Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ ΣΤΟ NEWS 24/7: “Η ΣΤΡΕΛΛΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΑΝΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ”
Ο ανερχόμενος αρχιμουσικός στην πρώτη του συνεργασία με την ΕΛΣ αναλαμβάνει τη μουσική διεύθυνση της “Στρέλλας” και μιλά αποκλειστικά στο Magazine.
Η συγκλονιστική, πολυβραβευμένη ταινία Στρέλλα (2009) του Πάνου Χ. Κούτρα, μια ταινία-σταθμός στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, γίνεται όπερα δωματίου μετά από ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στον συνθέτη Μιχάλη Παρασκάκη. Μια ταινία εμβληματική για την ορατότητα των τρανς και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, εμπνέει για πρώτη φορά ένα ελληνικό λυρικό έργο.
Η νέα όπερα δωματίου Στρέλλα, σε λιμπρέτο της Αλεξάνδρας Κ* και μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη, έρχεται, μέσα από τη φρέσκια και ανατρεπτική ματιά του περιζήτητου θεατρικού σκηνοθέτη Γιώργου Κουτλή, από την Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, όπου και θα παρουσιαστεί για εννέα συνολικά παραστάσεις έως τις 12 Φεβρουαρίου 2023. Τον ρόλο της Στρέλλας θα ερμηνεύσει η διεμφυλική καλλιτέχνις Λέττα Κάππα, στην πρώτη της εμφάνιση στο λυρικό θέατρο.
Μια τολμηρή μεταγραφή του μύθου του Οιδίποδα, η ταινία Στρέλλα αποτελεί ένα μοντέρνο αριστούργημα του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου για την αγάπη, την αποδοχή και την τρέλα τού να ονειρεύεσαι και να απαιτείς την ευτυχία με κάθε τίμημα. Η ταινία, σε σενάριο των Πάνου Χ. Κούτρα και Παναγιώτη Ευαγγελίδη, γυρίστηκε στην Αθήνα και την Πελοπόννησο και αφηγείται τη σχέση ενός πρώην καταδίκου με μια τρανς γυναίκα. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η τρανς ηθοποιός Μίνα Ορφανού. Ο τίτλος της είναι συνδυασμός του τίτλου της μυθικής ταινίας Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη και της λέξης «τρέλα». Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου τον Φεβρουάριο του 2009 προκαλώντας αίσθηση σε κοινό και κριτικούς.
Δεκατρία χρόνια μετά, η θεματική της ταινίας παραμένει εξίσου επίκαιρη με την εποχή της δημιουργίας της. Στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου η τόλμη και η αλήθεια είναι απολύτως αναγκαίες, τα πρόσωπα της ταινίας, και συνακόλουθα της όπερας, αντιμετωπίζονται όχι ως καρικατούρες αλλά ως άνθρωποι που ερωτεύονται, αγαπούν και πονούν.
“Η ταινία με είχε σοκάρει, προφανώς για το συμβάν της αιμομιξίας, αλλά κυρίως για την ζαλιστική ψυχοσύνθεση των πρωταγωνιστών και την τολμηρή αμφισβήτηση θεσμών όπως αυτός της οικογένειας. Ένιωσα σαν θεατής ότι βρισκόμουν ακριβώς ‘στη μέση’ των σκηνών και έβλεπα όλα τα στάδια των σκέψεων και συναισθημάτων, από τον έρωτα στον τρόμο και την ενοχή με μία αφοπλιστική ειλικρίνεια στην ερμηνεία των ηθοποιών.
Δε νομίζω να μη συμπάθησε ή αγάπησε κάποιος την Στρέλλα από την αρχή της ταινίας, ωστόσο είναι εντυπωσιακό πως ο σκηνοθέτης σε φέρνει να αναπτύξεις κατανόηση, συμπάθεια και συμπόνια για τον Γιώργο χωρίς να αλλοιωθεί η εικόνα που είχες για την Στρέλλα. Επίσης, το γεγονός πως με μία τέτοια σύμβαση στην υπόθεση δεν καταλήγει στο κλασικό δράμα που απλά θα τσακωθούν, θα σκοτωθούν ή θα χωρίσουν, αλλά βρίσκουν έναν ιδιαίτερο τρόπο να σμίξουν ξανά με ένα ερωτηματικό στην περιγραφή της σχέσης τους, είναι εκπληκτικό. Μία ταινία που μένει μαζί σου θεωρώ” αναφέρει στο NEWS 24/7 ο Κωνσταντίνος Τερζάκης, ο ανερχόμενος αρχιμουσικός, βοηθός μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της Πόλης του Μπέρμιγχαμ με πείρα στο σύγχρονο ρεπερτόριο και σημαντική πορεία στο εξωτερικό, που στην πρώτη του συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή έχει αναλάβει τη μουσική διεύθυνση του απαιτητικού αυτού νέου έργου.
