ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ: ΤΙ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ, ΠΟΣΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΕΞΑΡΣΗ ΤΩΡΑ

Από την περασμένη εβδομάδα είχαν καταγραφεί δεκάδες περιστατικά με παιδιά που ανέπτυξαν -ανεξήγητα- ηπατίτιδα. Δηλαδή, φλεγμονή του ήπατος. Αυτή προκαλείται από έκθεση σε τοξίνες, κατάχρηση αλκοόλ, ανοσολογικές ασθένειες ή μόλυνση. Ποια είναι η αιτία της έξαρσης; Ερευνάται. Μέχρι να διαπιστωθεί ο ‘ένοχος’ ας δούμε τι πρέπει να γνωρίζετε -για να σώσετε εσάς και το παιδί σας, καθώς κάποιες περιπτώσεις ήταν τόσο σοβαρές, που οι ασθενείς χρειάστηκαν μεταμόσχευση.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε ενημερώσει από την Παρασκευή 15/4 πως είχε ξεκινήσει (ήδη) έρευνες “δεδομένης της αύξησης των περιστατικών, είναι πολύ πιθανό να ανιχνευθούν περισσότερα κρούσματα, πριν εντοπιστεί η αιτιολογία (βιολογική, χημική ή άλλου παράγοντα), ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ελέγχου και πρόληψης”.

Τονίστηκε ότι η μορφή ηπατίτιδας που πλήττει τα παιδιά, δεν φαίνεται να προκαλείται από ιούς που συνήθως σχετίζονται με αυτήν. Οι ασθενείς δεν βρίσκονται θετικοί σε οποιοδήποτε τύπο ηπατίτιδας και δεν έχουν άλλους τυπικούς παράγοντες ρίσκου για τη νόσο. Επιπροσθέτως, ήταν απόλυτα υγιείς και όταν εμφανίστηκαν στα νοσοκομεία, είχαν συμπτώματα γαστρεντερικής νόσου και διαφορετικών βαθμών ηπατικής βλάβης (πχ ηπατική ανεπάρκεια).

Σε πρώτη φάση, περιστατικά εμφανίστηκαν σε Μεγάλη Βρετανία, Ισπανία και ΗΠΑ. Ακολούθησαν οι Δανία, Ολλανδία και Ισραήλ.

Κάπως έτσι διαβάσαμε την Τρίτη 20/4 την σχετική προειδοποίηση του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας. Καλούσε τους γιατρούς να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί.

Επειδή ξέρω τι έχεις στο μυαλό σου, οι αρμόδιες αρχές τόνισαν ότι “η ανάλυση των διαθέσεων δεδομένων, δεν δείχνει σύνδεση με εμβόλια για τον Covid-19” (κυρίως γιατί τα περιστατικά στη Μεγάλη Βρετανία ήταν ανεμβολίαστα) ή με το Long Covid (πολλά παιδιά δεν είχαν ασθενήσει).

Υπάρχει μια θεωρία πως η ηπατίτιδα μπορεί να συνδέεται με κάποια νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2. Η επικρατούσα είναι άλλη.

Τι αποκάλυψε η πρώτη ιατρική αναφορά

Παιδίατροι που χειρίστηκαν τα πρώτα περιστατικά στην Σκωτία, δημοσίευσαν τα ευρήματα τους στο Eurosurveillance, την Πέμπτη 14/4. Αυτοί ενημέρωσαν πως δεν υπάρχει σύνδεση με τα εμβόλια.

Τα ερωτηματολόγια που δόθηκαν στους γονείς των ασθενών -σε πρώτη φάση-, ώστε να γίνουν γνωστές οι διατροφικές και οι άλλες συνήθειες των παιδιών, απέτυχαν να εντοπίσουν έκθεση σε συγκεκριμένη τοξική ουσία (που μπορεί να υπήρχε σε παιχνίδι) ή σε μολυσμένα τρόφιμα και ποτά.

Η κύρια υπόθεση είναι πως για όλα φταίει τύπος αδενοϊού (41) “που μπορεί να είναι είτε μια νέα παραλλαγή, με ένα ξεχωριστό κλινικό σύνδρομο, είτε μια παραλλαγή που κυκλοφορεί συνήθως που επηρεάζει πιο σοβαρά τα μικρότερα παιδιά που είναι ανοσολογικά αφελή”.

