοι πιστώνονται το τέλος της βίας στα αγγλικά γήπεδα.

Ας πιάσουμε την ιστορία από την αρχή

Στις 29 Μαΐου του 1985, στο στάδιο Heysel των Βρυξελλών, επρόκειτο να διεξαχθεί ο τελικός του Κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης. Εντός των τεσσάρων γραμμών εμφανίστηκαν οι Liverpool και Juventus για να διεκδικήσουν το τρόπαιο.

Μια ώρα πριν την προγραμματισμένη εκκίνηση της διαδικασίας, οπαδοί της αγγλικής ομάδας παραβίασαν το κιγκλίδωμα που τους χώριζε από τους Ιταλούς φαν, οι τελευταίοι άρχισαν την υποχώρηση, ώσπου έπεσαν σε τοίχο. Αυτοί που βρέθηκαν μπροστά, συνεθλίβησαν από την πίεση των χιλιάδων που ήταν από πίσω τους, ώσπου ο τοίχος κατέρρευσε. Τριάντα εννέα ήταν τα θύματα αυτής της τραγωδίας (32 Ιταλοί, 4 Βέλγοι, 2 Γάλλοι και ένας Βορειοϊρλανδός) και 600 οι τραυματίες.

Το ματς διεξήχθη, ώστε “να αποφευχθεί περαιτέρω βία”, ως υπεύθυνοι κρίθηκαν οι οπαδοί της Liverpool και κάπου εκεί η -έξαλλη- Θάτσερ συνηγόρησε στην απόφαση της UEFA ν’ αποκλείσει για πέντε χρόνια τις αγγλικές ομάδες από τις ευρωπαϊκές οργανώσεις. Η Liverpool τιμωρήθηκε με έξι χρόνια αποκλεισμού.

Για χρόνια, η απόφαση της Θάτσερ κυκλοφορούσε ως ο λόγος που άλλαξε το ποδόσφαιρο στην Αγγλία και απαλλάχθηκε από τις παθογένειες του. Η αλήθεια ήταν άρδην διαφορετική. Οι άνθρωποι που έσωσαν το “νησί” ήταν ο δικαστής Taylor -στον οποίον ανέθεσε η “Σιδηρά κυρία” την έρευνα για μια άλλη ποδοσφαιρική τραγωδία- και στον Rupert Murdoch.

Η Thatcher είχε -στην πραγματικότητα- επικεντρώσει στο να “χτυπήσει” την εργατική τάξη, καθώς όπως υποστήριζε οι χούλιγκαν προέρχονταν από αυτή. Είχε δαιμονοποιήσει το ποδόσφαιρο και ό,τι το αφορούσε και είχε πει πολλάκις, δημοσίως, ότι όποιος πηγαίνει στο γήπεδο είναι προβληματικός. Για αυτό και είχε προτείνει ως λύση στη βία, τα ηλεκτροφόρα σύρματα.

Δεν έδειξε την παραμικρή διάθεση να διορθώσει τα προβλήματα που προφανώς ήταν κοινωνικά. Δεν έκανε κάποια πρόταση για μέτρα ασφαλείας ή την κατανάλωση αλκοόλ εντός των σταδίων ή, ή, ή. Την επομένη της τραγωδίας στο Heysel, δήλωσε σε διάγγελμα “Δεν υπάρχουν λέξεις, δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Το φταίξιμο είναι αποκλειστικά της Αγγλίας”. Τα ίδια έγραψαν και τα media.

Ο πραγματικός άνθρωπος που άλλαξε το αγγλικό ποδόσφαιρο

O Pete Taylor υπήρξε εξόχως δημοφιλής, ως πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου. Είχε και τη φήμη του “δίκαιου δικαστή” και για αυτό φάνταζε ως το φαβορί για να αντικαταστήσει τον Λόρδο Lane, όταν ο επικεφαλής του δικαστικού σώματος συνταξιοδοτήθηκε. Για την ακρίβεια, είχαν μαζευτεί πολλά τα κρίματα του και… ας πούμε πως οδηγήθηκε στην παραίτηση το 1992. Εμείς θα εστιάσουμε στα τέλη της δεκαετίας του ‘80. Τότε που ο Taylor προήχθη σε “αφεντικό” του Εφετείου της Αγγλίας και της Ουαλίας. Λίγους μήνες μετά, έγινε ο άνθρωπος στον οποίον ανατέθηκε -από την κυβέρνηση- να αναλάβει την έρευνα για την τραγωδία του Hillsborough.

