ΟΙ ΓΚΕΙ ΔΕ ΦΟΒΗΘΗΚΑΝ ΠΟΤΕ ΤΟΥΣ ΤΡΑΜΠΟΥΚΟΥΣ

Νέα Υόρκη, νύχτα Παρασκευής 27 προς Σάββατο 28 Ιουνίου 1969. Το ρολόι έδειχνε 01:20 μετά τα μεσάνυχτα, όταν μια ομάδα από οκτώ αστυνομικούς, τέσσερις με πολιτική περιβολή, δυο με κανονική στολή και δυο επικεφαλής, τον Τσαρλς Σμάιθ και τον επιθεωρητή Σέιμουρ Πάιν, μπήκαν μέσα στο “Stonewall Inn”, ένα γκέι μπαρ στο Γκρίνουιτς Βίλατζ του Μανχάταν. Οι οκτώ είχαν ειδοποιηθεί από άλλους τέσσερις συναδέλφους τους, δυο άντρες και δυο γυναίκες, που είχαν πάει νωρίτερα στο μπαρ (με πολιτική περιβολή) για να κάνουν αναγνώριση στον χώρο και στη συνέχεια να καλέσουν ενισχύσεις. Ποιος ήταν όμως ο λόγος της “εισβολής”; Πολύ απλά, ο νόμος που είχε θεσπιστεί τη δεκαετία του ’30 από την πολιτεία της Νέας Υόρκης και ο οποίος καθιστούσε παράνομη οποιαδήποτε συγκέντρωση ομοφυλόφιλων σε μπαρ, εστιατόρια ή καμπαρέ.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν εκείνη τη νύχτα μέσα και έξω από το “Stonewall Inn”, αλλά και τις επόμενες πέντε ημέρες στην ευρύτερη γειτονιά της Christopher Street, καθόρισαν σε τεράστιο βαθμό το απελευθερωτικό κίνημα των ομοφυλόφιλων και τα δικαιώματα της ΛΟΑΤ κοινότητας, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε όλες τις δυτικές κοινωνίες. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, ξεκινώντας από το πώς είχε διαμορφωθεί το κοινωνικό πλαίσιο “αντιμετώπισης” των ομοφυλόφιλων στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του ’60. Θα πρέπει να πάμε αρκετά πίσω, στο τέλος του 19ου αιώνα, όταν γύρω στο 1890, η Νέα Υόρκη αποτελούσε ήδη την εστία μιας ομοφυλοφιλικής κουλτούρας που ήταν ιδιαίτερα ορατή.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΓΚΕΪ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ

Ξεχώριζε μέσα από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και “αμαμειγνυόταν” και επίσημα πλέον μέσα σε ετεροφυλοφιλικούς κύκλους, όπως τα σαλούν του Bowery, τα κέντρα διασκέδασης του Harlem ή τα μποέμ καφέ του Greenwich Village, όλες αυτές, γειτονιές του Μανχάταν. Μια “κουλτούρα” αποκλεισμένη από την υπόλοιπη πόλη, που όμως ήταν ακμαία και “ζωντανή” στο δικό της “περιθώριο”, πριν καν συνειδητοποιήσει ότι αποτελεί μια ολόκληρη “κοινότητα”. Όλα αυτά άλλαξαν τη δεκαετία του ’30 με τη Μεγάλη Ύφεση, φέρνοντας στο προσκήνιο την “επανεξέταση” των ομοφυλόφιλων τόσο από την ίδια την κοινωνία, όσο και από τις πολιτειακές κυβερνήσεις, με άμεσο αποτέλεσμα τον νόμο στον οποίο αναφερθήκαμε στην πρώτη παράγραφο.

