Ο ΑΘΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ

Η πανδημία δεν επηρεάζει μόνο τους αρρώστους. Είναι μια κοινωνική κατάσταση που προξενεί συλλογικές παθήσεις. Αλλάζει και τους όρους μιας συνομιλίας. Αυτό συνέβη και με την Κατερίνα Ευαγγελάτου. Όπως γράφω τον πρόλογο στο τέλος της συνέντευξης κατάλαβα ότι είχα πολλά παραπάνω να ρωτήσω. Για τη μητέρα της, την ηθοποιό Λήδα Τασοπούλου. Για τον πατέρα της, τον σκηνοθέτη Σπύρο Ευαγγελλάτο. Για την κληρονομιά της με λίγα λόγια και πώς αυτή τη μεταφέρει σ’ ένα θεσμό όπως το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ίσως έπρεπε να σκεφτώ παραπάνω ερωτήσεις για κάθε φετινή παράσταση. Από την άλλη, όμως, μετά από πολλούς μήνες καραντίνας, μετά από πολύ καιρό “μέσα”, το γεγονός ότι πραγματοποιείται μια μεγάλη διοργάνωση στις μέρες του κορονοϊού είναι μια σημαντική είδηση. Η πιο σημαντική ίσως. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου είναι, για δεύτερη πανδημική χρονιά, καλλιτεχνική διευθύντρια του σημαντικότερου φεστιβάλ της χώρας. Αλήθεια, έχουμε να πούμε πολλά παραπάνω, πέρα από τον άθλο του να παρουσιάζεις κάτι τόσο μεγάλο, την εποχή των υγειονομικών πρωτοκόλων;

Πώς νιώθετε το πρώτο διάστημα που ξεκίνησε το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου;
Πολύ ελπιδοφόρα, πολύ χαρούμενα. Ο κόσμος που έρχεται ειδικά στην Πειραιώς πληθαίνει και το χαίρεται περισσότερο. Έγιναν τα πράγματα πάρα πολύ γρήγορα. Από τη μέρα που πήραμε το “οκ” από τους ειδικούς ότι θα υπάρξουν θεάματα μέχρι τα θυρανοίξια ήταν ελάχιστες εβδομάδες και έπρεπε να δώσουμε στο κοινό να καταλάβει ότι όντως ανοίξαμε, ότι θα είναι ασφαλείς.

Είναι λίγο παράξενο ότι πρέπει να τονίζετε συνέχεια δημόσια τα πρωτόκολλα;
Είναι παράξενο αλλά τείνουμε να το συνηθίσουμε.Σε αυτή τη θέση που βρίσκομαι, μόνο έτσι μπορώ να προχωρήσω, δεν έχω δει κάτι άλλο. Είναι λίγο άχαρο όλο αυτό, ενώ θες να μιλήσεις για την τέχνη, την επαφή με το κοινό, το καλλιτεχνικό έργο, παράλληλα να πρέπει να εξηγήσεις στον κόσμο τα πρωτόκολλα ασφαλείας. Θα προτιμούσα να μην υπήρχε αλλά από τη στιγμή που είμαστε τόσο ασφαλείς γιατί να μη το δηλώσουμε.

Υπήρξαν στιγμές που πιστέψατε ότι μπορεί να μη γίνει Φεστιβάλ;
Υπήρξαν ναι. Όταν τα κρούσματα ήταν χιλιάδες. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα διεθνές φεστιβάλ. Το μεγαλύτερο κομμάτι των έργων είναι από το εξωτερικό και αυτό μας δημιουργεί θέματα γιατί είχαμε συνεχείς ανατροπές. Ένας θίασος που κάνει παγκόσμια περιοδεία υπολογίζει τα πάντα με το χρονόμετρο. Αν καταρρεύσει η πιάτσα της Γαλλίας, αυτομάτως αυτό είναι πρόβλημα και για την πιάτσα της Ελλάδας. Πραγματικά, οι εργαζόμενοι στο κομμάτι της παραγωγής έκαναν πολύ δύσκολη δουλειά αφού κάθε δύο μέρες έκαναν άλλο πρόγραμμα για 80 εκδηλώσεις.