Με όλη την ‘κοινωνική απόσταση’ της τελευταίας διετίας, τα παιδιά μπορεί να μην έχουν εκτεθεί στα κοινά ιικά παθογόνα και αυτό μπορεί να τα κάνει πιο ευαίσθητα στον αδενοϊό ή άλλους παρόμοιους ιογενείς μολυσματικούς παράγοντες.

“Έχουμε μια ομάδα παιδιών, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα έχει εξελιχθεί με πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτό που θα έκανε κανονικά, όσον αφορά την έκθεση σε κοινούς ιούς”.

Στις περισσότερες περιπτώσεις της αναφοράς, τα παιδιά ανάρρωσαν μόνο με υποστηρικτική φροντίδα στο νοσοκομείο (περιλάμβανε τη διατήρηση των επιπέδων υγρών και τη διατροφή τους και παρακολούθηση για θρόμβους αίματος). Μια μειοψηφία περιπτώσεων χρειάστηκε αξιολόγηση για πιθανή μεταμόσχευση και ορισμένα περιστατικά, υποβλήθηκαν σε αυτήν.

Οι συγγραφείς της έκθεσης κάλεσαν τους κλινικούς γιατρούς να προσέχουν για πιθανά συμπτώματα φλεγμονής του ήπατος στα παιδιά που τους επισκέπτονται. Διευκρινίστηκε ότι συνήθως οι ασθενείς εμφάνιζαν αρχικά εμετό και κοιλιακό άλγος, ενώ είχαν αναπτύξει ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος ή του λευκού των ματιών).

Επισημάνθηκε πως “στις ήπιες περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί το πρόβλημα”.

Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι τα σκούρα ούρα, τα ανοιχτού χρώματος κόπρανα, η φαγούρα στο δέρμα, η δυσκαμψία στις αρθρώσεις, ο μυικός πόνος, ο πυρετός, η ναυτία, ο λήθαργος και η απώλεια όρεξης.

Τι είναι ο αδενοϊός

Οι αδενοϊοί είναι κοινοί ιοί που προκαλούν μια σειρά από λοιμώξεις (προβλήματα στο αναπνευστικό -πχ γρίπη-, μολύνσεις στο μάτι -επιπεφυκίτιδα-, βρογχίτιδα, πνευμονία, λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα -έντονο βήχα). Υπάρχουν περισσότεροι από 60 διαφορετικοί τύποι.

Συνήθως μεταδίδονται από μολυσμένα άτομα σε άλλους μέσω

• στενής προσωπικής επαφής (άγγιγμα ή χειραψία)
• του αέρα, με το βήχα και το φτάρνισμα
• αγγίζοντας αντικείμενα ή επιφάνειες με αδενοϊούς πάνω τους και στη συνέχεια αγγίζοντας το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια μας

Γενικότερα, οι λοιμώξεις παιδιών από αδενοϊό είναι πολύ συχνές και οδηγούν σε ήπια ασθένεια που μοιάζει με γρίπη. Στα υγιή παιδιά δεν εξελίσσεται σε ηπατίτιδα. Ή τουλάχιστον δεν εξελισσόταν έως τώρα. Οι παιδίατροι που έχουν αντιμετωπίσει τις νέες περιπτώσεις, τονίζουν ότι “η ύπαρξη αδενοϊού ταυτόχρονα με αυτήν την ανεξήγητη ηπατίτιδα δεν σημαίνει ότι η ηπατίτιδα προκλήθηκε από τον αδενοϊό. Αδενοϊός είχε προηγουμένως συνδεθεί με την ηπατίτιδα, αλλά αφορούσε άτομα που ήταν ήδη ανοσοκατεσταλμένα”.

Οι αδενοϊοί δεν κοιτούν ηλικίες, εν τούτοις άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή υπάρχουσα αναπνευστική ή καρδιακή νόσο είναι πιο πιθανό να αρρωστήσουν σοβαρά, από λοίμωξη από αδενοϊό.

Τι προκαλεί λοιμώξεις από αδενοϊό σε ένα παιδί

Στα παιδιά, οι αδενοϊοί προκαλούν συχνότερα λοιμώξεις στο αναπνευστικό σύστημα, αλλά προκαλούν και λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος. Ας δούμε τι αναφέρει το Cedars Sinai, έκτο καλύτερο νοσοκομείο των ΗΠΑ και το Νο1 στην Καλιφόρνια.

