ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Μπορεί μία ιδιωτική συλλογή έργων Τέχνης να μετατραπεί σε δημόσιο αγαθό; Την απάντηση αυτή έδωσε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος σε μία μεγάλη εκδήλωση – που έλαβε χώρα το μεσημέρι της Τετάρτης 13 Απριλίου στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο επί της οδού Λένορμαν- ανακοινώνοντας τη Δωρεά ενός μεγάλου μέρους της Συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου έργων σύγχρονης τέχνης σε 4 διακεκριμένα δημόσια ιδρύματα στην Αθήνα, Σικάγο, Νέα Υόρκη και Ηνωμένο Βασίλειο.

Η δωρεά της Συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου απευθύνεται σε τέσσερα δηµόσια ιδρύµατα σε τρεις χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Συγκεκριµένα, περισσότερα από 140 έργα θα ενισχύσουν την συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, περίπου 100 έργα θα προσφερθούν σε κοινή δωρεά στα µουσεία Guggenheim και MCA του Σικάγο και περίπου 110 έργα θα δωρηθούν στην Tate. Συνολικά περισσότερα από 350 έργα σύγχρονης τέχνης από 142 καλλιτέχνες της Συλλογής θα εµπλουτίσουν τις υπάρχουσες συλλογές των μουσείων.

Η δωρεά της Συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου θα ενδυναµώσει τη διεθνή συνεργασία µεταξύ του ΕΜΣΤ και της Tate και θα δημιουργήσει το πεδίο για πολιτιστικές ανταλλαγές µεταξύ των δύο φορέων τόσο σε επίπεδο γνώσεων και εµπειρίας όσο και σε δανεισµούς έργων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Επιπλέον, θα δημιουργήσει µια ισχυρή συνεργασία µεταξύ των μουσείων MCA Chicago και Guggenheim, για την κοινή συντήρηση και παρουσίαση των έργων.

Η Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου

Με χρονική αφετηρία το 1994, η Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου αποτελεί σήµερα ένα ευρύ σύνολο έργων σύγχρονης τέχνης από κορυφαίους καλλιτέχνες της διεθνούς και ελληνικής εικαστικής σκηνής.

Τα έργα της συλλογής αντικατοπτρίζουν τους καίριους προβληµατισµούς της τέχνης κατά τις πρόσφατες δεκαετίες, εστιάζοντας στο ανθρώπινο σώµα ως πηγή δηµιουργίας αλλά και ως πεδίο υπαρξιακών, κοινωνικών και ιδεολογικών µαχών.

Η εσωτερική πυξίδα της συλλογής είναι στραμμένη προς τον ορίζοντα της ανθρώπινης κατάστασης, αυτού του στοιχειακού, αρχέγονου και διαχρονικού ζητήµατος.

Πολλά από τα σπουδαιότερα ονόµατα της µεταπολεµικής και σύγχρονης τέχνης εκπροσωπούνται στο εσωτερικό της – μορφές των οποίων το έργο και οι ιδέες διέπλασαν τις µετέπειτα καλλιτεχνικές γενιές και εξακολουθούν να διαπλάθουν τους καλλιτέχνες του σήµερα. Η εσωτερική πυξίδα της συλλογής είναι στραμμένη προς τον ορίζοντα της ανθρώπινης κατάστασης, αυτού του στοιχειακού, αρχέγονου και διαχρονικού ζητήµατος.

Παρότι τα έργα που την απαρτίζουν ανήκουν χρονολογικά στις τελευταίες δεκαετίες, ο προσανατολισµός της αυτός την κρατά µακριά από τις εφήμερες αισθητικές ή κοινωνικές τάσεις του παρόντος.

Κεντρική θέση σε αυτή κατέχουν οι εγκαταστάσεις και τα γλυπτά μεγάλων διαστάσεων, αλλά και το σχέδιο, το κολλάζ, ο κινηµατογράφος και το βίντεο.