Αν κολλήσει δηλαδή ένας από μια παράσταση, ακυρώνεται;
Ναι, γιατί θα μπουν σε καραντίνα όλοι. Στους Έλληνες είναι διαχειρίσιμο γιατί η παράσταση μπορεί να παιχτεί σε 15 μέρες.

Σε ξένη παράσταση, όμως;
Το logistics είναι σκληρά. Χιλιάδες τεστ. Τεράστιος αριθμός προσωπικού. Γι’ αυτό βλέπουμε ότι και άλλα φεστιβάλ σαν το δικό μας δε θα γίνουν ούτε και φέτος γιατί φοβούνται τα logistics. Δε θέλω να το παίξω ατρόμητη, απλώς θέλω να πω ότι μόνο και μόνο να γίνει το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου είναι ένα μεγάλο βήμα.

Δηλαδή, μόνο και μόνο να διοργανωθεί ένα φεστιβάλ είναι μια επιτυχία.
Έχει πολύ πλάκα, γιατί πέρα από το πρόγραμμα και τις παραστάσεις, παίρνουμε συγχαρητήρια που τα καταφέραμε. Δεν είναι λίγο πράγμα, αισθάνομαι μεγάλη χαρά και ευθύνη που φτάσαμε μέχρι εδώ. Ευτυχώς όλη η ομάδα του φεστιβάλ συμπορεύτηκε με αυτή την άποψη, με δισταγμό, γιατί ένα κλικ μπορεί να γίνει και να σταματήσουν τα πάντα. Αλλά το είχαμε ανάγκη όλοι, και οι καλλιτέχνες και το κοινό.

Δεν θέλω να το παίξω ατρόμητη, απλώς θέλω να πω ότι μόνο και μόνο να γίνει το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου είναι ένα μεγάλο βήμα.

Όταν ανακοινώθηκε το πρόγραμμα νιώσαμε όλοι σαν να επιστρέφουμε στην καθημερινότητά μας.
Χαίρομαι πολύ που δώσαμε τον τόνο και για τα υπόλοιπα καλλιτεχνικά δρώμενα. Γιατί όταν υπάρχει ένας τέτοιος θεσμός που λέει «θα τα καταφέρουμε», είναι πολύ απλούστερο για μικρότερα φεστιβάλ ή ιδιωτικές παραγωγές να προχωρήσουν και αυτές.

Υπάρχει οικονομικό ρίσκο;
Είναι ακριβό το κομμάτι της covid-19. Επιπλέον με μειωμένη χωρητικότητα έχεις λιγότερα εισιτήρια. Θα είμαστε ευχαριστημένοι αν το κοινό γεμίσει τα θέατρα, αν όλα πάνε κανονικά και αν μπορέσουμε να έχουμε στο τέλος ένα λογικό απολογισμό.

Πόσο τοις εκατό δώσατε χρόνο στην κατάρτιση του προγράμματος σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα που πρέπει να γίνουν εξαιτίας της πανδημίας;
Μου έφαγε πάρα πολύ χρόνο η πανδημία. Χάσαμε ξένη παραγωγή ακόμα και μια μέρα πριν την ανακοίνωση. Κάνεις δεκαπλάσιο κόπο, γιατί εκεί που νομίζεις ότι έχεις τελειώσει τη δουλειά, κατρακυλάς πάλι προς τα κάτω. Και φέτος ένιωσα περισσότερο crisis manager παρά καλλιτεχνική διευθύντρια. Προφανώς όμως, παρουσιάσαμε 80 παραγωγές για τις οποίες είμαστε υπερήφανοι.

Θα κριθεί το Φεστιβάλ φέτος όπως κάθε άλλη χρονιά, από τις παραστάσεις;
Αρχικά είχαμε σχεδιάσει πάνω από 90 προτάσεις αλλά χάσαμε πολλά ξένα. Πάλι όμως πιστεύουμε ότι ο προγραμματισμός είναι αντάξιος του Φεστιβάλ και του κόπου όλης της ομάδας.