Στις επόμενες δεκαετίες τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο δύσκολα για τους ομοφυλόφιλους, αφού με το ξεκίνημα του Ψυχρού Πολέμου και την εμφάνιση του Μακαρθισμού στις ΗΠΑ, εκτός από τους κομμουνιστές και τους μαύρους, ολόκληρη η ΛΟΑΤ κοινότητα είχε μπει στη “μαύρη λίστα”. Το νομικό σύστημα βρισκόταν απέναντι από τους γκέι Αμερικανούς, παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες ομοφυλοφιλικές ομάδες προσπαθούσαν να πείσουν πως δεν υπήρχε κανένας λόγος σύγκρουσης ανάμεσα στους ίδιους και τους ετεροφυλόφιλους και ότι η ειρηνική συμβίωση, που ήταν και το ζητούμενο, μπορούσε εύκολα να κατακτηθεί, αρκεί να γινόταν κατανοητό από όλους ότι οι γκέι είναι διαφορετικοί, αλλά όχι κατώτεροι.

Η δεκαετία του ’60 σήμανε την έντονη πολιτικοποίηση της αμερικανικής νεολαίας, με κινήματα όπως εκείνα του ριζοσπαστικού φεμινισμού, της μαύρης αμφισβήτησης ή της διαμαρτυρίας ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Οι ομοφυλόφιλοι έγιναν δεκτοί σε όλα αυτά τα “εξεγερτικά” ρεύματα, με άμεση συνέπεια την ισχυροποίηση της συνειδητοποίησης της ταυτότητάς τους μέσα σε έναν κοινωνικό περίγυρο που μπόρεσε να αφουγκραστεί τη διαφορετικότητά τους και να τους αντιμετωπίσει ως ισότιμα μέλη. Αυτό, όπως ήταν φυσικό, έδωσε αυτοπεποίθηση στα μέλη της κοινότητας, προετοιμάζοντας σε μεγάλο βαθμό όσα θα ακολουθούσαν στο “Stonewall Inn”. Τα πρώτα – δειλά – βήματα πάντως, είχαν ήδη ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’50.

Η MATTACHINE SOCIETY ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Η Mattachine Society, η πρώτη παναμερικανική οργάνωση για τα δικαιώματα των γκέι, που ιδρύθηκε το 1950 στο Λος Άντζελες, αλλά και οι Daughters of Bilitis, η πρώτη αντίστοιχη οργάνωση για τα “αστικά και πολιτικά δικαιώματα” του λεσβιακού κινήματος, που ιδρύθηκε το 1955 στο Σαν Φρανσίσκο, έδωσαν τη δική τους μάχη για να επιβάλουν μια αξιοσέβαστη δημόσια εικόνα των ομοφυλόφιλων. Όμως τα 60s αποδείχτηκαν πολύ πιο πρόσφορα για στοχευμένες κινήσεις στο κέντρο πλέον της δημόσιας σκηνής. Για παράδειγμα, το 1967, ο Κρεγκ Ρόντγουελ, αντιπρόεδρος της Mattachine Society, άνοιξε στο Μανχάταν, παρά τις βίαιες αντιδράσεις και απειλές των ετεροφυλόφιλων, το Oscar Wilde Memorial Bookstore, το πρώτο βιβλιοπωλείο που απευθυνόταν σε γκέι κοινό.

Την ίδια χρονιά αναγνωρίστηκε επίσημα από το Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, η Columbia Student Homophile League, η παλαιότερη φοιτητική οργάνωση στον κόσμο για τα δικαιώματα των γκέι, που είχε ιδρυθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Το 1968, εκπρόσωποί της, εισέβαλλαν σε ένα σεμινάριο επιφανών ψυχιάτρων, απαιτώντας να σταματήσει η μεροληπτική στάση κατά των ομοφυλόφιλων από το ιατρικό κατεστημένο. Και αυτό, διότι από το 1952, η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση (American Psychiatric Assosiation) είχε κατατάξει την ομοφυλοφιλία στις ψυχικές διαταραχές (κάτι που αναιρέθηκε μόλις το 1974). Ένα ακόμα παράδειγμα, είναι ότι εκείνη την εποχή, στο Σαν Φρανσίσκο, υπήρχε ήδη ένα κοινόβιο γκέι.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΓΚΕΪ ΜΠΑΡ