Σε αυτήν περιλαµβάνονται σηµαντικοί καλλιτέχνες όπως: Marina Abramović, Kutluğ Ataman, Matthew Barney, Louise Bourgeois, Βλάσης Κανιάρης, Helen Chadwick, Paul Chan, Bruce Conner, Abraham Cruzvillegas, Robert Gober, David Hammons, Mona Hatoum, Isaac Julien, Γιάννης Κουνέλλης, Στάθης Λογοθέτης, Sarah Lucas, Paul McCarthy, Steve McQueen, Ana Mendieta, Marisa Merz, Annette Messager, Wangechi Mutu, Ernesto Neto, Rivane Neuenschwander, Cornelia Parker, Pipilotti Rist, Dieter Roth, Doris Salcedo, Kiki Smith, Paul Thek.

Μέσω της Συλλογής, ο δημιουργός της, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, λειτούργησε για σχεδόν 30 χρόνια ως θεµατοφύλακας των ιδεών και της ανθρώπινης δηµιουργικότητας, έχοντας ως βασικό µέληµα τη διάχυση των μηνυµάτων της τέχνης σε όσο το δυνατόν περισσότερους αποδέκτες, λόγω της βαθιάς πεποίθησής του ότι η τέχνη έχει την ικανότητα να εµπνέει τους ανθρώπους και να κεντρίζει τη συλλογική συνείδηση.

Συγχρόνως, διατήρησε ανοιχτή πολιτική δανεισµού των έργων της Συλλογής, ενώ δημιούργησε τον ΝΕΟΝ που ασχολείται µε την προαγωγή της σύγχρονης τέχνης στο κοινό της Ελλάδας. Αποτελεί λοιπόν την φυσική εξέλιξη αυτής της νοοτροπίας και αυτού του τρόπου δράσης η απόφαση για δωρεά του µεγαλύτερου μέρους της Συλλογής σε δημόσιους οργανισµούς, δηλαδή σε µεγάλα µουσεία σύγχρονης τέχνης ανά τον κόσμο.

Η τέχνη αποκτά νόηµα και επιρροή µόνο µέσα από τη συνδιαλλαγή της µε το κοινό. Γι’ αυτό η τέχνη περισσότερο από ιδιοκτήτες, χρειάζεται κοινωνούς.

Όπως υποστηρίζει ο Δηµήτρης Δασκαλόπουλος, «Θεωρώ ότι ο συλλέκτης έχει ευθύνη απέναντι στα έργα της συλλογής του και τους καλλιτέχνες: έχει την ηθική υποχρέωση να φροντίζει για το μέλλον της συλλογής του µε την ίδια έγνοια και προσοχή που επένδυσε για τη δηµιουργία της. Η τέχνη αποκτά νόηµα και επιρροή µόνο µέσα από τη συνδιαλλαγή της µε το κοινό. Γι’ αυτό η τέχνη περισσότερο από ιδιοκτήτες, χρειάζεται κοινωνούς. Αυτό το σκεπτικό µε οδήγησε στην απόφαση να δωρίσω το µεγαλύτερο μέρος της συλλογής µου σε σηµαντικά µουσεία σύγχρονης τέχνης. Μέσω της δωρεάς, τα έργα θα είναι προσβάσιµα στο ευρύ κοινό, θα έχουν την απαραίτητη φροντίδα ώστε να διατηρηθούν για τις μελλοντικές γενιές και θα παραµείνουν σε διάλογο µε την τέχνη του μέλλοντος.

Παράλληλα ο κ. Δασκαλόπουλος πρόσθεσε: “Αποχωρίζομαι με λύπη αυτό το δημιούργημα που απορρόφησε σημαντικό μέρος της δικής μου δημιουργικότητας και μου παρείχε σπουδαίες ευκαιρίες ψυχικής και πνευματικής ανάτασης τα τελευταία 30 χρόνια. Παραδίδω με χαρά αυτό το δημιούργημα στο διεθνές κοινό. Αυτή η συλλογή αξιόλογων καλλιτεχνικών δημιουργημάτων δικαιούται και αξίζει να εμπνέει και να συγκινεί όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους στο μέλλον. Για εμένα, δεν υπήρξε ποτέ άλλη προοπτική από την μετατροπή της ιδιωτικής μου συλλογής σε δημόσιο αγαθό. Χαίρομαι που βρίσκομαι σήμερα στη θέση να πραγματοποιώ αυτή μου την επιθυμία.