Και συνεχίζει μιλώντας για το πώς προσέγγισε τη μουσική αυτή διεύθυνση με την οποία κάνει και το ντεμπούτο του στην Εθνική Λυρική Σκηνή: “Όταν μου έγινε η πρόταση να αναλάβω τη διεύθυνση για την Στρέλλα, ήμουν πολύ περίεργος να γνωρίσω τις πτυχές του πρότζεκτ. Και με αυτό εννοώ το υλικό του Μιχάλη Παρασκάκη, του Γιώργου Κουτλή και φυσικά τις προσωπικότητες του καστ. Η προσέγγισή μου, όπως και σε κάθε σύγχρονο πρότζεκτ, ήταν η εξερεύνηση. Ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργήσεις κάτι στην σύγχρονη μουσική, είναι ο πειραματισμός. Χρειάζεται κανείς αρκετά υψηλού επιπέδου προετοιμασία, και ίσως κάποιες ιδέες από πριν. Παρόλα αυτά, είναι κρίσιμο να έχει κανείς την ευελιξία να αναιρέσει τις ιδέες του για νέες από τις οποίες θα προκύπτει υψηλότερο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Το γεγονός πως και ο σκηνοθέτης σκέφτεται με παρόμοιο τρόπο, το κάνει ακόμα καλύτερο για μία πλέον από κοινού εξερεύνηση”.
Πώς θα περιγράφατε τη μουσική προσέγγιση του Μιχάλη Παρασκάκη στο υλικό της ταινίας του Πάνου Χ. Κούτρα;
Με τον Μιχάλη είχα γνωριστεί στις αρχές των ΤΕΤΤΤΙΞ όπου και γνώρισα για πρώτη φορά τη μουσική του σε ένα ιδιαίτερο έργο του, το ‘Skostok’. Ήμουν πολύ περίεργος αρκετά χρόνια μετά να δω ένα ακόμα έργο του σε μία τελείως διαφορετικής μορφής σύνθεσης, που είναι η όπερα. Η μουσική του έχει στοιχεία του Λίγκετι και βαθιά τεχνική γνώση των οργάνων για τα οποία γράφει. Κάτι το οποίο φαίνεται και σε αυτήν την όπερα, η οποία αντικατοπτρίζει την υποσυνείδητη και συνειδητή συμπεριφορά των χαρακτήρων μέσω ηχητικών εφέ και ηχομάζας και μεγάλης ποικιλίας τεχνικών των οργάνων.
Η Λέττα, η Ιωάννα και η Βικτωρία με εμπιστεύτηκαν πολύ γρήγορα, και είχαν τρομερή θέληση να κάνουν όλα τα απαραίτητα βήματα για να μάθουν και να συνεργαστούν με έναν μαέστρο σε τέτοιο περιβάλλον.
Η προσέγγιση αυτή του επιτρέπει ναι μεν να ασχοληθεί πολύ με ηχοτοπία, αλλά το να δημιουργήσει μία ηχητική ατμόσφαιρα που θα αγγίξει τον θεατή και θα τον φέρει πιο κοντά στην εμπειρία της στιγμής, είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο και που ο Μιχάλης το έχει καταφέρει με άνεση. Θεωρώ πως έχει χρησιμοποιήσει πολλά από τα ηχητικά ερεθίσματα της ταινίας με φαντασία, που δημιουργούν ‘δωμάτια’ ήχου ανά σκηνή/ες, που συμπληρώνουν το υλικό της ταινίας, αλλά και το ανανεώνουν με νέες ιδέες. Το μουσικό υλικό είναι υψηλής δυσκολίας και καλλιτεχνικής δυναμικής, εμπεριέχει δύο πολύ ενδιαφέροντα μαδριγάλια, και μία χαρακτηριστική άποψη για το τέλος της όπερας. Είμαι σίγουρος πως ο θεατής θα έχει μία μοναδική εμπειρία ερχόμενος στις παραστάσεις.