Αναφερθήκαμε ήδη στον νόμο που απαγόρευε οποιαδήποτε συγκέντρωση ομοφυλόφιλων σε μπαρ, εστιατόρια ή καμπαρέ. Σύμφωνα με έναν άλλο νόμο της ίδιας πολιτείας (Νέα Υόρκη), που στρεφόταν εναντίον των τραβεστί, ήταν παράνομο να φοράει κάποιος λιγότερα από τρία ενδυματολογικά στοιχεία του ίδιου φύλου. Αν ας πούμε, ένας πελάτης του “Stonewall Inn” φορούσε φόρεμα και είχε μακιγιάζ, ανεξάρτητα από το αν είχε μαζί του κάποιο επίσημο έγγραφο με το οποίο μπορούσαν να ταυτοποιηθούν τα στοιχεία του, δε γλύτωνε την προσαγωγή στο τμήμα και πιθανότατα τη σύλληψη, την κράτηση και την καταδίκη του. Μέσα σε όλο αυτό το κατασταλτικό κλίμα απέναντι στην γκέι κοινότητα, η αστυνομία έκανε κάποιες φορές τα στραβά μάτια.

Σε κάθε αστυνομικό τμήμα της Νέας Υόρκης, στους χάρτες της πόλης, υπήρχαν κάποια σημεία σημαδεμένα με μια ετικέτα που έγραφε πάνω “QB”, δηλαδή Queen Bar, που σήμαινε γκέι μπαρ. Τα περισσότερα από αυτά τα μπαρ ανήκαν στη μαφία και πλήρωναν σεβαστά ποσά στους αστυνομικούς για να παραμένουν ανοιχτά. Παρόλα αυτά όμως, οι “επισκέψεις” της αστυνομίας ήταν τακτικές και οι “παρενοχλήσεις” στους πελάτες δεδομένες. Συνήθως τα “ντου” της αστυνομίας γίνονταν νωρίς, ώστε οι μαγαζάτορες – που στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν ήταν γκέι – να μπορούν να συνεχίζουν κανονικά τη λειτουργία των μπαρ μετά την αποχώρηση των οργάνων της τάξης. Και βέβαια, τις περισσότερες φορές οι ιδιοκτήτες των μπαρ ήταν ενήμεροι για τη μέρα και την ώρα της εκάστοτε “επίσκεψης” από άλλους “προπληρωμένους” για αυτή τη δουλειά αστυνομικούς.

ΤΟ “ΝΤΟΥ” ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ “STONEWALL INN”

Την ημέρα που έγινε η εισβολή της αστυνομίας στο “Stonewall Inn”, οι υπεύθυνοι είχαν ειδοποιηθεί από άλλο αστυνομικό, όμως καθώς περνούσε η ώρα (είπαμε ότι τα “ντου” γίνονταν νωρίς), θεώρησαν ότι επρόκειτο για “λάθος συναγερμό”. Το μπαρ ανήκε στη μαφιόζικη οικογένεια των Τζενοβέζε και μέσα σε αυτό συγκεντρώνονταν γκέι, τραβεστί, drag queens, femme (θηλυπρεπείς) και butch (ανδροπρεπείς) λεσβίες, εκδιδόμενοι νεαροί, αλλά και άστεγοι ή μαύροι και ισπανόφωνοι που πήγαιναν εκεί για να χορέψουν. Να πούμε εδώ ότι εκείνη την εποχή απαγορευτόταν ακόμα και ο χορός σε ζευγάρια του ίδιου φύλου, όμως το “Stonewall Inn” είχε εφαρμόσει μια δική του πατέντα. Μόλις ενημερωνόταν για την άφιξη της αστυνομίας, ο μπάρμαν άναβε ένα λευκό φως και αμέσως σταματούσε κάθε δραστηριότητα.

Όπως είπαμε και πιο πάνω, πρώτα μπήκε η πρώτη τετράδα για να κάνει αναγνώριση στον χώρο και λίγο μετά ενημέρωσε τηλεφωνικά το αρχηγείο, λέγοντας ότι στο μπαρ υπήρχαν 205 άτομα και ζητώντας ενισχύσεις. Όταν έφτασαν οι υπόλοιποι οκτώ αστυνομικοί, περίμεναν ότι όλα θα κυλούσαν “φυσιολογικά”: έλεγχος ταυτοτήτων, έλεγχος ένδυσης, προσαγωγή όσων δεν είχαν μαζί τους τα απαραίτητα έγγραφα και όσων παραβίαζαν τον νόμο περί ένδυσης. Όσοι ήταν ντυμένοι γυναικεία, πήγαιναν μαζί με γυναίκες αστυνομικούς στην τουαλέτα, όπου γινόταν επιτόπου έλεγχος του φύλου τους! Όμως εκείνο το βράδυ, οι ντυμένοι με γυναικεία ρούχα άντρες, αρνήθηκαν να υπακούσουν και να υποβληθούν στον καθιερωμένο έλεγχο.