Στη συνέχεια του κειμένου, θα καταλάβετε -ξεκάθαρα- τους λόγους που το ελληνικό ποδόσφαιρο νοσεί. Αρκεί να διαβάσετε τι είχε προτείνει ο Λόρδος Taylor, στα τέλη της δεκαετίας του ’80.

Ήταν αυτός που απέρριψε το “Εθνικό Σύστημα Μελών”, την ιδέα της Thatcher να έχει κάθε οπαδός, ταυτότητα και άρα να ποινικοποιηθεί η ιδιότητα του φιλάθλου (όποιος έμπαινε στο γήπεδο, χωρίς αυτή θα φυλακιζόταν για ένα μήνα ή θα πλήρωνε πρόστιμο)! Της είπε το εξής:

Αν φέρεσαι στους οπαδούς σαν ζώα, τότε κι αυτοί θα φερθούν αναλόγως.

Τέσσερις ημέρες μετά την ολοκλήρωση της τιμωρίας αποκλεισμού των αγγλικών ομάδων από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, στις 15 Απριλίου του 1989, η Liverpool και η Nottingham Forest επρόκειτο να διεκδικήσουν την πρόκριση τους στον τελικό του FA Cup, στο Hillsborough. Έξι λεπτά μετά την έναρξη του ματς, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης επέτρεψε την είσοδο σε 2000 φιλάθλους της Liverpool που είχαν εξασφαλίσει εισιτήρια μεν, αλλά είχαν καθυστερήσει να φτάσουν στις θέσεις του, ένεκα των πολλών, διαδοχικών, ελέγχων. Δεν μπήκαν με σύστημα, αλλά ατάκτως, προκλήθηκε πανικός, καθώς όσοι είχαν μπει από νωρίς στριμώχθηκαν στα κατά τα άλλα προστατευτικά κάγκελα και πέθαναν από ασφυξία ή ποδοπατήθηκαν.

Δεν θα ασχοληθούμε με το πώς μεταδόθηκαν τότε τα γεγονότα. Θα εστιάσουμε στα όσα αποκαλύφθηκαν 23 χρόνια αργότερα, δια στόματος David Cameron, του τότε Πρωθυπουργού της Αγγλίας. Βλέπετε, στο μεσοδιάστημα έγινε ένας τεράστιος αγώνας της κυβέρνησης Thatcher να αποσιωπηθεί η αλήθεια, γιατί δεν βόλευε τη “Σιδηρά κυρία”.

Ο λόγος που έχασαν τη ζωή τους 96 άτομα (94 άφησαν την τελευταία πνοή την ίδια ημέρα, ο 95ος λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα και ο 96ος τον Μάρτιο του 1993, χωρίς ποτέ να ‘χει βρει τις αισθήσεις του), που τραυματίστηκαν άλλοι 766 (αρκετοί εκ των οποίων έζησαν με διάφορα προβλήματα υγείας για το υπόλοιπο της ζωής τους), ήταν η ακαταλληλότητα του γηπέδου.

Υπήρχαν μελέτες σύμφωνα με τις οποίες το στέγαστρο ήταν ετοιμόρροπο και οι φράχτες που είχαν τοποθετηθεί για ασφάλεια, λειτούργησαν ως ταφόπλακα-, η ελλιπής οργάνωση και τέλος, η εγκληματική αμέλεια της αστυνομίας του Sout Yorkshire. Όχι ο χουλιγκανισμός ή οι μεθυσμένοι οπαδοί που “ουρούσαν στους νεκρούς” όπως γράφτηκε σε κάποιες εφημερίδες, ή αυτοί που δεν είχαν εξασφαλίσει εισιτήριο και μπήκαν με ντου. Οι συγγενείς των θυμάτων δεν σταμάτησαν ποτέ να διεκδικούν τη δικαίωση των ανθρώπων τους, να παλεύουν για την ηρεμία των ψυχών τους και δικαιώθηκαν τον Αύγουστο του 2016, με την καταδίκη των υπευθύνων.

