Ο ΧΑΡΑΡΙ ΦΟΒΑΤΑΙ ΟΤΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ

Με το νέο του άρθρο-παρέμβαση στο Atlantic, ο ιστορικός και συγγραφέας Γιουβάλ Νώε Χαράρι, ένας από τους πιο επιδραστικούς στοχαστές στον κόσμο, προσπαθεί να εξηγήσει γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αφορά απλά δύο κράτη. Αφορά την επιβίωση όλου του ανθρώπινου είδους.

Κάνοντας μία αναδρομή στο πολεμικό παρελθόν της ανθρωπότητας και εξηγώντας με απλά λόγια γιατί σήμερα -σχεδόν- κανείς δεν προσπαθεί και δεν έχει και λόγο να κατακτήσει μία άλλη χώρα, μιλάει για τη “Νέα Ειρήνη” και τι διακυβεύεται με το τέλος της που κάποιοι επεξεργάζονται.

Ακολουθεί το κείμενο του Ισραηλινού διανοούμενου:

Πριν από μερικά χρόνια έβγαλα ένα βιβλίο με τίτλο “21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα”, όπου και αφιέρωσα ένα από τα κεφάλαια στο μέλλον του πολέμου. Με υπότιτλο “Ποτέ μην υποτιμάς την ανθρώπινη βλακεία”, αυτό το κεφάλαιο υποστήριξε ότι οι πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα ήταν η πιο ειρηνική εποχή στην ανθρώπινη ιστορία και ότι η διεξαγωγή πολέμου δεν είχε πλέον ιδιαίτερο οικονομικό ή γεωπολιτικό νόημα. Αλλά αυτά τα γεγονότα δεν εγγυόνταν απολύτως την ειρήνη επειδή “η ανθρώπινη βλακεία είναι μια από τις πιο σημαντικές δυνάμεις στην ιστορία” και ότι “ακόμα και οι λογικοί ηγέτες συχνά καταλήγουν να κάνουν πολύ ανόητα πράγματα”.

Παρά το ότι έκανα αυτές τις σκέψεις, τον Φεβρουάριο του 2022 συγκλονίστηκα όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπάθησε να κατακτήσει την Ουκρανία. Οι αναμενόμενες επιπτώσεις για την ίδια τη Ρωσία και για ολόκληρη την ανθρωπότητα ήταν τόσο καταστροφικές που φαινόταν ως μία απίθανη κίνηση ακόμη και για έναν μικρόψυχο μεγαλομανή. Ωστόσο, ο Ρώσος αυταρχικός ηγέτης επέλεξε να τερματίσει την πιο ειρηνική εποχή στην ανθρώπινη ιστορία και να ωθήσει την ανθρωπότητα προς μια νέα εποχή πολέμου που μπορεί να είναι η χειρότερη από όσες έχουμε δει μέχρι σήμερα. Πράγματι, μπορεί να απειλήσει την ίδια την επιβίωση του είδους μας.

Αυτή είναι μια τραγωδία, ειδικά από τη στιγμή που οι τελευταίες δεκαετίες έδειξαν ότι ο πόλεμος δεν είναι μια αναπόφευκτη δύναμη της φύσης. Είναι μια ανθρώπινη επιλογή που διαφέρει από τόπο σε τόπο και από χρόνο σε χρόνο. Από το 1945, δεν έχουμε δει ούτε μία περίπτωση πολέμου μεταξύ μεγάλων δυνάμεων ούτε μία περίπτωση διεθνώς αναγνωρισμένου κράτους να παύει να υφίσταται μέσω ξένων κατακτήσεων.

Οι περιορισμένες περιφερειακές και τοπικές συγκρούσεις παρέμειναν σχετικά συχνές -ζω στο Ισραήλ, οπότε αυτό το ξέρω πολύ καλά. Ωστόσο, παρά την ισραηλινή κατοχή της Δυτικής Όχθης, οι χώρες σπάνια προσπάθησαν να επεκτείνουν μονομερώς τα σύνορά τους μέσω της βίας. Αυτός είναι ένας λόγος που η ισραηλινή κατοχή έχει τραβήξει πάνω της τόση προσοχή και κριτική. Αυτό που ήταν ο κανόνας για χιλιάδες χρόνια αυτοκρατορικής ιστορίας έχει γίνει πια ένα ανάθεμα.