ΟΙ ΘΑΜΩΝΕΣ ΤΟΥ “STONEWALL INN” ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ

Την ίδια στιγμή, ακόμα και οι “φυσιολογικά” ντυμένοι, αρνήθηκαν να επιδείξουν τις αστυνομικές τους ταυτότητες. Τότε η αστυνομία αποφάσισε να γίνει καθολική προσαγωγή στο τμήμα όλων όσων δεν συνεργάζονταν, ενώ τοποθέτησε ξεχωριστά τους ύποπτους για cross-dressing στο πίσω μέρος του μπαρ. Η κατάσταση άρχισε να ξεφεύγει όταν κάποιοι αστυνομικοί επιτέθηκαν φραστικά σε μερικές λεσβίες, χρησιμοποιώντας σεξουαλικά υπονοούμενα. Στο μεταξύ, είχαν κατασχεθεί 28 κιβώτια με μπύρες και 19 μπουκάλια με διάφορα ποτά, ακριβώς επειδή το “Stonewall Inn” δεν είχε άδεια για να σερβίρει αλκοόλ. Είχαν ειδοποιηθεί κλούβες της αστυνομίας για να τα παραλάβουν (μαζί με τους συλληφθέντες), όμως χρειάστηκε να τις περιμένουν για δεκαπέντε επιπλέον λεπτά.

Όσοι συνεργάστηκαν με τους αστυνομικούς, αφέθηκαν ελεύθεροι από την μπροστινή είσοδο του μπαρ, όμως κανείς τους δεν έφυγε όπως γινόταν συνήθως, αλλά περίμεναν όλοι να δουν ποια θα ήταν η συνέχεια. Μέσα σε λίγα λεπτά, έξω από το μπαρ είχαν συγκεντρωθεί περίπου 150 άτομα, αφού εκτός από τους πελάτες, μαζεύτηκαν και γείτονες που είχαν δει τα περιπολικά και είχαν ακούσει τη φασαρία. Οι αστυνομικοί προσπάθησαν να τους απωθήσουν βίαια από το σημείο, όμως κάποιοι γκέι άρχισαν να δίνουν τη δική τους “παράσταση”. Ξεκίνησαν με “ανάρμοστες” πόζες, ενώ χαιρετούσαν στρατιωτικά τους αστυνομικούς με ιδιαίτερα ειρωνικό τρόπο, εισπράττοντας το θερμό χειροκρότημα των υπόλοιπων “θεατών”.

Όταν έφτασε η πρώτη κλούβα, το πλήθος είχε ήδη δεκαπλασιαστεί και ξεπερνούσε τα χίλια άτομα. Οι αστυνομικοί οδήγησαν πρώτα στην κλούβα μέλη της μαφίας και αμέσως μετά τους εργαζόμενους στο μπαρ, μέσα σε γενική – ειρωνική – αποθέωση από τους παριστάμενους. Ένας από το κοινό φώναξε δυνατά κάποια στιγμή “Gay power!” και ένας άλλος άρχισε να τραγουδάει το “We shall overcome”, ένα γκόσπελ που είχε γίνει τραγούδι διαμαρτυρίας και είχε μετατραπεί σε “ύμνο” του κινήματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το πλήθος διασκέδαζε την ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί, αλλά παράλληλα ανέβαζε και τους τόνους, δείχνοντας φανερά την περιφρόνησή του και την έχθρα του προς την αστυνομική παρουσία.

