ΚΙ ΟΜΩΣ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΣΚΑΡ
Τα βραβεία Ίρις γεννήθηκαν μέσα από μια κρίση τεράστιας ανανέωσης για το Ελληνικό σινεμά και τώρα ετοιμάζονται για την 12η απονομή τους. Τίποτα όμως στη φετινή χρονιά δεν είναι συνηθισμένο ή εύκολο.
Είναι δύσκολο όταν συμβαίνουν πολλά σημαντικά πράγματα την ίδια στιγμή να τα διαχωρίσεις στην ιστορική αποτίμηση μιας κατάστασης ή μιας περιόδου, όμως πίσω από το timing συνήθως κάτι κρύβεται. Το τοπίο της ντόπιας κινηματογραφικής βιομηχανίας σιγόβραζε για καιρό ας πούμε, πριν το 2009 ένα πολυάριθμο γκρουπ ενεργών δημιουργών να αποφασίσει να μην στείλει ούτε καρέ ταινίες στο επερχόμενο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Στόχος η αναθεώρηση των νόμων για τον κινηματογράφο στη χώρα μας και η προσπάθεια να πάρουν οι καλλιτέχνες το σινεμά στα χέρια τους. Έτσι γεννήθηκε το κίνημα των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη. Την ίδια στιγμή, το ίδιο το Ελληνικό σινεμά έπαιρνε νέα μορφή. Ο “Κυνόδοντας” είχε μόλις βραβευτεί στις Κάννες. Η “Στρέλλα” του Πάνου Κούτρα λατρευόταν εντός κι εκτός συνόρων. Η “Ακαδημία Πλάτωνος” του Φίλιππου Τσίτου με τον Αντώνη Καφετζόπουλο κέρδιζε 2 βραβεία στο Λοκάρνο.
ΒΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ
Η συγκυρία είναι μεγαλειώδης. Το Ελληνικό σινεμά μοιάζει να ξυπνά για τα καλά- σε όλα τα επίπεδα. Είναι τότε που ιδρύεται επιτέλους η δίκη μας, Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, από ανθρώπους που εμπλέκονταν στο κίνημα των Κινηματογραφιστών στην Ομίχλη. “Η ίδρυση της δικής μας Ακαδημίας και των δικών μας Βραβείων, που θα ανήκαν σε εμάς τους ίδιους και όχι στο κράτος, ήταν το φυσικό επακόλουθο μιας έντονης και γεμάτης περιόδου θεσμικών αναταραχών και παράλληλα γόνιμων συζητήσεων και συναντήσεων των επαγγελματιών του κινηματογράφου, με στόχο την αναθεώρηση των νόμων και την εναρμόνιση με το διεθνές οπτικοακουστικό περιβάλλον”, μας λέει το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, σε συνέντευξή του στο Magazine.
Μέχρι τότε βραβεία για το Ελληνικό σινεμά σήμαινε Κρατικά Βραβεία Ποιότητας, ένα σύστημα που λειτουργούσε όσο μικροπολιτικά και πελατειακά μπορεί να φαντάζεται κανείς. Μετά την Ομίχλη, η δύναμη και οι αποφάσεις πλέον περνούν στα χέρια των ίδιων των ανθρώπων του σινεμά, μέσα από την Ακαδημία κι από τα βραβεία που απονέμει, τα Ίρις: “Η δημιουργία μιας κοινότητας που αφουγκράζεται τις ανάγκες του χώρου και των ανθρώπων εντός του μετεξελίχθηκε οργανικά στην Ακαδημία. Όπως όλα στην Ελλάδα αργούν, έτσι άργησε και η ΕΑΚ και τα Ίρις, αλλά τώρα είναι εδώ και έχουν έρθει για να μείνουν!”, μας εξηγεί η Ακαδημία
ΑΠΟ ΤΟΝ “ΚΥΝΟΔΟΝΤΑ” ΩΣ ΤΗΝ “ΕΥΤΥΧΙΑ”
Την πρώτη απονομή των Ίρις με την ως σήμερα πιο πρόσφατη, χωρίζει πάνω από μια δεκαετία καθώς και σεισμικές αλλαγές όχι μόνο μέσα στο ίδιο το Ελληνικό σινεμά, αλλά και στο παγκόσμιο κινηματογραφικό σκηνικό. Είναι όμως σημειολογικά ενδιαφέρον το πώς σε αυτά τα δύο χρονικά άκρα στέκονται δύο πολύ σημαντικές ταινίες για το σινεμά της χώρας.