Λοίμωξη του αναπνευστικού: Το υγρό από τη μύτη, το στόμα, το λαιμό και τους πνεύμονες (αναπνευστική οδός) μπορεί να περιέχει τον ιό. Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού μεταδίδονται, όταν κάποιος με τον ιό βήχει ή φτερνίζεται κοντά σε άλλο άτομο. Μπορεί επίσης, να μεταδοθεί, αν αγγίξουμε ένα αντικείμενο που έχει μολυνθεί από τον ιό -ο οποίος μπορεί να επιβιώσει για πολλές ώρες σε πράγματα όπως πόμολα πόρτας, πάγκους και παιχνίδια.

Λοίμωξη του πεπτικού συστήματος: αυτή η μορφή μεταδίδεται με μετάδοση από τα κόπρανα στο στόμα. Συμβαίνει συχνά, επειδή το παιδί δεν έπλυνε τα χέρια του σωστά ή συχνά. Μπορεί να προκληθεί και από την κατανάλωση ή την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων ή νερού.

Η πρόκληση των γιατρών

Η πρόκληση στον εντοπισμό του είναι ότι τα συμπτώματα μοιάζουν πολύ με αυτά του κρυολογήματος ή της γρίπης. Πιο συγκεκριμένα, σε λοιμώξεις του αναπνευστικού, μπορούν να ξεκινήσουν σε 2 έως 14 ημέρες, μετά την έκθεση και να περιλαμβάνουν

• καταρροή
• πονόλαιμο
• πυρετό
• έντονο βήχα
• διογκωμένους λεμφαδένες
• πονοκέφαλο
• επιπεφυκίτιδα

Σε λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος τα συμπτώματα ξεκινούν σε 3 έως 10 ημέρες μετά την έκθεση. Εμφανίζονται συνήθως σε παιδιά, μικρότερα των 5 ετών και μπορεί να διαρκέσουν έως και για 2 εβδομάδες. Περιλαμβάνουν

• διάρροια που ξεκινάει ξαφνικά
• πυρετό
• πόνο στην κοιλιά
• εμετό

Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια σε σχετικά υγιή άτομα, αλλά ο αδενοϊός στα παιδιά ή στους ηλικιωμένους μπορεί να είναι αρκετά σοβαρός, ακόμη και θανατηφόρος.

“Τα παιδιά ηλικίας 6 μηνών έως 2 ετών που βρίσκονται σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και νηπιαγωγεία είναι πιο πιθανό να νοσήσουν από αυτούς τους ιούς. Οι λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος από αδενοϊούς είναι πιο συχνές σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Τα περισσότερα εμφανίζουν τουλάχιστον μία λοίμωξη από αδενοϊό μέχρι την ηλικία των 10 ετών”.

Στις πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνονται

α) η χρόνια πνευμονοπάθεια

β) η σοβαρή μόλυνση (στα παιδιά με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα)

γ) εγκολεασμό (αυτό γίνεται όταν μέρος του εντέρου γλιστράει πάνω από άλλο τμήμα του οργάνου και προκαλείται εντερική απόφραξη -κάτι που εμφανίζεται συχνότερα σε μωρά)

Η ζωτικής σημασίας λειτουργία του ήπατος

Κατά το Healthline “συνήθεις αιτίες φλεγμονής του ήπατος είναι το αλκοόλ, τα φάρμακα, η μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος -συνδέεται με το βάρος- και οι ιοί που επιτίθενται στο ήπαρ, το οποίο επεξεργάζεται τα θρεπτικά συστατικά, φιλτράρει το αίμα και καταπολεμά τις λοιμώξεις.

Όταν το συκώτι δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά, μπορεί να αναπτυχθεί κίρρωση και καρκίνος. Όταν έχει φλεγμονή το ήπαρ, υποφέρει όλο το σώμα”.

Παιδίατροι, γαστρεντερολόγοι και ηπατολόγοι βεβαιώνουν πως τα άτομα που αναπτύσσουν οξεία ηπατίτιδα συχνά μπορούν να αναρρώσουν. Τα πράγματα γίνονται δύσκολα, όταν η οξεία υπατίτιδα είναι τόσο σοβαρή που προκαλεί οξεία ηπατική ανεπάρκεια. Αυτή μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο ή σε ανάγκη για μεταμόσχευση.

Σε κάθε περίπτωση, η ηπατίτιδα μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη παροχή φροντίδας.