Ξαφνικά ένας αστυνομικός έσπρωξε έναν άντρα που ήταν ντυμένος γυναικεία και εκείνος απάντησε χτυπώντας τον στο κεφάλι με την τσάντα του, ενώ οι συγκεντρωμένοι άρχισαν να γιουχάρουν τους ένστολους. Αμέσως το πλήθος άρχισε να εκσφενδονίζει πρώτα κέρματα και μετά μπουκάλια μπύρας στην κλούβα, εξαγριωμένο πλέον από την πληροφορία ότι οι αστυνομικοί ξυλοκοπούσαν τους συλληφθέντες πελάτες μέσα στο μπαρ. Τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν τέσσερις αστυνομικοί έσυραν από το εσωτερικό του μπαρ προς την κλούβα μια γυναίκα, η οποία ούρλιαζε και κατάφερε να τους ξεφύγει τέσσερις φορές! Η γυναίκα, μια butch λεσβία, είχε διαμαρτυρηθεί ότι οι χειροπέδες της ήταν πολύ σφιχτές, με αποτέλεσμα ένας από τους αστυνομικούς να τη χτυπήσει με γκλομπ στο κεφάλι.

ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΤΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ

Μόλις την έβαζαν με την πέμπτη προσπάθεια στην κλούβα, η γυναίκα (πολλοί υποστηρίζουν ότι επρόκειτο για την Stormé DeLarverie, γνωστή λεσβία της Νέας Υόρκης) φώναξε δυνατά στον κόσμο “εσείς παιδιά, γιατί δεν κάνετε κάτι;” Τότε ήταν που το πλήθος “εξερράγη”, οι φωνές της Stormé ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά. Οι αστυνομικοί χτύπησαν με τα γκλομπ μερικούς ακόμα, προκαλώντας την έξαλλη επίθεση των υπολοίπων. Το ξύλο άρχισε να πέφτει ανεξέλεγκτο, ενώ η πόρτα της κλούβας έμεινε – επίτηδες ισχυρίζονται κάποιοι αυτόπτες μάρτυρες – ανοιχτή, με αποτέλεσμα να δραπετεύσουν αρκετοί από τους συλληφθέντες. Το πλήθος προσπάθησε να αναποδογυρίσει την κλούβα, αλλά ο Πάιν έδωσε εντολή να φύγει αμέσως και να επιστρέψει το συντομότερο δυνατό με ενισχύσεις.

Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι το αστυνομικό “ντου” είχε γίνει επειδή η αστυνομία δεν είχε πληρωθεί στην ώρα της και τότε ακούστηκαν άλλες φωνές να λένε “ε τότε, ας τους πληρώσουμε εμείς”. Μια βροχή από κέρματα έπεσε προς τη μεριά των αστυνομικών, συνοδευόμενη από συνθήματα όπως “γουρούνια” και “αδερφές μπάτσοι”. Οι τρομαγμένοι αστυνομικοί, δέκα τον αριθμό, υποχώρησαν στο εσωτερικό του “Stonewall Inn” και ταμπουρώθηκαν εκεί μαζί με τους συλληφθέντες. Ο “βομβαρδισμός” όμως απέξω συνεχίστηκε αμείωτος και ανελέητος. Κάδοι σκουπιδιών, τούβλα, μπουκάλια και πέτρες που πετάχτηκαν στην πρόσοψη του μαγαζιού, έσπασαν τα τζάμια και κατέληξαν στο εσωτερικό του μπαρ.

Η κατάσταση κλιμακώθηκε ακόμα περισσότερο, όταν οι απέξω άρχισαν να βάζουν πρώτα φωτιά στους σκουπιδοτενεκέδες, πριν τους εκσφενδονίσουν μέσα από τις σπασμένες τζαμαρίες. Οι “οχυρωμένοι” αστυνομικοί πήραν μια πυροσβεστική μάνικα, αλλά το νερό δεν είχε πίεση, οπότε μικρές εστίες φωτιάς έκαιγαν μέσα στο μαγαζί. Λίγο αργότερα, στις 3 τη νύχτα, κατέφθασε στο σημείο η TPF (Tactical Patrol Force), μια ειδική μονάδα εξουδετέρωσης ταραχοποιών, αποτελούμενη από 24 αστυνομικούς σε στρατιωτικό σχηματισμό, εξοπλισμένους με κράνη, ασπίδες, γκλομπ και δακρυγόνα, οι οποίοι εισέβαλλαν στο χώρο του μπαρ. Μέσα βρήκαν τραυματίες αστυνομικούς από τα αντικείμενα που είχαν προσγειωθεί πάνω τους.