Με λένε Στέλλα… Οι φίλοι όμως με φωνάζουν Στρέλλα. Λένε πως είμαι λίγο τζαζ…
Πόσο δύσκολο να διευθύνετε επαγγελματίες μονωδούς και καλλιτέχνες με μικρότερη σκηνική εμπειρία, όπως οι τρεις διεμφυλικές ερμηνεύτριες που συμμετέχουν στο καστ της όπερας δωματίου «Στρέλλα»;
Στη μουσική και πόσο μάλλον στην όπερα, υπάρχει μία γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ του μαέστρου και των μουσικών που είναι η βάση πολλών πραγμάτων. Γνώριζα την αντικειμενική δυσκολία που θα πρόκυπτε λόγω της έλλειψης σκηνικής εμπειρίας των τριών διεμφυλικών ερμηνευτριών. Το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα που υπάρχει πριν καν μιλήσει κανείς για τη γλώσσα επικοινωνίας στη μουσική (μέτρημα, ρυθμός, διεύθυνση και οι φιγούρες της), είναι η διανθρώπινη σύνδεση και η χημεία, που αυτό είναι η βάση των πάντων.
Είμαι πολύ τυχερός που μεταξύ όλου του καστ, η Λέττα, η Ιωάννα και η Βικτωρία με εμπιστεύτηκαν πολύ γρήγορα, και είχαν τρομερή θέληση να κάνουν όλα τα απαραίτητα βήματα για να μάθουν και να συνεργαστούν με έναν μαέστρο σε τέτοιο περιβάλλον. Συζητάμε τα πάντα, το τι χρειάζομαι εγώ από εκείνες και τι εκείνες από εμένα. Συνήθως, όταν υπάρχουν αυτές οι συγκυρίες και μία υγιής σχέση επικοινωνίας, οι δυσκολίες και οι προκλήσεις είναι διαχειρίσιμες, και είμαι πολύ περήφανος για την εξέλιξη και πρόοδο αυτών των τριών ερμηνευτριών κατά την εξέλιξη των δοκιμών της όπερας στην ΕΛΣ.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε και τι τελικά «φέρνει» στη σκηνή η μουσική αυτή προσέγγιση της ταινίας;
Η αντικειμενική δυσκολία, τεχνικά, για τους τραγουδιστές είναι ότι η ορχήστρα για δραματουργικούς λόγους βρίσκεται πίσω απ’ τους μουσικούς, αντί για μπροστά που είθισται. Έτσι, με βλέπουν εξ ολοκλήρου απ’ τα μόνιτορ, που είναι απ’ τη φύση τους πιο δύσκολα – ειδικά σε ένα σύγχρονης μουσικής περιβάλλον. Πέρα απ’ αυτό, η μουσική προσέγγιση φέρνει μία βαθιά και ίσως έντονη ατμόσφαιρα για τους θεατές που είτε έχουν δει είτε όχι την ταινία. Είναι μία υπογραφή του Μιχάλη Παρασκάκη, μία παρουσίαση για το πως εκείνος έχει φανταστεί τα βιώματα των τραγουδιστών μέσω της μουσικής ερμηνείας. Και αυτό ‘φέρνει’ στη σκηνή έναν κόσμο που είναι βαθιά προσωπικός.
Είναι εκπληκτικό που η ΕΛΣ δημιούργησε μία τέτοια ευκαιρία για την τρανς κοινότητα. Αυτό αποτελεί κι ένα βήμα παραπέρα στον σύγχρονο κόσμο μας. Απόδειξη οι συγκεκριμένες τρεις ερμηνεύτριες.
Πιστεύετε πως παραστάσεις σαν κι αυτή βοηθούν στην τρανς ορατότητα;
Αδιαμφισβήτητα. Πέρα από το γεγονός πως η ΕΛΣ δημιούργησε μία τέτοια ευκαιρία για την τρανς κοινότητα που είναι από μόνο του εκπληκτικό, είναι κι ένα βήμα παραπέρα στον σύγχρονό μας κόσμο. Απόδειξη οι συγκεκριμένες τρεις ερμηνεύτριες.