Η εγκληματική αμέλεια της αστυνομίας

Το 2012 η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας έλαβε το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής που είχε αναλάβει να ερευνήσει τα απόρρητα έγγραφα (40.000 σελίδες), τα οποία έκρυβαν οι πρωταγωνιστές της υπόθεσης, για δεκαετίες. Όχι όμως, για πάντα. Το αποτέλεσμα πρώτα επικοινωνήθηκε στις οικογένειες των θυμάτων και μετά στα media.

(!) Σε αυτό γινόταν ξεκάθαρο πως ουδείς είχε κάνει χρήση βίας ή είχε προβεί σε παραβατική συμπεριφορά που προκάλεσε ή έπαιξε τον όποιο ρόλο στο δυστύχημα.

(!) Φάνηκε ότι την πλήρη ευθύνη την είχε η αστυνομία που αποφάσισε α) κατανείμει εσφαλμένα τους φιλάθλους στις εξέδρες (υπεράριθμοι -24.000- φίλοι της Liverpool βρέθηκαν -ο ένας πάνω στον άλλον- στη βόρεια κερκίδα, β) να ανοίξει μόλις μια πύλη, για την έξοδο των χιλιάδων θεατών που ήταν στις εξέδρες γ) να οδηγήσει τη μάζα στην κεντρική κερκίδα, ενώ υπήρχαν πλαϊνά τμήματα που είχαν χώρο και δ) να μη καταλήξει σε εύλογο χρονικό διάστημα, σε συντονισμένες ενέργειες διάσωσης και ε) να μην δώσει εντολή εισόδου στο γήπεδο, σε 40 ασθενοφόρα (αρκέστηκε στο “γίνονται φασαρίες”).

(!) Ακολούθησε η διαπιστωμένη αλλοίωση των όσων είχαν καταθέσει 164 αστυνομικοί, οι οποίοι είχαν οριστεί από τις υπηρεσίες τους για την προφύλαξη της ασφαλείας εκείνη την ημέρα, στο συγκεκριμένο γήπεδο. Στις πρωτότυπες αναφέρονταν όσα ακριβώς είχαν συμβεί.

Ο δικαστής Pete Taylor δεν πήρε τα πλήρη κείμενα. Είχαν αφαιρεθεί από τους νομικούς εκπροσώπους του αστυνομικού τμήματος του South Yorkshire, περισσότερες από εκατό παράγραφοι ως “μη σχετικές με την υπόθεση” ή “προσωπικά σχόλια”. Τελικά, επρόκειτο για τις λεπτομερείς αναφορές στις παραλείψεις της αστυνομίας (και δη όταν άρχισε η καταστροφή), τονίζοντας την αδυναμία των αρχών να προβούν σε ενέργειες που θα έσωζαν ζωές.

(!) Ο ιατροδικαστής που είχε παραλάβει τις σορούς, είχε σημειώσει στην έκθεση του ως ώρα θανάτου τις 15.15 (15 λεπτά μετά τη σέντρα). Προφανώς και είχε λόγο: να μη γίνει έρευνα για όσα ακολούθησαν το πρώτο τέταρτο μετά τις 3 το μεσημέρι και άρα να μην χρειαστούν σχετικές καταθέσεις αυτόπτων μαρτύρων.

(!) Διαπιστώθηκε πως οι 59 από τους 96 νεκρούς, θα ζούσαν ακόμα, αν γίνονταν τα στοιχειώδη -σε επίπεδο ιατρικής φροντίδας. Αν δεν αναγκάζονταν οπαδοί να χρησιμοποιήσουν τις διαφημιστικές πινακίδες ως φορεία, μήπως και τους σώσουν.

Θα αναρωτιέσαι “πού ήταν τα ασθενοφόρα”. Αυτό είναι ένα άλλο μακάβριο θέμα.

(!)Μόλις δυο ασθενοφόρα κατάφεραν να μπουν στο γήπεδο. Σαράντα δύο είχαν σπεύσει στον τόπο του κακού, αλλά τα 40 έμειναν έξω από τον αγωνιστικό χώρο “γιατί δεν είχαμε σχετική εντολή. Το μόνο που μας είπαν ήταν πως μέσα στο γήπεδο γίνονταν φασαρίες. Τίποτα άλλο”.

Με την αποκάλυψη όλων αυτών των στοιχείων, πολλά από τα media που είχαν αναπαράξει τα ψέματα της κυβέρνησης, ζήτησαν συγγνώμη.