Ακόμη και αν ληφθούν υπόψη οι εμφύλιοι πόλεμοι, οι εξεγέρσεις και η τρομοκρατία, τις τελευταίες δεκαετίες οι πόλεμοι έχουν σκοτώσει πολύ λιγότερους ανθρώπους από τις αυτοκτονίες, τα τροχαία ατυχήματα ή τις ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Το 2019, περίπου 70.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε ένοπλες συγκρούσεις ή σε ανταλλαγή πυροβολισμών με την αστυνομία, περίπου 700.000 άνθρωποι αυτοκτόνησαν, 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν σε τροχαία ατυχήματα και 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από διαβήτη.

Ωστόσο, η ειρήνη δεν ήταν μόνο θέμα αριθμών. Ίσως η πιο σημαντική αλλαγή των τελευταίων δεκαετιών ήταν ψυχολογική. Για χιλιάδες χρόνια, ειρήνη σήμαινε η “προσωρινή απουσία πολέμου”. Για παράδειγμα, μεταξύ των τριών Καρχηδονιακών Πολέμων που διεξήχθησαν από τη Ρώμη και την Καρχηδόνα μεσολάβησαν δεκαετίες ειρήνης, αλλά κάθε Ρωμαίος και Καρχηδόνιος γνώριζε ότι αυτή η “Καρχηδονιακή Ειρήνη” μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή. Η πολιτική, η οικονομία και ο πολιτισμός διαμορφώνονταν με βάσει τις συνεχείς προσδοκίες του πολέμου.

Στα τέλη του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21ου αιώνα, η έννοια της λέξης “ειρήνη” άλλαξε. Ενώ η Παλαιά Ειρήνη σήμαινε μόνο “την προσωρινή απουσία πολέμου”, η Νέα Ειρήνη έφτασε να σημαίνει “το απίθανο του πολέμου”. Σε πολλές (αν και όχι σε όλες) περιοχές του κόσμου, οι χώρες έπαψαν να φοβούνται ότι οι γείτονές τους θα μπορούσαν να εισβάλουν και να τις εξολοθρεύσουν. Οι Τυνήσιοι έπαψαν να φοβούνται μια ιταλική εισβολή και στην Κόστα Ρίκα δεν πίστευαν ότι ο στρατός της Νικαράγουας θα μπορούσε να φτάσει ως στο Σαν Χοσέ (…).

Και πώς μπορούμε να πούμε ότι οι αυτές χώρες δεν ανησυχούσαν για αυτά τα πράγματα; Βλέποντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς τους.

τα χρηματα πια δεν πανε στον στρατο

Μέχρι πρόσφατα, ο στρατός ήταν το αναμενόμενο Νο. 1 στοιχείο στον προϋπολογισμό κάθε αυτοκρατορίας, σουλτανάτου, βασιλείου και δημοκρατίας. Οι κυβερνήσεις ξόδευαν ελάχιστα για την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, επειδή οι περισσότεροι από τους πόρους τους πήγαιναν για την πληρωμή στρατιωτών, την κατασκευή τειχών και την κατασκευή πολεμικών πλοίων.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ξόδευε περίπου το 50 με 75 τοις εκατό του προϋπολογισμού της για τον στρατό. Αυτό το ποσοστό ήταν περίπου 80% στην Αυτοκρατορία Σονγκ (960–1279) και περίπου το 60% στην Οθωμανική Αυτοκρατορία του τέλους του 17ου αιώνα. Από το 1685 έως το 1813, το μερίδιο του στρατού στις βρετανικές κρατικές δαπάνες δεν έπεσε ποτέ κάτω από το 55% και ήταν κατά μέσο όρο 75%.

Κατά τη διάρκεια των μεγάλων συγκρούσεων του 20ου αιώνα, οι δημοκρατίες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα βυθίστηκαν στο χρέος για να χρηματοδοτήσουν τα πολυβόλα, τα τανκς και τα υποβρύχια τους. Όταν φοβόμαστε ότι οι γείτονες μπορεί ανά πάσα στιγμή να εισβάλουν, να λεηλατήσουν τις πόλεις μας, να υποδουλώσουν τον λαό μας και να προσαρτήσουν τη γη μας, είναι λογικό να πράττουμε έτσι.