Οι “σιδερόφρακτοι” άρχισαν να ανεβάζουν τους συλληφθέντες στις κλούβες που είχαν έρθει, υπό τις φωνές, τα συνθήματα και τις συνεχείς “ρίψεις” των συγκεντρωμένων. Δυο διμοιρίες ακόμα της TPF έφτασαν στο μπαρ και όλοι μαζί άρχισαν να χτυπούν αδιακρίτως δεξιά και αριστερά, όποιον έβρισκαν μπροστά τους, ενώ το κυνηγητό επεκτάθηκε και στους γύρω δρόμους. Κάθε φορά που διαλυόταν το πλήθος, οι συγκεντρωμένοι έκαναν τον γύρο του τετραγώνου και επανέρχονταν από πίσω για να προκαλέσουν και να βρίσουν τους αστυνομικούς. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, “πρωταγωνιστές” ήταν οι ομοφυλόφιλοι, που προκαλούσαν με τις χειρονομίες και τις κινήσεις τους, κάνοντας έξω φρενών τους ένστολους.

Αλλά και τα τραβεστί τραγουδούσαν στιχάκια γεμάτα νόημα, απειλώντας παράλληλα να βιάσουν τους εκπρόσωπους του νόμου: “We are the Stonewall girls/ We wear our hair in curls/ We don’t wear underwear/ We show our pubic hair” (Είμαστε τα κορίτσια του Stonewall, έχουμε τα μαλλιά μας μπούκλες, δε φοράμε εσώρουχα, δείχνουμε τις τρίχες του εφηβαίου μας). Τελικά γύρω στις 4 το πρωί, τα πράγματα ηρέμησαν. Εκείνη την πρώτη νύχτα των βιαιοπραγιών, πολλοί από τους συγκεντρωμένους ξυλοκοπήθηκαν άγρια, τέσσερις αστυνομικοί κατέληξαν τραυματισμένοι στο νοσοκομείο και 13 άτομα συνελήφθησαν. Το “Stonewall Inn” είχε μετατραπεί σε ένα απέραντο ερείπιο. Τουαλέτες, καθρέφτες, μηχανήματα τσιγάρων, τζουκ-μποξ, μπάρα, καθίσματα, όλα ήταν είτε σπασμένα, είτε καμμένα.

Όσο συνέβαιναν τα επεισόδια, ο Κρεγκ Ρόντγουελ (αντιπρόεδρος της Mattachine Society, όπως γράψαμε και πιο πάνω), επικοινώνησε με τις εφημερίδες The New York Times, New York Post και Daily News και τις ενημέρωσε για τα γεγονότα της Christopher Street. Και οι τρεις κάλυψαν την είδηση, με την Daily News να την κάνει κεντρικό θέμα στο πρωτοσέλιδό της. Τα νέα είχαν μαθευτεί σε ολόκληρο το Γκρίνουιτς Βίλατζ, ενώ παράλληλα κυκλοφορούσαν διάφορες φήμες. Άλλοι υποστήριζαν ότι πίσω από το συμβάν βρίσκονταν οι “SDS” (Students for a Democratic Society), μια αριστερή φοιτητική ακτιβιστική οργάνωση υπέρ των δικαιωμάτων διάφορων μειονοτήτων, άλλοι έλεγαν ότι η συγκέντρωση είχε οργανωθεί από τους Μαύρους Πάνθηρες και κάποιοι άλλοι ισχυρίζονταν πως τα επισόδια είχαν πυροδοτηθεί από έναν εκνευρισμένο ομοφυλόφιλο αστυνομικό, που είδε τον συγκάτοικό του να χορεύει στο Stonewall!