Tα συμπεράσματα του Taylor

Τον Αύγουστο του 1989, στη δεύτερη αναφορά του προς την κυβέρνηση, ο Λόρδος Taylor έγραψε 43 παρατηρήσεις για τα αγγλικά γήπεδα. Άρχισε με το “ο κύριος λόγος της καταστροφής, ήταν η αποτυχία του αστυνομικού ελέγχου”. Στα συμπεράσματα αναφέρονται τα εξής:

265 “Η άμεση αιτία του καταφανούς υπεράριθμου και άρα της καταστροφής ήταν η αποτυχία, όταν άνοιξε η πύλη C, να διακόψουν την πρόσβαση στις κεντρικές εξέδρες, οι οποίες ήταν ήδη γεμάτες”.

266 “Ήταν ήδη γεμάτες, γιατί δεν είχαν τεθεί κάποιες συγκεκριμένες χωρητικότητες πληρότητας, δεν έγινε κάποια προσπάθεια να γίνει αριθμητικός έλεγχος στην είσοδο κάθε ατόμου στην όποια εξέδρα και δεν υπήρχε αποτελεσματική οπτική παρακολούθηση της πυκνότητας του πληθυσμού”.

267 “Όταν άρχισε η εισροή από τη Θύρα C στο τρίτο διάζωμα ορθίων, οι φράκτες που είχαν τοποθετηθεί δέχθηκαν μεγαλύτερη πίεση από αυτήν που άντεχαν, με συνέπεια να καταρρεύσουν. Η έλλειψη επαγρύπνησης στην παρακολούθηση, προκάλεσε μια νωθρή αντίδραση και αντίδραση, όταν έσπασε ο φράχτης. Ο μικρός αριθμός θυρών που οδηγούσαν προς τον αγωνιστικό χώρο, επιβράδυνε τις διαδικασίες διάσωσης. Σε αρχικό στάδιο ωστόσο, υπήρξε έλλειψη συντονισμού (δεν σκέφτηκαν καν, να συνεννοηθούν από τον ασύρματο. Για το πρώτο τρίλεπτο δεν υπήρχε καν σήμα και όταν επανήλθε, χρησιμοποιήθηκε μόνο από ελάχιστους στο κέντρο ελέγχου)”.

268 “H ανάγκη να ανοίξει η Θύρα C προέκυψε από τη συμφόρηση στα τουρνικέ. Αυτό συνέβη γιατί και ο σύλλογος, αλλά και η αστυνομία θα έπρεπε να ‘χουν συνειδητοποιήσει, δεδομένων των τουρνικέ δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν οι τεράστιες ανάγκες ασφαλούς εξόδου των φιλάθλων. Εκτός και αν έβγαιναν ένας, ένας επί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

Το Operational Order (εντολές λειτουργίας) που είχαν εκπονηθεί και οι τακτικές της αστυνομίας δεν κατάφεραν να παρέχουν μια ασφαλή και ελεγμένη συγκεντρωμένη άφιξη μεγάλου όγκου ανθρώπων, σε μικρό χρονικό διάστημα. Η παρουσία μιας απείθαρχης μειονότητας μεθυσμένων επιδείνωσε το πρόβλημα. Κάτι που ίσχυσε και με τον -συγκεχυμένο- τρόπο που μοίρασε τα εισιτήρια ο σύλλογος και η ανεπάρκεια στις πινακίδες”.

Οι δυο επικεφαλής του αστυνομικού τμήματος οδηγήθηκαν μεν, σε δίκη (2002), αλλά αθωώθηκαν. Ο φάκελος ωστόσο, της τραγωδίας δεν έκλεισε, με συγγενείς των θυμάτων να προσφεύγουν και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να δικαιώνονται -για όλα-, χρόνια αργότερα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ωστόσο, ισχύει το “ποτέ δεν είναι αργά”.

Οι προτάσεις που έκανε ο Λόρδος Taylor (το 1989) ισχύουν ακόμα

Στη σελίδα 63 του πορίσματος του, ο Λόρδος Taylor έγραψε τις προτάσεις του είχε να προτείνει, προσωρινά για να δουν προκοπή οι Άγγλοι. Άρχισε το σχετικό κείμενο, με την επισήμανση “είναι σημαντικό να επισημάνω τους περιορισμένους στόχους των προσωρινών προτάσεων που μπορώ να κάνω στην έκθεση μου.