Η δωρεά της Συλλογής Δ. Δασκαλόπουλου θα συνοδευθεί από τη δηµιουργία ενός δικτύου Επιµελητών. Ειδικές θέσεις θα δημιουργηθούν µία στην Tate και µία για την κοινή δωρεά στα µουσεία Guggenheim και MCA Chicago, ενώ θα προβλεφθεί επιµελητική υποστήριξη στο ΕΜΣΤ, θέσεις οι οποίες θα διευκολύνουν την ενσωμάτωση της δωρεάς στη δράση του κάθε οργανισµού. Με τις θέσεις επιµελητών και την υποστήριξη των μουσείων, η δωρεά θα απευθυνθεί ευρέως στο κοινό µέσα από διεθνείς παρουσιάσεις/εκθέσεις και µέσω της παγκόσµιας διαδικτυακής τους παρουσίας. Τα µουσεία, επίσης, θα δημιουργήσουν εκπαιδευτικά προγράµµατα για να ενισχύσουν τη διάδοση της δωρεάς.

Μια πολύ σπουδαία ημέρα για την Αθήνα και τον παγκόσμιο κόσμο της σύγχρονης τέχνης

Παρών στην εκδήλωση δήλωσε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, που ευχαρίστησε τον κ. Δασκαλόπουλο εκ μέρους όλων των Ελλήνων και τόνισε πως “η σημερινή είναι μια πολύ σπουδαία ημέρα για την Αθήνα και τον παγκόσμιο κόσμο της σύγχρονης τέχνης”. Παράλληλα τόνισε πως η συγκεκριμένη δωρεά είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει στο ΕΜΣΤ.

«Έχω κάνει πολλές συζητήσεις με Δημήτρη για το παρόν και το μέλλον της συλλογής του. Γνωρίζω πόσο προβληματίστηκε και με πόση δυσκολία, αλλά και χαρά βρίσκεται εδώ να ανακοινώσει τη δωρεά. Η στιγμή του αποχωρισμού για έναν συλλέκτη δεν είναι εύκολη διαδικασία. Για καθένα από τα έργα θυμάσαι όχι μόνο πότε τα απέκτησες αλλά και τα συναισθήματα που σου προκάλεσαν. Μία ιδιωτική συλλογή έργων Τέχνης είναι ένα καλειδοσκόπιο των συναισθημάτων στη διαδρομή μιας ολόκληρης ζωής που μοιράζεσαι με τα τέσσερα μουσεία», είπε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε πως “τα έργα τέχνης έχουν το χαρακτηριστικό ο καλλιτέχνης να τα μοιράζεται με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Η ιδιωτική συλλογή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως εγωιστική πράξη, καθώς περιορίζεται στην απόλαυση του ιδιοκτήτη της και μόνο. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι ιδιωτικές συλλογές που έχουν καταλήξει σε αποθήκες. Αυτό συχνά συμβαίνει όταν η Τέχνη μετατρέπεται από πολιτιστικό αγαθό σε χρηματιστηριακή αξία. Αυτό δεν έγινε στην περίπτωση του Δημήτρη Δασκαλόπουλου», συμπλήρωσε ο κ. Μητσοτακης, ενώ αναφερόμενος στο ΕΜΣΤ υπογράμμισε ότι λύθηκε μια μεγάλη εκκρεμότητα και πλέον λειτουργεί με δυναμισμό και όραμα ενώ ανοίγονται και νέες πόρτες συνεργασίας με τα υπόλοιπα τρία μουσεία.