Πώς μπορείτε να προστατέψετε τα παιδιά σας

Ό,τι μάθαμε στα χρόνια της πανδημίας, μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο για τα παιδιά σας αυτήν την περίοδο. Οι βασικοί κανόνες προστασίας, είναι το συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών, η αποφυγή επαφής των άπλυτων χεριών με τα μάτια, τη μύτη και το στόμα και η αποφυγή στενής επαφής με άρρωστο παιδί.

1. Πλένετε τα χέρια σας, πριν και μετά τη φροντίδα του παιδιού σας.
2. Χρησιμοποιήστε σαπούνι και ζεστό νερό και τρίψτε (εξονυχιστικά) για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Ξεπλύνετε καλά και στεγνώστε με καθαρή πετσέτα.
3. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας πλένει συχνά τα χέρια του, ειδικά πριν το φαγητό και μετά τη χρήση του μπάνιου.
4. Μάθετε στο παιδί να καλύπτει το στόμα και τη μύτη του, όταν φτερνίζεται ή βήχει.
5. Βοηθήστε το παιδί να αποφύγει τη στενή επαφή με κάποιον που είναι άρρωστος.
6. Βεβαιωθείτε ότι το νηπιαγωγείο ή ο βρεφονηπιακός σταθμός ενθαρρύνει το πλύσιμο των χεριών.
7. Εάν το παιδί σας βρίσκεται στο νοσοκομείο, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης είναι χρήσιμο να φορούν ειδικά ρούχα απομόνωσης, όταν μπαίνουν στο δωμάτιο του παιδιού σας.

Το χρονικό της έξαρσης

Την Παρασκευή 15/4 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε πως ερευνά περιπτώσεις πλήρως υγιών παιδιών που εμφάνισαν σπάνια και σοβαρή ηπατική βλάβη σε Μεγάλη Βρετανία, ΗΠΑ, Ιρλανδία και Ισπανία.

Όπως διευκρινίστηκε στην ανακοίνωση “στις 5 Απριλίου ο ΠΟΥ ενημερώθηκε για 10 περιπτώσεις σοβαρής οξείας ηπατίτιδας, άγνωστης αιτιολογίας, σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών, σε όλη την κεντρική Σκωτία.

Μέχρι τις 8 Απριλίου, είχαν εντοπιστεί 74 κρούσματα στη Μεγάλη Βρετανία. Οι ιοί της ηπατίτιδας (A, B, C, E και D, κατά περίπτωση) έχουν αποκλειστεί, έπειτα από εργαστηριακό έλεγχο, ενώ συνεχίζονται περαιτέρω έρευνες για την κατανόηση της αιτιολογίας αυτών των περιπτώσεων.

Δεδομένης της αύξησης των περιστατικών που αναφέρθηκαν τον τελευταίο ένα μήνα και των ενισχυμένων δραστηριοτήτων αναζήτησης περιπτώσεων, είναι πιθανό να αναφερθούν περισσότερες τις επόμενες ημέρες”.

Περιγραφή περιπτώσεων

“Στις 5 Απριλίου του 2022, το Εθνικό Εστιακό Σημείο (National Focal Point -ΙHR) του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας (International Health Regulations -IHR) της Μεγάλης Βρετανίας, κοινοποίησε στον ΠΟΥ 10 περιπτώσεις σοβαρής οξείας ηπατίτιδας -άγνωστης αιτιολογίας- σε προηγουμένως υγιή μικρά παιδιά (από 11 μηνών έως 5 χρόνων) σε όλη την κεντρική Σκωτία.

Από αυτές τις 10 περιπτώσεις, οι εννέα εμφάνισαν τα πρώτα συμπτώματα τον Μάρτιο του 2022. Σε ένα περιστατικό, τα πρώτα συμπτώματα παρουσιάστηκαν τον Ιανουάριο του 2022. Αυτά περιελάμβαναν ίκτερο, διάρροια, έμετο και κοιλιακό άλγος. Και τα 10 κρούσματα έγιναν γνωστά, όταν νοσηλεύτηκαν.

Από τις 8 Απριλίου του 2022, περαιτέρω έρευνες που έγιναν σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο εντόπισαν συνολικά 74 περιπτώσεις (συμπεριλαμβανομένων των 10 αρχικών) που πληρούν τον ορισμό της υπόθεσης 1.

