Ο ΜΑΡΤΙΝ ΣΚΟΡΣΕΖΕ ΤΑ ΒΑΖΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΣΤΟ ΦΟΒΕΡΟ “KILLERS OF THE FLOWER MOON”
Λεονάρντο ΝτιΚάπριο και Ρόμπερτ Ντε Νίρο σε ερμηνείες-highlights καριέρας στο νέο έπος του Σκορσέζε που εντυπωσίασε στις Κάννες.
Η Αμερική ήταν πάντα στο στόχαστρο του Μάρτιν Σκορσέζε, αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Η μυθολογία της, οι εμμονές της, τα καπιταλιστικά της όνειρα– η φιλμογραφία του είναι γεμάτη με ήρωες της μεγάλης αμερικάνικης δυναστείας, από την αρχή της μέχρι και ίσως το τέλος της.
Όχι πως ο Σκορσέζε ταξίδεψε στο μέλλον για να βάλει μια τελεία στην αμερικάνικη αυτοκρατορία, όμως νιώθει κανείς πως όλο και περισσότερο, σε αυτό το μεγαλειώδες ύστερο σκέλος της καριέρας του (και ιδιαίτερα με την ακολουθία ταινιών Silence, The Irishman, και τώρα με το Killers of the Flower Moon που μόλις έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ Καννών) έχει πάντα στο μυαλό του το Τέλος. Μια τελευταία μεγάλη σκέψη. Μια τελευταία μεγάλη εικόνα. Μια τελευταία δήλωση.
Κι όμως, κάθε φορά γεννιέται και κάτι νέο. Το Irishman είναι μια κατεξοχήν Τελευταία Μεγάλη Ταινία με όποιο τρόπο κι αν το δεις, οπότε τι μπορεί να ανακαλύψει μετά να πει ένας τέτοιος δημιουργός, μετά από τέτοια εμφανή κατακλείδα; Τελικά, όσο ψάχνεις, τόσο βρίσκεις. Και το Killers of the Flower Moon ακόμα κι αν δεν φτάνει στα μεγαλειώδη επίπεδα (ή αν προτιμάς, τα βάθη) των μυθικών του αριστουργημάτων, παραμένει μια ιστορία γεμάτη αποτροπιασμό απέναντι στην ίδια την Αμερική –στο πώς γεννήθηκε και αναπτύχθηκε, στο τι κρύβεται πίσω από την ιδέα μιας αδερφότητα κέρδους και απληστίας– που όμως ο Σκορσέζε αφηγείται σαν να ήταν ένα ολοζώντανο νουάρ με παλπ στοιχεία, με χιούμορ, με χαρακτήρες που ξεπετάγονται από το πανί.
ΚΑΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Η ταινία, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Ντέιβιντ Γκραν από το 2017, τοποθετείται στην Οκλαχόμα του 1920, όπου στην κοινότητα Οσέιτζ έχει ανακαλυφθεί κοίτασμα πετρέλαιο με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να αποκτήσουν τεράστιο πλούτο. Όταν πολλά μέλη της φυλής ινδιάνων Οσέιτζ αρχίζουν να δολοφονούνται υπό μυστηριώδεις κι αδιευκρίνιστες συνθήκες, κανείς δεν να ερευνεί τους φόνους. Η ζωή, απλώς, συνεχίζεται.
Χωρίς να έχουμε τρομερά πολλές λεπτομέρειες από τα γυρίσματα, ο τρόπος που είχε αρχικά ανακοινωθεί η σύνοψη της ταινίας αλλά και το ότι ο κεντρικός ρόλος θα ανήκε στον Τζέσι Πλέμονς (Fargo, Power of the Dog) μας κάνει να υποθέτουμε πως ενδεχομένως υπήρξε κάποια πρώιμη εκδοχή του φιλμ που εστίαζε περισσότερο στην έρευνα που εν τέλει διεξήγαγε το FBI για τη σειρά των φόνων– το φιλμ βασίζεται σε αληθινή ιστορία.
Εν τέλει όμως αυτό που βλέπουμε είναι κάτι άλλο, με το βάρος και το ενδιαφέρον να πέφτει όχι τόσο στο κυνηγητό του νόμου, όσο στους σχεδόν σιωπηλούς τρόπους με τους οποίους ένα απάνθρωπο συλλογικό συμφέρον δημιουργεί ένα ολόκληρο σύστημα στήριξης, εκτέλεσης και απόκρυψης φρικτών πράξεων. Κεντρικό ρόλο λοιπόν εν τέλει αποκτά ο Έρνεστ Μπέρκχαρτ του Λεονάρντο ΝτιΚάπριο, ο οποίος επιστρέφει στην κοινότητα όπου κουμάντο κάνει ο θείος του, Γουίλιαμ Χέιλ. «Μπορείς να με λες απλά Βασιλιά», λέει ο Χέιλ στον Έρνεστ όταν οι δυο τους συναντιούνται ξανά.