Θα μπορούσατε να βάλετε μόνο ελληνικές παραγωγές και έτσι να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία σε σχέση με τις συνθήκες που επικρατούν.
Μιλάμε για ένα διεθνές Φεστιβάλ που ο σκοπός του είναι να φέρει πράγματα που συμβαίνουν στο εξωτερικό. Μην ξεχνάμε τα ονόματα που έχουν παρελάσει από τα ελληνικά θέατρα, οπότε είναι σημαντικός ο ρόλος του Φεστιβάλ σε σχέση με την επικοινωνία με το εξωτερικό. Έτσι ήταν παραδοσιακά, έτσι συνεχίστηκε και τους νεότερους χρόνους γιατί αν δεν το κάνει αυτό το Φεστιβάλ, δεν υπάρχει κανείς να το κάνει. Έχει διαφορά η αποστολή του Φεστιβάλ από αυτή του Εθνικού Θεάτρου και δεν πρέπει να τα συγχέουμε. Φυσικά, φέτος είχαμε μεγάλη έγνοια για την ελληνική καλλιτεχνική κοινότητα γιατί είμαστε μέρος της, μη το ξεχνάμε αυτό. Γι΄ αυτό δώσαμε προβάδισμα στο ελληνικό στοιχείο, είχαμε πολλές ωραίες προτάσεις και ένα μεγάλο κομμάτι από αυτές είναι μεταφερόμενες από πέρσι γιατί το 2020 δεν έγινε η Πειραιώς και στην Επίδαυρο είχαμε μόνο τρεις παραστάσεις. Δεσμευτήκαμε και τηρήσαμε το λόγο μας ότι όσες παραστάσεις ακυρώθηκαν πέρσι θα πάνε φέτος.

Όλη αυτή η κορονοϊκή νάρκη είναι θετικό στοιχείο ή μήπως έχει αδρανοποιήσει το κοινό και τους καλλιτέχνες;
Πολύ αρνητική. Ο καλλιτέχνης είναι αθλητής. Πρέπει να εξασκείται, πρέπει να γυμνάζει το σώμα του, τη φωνή του, τα εκφραστικά του μέσα. Όταν κάθεται στο σπίτι το σώμα και το μυαλό χαλάνε, τα ερεθίσματα χαλάνε, ο τρόπος της συνεργασίας ξεχνιέται. Δεν μπορείς να μην προπονείσαι. Αυτό έγραψε, το συζητάμε μεταξύ μας, είμαστε απροπόνητοι, δεν επιτρέπεται να καθόμαστε. Γι’ αυτό το χειμώνα κάναμε τα εργαστήρια, τα Radio Plays, ακόμα μια προσπάθεια να σηκώσουμε τους φίλους από τον καναπέ. Επίσης, αυτός ο ενάμισης χρόνος εγκλεισμού έχει οδηγήσει ανθρώπους ν’ αλλάξουν δουλειά, χώρους μικρούς να κλείσουν. Το θέμα με τις χωρητικότητες δε θα λυθεί το Σεπτέμβριο και οπότε τα θέατρα με 100 θέσεις δε μπορούν να ζήσουν. Αυτοί οι χώροι είναι απαραίτητοι στην τέχνη γιατί από εκεί ξεπηδά η πρωτοπορία, ο πειραματισμός. Δεν μπορούμε να μην έχουμε αυτούς τους χώρους που αυτή τη στιγμή εγκαταλείπονται. Φυσικά είμαστε ένα νομαδικό επάγγελμα, κάθε τρεις μήνες ψάχνουμε για δουλειά. Ξέρουμε ότι είμαστε πλάνητες. Ο καθένας όμως τη ζωή του την έχει οργανώσει σύμφωνα με αυτό το ευκαιριακό στοιχείο του επαγγέλματός μας. Αλλά αυτή η πρόσφατη παύση μας πέταξε τελείως έξω, τόσο που λες δε γίνεται πρέπει να κάνω κάποιο άλλο πλάνο. Όταν ξεκινάς άλλα πλάνα, μπαίνεις σ’ ένα δρόμο.