Το κλινικό σύνδρομο σε αναγνωρισμένες περιπτώσεις είναι αυτό της οξείας ηπατίτιδας, με σημαντικά αυξημένα ηπατικά ένζυμα, συχνά με ίκτερο, μερικές φορές πριν από γαστρεντερικά συμπτώματα, σε παιδιά κυρίως έως 10 ετών.

Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε διακομιδή σε εξειδικευμένες παιδικές μονάδες ήπατος. Έξι παιδιά υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση ήπατος.

Από τις 11 Απριλίου, δεν έχει αναφερθεί θάνατος, μεταξύ αυτών των περιστατικών.

Ο εργαστηριακός έλεγχος έχει αποκλείσει τους ιούς της ηπατίτιδας τύπου A, B, C και E (και D όπου ισχύει) σε αυτές τις περιπτώσεις. Σε αρκετές περιπτώσεις ανιχνεύθηκε σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κορονοϊού τύπου 2 (SARS-CoV-2) ή/και αδενοϊός.

Το Ηνωμένο Βασίλειο παρατήρησε πρόσφατα, μια αύξηση στη δραστηριότητα των αδενοϊών, η οποία συνκυκλοφορεί με τον SARS-CoV-2 -αν και ο ρόλος αυτών των ιών στην παθογένεση (βλ. μηχανισμός με τον οποίο αναπτύσσεται η ασθένεια) δεν είναι ακόμη σαφής.

Δεν έχουν εντοπιστεί άλλοι επιδημιολογικοί παράγοντες κινδύνου μέχρι σήμερα, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων διεθνών ταξιδιών. Συνολικά, η αιτιολογία των σημερινών περιπτώσεων ηπατίτιδας εξακολουθεί να θεωρείται άγνωστη και παραμένει υπό ενεργή διερεύνηση.

Σε εξέλιξη βρίσκεται εργαστηριακός έλεγχος για επιπλέον λοιμώξεις, χημικά και τοξίνες για τα κρούσματα που εντοπίστηκαν.

Μετά την πρώτη κοινοποίηση από τη Μεγάλη Βρετανία, λιγότερες από πέντε περιπτώσεις (επιβεβαιωμένες ή πιθανές) έχουν αναφερθεί στην Ιρλανδία, οι περαιτέρω έρευνες για αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη. Επιπρόσθετα, τρία επιβεβαιωμένα κρούσματα οξείας ηπατίτιδας, άγνωστης αιτιολογίας, έχουν αναφερθεί σε παιδιά (ηλικίας από 22 μηνών έως 13 ετών) στην Ισπανία. Οι εθνικές αρχές διερευνούν επί του παρόντος αυτές τις περιπτώσεις”.

O ΠΟΥ τόνισε από εκείνη την ημέρα, πως έχουν αρχίσει περαιτέρω έρευνες από τις εθνικές αρχές, ώστε να προκύψει πιο λεπτομερές ιστορικό έκθεσης. Γίνονται τοξικολογικά, ιολογικά και μικροβιολογικά τεστ, ενώ έχουν εκδοθεί οδηγίες σε εμπειρογνώμονες για την υποστήριξη της ενδελεχούς έρευνας ύποπτων περιπτώσεων.

“Περαιτέρω έρευνες και ανταπόκριση κλινικής και δημόσιας υγείας στα περιστατικά που αναφέρθηκαν πραγματοποιούνται επίσης, στην Ιρλανδία και την Ισπανία”.

Αξιολόγηση κινδύνου

Ο ΠΟΥ τονίζει πως “αν και ο πιθανός ρόλος του αδενοϊού ή/και του SARS-CoV-2, στην παθογένεση αυτών των περιπτώσεων είναι μια υπόθεση, άλλοι μολυσματικοί και μη μολυσματικοί παράγοντες πρέπει να διερευνηθούν πλήρως για την κατάλληλη αξιολόγηση και διαχείριση του κινδύνου. Δεδομένης της αύξησης των περιστατικών, είναι πολύ πιθανό να ανιχνευθούν περισσότερα κρούσματα, πριν εντοπιστεί η αιτιολογία (βιολογική, χημική ή άλλου παράγοντα), ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ελέγχου και πρόληψης”.

Η ανάλυση δειγμάτων ηπατικού ιστού από τους ασθενείς και δη εκείνους που χρειάστηκαν μεταμοσχεύσεις, μπορεί να βοηθήσει στην αποκάλυψη της υποκείμενης αιτίας της νόσου.