Ο στόχος μου είναι να προτείνω άμεσα μέτρα, ικανά να εφαρμοστούν άμεσα, πάραυτα και όπου μπορούν να εφαρμοστούν, πριν την τελετή απονομής τίτλου για τη σεζόν 1989-90. Έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέψουν το υπεράριθμο και τη κατάρρευση εξεδρών στο εγγύς μέλλον και να βελτιώσουν τις διαδικασίες ασφαλείας. Δεν θα λύσουν, δεν μπορούν να λύσουν όλα τα προβλήματα ή τα θέματα που ‘χουν προκύψει στο μετά-Hillsborough ποδόσφαιρο.

Εκτενέστερα θέματα, όπως τα συστήματα για τα μέλη, οι προσωπικές κάρτες, τα στάδια με όλες τις θέσεις να είναι καθήμενων και μακροπρόθεσμες προτάσεις θα αναφερθούν, προς σύσκεψη, στην τελική μου έκθεση. Όπως και ένας αριθμός συγκεκριμένων θεμάτων, όπως το πρόβλημα με την εκτενή χρήση αλκοόλ πριν τους αγώνες, τους φιλάθλους χωρίς εισιτήρια και η μαύρη αγορά εισιτηρίων”.

Ο Λόρδος Taylor πρότεινε τη μείωση της χωρητικότητας, της τάξεως του 15%, αλλά και “έλεγχος στην είσοδο, με ηλεκτρονικό ή μηχανικό τρόπο, ώστε να καταμετρώνται ακριβώς τα εισιτήρια και άρα η χωρητικότητα”.

Ζήτησε και περίμετρο, σε κάθε εξέδρα προς χρήση της αστυνομίας ή ανθρώπων των συλλόγων που επωμίζονται την ασφάλεια “που θα έχουν ως μόνο καθήκον την παρακολούθηση των συνθηκών που αφορούν το κοινό (για ενδεχόμενη υπερπληρότητα ή ξέσπασμα καβγά) και θα ενημερώνουν μέσω ασυρμάτου για τις καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης”. Τόνισε ότι θα προηγείται εκπαίδευση τους “προκειμένου να μπορούν να αναγνωρίζουν τις ανάγκες και τα σημεία κινδύνου”. Τόνισε και την ανάγκη σήμανσης για τις εξόδους κινδύνου “σε διαφορετικό χρώμα από τις άλλες πινακίδες και σε ορατό προς όλους, σημείο”.

Πώς εξαφανίστηκε η βία

Στις πρώτες προτάσεις που έκανε ο καθ’ ύλην αρμόδιος, προφανώς και ασχολήθηκε και με τη βία, αλλά και την παρουσία της αστυνομίας στα γήπεδα. Όχι με τον τρόπο που ήθελε η Thatcher και τάραζε ακόμα και τους πιο ήρεμους φιλάθλους, αλλά με ουσιαστικό.

Έγραψε “δυστυχώς, ενώ έχει περάσει μόλις ένας μήνας μετά το Hillsborough, υπήρξαν περιστατικά βίας και χουλιγκανισμού που ξέσπασαν σε ποδοσφαιρικά γήπεδα. Θεωρώ απαραίτητη την επαρκή αστυνομική παρουσία, ώστε να αποφευχθεί η εισβολή οπαδών στο γήπεδο από τις ανοιχτές πύλες. Πιστεύω ωστόσο, πως αυτό δεν είναι ανυπέρβλητο πρόβλημα και το στηρίζω στο γεγονός ότι Anfield υπήρχαν κενά στην περίφραξη -πριν βγει-, ως σημείο πρόσβασης, όπως αναφέρεται στον Green Guide”.

Πρόκειται για το “Guide to Safety at Sports Grounds” (Οδηγός για την ασφάλεια των αθλητικών εγκαταστάσεων) και ανέφερε λεπτομερείς οδηγίες που όφειλαν να ακολουθήσουν οι διοικήσεις, οι αρχιτέκτονες, οι μηχανικοί και οι άλλοι σχετικοί φορείς για να τους βοηθήσουν να καταλήξουν στον αριθμό των θεατών που μπορούν να εισέλθουν και να είναι ασφαλείς, σε όλα τα γήπεδα.

Ο Taylor ζήτησε και την αναθεώρηση αυτού -με προτάσεις που επίσης, δεσμεύτηκε να κάνει στην τελική του έκθεση.