Οι κρατικοί προϋπολογισμοί στην εποχή της Νέας Ειρήνης αποδεικνύουν την αντίθεση. Στις αρχές του 21ου αιώνα, η μέση κρατική δαπάνη για τον στρατό ήταν μόνο 6,5%, και ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η κυρίαρχη υπερδύναμη, έχουν ξοδέψει μόνο περίπου το 11% για να διατηρήσουν την υπεροχή τους. Επειδή οι άνθρωποι δεν ζούσαν πλέον υπό τον τρόμο της εξωτερικής εισβολής, οι κυβερνήσεις μπορούσαν να επενδύσουν πολύ περισσότερα χρήματα στην υγειονομική περίθαλψη, την πρόνοια και την εκπαίδευση από ό,τι στο στρατό. Για παράδειγμα, η μέση δαπάνη για την υγειονομική περίθαλψη ήταν 10,5% του κρατικού προϋπολογισμού, ή περίπου 1,6 φορές ο αμυντικός προϋπολογισμός.

(…) Δεύτερον, οι αλλαγές στον οικονομικό τομέα μείωσαν σημαντικά τα κέρδη του πολέμου. Τα βασικά οικονομικά περιουσιακά στοιχεία ήταν κάποτε υλικοί πόροι που μπορούσαν να κατακτηθούν με τη βία. Όταν η Ρώμη νίκησε την Καρχηδόνα, έγινε πλούσια λεηλατώντας τον ηττημένο αντίπαλό της, πουλώντας τον λαό της ως σκλάβο και καταλαμβάνοντας τα ορυχεία αργύρου της Ισπανίας και τα χωράφια σιταριού της Βόρειας Αφρικής.

Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, η επιστημονική, η τεχνική και η οργανωτική γνώση έχουν γίνει τα σημαντικότερα οικονομικά πλεονεκτήματα σε πολλά μέρη. Η Silicon Valley δεν έχει ορυχεία πυριτίου. Επιχειρήσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως η Microsoft και η Google, χτίζονται πάνω σε αυτό που έχουν στο μυαλό τους οι μηχανικοί και οι επιχειρηματίες και όχι πάνω σε αυτό που υπάρχει μέσα στη γη. Και ενώ η κατάληψη των ορυχείων αργύρου με τη βία είναι εύκολη, δεν μπορεί κανείς να αποκτήσει και τη γνώση με αυτόν τον τρόπο. Αυτή η οικονομική πραγματικότητα οδήγησε σε απότομη πτώση της κερδοφορίας της κατάκτησης χωρών και εδαφών.

Αν και οι πόλεμοι για τους υλικούς πόρους συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν ορισμένα μέρη του κόσμου -όπως στη Μέση Ανατολή- οι μεγάλες οικονομίες της περιόδου μετά το 1945 αναπτύχθηκαν χωρίς αυτοκρατορικές κατακτήσεις. Η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Ιταλία είδαν τους στρατούς τους να ηττούνται και τα εδάφη τους να συρρικνώνονται -αλλά μετά τον πόλεμο, οι οικονομίες τους άνθησαν. Το κινεζικό οικονομικό θαύμα επιτεύχθηκε χωρίς να εμπλακεί σε κανένα μεγάλο πόλεμο από το 1979 και μετά.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ;

Καθώς έγραφα αυτές τις γραμμές στις αρχές Νοεμβρίου, Ρώσοι στρατιώτες λεηλάτησαν την ουκρανική πόλη της Χερσώνας, στέλνοντας πίσω στη Ρωσία φορτηγά γεμάτα με χαλιά και τοστιέρες που είχαν κλέψει από τα σπίτια της Ουκρανίας. Αυτό δεν θα κάνει τη Ρωσία πιο πλούσια και ούτε θα αποζημιώσει τους Ρώσους για το τεράστιο κόστος του πολέμου. Όμως, όπως αποδεικνύει η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, οι τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές από μόνες τους δεν ήταν αρκετές για να δημιουργήσουν τη Νέα Ειρήνη. Μερικοί ηγέτες είναι τόσο διψασμένοι για εξουσία και τόσο ανεύθυνοι που μπορεί να ξεκινήσουν έναν πόλεμο ακόμα κι αν είναι οικονομικά καταστροφικός για τη χώρα τους και ωθήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα προς τον πυρηνικό Αρμαγεδδώνα. Συνεπώς, ο τρίτος βασικός πυλώνας της Νέας Ειρήνης ήταν πολιτιστικός και θεσμικός.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες κυριαρχούνταν για αιώνες από μιλιταριστικούς πολιτισμούς που θεωρούσαν τον πόλεμο ως αναπόφευκτο, ακόμη και επιθυμητό. Οι αριστοκράτες τόσο στη Ρώμη όσο και στην Καρχηδόνα πίστευαν ότι η στρατιωτική δόξα ήταν το επιστέγασμα της ζωής και η ιδανική διαδρομή προς την εξουσία και τον πλούτο. Καλλιτέχνες όπως ο Βιργίλιος και ο Οράτιος συμφώνησαν, αφιερώνοντας το ταλέντο τους στο τραγούδι των όπλων και των πολεμιστών, δοξάζοντας αιματηρές μάχες και απαθανατίζοντας βάναυσους κατακτητές.