Η Λίνα Μενδώνη, υπουργός Πολιτισµού και Αθλητισµού, δηλώσε πως «η Αθήνα, µετά από δεκαετίες αναµονής, εγκαινίασε πριν δύο χρόνια τη λειτουργία του δικού της Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, πληρώνοντας ένα µεγάλο κενό στις µουσειακές της υποδοµές. Σήµερα, το ΕΜΣΤ υποδέχεται τη µοναδική δωρεά του ∆ηµήτρη ∆ασκαλόπουλου, ενός συλλέκτη µε βαθιά γνώση και αγάπη για την Τέχνη. Μια δωρεά δεκάδων έργων, η οποία όχι απλώς ενισχύει ουσιαστικά τις συλλογές του ΕΜΣΤ, αλλά του δίνει την ώθηση και το πλεονέκτηµα να καθίσταται συνοµιλητής σηµαντικών ανάλογων κορυφαίων µουσείων διεθνώς, να µπορεί να δροµολογεί µαζί τους πολύτιµες συνέργειες και συνεργασίες. Έτσι, η προσφορά του δωρητή δεν αφορά µόνον στο Μουσείο και στον χώρο του Πολιτισµού. Αφορά στην ίδια την πρωτεύουσα, καθώς ενισχύει εµµέσως την ανταγωνιστικότητα των παρεχόµενων πολιτιστικών υπηρεσιών της. Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, µε την προσφορά της προσωπικής συλλογής του σε τέσσερα κορυφαία Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης, λειτουργεί ως καταλύτης στον µετασχηµατισµό, στην µετάπτωση των ιδιωτικών αυτών έργων σε δηµόσια αγαθά, προσβάσιµα σε µας και τις επόµενες γενεές».

Ο Richard Armstrong, διευθυντής του Μουσείου και Ιδρύµατος Solomon R. Guggenheim σημείωσε: «Στη διάρκεια της διακεκριµένης φιλανθρωπικής του σταδιοδροµίας, ο Δηµήτρης Δασκαλόπουλος έχει επιδείξει µια βαθιά πίστη στη δύναµη της τέχνης να διευρύνει τη συλλογική φαντασία και να θίγει θεµελιώδη ερωτήµατα της σύγχρονης ζωής. Η πεποίθησή του ότι η ανθρώπινη δηµιουργικότητα µπορεί να ενδυναµώσει τη ζωή των πολιτών και πρέπει να είναι προσβάσιµη σε όλους, είναι το θεµέλιο τόσο για την πρωτοπόρα δουλειά του µε τον ΝΕΟΝ όσο και για τη θητεία του ως trustee του Μουσείου Guggenheim. Αυτή η εξαιρετική δωρεά από την Συλλογή του στο Μουσείο Guggenheim και το Μουσείο MCA Chicago θα συµβάλλει στη σηµαντική διεύρυνση των αφηγήσεων µέσα από τις µόνιµες συλλογές µας».

Η ∆ρ. Maria Balshaw CBE, διευθύντρια της Tate, ανέφερε: «Αυτή η δωρεά είναι µια πράξη εξαιρετικής γενναιοδωρίας από τον ∆ηµήτρη ∆ασκαλόπουλο και σηµατοδοτεί µια ιδιαίτερη στιγµή για την συλλογή της Tate. Όχι µόνο γιατί περιλαµβάνει έναν µεγάλο αριθµό έργων, αλλά επίσης λόγω του διαµετρήµατος των καλλιτεχνών, από την Louise Bourgeois στον David Hammons και τη Mona Hatoum. Η συλλογή της Tate είναι µια δηµόσια συλλογή, ανήκει και απευθύνεται στο κοινό, και αυτά τα έργα, µέσω των τεσσάρων γκαλερί µας, θα φτάσουν σε εκατοµµύρια επισκέπτες σήµερα και στις επόµενες γενιές. Επιπλέον, η συλλογή µας είναι ένα αγαθό απ’ όπου µπορούν να αντλήσουν άλλα µουσεία, επιτρέποντάς µας να επικοινωνούµε κάθε χρόνο µε ακόµα περισσότερους ανθρώπους στο Ηνωµένο Βασίλειο και όλο τον κόσµο».