Ο Έρνεστ γνωρίζει την Μόλι, ένα πλούσιο μέλος της φυλής, και αρχίζει να την μεταφέρει με το αυτοκίνητό του– κι αυτό που τόσο αγνά ξεκινάει ως αληθινό ρομάντζο ανάμεσά τους, σταδιακά θα μετατραπεί σε εφιάλτη καθώς γύρω από τη Μόλι δημιουργείται μια αλυσίδα θανάτου και τραγωδίας.
Ο Σκορσέζε όχι απλώς παίρνει το χρόνο του στο να αναπτύξει την ιστορία του– μάλιστα το κάνει με την χάρη και την διάθεση ενός συνδυασμού παλιομοδίτικων νουάρ και γκανγκστερικών, με έναν ολόκληρο κόσμο να ξεδιπλώνεται: Πρόσωπα, ονόματα, συνδέσεις. Το πλέγμα αυτό που δημιουργεί αναπνέει έτσι διαμέσου των 3μιση ωρών διάρκειας της ταινίας με αποτέλεσμα εν τέλει η ιστορία να σημαίνει και να εκπροσωπεί πολλά περισσότερα από απλώς ένα «τι συνέβη» ή «ποιος το έκανε».
Η ταινία οπωσδήποτε θα μπορούσε να έχει μικρότερη διάρκεια (και σε κάποιες στιγμές στη μέση υπάρχει ομολογουμένως μια κάποια επαναληψιμότητα) όμως σε κανένα σημείο ο Σκορσέζε –μέγας κινηματογραφικός αφηγητής που είναι– δε σε αφήνει να πλήξεις. Επιπλέον, γεμίζει αυτή την κατάμαυρη, πνιγηρή αφήγηση με στοιχεία χιουμοριστικά, παιχνιδιάρικα κάνοντας τα πάντα πιο θελκτικά, πιο διασκεδαστικά. Και τραβώντας σου διαρκώς το χαλί κάτω από τα πόδια, είτε με μια έξαφνη, εντελώς στεγνή σκηνή εν ψυχρώ εκτέλεσης (που μοιάζει σχεδιασμένη σαν ένα χαστούκι που σου θυμίζει πού βρισκόμαστε και τι συμβαίνει γύρω μας), είτε με τη διαρκή υπενθύμιση: Εδώ είναι το έρεβος.
ΝΤΕ ΝΙΡΟ, ΝΤΙΚΑΠΡΙΟ ΣΕ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΚΑΡΙΕΡΑΣ
Διασκεδαστές όμως πρώτης τάξης είναι και πάντα ήταν ο Λεονάρντο ΝτιΚάπριο κι ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, που εδώ καταφέρνουν να σχηματίσουν περσόνες πάνω από τις περσόνες, παίζοντας ανθρώπους που έχουν οπωσδήποτε χάσει μέρος της αλήθειας κάπου βαθιά μέσα τους. Η ενέργειά τους είναι τελείως διαφορετική και μοιάζουν τοποθετημένοι ώστε διαρκώς ο ένας να ενεργοποιεί τον άλλον. Υπάρχει κάτι τρομακτικό, κάτι αστείο, κάτι ψυχρό, και κάτι όλα-αυτά-μαζί στις ερμηνείες τους.
Και, εντυπωσιακά, ίσως καλύτερη όλων να είναι η Λίλι Γκλάντστοουν, με μια στωικότητα και με μια ήρεμη λάμψη να κινείται ανάμεσά τους σα να είναι ιδέα, αλλά και πρόσωπο την ίδια στιγμή. Την ηθοποιό, που έχουμε δει σε ταινίες κυρίως της Κέλι Ράιχαρντ (όπως το Certain Women και το σπουδαίο First Cow), ετοιμαστείτε να την ακούσετε πάρα πολύ την ερχόμενη σεζόν ως βέβαιο οσκαρικό παίχτη. Μαζί με τους ΝτιΚάπριο και Ντε Νίρο, φυσικά.
Κι ο Σκορσέζε; Με κάθε του νέα ταινία-έπος μας θυμίζει εκ νέου τόσο πόσο αξεπέραστος αφηγητής είναι, πλέκοντας νήματα πλοκών, πρόσωπα αλλά και τόνους μέσα σε μια ταπετσαρία. Μιλώντας εδώ με έναν κάποιο τρόμο ή και μια κάποια αποπνικτική απογοήτευση για την αμερικάνικη πρόοδο, για μια συλλογική ηθική χτισμένη πάνω στην απάνθρωπη βία και την απληστία.
Ο ίδιος, σχεδόν συγκινημένος από τα όσα εξακολουθεί να ανακαλύπτει και να μαθαίνει για τον κόσμο γύρω του, συνεχίζει αδιάκοπα να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα. Να μας μεταφέρει αυτές τις ιστορίες. Να τις εμπλουτίζει με παιχνιδιάρικα στοιχεία, με ήχους, με εφέ, με συναρπαστικούς διαλόγους και χαρακτήρες. Να φέρνει στο φως τις ιστορίες που μένουν κρυμμένες, ανάμεσα στις λέξεις που κάποτε ίσως έγραψε η Ιστορία– αλλά όχι όπως όφειλε. Ο Μάρτιν Σκορσέζε είναι ο μεγάλος μας αφηγητής, κι εμείς τυχεροί που είμαστε το κοινό του.