Ένα άλλο μέτρο ήταν το πιστοποιητικό ασφαλείας. “Επιχειρήματα που μου έχουν υποβληθεί, με κάνουν να προτείνω την ανάγκη μιας εθνικής εποπτείας ή επιθεώρησης, στη διαδικασία που καταλήγει στην απονομή του πιστοποιητικού ασφαλείας, η οποία χρειάζεται παρακολούθηση, αναθεώρηση και ανανέωση”, όπως και να μην έχει διάρκεια μεγαλύτερη του ενός έτους.

Έδωσε ξεκάθαρες ευθύνες στην αστυνομία της περιοχής όπου ανήκει το κάθε στάδιο (πχ “η αναβολή της έναρξης θα πρέπει να είναι στη διακριτική ευχέρεια του υπεύθυνου αξιωματικού, με κύριο ενδιαφέρον την ασφάλεια του πλήθους. Μόνο τότε μπορεί να αποφασίζεται η αναβολή. Οι αστυνομικοί που είναι στην αίθουσα ελέγχου, όπου φτάνουν οι λήψεις από τις κάμερες ασφαλείας πρέπει να είναι ειδικευμένοι στην ερμηνεία των δεδομένων και στη χρήση τους”), αλλά και στους συλλόγους.

Μεταξύ άλλων πρότεινε “τα τουρνικέ πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διαπιστώνεται ο ρυθμός ροής και να μην υπάρχουν εκπλήξεις, στη μεγάλη προσέλευση κοινού. Το κλειστό κύκλωμα με τις κάμερες πρέπει να είναι εγκατεστημένο σε όλα τα γήπεδα, ώστε να γίνεται εφικτή η παρακολούθηση της προσέλευσης κοινού και κατά τη διάρκεια του αγώνα”.

Τον Συντονισμό Υπηρεσιών Εκτάκτου Ανάγκης τον ανέθεσε στους ανώτερους αξιωματικούς κάθε σώματος (αστυνομία, πυροσβεστική, ασθενοφόρα), ενώ έκανε υποχρεωτική την παρουσία “τουλάχιστον ενός εκπαιδευμένου νοσηλευτή για κάθε 1000 θεατές” σε κάθε γήπεδο. “Η γηπεδούχος ομάδα οφείλει να έχει έναν γιατρό στον αγώνα, εκπαιδευμένο στις πρώτες βοήθειες, ο οποίος θα φτάνει στο γήπεδο μια ώρα πριν τη σέντρα και θα μένει έως και 30 λεπτά μετά το τέλος του παιχνιδιού. Θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένα εξοπλισμένο ασθενοφόρο σε κάθε ματς, με αναμενόμενο πλήθος 5000 θεατές. Ο αριθμός των ασθενοφόρων για μεγαλύτερα πλήθη θα πρέπει να καθορίζεται από την τοπική αρχή”.

Η Θάτσερ καθαίρεσε όσους παραδέχθηκαν “την αντιπαθητική αλήθεια”

Η τελική έκθεση του Λόρδου Taylor παραδόθηκε τον Γενάρη του ‘90 και είχε όλα τα παραπάνω, συν κάποια ακόμα που ισχύουν έως σήμερα. Εκείνη την ημέρα, η Θάτσερ καθαίρεσε τους πάντες -μέχρι και το γραμματέα της κυβέρνησης-, διότι είχαν παραδεχθεί την “αντιπαθητική αλήθεια” -κατά της ιδίας το ρηθέν.

Οι προτάσεις του νομικού είχαν γίνει 76. Έγινε ποινικό αδίκημα η πλαστογράφηση εισιτηρίων και προέκυψε νέο νομοθετικό πλαίσιο, για την αντιμετώπιση κρουσμάτων βίας, ρατσιστικών συνθημάτων, ρίψεις φωτοβολίδων και γενικά ανάρμοστης συμπεριφοράς.

Αυτή τη φορά άρχισε το κείμενο του, με το “το ποδόσφαιρο στην Αγγλία είναι ο ηγέτης” των αθλημάτων”. Τόνισε πως όλα παίζουν το ρόλο τους “ακόμα και η απρεπής συμπεριφορά των παικτών, μέσα στο γήπεδο”, αλλά και “η συμπεριφορά των εφημερίδων και της τηλεόρασης, που ενισχύουν τον χουλιγκανισμό”.