Αντίθετα, κατά την εποχή της Νέας Ειρήνης, οι καλλιτέχνες έστρεψαν το ταλέντο τους στην έκθεση της φρίκης του πολέμου, ενώ οι πολιτικοί προσπάθησαν να αφήσουν το στίγμα τους ξεκινώντας μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας παρά λεηλατώντας ξένες πόλεις. Οι ηγέτες σε όλο τον κόσμο -επηρεασμένοι από τον φόβο του πυρηνικού πολέμου, από τις αλλαγές στη φύση της οικονομίας και από τις νέες πολιτιστικές τάσεις- ένωσαν τις δυνάμεις τους για να οικοδομήσουν μια λειτουργική παγκόσμια τάξη που θα επέτρεπε στις χώρες να αναπτυχθούν ειρηνικά, συγκρατώντας τους περιστασιακούς πολεμοκάπηλους.

Αυτή η παγκόσμια τάξη πραγμάτων βασίζεται σε φιλελεύθερα ιδανικά, δηλαδή ότι όλοι οι άνθρωποι αξίζουν τις ίδιες βασικές ελευθερίες, ότι καμία ομάδα ανθρώπων δεν είναι ανώτερη από όλες τις άλλες και ότι όλοι οι άνθρωποι μοιράζονται βασικές εμπειρίες, αξίες και ενδιαφέροντα. Αυτά τα ιδανικά ενθάρρυναν τους ηγέτες να αποφύγουν τον πόλεμο και αντ’ αυτού να συνεργαστούν για να προστατεύσουν τις κοινές μας αξίες και να προωθήσουν τα κοινά μας συμφέροντα. Η φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη συνέδεσε την πίστη στις οικουμενικές αξίες με την ειρηνική λειτουργία των παγκόσμιων θεσμών.

Αν και αυτή η παγκόσμια τάξη πραγμάτων απείχε πολύ από το να είναι τέλεια, βελτίωσε τη ζωή των ανθρώπων όχι μόνο στα παλιά αυτοκρατορικά κέντρα όπως η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, από την Ινδία ως τη Βραζιλία και από την Πολωνία ως την Κίνα.

(…) Όποιος φωνάζει για τα ελαττώματα της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης θα πρέπει πρώτα να απαντήσει σε μια απλή ερώτηση: μπορείτε παρακαλώ να αναφέρετε τη δεκαετία κατά την οποία η ανθρωπότητα ήταν σε καλύτερη κατάσταση από τη δεκαετία του 2010; Είναι μήπως η δεκαετία του 1910, με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, την Επανάσταση των Μπολσεβίκων, τις φυλετικές διακρίσεις και τις ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες να εκμεταλλεύονται βάναυσα μεγάλο μέρος της Αφρικής και της Ασίας;

Ή μήπως είναι η δεκαετία του 1810, με τους Ναπολεόντειους πολέμους να φτάνουν στο αιματηρό αποκορύφωμά τους, τους Ρώσους και Κινέζους αγρότες να συντρίβονται από τους αριστοκράτες άρχοντές τους, η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών να εξασφαλίζει τον έλεγχό της στην Ινδία και η δουλεία να είναι ακόμα νόμιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βραζιλία και στα περισσότερα μέρη του κόσμου;

Φταίνε και οι δυτικοι λαΪκιστές

(…) Η επίθεση (σ.σ. ενάντια στη Νέα Ειρήνη) ξεκίνησε από αδίστακτα κράτη όπως το Ιράν και από αδίστακτους ηγέτες όπως τον Πούτιν, αλλά από μόνοι τους δεν ήταν αρκετά ισχυροί για να τερματίσουν τη Νέα Ειρήνη. Αυτό που πραγματικά υπονόμευσε την παγκόσμια τάξη ήταν ότι τόσο οι χώρες που ωφελήθηκαν περισσότερο από αυτήν (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Πολωνίας) όσο και οι χώρες που την έχτισαν αρχικά (ιδίως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες) της γύρισαν την πλάτη. Η ψήφος υπέρ του Brexit και η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 συμβόλισαν αυτή τη στροφή.