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΝΥΧΤΑ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ

Στη διάρκεια του Σαββάτου, ο κόσμος περνούσε έξω από το “Stonewall Inn”, ενώ άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα γκράφιτι στους τοίχους του μπαρ: “Drag Power”, “They invaded our rights”, “Support Gay Power” και “Legalize Gay bars”, μαζί με κατηγορίες για λεηλασία του μαγαζιού από την ίδια την αστυνομία. Πάντως η ταμπέλα στην είσοδο, ενημέρωνε ότι το μπαρ ήταν ανοιχτό. Το βράδυ της 28ης Ιουνίου, το πλήθος άρχισε και πάλι να συγκεντρώνεται έξω από το “Stonewall Inn”, όπου πλέον, εκτός από τους γνωστούς θαμώνες, υπήρχαν προβοκάτορες της αστυνομίας, περίεργοι, ακόμα και τουρίστες. Η Christopher Street γέμισε από χιλιάδες κόσμου, το ίδιο και τα γύρω στενά.

Πολλοί ήταν εκείνοι που σταματούσαν τα διερχόμενα λεωφορεία και αυτοκίνητα, παρενοχλώντας τους επιβάτες, εκτός και αν εκείνοι δήλωναν είτε ότι ήταν γκέι, είτε ότι υποστήριζαν τους διαδηλωτές. Η Marsha P. Jackson, μια αφροαμερικανή Drag Queen, που ήταν από τις πρωτεργάτριες των συγκρούσεων με την αστυνομία, ανέβηκε σε έναν φανό και από εκεί πέταξε μια βαριά σακούλα πάνω σε ένα αστυνομικό αυτοκίνητο, θρυμματίζοντας το παρμπρίζ του. Ήταν η σπίθα για να ξεκινήσουν νέα επεισόδια, το ίδιο βίαια με την προηγούμενη νύχτα. Έξω από το μπαρ υπήρχαν περισσότεροι από εκατό αστυνομικοί, όμως είχαν να αντιμετωπίσουν χιλιάδες διαδηλωτές, έτσι γύρω στις 2 μετά τα μεσάνυχτα, κατέφθασε και πάλι η TPF, ξεκινώντας τις συλλήψεις.

Το πλήθος πάντως δεν έδειξε να φοβάται τους “σιδερόφρακτους” και κάθε φορά που αυτοί έπιαναν κάποιον από τους συγκεντρωμένους, οι υπόλοιποι έκαναν αμέσως “ντου” και τον απελευθέρωναν. Η κατάσταση έδειξε να ηρεμεί κατά τις 4 τα ξημερώματα της Κυριακής, ενώ ανάμεσα στο πλήθος βρέθηκε και ο ποιητής – και “γκουρού” της beat generation – Άλεν Γκίνσμπεργκ, που τότε έμενε στην Christopher Street, αλλά όπως δήλωσε ο ίδιος, ήταν η πρώτη φορά που πήγαινε στο “Stonewall Inn” και είχε μείνει ενθουσιασμένος: “Τα παιδιά εκεί μέσα ήταν υπέροχα. Απέβαλαν εκείνο το πληγωμένο βλέμμα που είχαν όλες οι αδερφές πριν δέκα χρόνια”. Τη Δευτέρα και την Τρίτη τα επεισόδια περιορίστηκαν σε μερικές φραστικές αντιπαραθέσεις, κυρίως επειδή έβρεχε πολύ και συνεχόμενα.

Σε αυτό το διήμερο, ο Κρεγκ Ρόντγουελ τύπωσε και μοίρασε σε όλο το Greenwich Village, 5.000 φυλλάδια που έγραφαν μεταξύ άλλων, “πετάξτε τη μαφία και τους μπάτσους έξω από τα γκέι μπαρ”. Ο Ρόντγουελ καλούσε όλους τους ομοφυλόφιλους να γίνουν ιδιοκτήτες στα δικά τους μαγαζιά, να μποϊκοτάρουν το Stonewall Inn και τα υπόλοιπα γκέι μπαρ που ανήκαν στη μαφία και να απαιτήσουν από τον Δήμαρχο να διερευνήσει την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε στη γειτονιά. Πάντως, μέσα στην Mattachine Society, υπήρχαν και – αρκετές – φωνές που εξέφραζαν την πλήρη αντίθεσή τους στη χρήση βίας, επιμένοντας πως ο διάλογος και τα ειρηνικά μέσα αποτελούσαν μονόδρομο για να πειστούν οι ετεροφυλόφιλοι πως η συμβίωση όλων ήταν εφικτή.

