ΜΙΑ ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑ ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΑΠΕΤΡΕΨΕ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ

Στην αρχή διάβασα τον τίτλο. Μετά μπήκα μέσα στην είδηση που περιείχε το απομαγνητοφωνημένο κείμενο των δηλώσεων ενός οικογενειακού φίλου του αστυνομικού που δολοφόνησε την πρώην σύζυγο του στην Καλαμαριά. Βρήκα ενσωματωμένο το βίντεο με τις δηλώσεις. Το έβαλα να παίξει για να είμαι σίγουρη ότι όντως το είπε, ότι δεν είχε παραποιηθεί κάτι. Βεβαιώθηκα. «Έλεγε στον πατέρα του ότι θα τη σκοτώσει. Την αγαπούσε τρελά».

Είναι εξοργιστική φράση από κάθε άποψη. Δε νοείται αυτές οι δύο προτάσεις να τοποθετούνται η μια δίπλα στην άλλη. Το ότι συμβαίνει ακόμα, μετά από τόσες γυναικοκτονίες, δείχνει το βαθύ υπόστρωμα της κανονικοποίησης της έμφυλης βίας, το ότι κάποιοι άνθρωποι επιμένουν να εκλαμβάνουν τις γυναικοκτονίες ως εγκλήματα που απορρέουν από την «αγάπη» ή από τον «έρωτα», παρέχοντας μ’ αυτό τον τρόπο μια ιδανική δικαιολογία στους θύτες, εξιλεώνοντας τους στη συνείδηση της κοινωνίας, προσδίδοντας αγαθότητα στα κίνητρα τους. Έχει χυθεί πολύ αίμα στη βάση αυτής της αισχρής ρομαντικοποίησης. Ας επαναλάβουμε ξανά τα αυτονόητα: Καμία αγάπη και κανένας έρωτας δε δολοφονεί. Η πατριαρχική εξουσία δολοφονεί. Έγκλημα κυριαρχίας είναι η γυναικοκτονία. Οποιαδήποτε απόπειρα λείανσης ή διαστρέβλωσης του συνηγορεί στη διαιώνιση της κακοποίησης.

Στη γυναικοκτονία της Καλαμαριάς μπορούμε να παρατηρήσουμε ένα μοτίβο που επανέρχεται σε πολλές υποθέσεις έμφυλης βίας. Μια γυναίκα ζει σε μια κακοποιητική σχέση και αποφασίζει να απεγκλωβιστεί. Η επιθυμία της δε γίνεται σεβαστή και τσαλαπατιέται συστηματικά ώσπου φτάνει στο ακρότατο όριο, στον αφανισμό της. Πρόκειται για μια αντίληψη ιδιοκτησίας, όπου ένας άνδρας θεωρεί πως η γυναίκα είναι κομμάτι της επικράτειας του και δε δέχεται να το χάσει, γι’ αυτό τη σκοτώνει, επισφραγίζοντας αμετάκλητα την επιβολή του και τιμωρώντας την για το διάβημα ελευθερίας. Κτήμα του η πρώην σύζυγος του, κτήμα του και τα παιδιά. Εξου και η αδιανόητη κυνικότητα, να τα παρακολουθεί να μπαίνουν στο σχολικό λεωφορείο για να στήσει καρτέρι στη μητέρα τους.

Το άλλο ανατριχιαστικό πράγμα είναι πως μιλάμε για μια γυναικοκτονία που είχε προαναγγελθεί. Αν το ψάξουμε, στην πραγματικότητα πολλές γυναικοκτονίες είχαν προαναγγελθεί, είχαν δώσει τα προμηνύματα κινδύνου. Η συγκεκριμένη δε, είχε προαναγγελθεί ρητά. Αρκετοί άνθρωποι που τον γνώριζαν, ανέφεραν χωρίς κάποια ιδιαίτερη περίσκεψη και αυτοκριτική, πως έλεγε δεξιά κι αριστερά ότι «θα την καθαρίσει» αλλά δε πίστευαν – όπως διατείνονται – πως θα υλοποιούσε την απειλή του. Πέρα από τις παραβιάσεις και τις ενοχλήσεις που οδήγησαν τη γυναίκα να του κάνει ασφαλιστικά μέτρα, υπήρχε μια ξεκάθαρη και εκπεφρασμένη πρόθεση στην οποία κανείς δεν έδωσε σημασία, κανείς δεν έκανε κάτι για να τον αποτρέψει και να προστατέψει το θύμα, παρότι τα αστυνομικά δελτία συμβάντων είναι γεμάτα με ονόματα γυναικών που δολοφονήθηκαν μέσα στο σπίτι τους από τον πρώην ή νυν σύντροφο. Είναι διαθεσιμη και η γνώση και η εμπειρία. Κανείς δε μπορεί να προσφύγει στην άγνοια για να κρυφτεί από τις ευθύνες του.