Ποιος είναι ο ρόλος του Φεστιβάλ, ως θεσμού, σε αυτή την κρίση που περιγράφετε;
Το Φεστιβάλ ξεκίνησε το Open Plan, μια ερευνητική πλατφόρμα με σκοπό να φέρει τους Έλληνες καλλιτέχνες σε επαφή με το εξωτερικό και το κοινό μας. Δεν έχει στόχο το Φεστιβάλ να είναι ίδιο το χειμώνα και το καλοκαίρι γιατί θέλει να είναι μια εξαίρεση στη ζωή, θέλει να κάνει μια τεράστια παρουσία το καλοκαίρι. Πράγματα που κάναμε όμως πέρσι, θέλουμε να τα δούμε εξελιγμένα και φέτος. Είναι σημαντική η στήριξη του Υπουργείου σε αυτό.

80 παραγωγές δεν είναι πολλές; Πολύς κόσμος γκρινιάζει που δεν προλαβαίνει να δει κάποιες παραστάσεις γιατί είναι λίγες οι μέρες που παίζονται.
Έτσι είναι όμως η φύση ενός φεστιβάλ. Είναι μια γιορτή, κρατάει λίγο, αν κρατάνε πολύ αυτές οι δράσεις ξεχειλώνουν.

Θα σκεφτόσασταν λιγότερες παραγωγές στο μέλλον;
Σίγουρα. Το πλήθος των παραγωγών δεν είναι αυτοσκοπός. Φέτος ήταν πολλές γιατί μεταφέραμε πολλές από πέρσι. Ένα κομμάτι που μας ενδιαφέρει είναι ορισμένες να παιχτούν για περισσότερες μέρες. Έχουμε κάνει μια ολική αναδιάρθρωση στα κοινωνικά μας δίκτυα με δικό μας περιεχόμενο γιατί στοχεύουμε πάρα πολύ στο κοινό αυτό. Είναι κάτι που μας ενδιαφέρει για λόγους ουσιαστικής ανάπτυξης του κοινού μας. Βλέπεις, υπάρχουν ολόκληρες ενότητες του Φεστιβάλ, όπως το αφιέρωμα στη χιπ χοπ κουλτούρα, η έκθεση του Τάσου Βρεττού, το κομμάτι της πειραματικής μουσικής, ο Μαξ Κούπερ που ήταν στο Ηρώδειο, που στοχεύουν στο νέο κοινό όπως και τα πειραματικά εγχειρήματα της Μικρής Επιδαύρου.

Πώς το φαντάζεστε το ιδανικό κοινό;
Είναι ευρείας γκάμας. Είναι το κοινό της έκθεσης του Βρεττού, είναι οι στριτάδες που δεν είχαν περάσει ποτέ ούτε έξω από την Πειραιώς αλλά είναι φυσικά και οι λάτρεις της τέχνης τόσα χρόνια που συνηθίζουν κατά παράδοση να πηγαίνουν οπωσδήποτε σε δύο η τρεις συναυλίες στο Ηρώδειο, που ξέρουν απ’ έξω τις τραγωδίες. Θα ήθελα να αγγίξει, να δει ο καθένας κάτι. Το κοινό είναι κάτι που θέλει δουλειά, στο εξωτερικό λένε πώς ένας καλλιτεχνικός διευθυντής χρειάζεται πέντε χρόνια για να μπορέσει ν’ αναπτύξει τη στρατηγική του και να δείξει πιο κοινό θέλει να χτίσει.

Άρα, να περιμένουμε άλλα τρία χρόνια.
Η θητεία μου λήγει του χρόνου.

Έχετε άγχος για τις παραστάσεις, τώρα που τις έχετε επιλέξει αλλά δεν τις σκηνοθετείτε;
Έχω την ευθύνη για την επιλογή δεν έχω για το τελικό αποτέλεσμα. Είμαι σκηνοθέτης απλά δεν είμαι η σκηνοθέτης των 80 παραγωγών. Είμαι αυτή που έχει την ευθύνη της επιλογής τους αλλά ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι αν μου άρεσαν όλες οι παραστάσεις το ίδιο, δε θα ήταν ένα καλό φεστιβάλ. Μέσα στο πρόγραμμα υπάρχουν διαφορετικές αισθητικές κατευθύνσεις που, κατά τη γνώμη μου, πάντα έχουν γούστο.