Η Κατερίνα Γρέγου, Καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), είπε χαρακτηριστικά: «Αυτή είναι η σηµαντικότερη δωρεά στην εικοσάχρονη ιστορία του ΕΜΣΤ, όσον αφορά τόσο το µέγεθος όσο και τη σπουδαιότητα. ∆εν θα µπορούσε να έχει έρθει σε καλύτερη συγκυρία, ενώ η Ελλάδα βγαίνει από την οικονοµική κρίση, το Μουσείο εισέρχεται σε µια νέα περίοδο πλήρους λειτουργίας µε νέο καλλιτεχνικό πρόγραµµα και µια δυναµική σειρά περιοδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων. Η δωρεά συµπληρώνει και ενδυναµώνει σε µεγάλο βαθµό την υπάρχουσα συλλογή µε έναν σηµαντικό αριθµό έργων Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, και ταυτόχρονα ενισχύει το Μουσείο ώστε να εκπληρώσει το στόχο του ως το κορυφαίο εθνικό ίδρυµα σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα και ένα από τα σηµαντικότερα στην περιοχή της νότιας Ευρώπης και της ανατολικής Μεσογείου. Είµαστε ευγνώµονες στον ∆ηµήτρη ∆ασκαλόπουλο για τη γενναιοδωρία του, την εµπιστοσύνη του, την κοινωνική του συνείδηση και τη µεγάλη συνεισφορά του στην ανάπτυξη του Μουσείου».

Η Madeleine Grynsztejn, διευθύντρια Pritzker του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο ανέφερε: «Ο Δηµήτρης Δασκαλόπουλος συµµερίζεται την προσήλωση του MCA στην αξιοποίηση της τέχνης των καιρών µας ως καταλύτη της κριτικής σκέψης, της κοινωνικής αλλαγής και του συλλογισµού, που εκκινεί από µια ακλόνητη πεποίθηση ότι η τέχνη διευρύνει τη συλλογική φαντασία. Αυτή η ρηξικέλευθη πρωτοβουλία εστιάζει στη συνεργασία µεταξύ κορυφαίων µουσείων σε παγκόσµιο επίπεδο και διευκολύνει την ανταλλαγή επιµελητικών ιδεών και τη δηµιουργία λειτουργικών µοντέλων, σηµατοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο στον τρόπο που τα µουσεία διαχέουν την Τέχνη στο ευρύ κοινό. Αυτή η δωρεά θα κινητοποιήσει τις αφηγήσεις της σύγχρονης τέχνης προς το κοινό µας, σήµερα και στο µέλλον, και θα αποτελέσει έµπνευση για τις νέες γενιές των δηµιουργών στον γρήγορα αναπτυσσόµενο χώρο µας».

Μεγάλη έκθεση σύντομα με τα έργα που θα αναχωρήσουν για τα Μουσεία του εξωτερικού

Εξαιρετικά ευχάριστο ήταν το νέο πως σύντομα θα δούμε και για ένα εξάμηνο θα θαυμάζουμε στον χώρο του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστάσιου μία μεγάλη έκθεση με τα έργα που θα “φύγουν” για τα μουσεία του εξωτερικού. “Ένας λόγος που τα 350 έργα διαχέονται σε τέσσερα μουσεία είναι το γεγονός πως δε θα μπορούσε ένα μόνο μουσείο να σηκώσει το βαρος τους” σημείωσε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος. “Ο χώρος του Καπνεργοστασίου δίνει την ευχέρεια στους επιμελητές να τα “απλώσουν” σε μία μεγάλη έκθεση έτσι ώστε το κοινό να δει ένα μεγάλο μέρος τους. Έτσι, στον χώρο θα εγκατασταθούν μεγάλες εικαστικές εγκαταστάσεις της συλλογής από τα τρία υποσύνολα της δωρεάς μας” κατέληξε.