Εκείνοι που αμφισβήτησαν την παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων ως επί το πλείστον δεν επιθυμούσαν πόλεμο. Ήθελαν απλώς να προωθήσουν αυτό που κατανοούσαν ως συμφέροντα της χώρας τους και υποστήριξαν ότι κάθε έθνος-κράτος πρέπει να υπερασπιστεί και να αναπτύξει τη δική του ιερή ταυτότητα και παραδόσεις. Αυτό που δεν εξήγησαν ποτέ ήταν πώς όλα αυτά τα διαφορετικά έθνη θα αντιμετώπιζαν το ένα το άλλο απουσία οικουμενικών αξιών και παγκόσμιων θεσμών. Οι αντίπαλοι της παγκόσμιας τάξης δεν προσέφεραν καμία ξεκάθαρη εναλλακτική. Φαινόταν να σκέφτονται ότι με κάποιο τρόπο, τα διάφορα έθνη θα τα πήγαιναν καλά και ο κόσμος θα γινόταν ένα δίκτυο περιφραγμένων αλλά φιλικών φρουρίων.

Ωστόσο, τα φρούρια σπάνια είναι φιλικά. Κάθε εθνικό φρούριο θέλει συνήθως λίγη περισσότερη γη, ασφάλεια και ευημερία για τον εαυτό του σε βάρος των γειτόνων του και χωρίς τη βοήθεια παγκόσμιων αξιών και παγκόσμιων θεσμών, τα αντίπαλα φρούρια δεν μπορούν να συμφωνήσουν να τηρούν κοινούς κανόνες. Το μοντέλο του δικτύου των φρουρίων ήταν μια συνταγή για καταστροφή.

Και αυτή η καταστροφή δεν άργησε να έρθει. Η πανδημία έδειξε ότι ελλείψει αποτελεσματικής παγκόσμιας συνεργασίας, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να προστατευτεί από κοινές απειλές όπως οι ιοί. Στη συνέχεια, ίσως επειδή παρατήρησε πώς ο COVID διέβρωνε περαιτέρω την παγκόσμια αλληλεγγύη, ο Πούτιν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα μπορούσε να ρίξει την χαριστική βολή σπάζοντας το μεγαλύτερο ταμπού της εποχής της Νέας Ειρήνης. Ο Πούτιν σκέφτηκε ότι αν κατακτούσε την Ουκρανία και την απορροφούσε στη Ρωσία, ορισμένες χώρες θα τον καταδίκαζαν -αλλά κανείς δεν θα αναλάμβανε αποτελεσματική δράση εναντίον του.

Το επιχείρημα ότι ο Πούτιν ωθήθηκε απρόθυμα να εισβάλει στην Ουκρανία προκειμένου να προλάβει μια δυτική επίθεση είναι ανόητη προπαγάνδα. Κάποια αόριστη δυτική απειλή δεν αποτελεί νόμιμη δικαιολογία για την καταστροφή μιας χώρας, τη λεηλασία των πόλεων της, τον βιασμό και τον βασανισμό των πολιτών της και την πρόκληση ανείπωτου πόνου σε δεκάδες εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

Όποιος πιστεύει ότι ο Πούτιν δεν είχε άλλη επιλογή θα πρέπει να ονομάσει τη χώρα που ετοιμαζόταν να εισβάλει στη Ρωσία το 2022. Πιστεύετε ότι ο γερμανικός στρατός συγκεντρωνόταν για να περάσει τα σύνορα; Φαντάζεστε ότι ο Ναπολέων βγήκε από τον τάφο του για να οδηγήσει τον στρατό του για άλλη μια φορά στη Μόσχα, και ότι ο Πούτιν δεν είχε άλλη επιλογή από το να προλάβει την επικείμενη γαλλική επίθεση; Και να θυμάστε ότι ο Πούτιν στην πραγματικότητα εισέβαλε για πρώτη φορά στην Ουκρανία το 2014 και όχι το 2022.