Το πρόβλημα είναι κάθε άνδρας με χαρακτηριστικά τοξικής αρρενωπότητας που ιεραρχεί τη δική του βούληση πάνω από όλες τις υπόλοιπες και την επιβάλλει βίαια, προκαλώντας συντριβή και οδύνη. Πρόβλημα είναι και το κοινωνικό περιβάλλον που εθελοτυφλεί απέναντι στα σημάδια της βίας, που δεν ενεργοποιείται όταν τα red flags αναβοσβήνουν μανιασμένα, που αναζητά δικαιολογίες για τον κάθε κακοποιητή, που δε στέκεται δίπλα στις γυναίκες που ασφυκτιούν και απειλούνται, που κάνει victim blaming ξεψαχνίζοντας την προσωπική ζωή των θυμάτων λες κι αν αυτή δεν εφάπτεται στους μισογυνικούς κανόνες της εθνικοχριαστιανικής ηθικής τα καθιστά λιγότερο θύματα. Πρόβλημα είναι η ριζωμένη σεξιστική κουλτούρα και η αναπαραγωγή της νόρμας της τοξικής αρρενωπότητας ως ηγεμονικής αρρενωπότητας.

Το 2022 καταγράφηκαν 25 γυναικοκτονίες και μέχρι στιγμής για το 2023 έχουν διαπραχθεί 14 γυναικοκτονίες, σύμφωνα τουλάχιστον με την καταγραφή που έχω κάνει μέσω του Τύπου.

Πρόβλημα, όμως, είναι και η σκανδαλώδης, εκκωφαντική, σχεδόν επιδεικτική αδιαφορία της Πολιτείας. To 2019 καταγράφηκαν 17 γυναικοκτονίες, το 2020 ήταν 19 γυναικοκτονίες το 2021 φτάσαμε τις 31 (μάλιστα για εκείνη τη χρονιά στην Ελλάδα σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση γυναικοκτονιών πανευρωπαϊκά σύμφωνα με τα την έρευνα του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας), το 2022 καταγράφηκαν 25 γυναικοκτονίες και μέχρι στιγμής για το 2023 έχουν διαπραχθεί 14 γυναικοκτονίες, σύμφωνα τουλάχιστον με την καταγραφή που έχω κάνει μέσω του Τύπου. Όλα αυτά τα χρόνια και παρά τις διεκδικήσεις του φεμινιστικού κινήματος και των επεξεργασμένων προτάσεων που έχουν κατατεθεί από κοινωνικούς και επιστημονικούς φορείς, δεν έχει ληφθεί μισή πρωτοβουλία για την πρόληψη της έμφυλης βίας και την υποστήριξη των επιζωσών.

Η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά τη νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, ρύθμιση που θα είχε κυρίως συμβολική και παιδαγωγική διάσταση. Το δίκτυο δομών και υπηρεσιών παραμένει ισχνό, με ενδεικτικό το γεγονός πως η Ελλάδα διαθέτει περίπου τις μισές κλίνες σε ξενώνες κακοποιημένων γυναικών σε σχέση με ό,τι προβλέπεται από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Νομοθετήθηκε η υποχρεωτική συνεπιμέλεια μέσα σ’ ένα κλίμα ξεσαλωμένου μισογυνισμού, που λειτουργεί επί της ουσίας ως εργαλείο εκβιασμού των γυναικών για να παραμείνουν σε κακοποιητικούς γάμους ή ως μέσο μείωσης των οικονομικών υποχρεώσεων των πατεράδων στην ανατροφή των παιδιών. Δεν εκπονήθηκαν εκπαιδευτικά προγράμματα κατά της έμφυλης βίας ως βασικό συστατικό της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Δεν έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές στον κρατικό μηχανισμό, ώστε αυτός να αποκρίνεται με δεοντολογία, αμεσότητα και αποτελεσματικότητα στα αιτήματα των επιζωσών. Εδώ αξίζει να επισημάνουμε ότι ο δράστης της γυναικοκτονίας στην Καλαμαριά ήταν αστυνομικός, όπως αστυνομικός ήταν και ο δράστης της διπλής γυναικοκτονίας έξω από σούπερ μάρκετ στην Κηφισιά, και ο δράστης της τριπλής γυναικοκτονίας στους Αγίους Αναργύρους, όπως μπορώ να θυμηθώ σε μια γρήγορη ανάκληση. Κάποια στιγμή, λοιπόν, θα πρέπει η αστυνομία να ενημερώσει για το αν διαθέτει σύστημα καταγραφής για τους άνδρες της για καταγγελίες έμφυλης βίας και για το αν έχει κάνει κάτι για να καταπολεμήσει τη ματσίλα των υπαλλήλων της, ματσίλα που διογκώνεται από την εξουσία που προσθέτει η ταυτότητα του αστυνομικού. Μάλλον όχι, κρίνοντας από τα αποτελέσματα αλλά είναι κάτι που αρμόζει να τεθεί και να απαντηθεί.

Σ’ ένα τέτοιο συγκείμενο κρατικής και κοινωνικής ανοχής γίνονται οι γυναικοκτονίες.

Κι από χθες μετράμε ακόμα μία, που όχι, απερίφραστα και κρυστάλλινα όχι, δεν την «αγαπούσε». Ας μην ξαναειπωθεί αυτό, γιατί ισοδυναμεί με λεκτικό περίστροφο με αληθινές σφαίρες.