Πώς είναι να δουλεύει κανείς σε μια από τις σημαντικότερες ορχήστρες της Μεγάλης Βρετανίας, όπως της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης του Μπέρμιγχαμ από την οποία έχουν περάσει πολλοί σημαντικοί αρχιμουσικοί;
Το όνειρο κάθε νέου μαέστρου. Η Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης του Μπερμιγχαμ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς για εμένα, διότι η εμπειρία που έχω πάρει δουλεύοντας μαζί τους είναι ασύγκριτη με κάθε τι άλλο που έχω κάνει. Η ορχήστρα φημίζεται για το πραγματικά υψηλό της καλλιτεχνικό επίπεδο, εγώ θα τονίσω πως πρόκειται για μία ορχήστρα με εξαιρετικούς ανθρώπους επίσης.
Το πρόγραμμα ενός βοηθού αρχιμουσικού στη συγκεκριμένη ορχήστρα έχει να κάνει με πρόβες, μέχρι γενικές ή και συναυλίες. Πρέπει να έχω προετοιμαστεί για κάθε ενδεχόμενο στο ρεπερτόριο που κάνουμε, κάθε φορά, δουλεύοντας με κάποιους από τους πιο σημαντικούς μαέστρους της εποχής (Kazuki Yamada, Ludovic Morlot, Mirga Gražinytė-Tyla etc). Αυτό μου έχει δώσει σημαντική εμπειρία, και η ένωση που έχω με την ορχήστρα είναι πολύ ιδιαίτερη και ανταποκρίνονται με πολύ θερμό τρόπο. Φυσικά, λόγω αυτού έχω αποκτήσει εμπειρία σε Βρετανούς συνθέτες που είναι ένα ολόκληρο σχολείο η ερμηνεία της ορχήστρας στα έργα τους, κάτι το οποίο δεν είχα στο παρελθόν. Είμαι πολύ τυχερός που συνεργάζομαι μαζί τους και είμαι βέβαιος πως είναι η αρχή μιας βαθιάς μουσικής σχέσης στα επόμενα χρόνια.
Συντελεστές
Για την ερμηνεία των ρόλων της Στρέλλας, της Μαίρης και της Βίλμας επελέγησαν διεμφυλικές γυναίκες από τις ακροάσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ΕΛΣ τον Οκτώβριο του 2022, ενώ την επιμέλεια κίνησης και τη χορογραφία της παραγωγής υπογράφει η διεμφυλική καλλιτέχνις Φένια Αποστόλου. Τον ρόλο της Στρέλλας θα ερμηνεύσει η Λέττα Κάππα, της Μαίρης η Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου και της Βίλμας η Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια. Στη διανομή συμμετέχουν επίσης: Αναστασία Κότσαλη (Κάλλας), Διονύσης Τσαντίνης (Γιώργος), Νίκος Σπανάτης (Άλεξ), Γιάννης Φίλιας (Αντώνης, Γιούρι), Νικόλας Μαραζιώτης (Νίκος, Αστυνομικός), Νίνα Νάη (ντραγκ περφόρμερ), Γιώργος Ρούπας (Κουλουκούσης), Αλέξανδρος Σταυρόπουλος (σκίουρος), Χριστίνα Κυριάκη / Διδώ Παπανικολάου (παιδί).
Το σκηνικό υπογράφει η Εύα Μανιδάκη, τα κοστούμια η Ιωάννα Τσάμη και τους φωτισμούς ο Νίκος Βλασόπουλος.
Το δεκαμελές μουσικό σύνολο αποτελείται από τους μουσικούς Άνα Κίφου (φλάουτο), Αντώνη Τσαχτάνη (κλαρινέτο), Γκουίντο ντε Φλάβιις (σαξόφωνο), Γιώργο Κρίμπερη (τρομπόνι), Καζούγιο Τσουνεχίρο (κρουστά), Μίσλαβ Ρέζιτς (ηλεκτρική κιθάρα), Κατερίνα Κωνσταντούρου (πιάνο), Κώστα Ράπτη (ακορντεόν), Φανή Βοβώνη (βιολί) και Χάρη Παζαρούλα (κοντραμπάσο).