Αν ο πουτιν κερδισει στην ουκρανια

(…) Αν ο Πούτιν κερδίσει αυτό το στοίχημα τότε το αποτέλεσμα θα είναι η οριστική κατάρρευση της παγκόσμιας τάξης και της Νέας Ειρήνης. Οι αυταρχικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο θα μάθουν ότι οι πόλεμοι κατακτήσεων είναι και πάλι δυνατόν να γίνουν, και οι δημοκρατίες, επίσης, θα αναγκαστούν να στρατιωτικοποιηθούν για προστασία. Έχουμε ήδη δει τη ρωσική επιθετικότητα να ωθεί χώρες όπως η Γερμανία να αυξήσουν απότομα τον αμυντικό τους προϋπολογισμό εν μία νυκτί και χώρες όπως η Σουηδία να επαναφέρουν την υποχρεωτική στράτευση. Τα χρήματα που πρέπει να πάνε σε δασκάλους, νοσηλευτές και κοινωνικούς λειτουργούς θα πάνε σε τανκς, πυραύλους και κυβερνοόπλα.

(…) Όλος ο κόσμος θα μοιάζει με τη Ρωσία -μια χώρα με υπερμεγέθη στρατό και με υποστελεχωμένα νοσοκομεία. Θα προκύψει μια νέα εποχή πολέμου, φτώχειας και ασθενειών. Εναλλακτικά, αν μπει ένα στοπ στον Πούτιν και τιμωρηθεί, η παγκόσμια τάξη πραγμάτων δεν θα χαλάσει από αυτό που έκανε -θα ενισχυθεί. Όποιος χρειαζόταν μια υπενθύμιση θα ανακάλυπτε ξανά ότι απλά δεν μπορεί να κάνει τέτοια πράγματα.

Οι πόλεμοι γίνονται από ανθρώπους, όχι από νόμους της φύσης

(…) Η ιστορία δεν είναι ποτέ ντετερμινιστική. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι η ειρήνη ήταν αναπόφευκτη και ότι θα συνεχιζόταν ακόμα κι αν παραμελούσαμε την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ορισμένοι στράφηκαν προς την αντίθετη άποψη. Ισχυρίστηκαν ότι η ειρήνη ήταν πάντα μια ψευδαίσθηση, ότι ο πόλεμος ήταν μια ακυβέρνητη δύναμη της φύσης και ότι η μόνη επιλογή που είχαν οι άνθρωποι ήταν αν ήθελαν να γίνουν το θήραμα ή τα αρπακτικά.

Και οι δύο θέσεις είναι λάθος. Ο πόλεμος και η ειρήνη είναι αποφάσεις, όχι αναπόφευκτες καταστάσεις. Οι πόλεμοι γίνονται από ανθρώπους, όχι από νόμους της φύσης. Και όπως οι άνθρωποι κάνουν πολέμους, οι ίδιοι οι άνθρωποι μπορούν επίσης να κάνουν και ειρήνη. Αλλά το να κάνουμε ειρήνη δεν είναι μια μεμονωμένη απόφαση. Είναι μια μακροπρόθεσμη προσπάθεια για την προστασία των καθολικών κανόνων και αξιών και για την οικοδόμηση θεσμών συνεργασίας.

Η ανοικοδόμηση της παγκόσμιας τάξης δεν σημαίνει επιστροφή στο σύστημα που διαλύθηκε τη δεκαετία του 2010. Μια νέα και καλύτερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα πρέπει να δώσει σημαντικότερους ρόλους στις μη δυτικές δυνάμεις που είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν σε αυτήν. Θα πρέπει επίσης να αναγνωρίσει την εξέχουσα σημασία στην πίστη των ανθρώπων στο έθνος τους. Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων διαλύθηκε κυρίως λόγω της επίθεσης των λαϊκιστικών δυνάμεων, οι οποίες υποστήριξαν ότι η πίστη σε πατριωτικές αξίες έρχονται σε αντίθεση με την παγκόσμια συνεργασία. Οι λαϊκιστές πολιτικοί κήρυτταν ότι αν είσαι πατριώτης, πρέπει να εναντιωθείς στους παγκόσμιους θεσμούς και την παγκόσμια συνεργασία. Αλλά δεν υπάρχει εγγενής αντίφαση μεταξύ πατριωτισμού και παγκοσμιοποίησης, γιατί ο πατριωτισμός δεν είναι να μισείς τους ξένους. Πατριωτισμός είναι να αγαπάς τους συμπατριώτες σου. Και στον 21ο αιώνα, αν θέλετε να προστατέψετε τους συμπατριώτες σας από τον πόλεμο, την πανδημία και την οικολογική κατάρρευση, ο καλύτερος τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να συνεργαστείτε με τους ξένους.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Atlantic.