Σας απασχολεί όμως συνολικά η ταυτότητα του Φεστιβάλ που πρέπει να συμπεριλάβει τόσα πολλά και διαφορετικά θεάματα;
Όχι, δε με απασχολεί γιατί από τη φύση του πρέπει να περιέχει όλες τις τέχνες. Είναι ο μόνος κρατικός μηχανισμός που αγκαλιάζει όλα τα είδη των τεχνών. Αυτό και μόνο σου δίνει αυτή την ελευθερία και αυτή τη χαρά.

Ποιο είναι το καινούριο που φέρατε φέτος;
Πολλά. Γράφτηκαν τέσσερα νέα έργα εμπνευσμένα από ένα έργο του αρχαίου δράματος που παίζονται στη Μικρή Επίδαυρο και θα εκδοθούν και στα ελληνικά και στ’ αγγλικά. Αυτό αφορά μια ανάγκη να ξανασυζητήσουμε πάνω στην κληρονομιά του αρχαίου δράματος. Ένα άλλο είναι η νεανική κουλτούρα, χιπ χοπ, street χορός, εναλλακτική πειραματική μουσική. Οι εικαστικές εκθέσεις, ο Οστερμάγιερ που πρώτη φορά θα σκηνοθετήσει αρχαίο δράμα στην Επίδαυρο. Αυτά σα σύνοψη μαζί με την χειμωνιάτικη δραστηριότητά μας.

Πριν από αρκετά χρόνια γινόταν μεγάλη κουβέντα για το τί πρέπει να βλέπουμε στο Ηρώδειο και τι στην Επίδαυρο. Τα έχουμε ξεπεράσει αυτά;
Κάποιες φορές ναι, κάποιες φορές όχι. Είναι σημαντικό ν’ ανοίξει ο διάλογος για το τι σημαίνει τέχνη μέσα σ΄ένα μνημείο. Πώς συνομιλούμε σήμερα. Ας μην παραβλέπουμε ότι έχουμε και μεγάλες συζητήσεις με τους αρχαιολόγους. Τα παραστασιακά γεγονότα του σήμερα είναι διαφορετικά από αυτά που υπήρχαν στην αρχαιότητα. Τώρα, αυτούς τους χώρους τους αντιμετωπίζουμε σαν μνημεία για να τα φυλάξουμε για τους επόμενους. Πρέπει όμως να ξαναδούμε τι σημαίνει μέσα σ’ ένα μνημείο να έχουμε σύγχρονη τέχνη που συνομιλεί με την εποχή της και όχι με μια υποτιθέμενη αρχαιότητα. Ένας καλλιτέχνης του σήμερα πάει να καταθέσει ένα έργο σε αυτό το χώρο και ορθώς συνταντά κάποιους περιορισμούς που πρέπει να είναι, όμως, τεχνικής φύσεως και όχι καλλιτεχνικής.

Σας λείπει η σκηνοθεσία;
Πάρα πολύ.

Έχει σκηνοθετικά χαρακτηριστικά αυτό που κάνετε;
Προφανώς και μ΄ έχει βοηθήσει όλη η εμπειρία στις μεγάλες παραγωγές που είχα τόσα χρόνια, όχι μόνο για το καλλιτεχνικό κομμάτι.

Δε συγκρούεται ο μάνατζερ με το σκηνοθέτη;
Είναι δύσκολο γιατί τώρα είμαι στην άλλη θέση. Τους καταλαβαίνω και τους πονάω τους καλλιτέχνες όταν μου ζητάνε κάτι. Κάνω ό,τι μπορώ αλλά από την άλλη υπάρχει συγκεκριμένος προϋπολογισμός και δεν είμαι μόνη μου σε αυτό το κομμάτι.

Φοβάστε μήπως σας αντιμετωπίζει ο καλλιτεχνικός κόσμος ως μάνατζερ πια;
Όχι, έχω πολύ μεγάλη πορεία πίσω μου. Μου λείπει η σκηνοθεσία, ακυρώθηκαν και τρία πρότζεκτ μου, κάτι που με στενοχώρησε πολύ. Νιώθω μισή τώρα.

Σας αρέσει πάντως η θέση της καλλιτεχνικής διευθύντριας;
Μου αρέσει αλλά δεν μπορεί να τη αντικαταστήσει τη δημιουργία. Παραμένω σκηνοθέτης.