Στην πρώτη τελετή, το 2010, μεγάλος νικητής είναι ο “Κυνόδοντας” του Γιώργου Λάνθιμου με βραβεία Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Μοντάζ και Β’ Ανδρικού Ρόλου. Στην περσινή τελετή θριαμβεύει η «Ευτυχία» του Άγγελου Φραντζή κέρδίζοντας 8 Ίρις, ανάμεσά τους Καλύτερης Ταινίας. Μια ταινία που καθήλωσε στα Φεστιβάλ όπου προβλήθηκε, βοηθώντας το Ελληνικό σινεμά να γίνει το νέο διεθνές σινεφιλικό hip. Και από την άλλη, μια ταινία που έγινε το εισπρακτικό φαινόμενο της χρονιάς, δείχνοντας πως το εμπορικό και το ποιοτικό δεν βρίσκονται απαραιτήτως σε πόλεμο μεταξύ τους.
“Στόχος μας είναι η εξωστρέφεια και η διασύνδεση των βραβείων με το κοινό, η συνάντησή του δηλαδή με τις ταινίες που συμμετέχουν στα Ίρις”, μας λέει η Ακαδημία υπογραμμίζοντας την ανάγκη του να λειτουργούν τα Ίρις ως γέφυρα προς το κοινό, που επιθυμεί να έρθει κοντά με το σύγχρονο Ελληνικό σινεμά. Δηλαδή, “το να αξιολογεί ένα ευρύ ακροατήριο τα βραβεία ως θετική σύσταση ή παρότρυνση για να δει “ια ταινία – όπως γίνεται με τα αντίστοιχα βραβεία των μεγάλων industries του εξωτερικού – θα είναι μια μεγάλη επιτυχία”.
Για να το πούμε πιο καθαρά: Οι άνθρωποι του Ελληνικού σινεμά μαζεύονται κάθε χρόνο -όπως κάνουν και οι αντίστοιχοι όλων των χωρών του εξωτερικού- και συλλογικά ξεχωρίζουν, προτείνουν αν προτιμάτε, κάποια από τα σημαντικότερα έργα της χρονιάς, στο ευρύ κοινό. Ναι, με αυτό τον τρόπο. Κι ανάμεσα στον “Κυνόδοντα» και την «Ευτυχία”, θα διαπιστώσει κανείς πως η εγχώρια παραγωγή δεν κόπασε ποτέ.
ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΙΡΙΣ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Ποια είναι τα φιλμ που ξεχώρισαν στα Ίρις αυτής της πρώτης δεκαετίας; Ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή. Ποιος ξέρει, ανάμεσα σε αυτά τα φιλμ μπορεί να βρίσκεται κάποιο που περιμένει να το αγαπήσετε.
2010
Ταινία: “Κυνόδοντας”. Ντοκιμαντέρ: Άλλος Δρόμος Δεν Υπήρχε. Μικρού Μήκους: “Κι Εγώ Για Μένα”
2011
Ταινία: “Μαχαιροβγάλτης”. Ντοκιμαντέρ: “Τα Παιδία Παίζει.” Μικρού Μήκους: “Casus Belli”
2012
Ταινία: Άδικος Κόσμος. Ντοκιμαντέρ: “Πρώτη Ύλη”. Μικρού Μήκους: “Ο Μπαμπάς μου, ο Λένιν κι ο Φρέντυ”
2013
Ταινία: “Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού”. Ντοκιμαντέρ: “Ημερολόγια Αμνησίας”. Μικρού Μήκους: “Χαμομήλι”
2014
Ταινία: “Μικρά Αγγλία”. Ντοκιμαντέρ: “Λάμπουν στο Σκοτάδι”. Μικρού Μήκους: “Washingtonia”
2015
Ταινία: “Ξενία”. Ντοκιμαντέρ: “Μια Οικογενειακή Υπόθεση”. Μικρού Μήκους: “Βόλτα”
2016
Ταινία: “Τετάρτη 04:45”. Ντοκιμαντέρ: “Exotica, Erotica, etc”.. Μικρού Μήκους: “Το Σύκο”
2017
Ταινία: “Suntan”. Ντοκιμαντέρ: “Η Τελευταία Παραλία”. Μικρού Μήκους: “Limbo”
2018
Ταινία: “Ο Γιος της Σοφίας”. Ντοκιμαντέρ: “Dolphin Man”. Μικρού Μήκους: “Copa Loca”
2019
Ταινία: “Οίκτος”. Ντοκιμαντέρ: “Obscuro Barroco”. Μικρού Μήκους: “Έκτορας Μαλό: Η Τελευταία Μέρα της Χρονιάς”
2020
Ταινία: “Ευτυχία”. Ντοκιμαντέρ: “Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες”. Μικρού Μήκους: “Electric Swan”
Μια αν μη τι άλλο συναρπαστική συλλογή τίτλων, με σινεμά που ποικίλει σε είδη και γραφή, από νουάρ μέχρι ιστορικό έπος κι από κοινωνικό δράμα μέχρι βιογραφία. Ένα σινεμά δηλαδή που οπωσδήποτε δεν περιορίζεται σε καμία περίπτωση κάτω από την ‘Greek Weird’ ταμπέλα του, ούτε φαίνεται στην πραγματικότητα σε κανένα σημείο αυτής της εξέλιξης, να περιορίζει τον εαυτό του και τη γλώσσα του.