Η ώρα του Murdoch -και η προϋπόθεση που έθεσε

Η Premier League έχει τα πιο ζηλευτά τηλεοπτικά δικαιώματα. Είναι η λίγκα που βλέπουν όσο καμία άλλοι, οι κάτοικοι του πλανήτη. Πρόσβαση έχουν από όλες τις ηπείρους -τους ωκεανούς και τα αεροπλάνα. Η αξία του προϊόντος είναι τεράστια και αυτό οφείλεται εν πολλοίς, στον Rupert Murdoch.

Ο Aυστραλός δισεκατομμυριούχος (σταθερά επί χρόνια είναι μεταξύ των 100 πιο πλούσιων ανθρώπων του πλανήτη) εμφανίστηκε στο “νησί” το 1992, για να ενημερώσει πως ενδιαφέρεται να κάνει τη λίγκα το βασικό προϊόν των καναλιών του, με το αζημίωτο (344.094.900 ευρώ, από το 1992 έως το 1997), για αποκλειστική χρήση.

Διεκδίκησε τα δικαιώματα για το BSkyB, εταιρία που δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση της Sky Television που άνηκε στον Murdoch και της British Satellite Broadcasting. Με μια προϋπόθεση: να ξεφορτωθούν τους “μπαχαλάκηδες”. Πριν εμφανιστεί ο μεγιστάνας, ουδείς ασχολείτο με τη μετάδοση αγώνων αυτής της λίγκας.

H Premier League είχε μόλις συσταθεί, κατόπιν πρότασης που είχε γίνει στο τέλος της σεζόν 1990-91. Είχε τη στήριξη και των 18 συλλόγων της First Division, όπως και της ομοσπονδίας (η Football Association εξασφάλισε τη δέσμευση πως θα μειωθούν οι ομάδες και άρα δεν θα εξοντώνονται οι διεθνείς) και μόλις δυο μέλη στο ΔΣ: τον Rick Parry -εκτελεστικός διευθυντής- και τον Sir John Quinton -πρόεδρος. Φυσικά, δικαίωμα ψήφου είχαν όλοι οι σύλλογοι (από μία). Για την πλειοψηφία, χρειάζονταν τα 2/3 των ψήφων. Η συμφωνία των ιδρυτών (Founder Members Agreement) υπεγράφη στις 17/7 του 1991. Ακολούθησε η υπογραφή της παραίτησης τους από τη Football League, διοργανώτρια αρχή για διάστημα μεγαλύτερο του ενός αιώνα.

Οι μεγάλοι κάθισαν στο ίδιο τραπέζι και φρόντισαν για το κοινό συμφέρον

Ορθώς σκέφτεσαι πως η Football League προέβαλε αντιστάσεις. Κάμφθηκαν στα δικαστήρια, από την Big Five (Arsenal, Everton, Liverpool, Manchester United και Tottenham Hotspur) που υποστήριξαν πως είχαν τα περισσότερα κέρδη από όλους, ξόδευαν τα περισσότερα από όλους και ήθελαν να δημιουργήσουν την ελίτ των πρωταθλημάτων, ώστε να ξοδεύουν περισσότερα και να κερδίζουν πιο πολλά.

Αφότου πέρασαν το σκόπελο της Football League, βρήκαν απέναντι τους τους παίκτες, οι οποίοι είχαν προειδοποιήσει με απεργία. Διεκδικούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και καλύτερους μισθούς. Τα εξασφάλισαν και τότε ήταν που προέκυψε το θέμα με τα τηλεοπτικά.

Όπως αναφερόταν στη συμφωνία των ιδρυτών “η Premier League δημιουργήθηκε από τους κορυφαίους συλλόγους, ώστε να εμποδίσει την εκροή εισοδημάτων στις χαμηλότερες λίγκες”.

Ο δεύτερος και εξ ίσου σημαντικός λόγος ήταν “να μεγιστοποιήσει τη θέση των διαπραγματευτών των συλλόγων, για την επόμενη τηλεοπτική σύμβαση”. Έως τότε η ITV είχε τα αποκλειστικά δικαιώματα μετάδοσης των αγώνων, έχοντας δώσει 49.580.905 ευρώ, για την τετραετία 1988-1992. Είχε νικήσει την κοινή προσφορά του BBC και της British Satellite Broadcasting.