TO ‘21, ΚΑΘΕ ΤΑΙΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΞΕΓΕΡΣΗ
Αν λοιπόν τα βραβεία παίζουν σε μεγάλο βαθμό το ρόλο της βιτρίνας του κάθε τοπικού industry, κι αν μία από τις βασικές τους λειτουργίες είναι να δώσουν μια «στάμπα» σε φιλμ διαλεγμένα από τους ίδιος τους ανθρώπους του Ελληνικού σινεμά, τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά σε μια χρονιά σαν τη φετινή;
Όπως αναφέρει το πρόμο βίντεο της Ακαδημίας για τα φετινά Ίρις, κάθε ταινία είναι μια εξέγερση- αν αυτή είναι μια αληθινή ιδέα έτσι κι αλλιώς για το να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα, ισχύει πολλαπλά φέτος. Σε μια χρονιά κατά την οποία οι αίθουσες ήταν επί σειρά μηνών κλειστές και το Ελληνικό σινεμά βρήκε ένα επιπλέον εμπόδιο στο να έρθει κοντά στο εν δυνάμει κοινό του.
“Τη φετινή χρονιά, λόγω της πανδημίας, πολλές ταινίες δεν έχουν κάνει τις πρεμιέρες τους οπότε το να τους δώσουμε τώρα ορατότητα είναι για μας ένα επιπλέον κίνητρο”, μας λένε οι άνθρωποι της Ακαδημίας. “Ιδίως τώρα που όλοι πιστεύουμε ότι θα ανοίξουν τα σινεμά”.
Στις φετινές υποψηφιότητες, που βγήκαν λίγες μέρες πριν το Πάσχα, αποτυπώνεται πράγματι η εικόνα μιας χρονιάς κομμένης στα δύο. Με ταινίες που έστω και υπό δυσμενείς συνθήκες κατάφεραν να κυκλοφορήσουν στις θερινές αίθουσες σημειώνοντας μάλιστα μια (σχετική, η κάθε μία) επιτυχία: Την “Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς” του Γιάννη Οικονομίδη που προηγείται με 15 υποψηφιότητες, και το αγωνιώδες «Παρί» του Σιαμάκ Ετεμάντι που συγκέντρωσε 8.
Κι από την άλλη, έχουμε τις ταινίες εκείνες που παρουσιάστηκαν περιορισμένα, σε ονλάιν εκδοχές κάποιου Φεστιβάλ, έχοντας μάλιστα ήδη κερδίσει διεθνή προσοχή, αλλά που ακόμα δεν έχουν καταφέρει να κυκλοφορήσουν στις αίθουσες, ελπίζοντας για το ερχόμενο καλοκαίρι: To θαυμάσιο επαρχιακό γουέστερν “Digger” με τον Βαγγέλη Μουρίκη (14 υποψηφιότητες) και τα συναισθηματικού weird «Μήλα» του Χρήστου Νίκου, με τον Άρη Σερβετάλη (με 5). Οι 4 αυτές ταινίες είναι υποψήφιες και για το Ίρις Καλύτερης Ταινίας της χρονιάς μαζί με την ευχάριστη έκπληξη του “Πρόστιμου” του Φωκίωνα Μπόγρη.
Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τις υποψηφιότητες σε όλες τις κατηγορίες, καθώς και περισσότερα λόγια για την κάθε υποψήφια ταινία εδώ.
ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η σκληρή πραγματικότητα του να προτείνεις ή και να βραβεύεις ταινίες που δεν είχαν ακόμα την ευκαιρία τους να συναντήσουν το κοινό είναι αναπόφευκτη. Εξάλλου, από τη στιγμή που στην Ελλάδα δεν είναι -ακόμα- καθόλου αναπτυγμένη η λογική της VOD πρεμιέρας (με λιγοστούς διανομείς να το τολμούν διστακτικά), αυτή μοιάζει τελικά και η καλύτερη λύση. Εφόσον ταινίες σαν το “Digger” ή το “Πρόστιμο” δεν μπόρεσαν να κυκλοφορήσουν όλη τη χρονιά, ας το κάνουν έστω έχοντας μια κάποια επιπλέον διάκριση στο τσεπάκι τους.
Όμως η φετινή χρονιά είχε άλλη μια ιδιαιτερότητα για τα Ίρις, τα οποια εισάγουν για πρώτη φορά την κατηγορία της Μικρού Μήκους Σπουδαστικής Ταινίας- προσφέροντας έτσι ένα πολύ σημαντικό βήμα αναγνώρισης για δημιουργούς σπουδαστικών ταινιών, δίπλα σε αναγνωρισμένους δημιουργούς. “Η διασύνδεση των σπουδαστών κινηματογράφου με τους επαγγελματίες είναι κάτι που μας απασχολεί συχνά”, μας λέει η Ακαδημία.
“Στις Ακαδημίες του εξωτερικού, πολύ συχνά οι μικρού μήκους που βραβεύονται είναι σπουδαστικές ταινίες ή πτυχιακές φοιτητών και έτσι αυτή η διασύνδεση πραγματοποιείται άμεσα. Στην Ελλάδα, που η κινηματογραφική εκπαίδευση βρίσκεται ακόμη σε νεαρή ηλικία, χρειάζεται ίσως ένα ενδιάμεσο σκαλί. Η δημιουργία του Βραβείου Σπουδαστικής Ταινίας είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, ένα βήμα προς την συνάντηση των νέων κινηματογραφιστών με τους ήδη καταξιωμένους επαγγελματίες. Μια συνάντηση από την οποία έχουν να πάρουν πολλά και οι δύο μεριές!”
Είναι μια φανταστική πρωτοβουλία που δείχνει πως η Ακαδημία κοιτάζει το έργο της ως κάτι το πολυεπίπεδο, που ξεφεύγει τελικά και από τα ίδια τα βραβεία Ίρις. Πρόσφατα, ας πούμε, ολοκληρώθηκε η διοργάνωση του Young Audience Award, μιας σημαντικής δράσης που απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους με στόχο τη διάδοση του κινηματογράφου στους νέους. (Τελείται κάθε χρόνο από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου σε συνεργασία με αντίστοιχους εθνικούς φορείς.) Φέτος, δόθηκε έτσι η ευκαιρία σε 200 περίπου παιδιά 12-14 ετών από όλη την Ελλάδα να παρακολουθήσουν μέσω streaming 3 Ευρωπαϊκές ταινίες, να συζητήσουν για αυτές με βραβευμένες και βραβευμένους με Ίρις, και να ψηφίσουν την αγαπημένη τους.
Παράλληλα, η Ακαδημία ετοιμάζει ένα μεγάλο πρότζεκτ που αφορά την ανάδειξη και προσβασιμότητα σημαντικών ελληνικών ταινιών, κάτι αληθινά αναγκαίο, απαραίτητο στη σχέση του κοινού με το εθνικό του σινεμά. Το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν περισσότερες λεπτομέρειες για αυτό, όσο φυσικά και για την ίδια την τελετή των φετινών Ίρις.
Που, τελικά, στο τέλος της μέρας (ή εν προκειμένω, στο τέλος αυτής της πολύ δύσκολης σεζόν), τι περιμένουμε πως θα μας φέρει; “Ένα μόνο μπορούμε να πούμε με σιγουριά: πως θα κάνουμε τα πάντα ώστε η φετινή διοργάνωση να μην γίνει online!”, δεσμεύεται η Ακαδημία. Μαζί με την υπόσχεση μιας physical τελετής των φετινών Ίρις, προσμονούμε τελικά και για την σημαντικότερη νίκη όλων. Την κυκλοφορία των φετινών ταινιών στις αίθουσες, και την ελπίδα, την υπόσχεση, πως το κοινό θα τις αναζητήσει.