“Το ποδόσφαιρο εφευρέθηκε το 1992”

Όταν ήλθε η ώρα του Αυστραλού, σαφέστατα και βρήκε πολλά εμπόδια στο διάβα του -από συντεχνίες που είχαν μάθει να λειτουργούν με πολύ συγκεκριμένους τρόπους. Κυρίως ξεσηκώθηκαν, λέγοντας πως “οι Βρετανοί θα πρέπει να πληρώνουν συνδρομή για να παρακολουθούν την Premier League” που στο εξής θα είχε αγώνες την Κυριακή και τη Δευτέρα.

Ο Sir Alex Ferguson, τότε προπονητής της Manchester United είχε πει “αυτό θα πληγώσει τις πιθανότητες διάκρισης στην Ευρώπη”. Υπήρχαν διαμαρτυρίες για τις σέντρες που ορίστηκαν στις 3 το μεσημέρι και γενικότερα, για τη δυνατότητα πια που είχε το τηλεοπτικό δίκτυο να αποφασίζει για τις ώρες έναρξης. Κάτι που πια συμβαίνει σε όλον τον πλανήτη.

Με τα χρήματα που διέθεσε ο μεγιστάνας, οι σύλλογοι μπορούσαν πια να εξασφαλίσουν ξένους παίκτες -να καλύπτουν τις αστρονομικές αξιώσεις τους-, ενώ σταμάτησαν να φεύγουν οι Βρετανοί παίκτες από τη χώρα. Η απώλεια των 53.024.460 ευρώ του 1992, έγινε κέρδος 69.947.160 ευρώ τον επόμενο χρόνο και από εκεί στον ουρανό (τα κέρδη έχουν ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο). Άλλαξαν και κάποιοι κανονισμοί. Για παράδειγμα, ο τερματοφύλακας δεν είχε πια το δικαίωμα να παίρνει επί τούτου, σουτ από συμπαίκτη του. Ο πρώτος πρωταθλητής της Premier League ήταν η Manchester United.

Η κυβέρνηση κατάλαβε πως το ποδόσφαιρο είναι επικερδής επιχείρηση

Εξυπακούεται πως κάποιοι πίστεψαν πως μπορούν να συνεχίσουν το -κάθε άλλο παρά- θεάρεστο έργο τους, ό,τι και αν άλλαζε γύρω τους. Οπαδοί της West Ham επιχείρησαν να διαλύσουν το νέο project, για να διαπιστώσουν πως απέναντι τους είχαν όλους τους άλλους. Όσους είχαν διαπιστώσει πως το ποδόσφαιρο είναι πια επικερδής επιχείρηση.

Η βία δεν “νικήθηκε”, αλλά απασχολούσε πια, χώρους εκτός των σταδίων, με τους πλούσιους που ήθελαν να πάρουν πια, ένα κομμάτι σε αυτό το project να αυξάνονται και να πληθαίνουν και να φτάνουμε εδώ που είμαστε σήμερα.

Η κυβέρνηση John Major πρόβλεψε το 1994 κονδύλι, ώστε να φτιάξουν τα γήπεδα τους οι ομάδες, αυξήθηκε η τιμή των εισιτηρίων και σιγά σιγά, εμφανίζονταν… διαφορετικοί άνθρωποι στις εξέδρες (για παράδειγμα, οικογένειες). Η βία δεν “νικήθηκε”, αλλά απασχολούσε πια, χώρους εκτός των σταδίων, με τους πλούσιους που ήθελαν να πάρουν πια, ένα κομμάτι σε αυτό το project να αυξάνονται και να πληθαίνουν και να φτάνουμε εδώ που είμαστε σήμερα.

Για την ιστορία, το 2006 έληξε το μονοπώλιο των δικαιωμάτων από την BSkyB, αφού προηγήθηκε έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κατέληξε στο ότι δεν είναι νόμιμο να έχει ένα δίκτυο όλα τα δικαιώματα. Το 2014 η Deloitte (ο 6ος μεγαλύτερος ιδιωτικός οργανισμός στις ΗΠΑ), ανακοίνωσε ότι η Premier League συγκεντρώνει τα περισσότερα χρήματα, από τηλεοπτικά δικαιώματα, από κάθε άλλη λίγκα του πλανήτη. Κάτι αντίστοιχο ισχύει μέχρι σήμερα.