ΤΟ ΑΙΣΧΡΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ “THE VILLAGE VOICE”

Όλα έδειχναν ότι η κατάσταση πήγαινε προς εκτόνωση, όμως την Τετάρτη 2 Ιουλίου, ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στη νεοϋρκέζικη εφημερίδα The Village Voice, εξόργισε και πάλι την ΛΟΑΤ κοινότητα του Μανχάταν. Στο άρθρο περιγράφονταν οι συγκρούσεις των προηγούμενων ημερών, με μια όμως τελείως προσβλητική φρασεολογία για τους γκέι, οι οποίοι περιγράφονταν ως “στρατιές από πούστηδες”, “γυναικωτοί” και “τρελές κυριακάτικες αδερφές”. Μέσα σε λίγη ώρα μετά την κυκλοφορία της εφημερίδας, περίπου χίλια άτομα συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της, απειλώντας να τα πυρπολήσουν. Να πούμε εδώ, ότι η έδρα της The Village Voice βρίσκονταν – όπως και το “Stonewall Inn” – στην Christopher Street.

Αστυνομικές δυνάμεις συγκεντρώθηκαν έξω από τα γραφεία της εφημερίδας για να προστατεύσουν τους εργαζόμενους και το κτίριο και εκεί ήταν που ξεκίνησαν και πάλι βίαια επεισόδια ανάμεσα στην αστυνομία και το πλήθος. Ξύλο, κυνηγητό, σπασμένα και λεηλατημένα καταστήματα (σύμφωνα με πολλούς μάρτυρες, το “πλιάτσικο” στα μαγαζιά έγινε από μη γκέι διαδηλωτές) και τελικά τρεις συλλήψεις, ήταν ο απολογισμός της ωριαίας σύγκρουσης τη νύχτα της Τετάρτης. Η τελική αίσθηση που είχε μείνει, όχι μόνο σε όσους είχαν πάρει μέρος στις συγκρούσεις με την αστυνομία, αλλά και σε πολλούς ακόμα κατοίκους του Greenwich Village, ήταν ότι το όλο θέμα με την αντιμετώπιση των ομοφυλόφιλων είχε φτάσει σε πλήρες αδιέξοδο.

Ο ΓΚΕΪ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ ΕΞΑΠΛΩΝΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Πολλές οργανώσεις υπέρ των δικαιωμάτων των γκέι, που είχαν εντυπωσιαστεί από την “εξέγερση” του Stonewall, έκαναν απανωτές συναντήσεις, όπου το κυρίαρχο θέμα συζήτησης ήταν η ανάληψη δράσης. Στις 4 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η ετήσια πικετοφορία της Mattachine Society μπροστά στο ιστορικό κτίριο “Independence Hall” της Φιλαδέλφειας (εκεί όπου παρουσιάστηκαν και υιοθετήθηκαν η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα των ΗΠΑ). Η πικετοφορία, γνωστή και ως Annual Reminder (ετήσια υπενθύμιση), διαξαγόταν κάθε χρόνο από το 1965 μέχρι και το 1969, ήταν από τις παλαιότερες οργανωμένες διαμαρτυρίες των γκέι και σκοπό είχε τη ενημέρωση των Αμερικανών πολιτών για την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤ κοινότητας.

Πάντως, πολλοί ήταν εκείνοι που θεωρούσαν ότι η ειρηνική προσέγγιση της Mattachine Society είχε ξεπεραστεί από την εποχή της και πως έπρεπε να δημιουργηθούν νέοι φορείς, πιο αποφασισμένοι και πιο διεκδικητικοί στον αγώνα τους. Λίγο καιρό μετά τα γεγονότα στο “Stonewall Inn”, ιδρύθηκε το GLF (Gay Liberation Front), το Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Γκέι, η πρώτη τέτοια οργάνωση που στο επίσημο όνομά της χρησιμοποίησε τη λέξη γκέι, ενώ στη συνέχεια, η μια μετά την άλλη, ξεπήδησαν δεκάδες τέτοιες οργανώσεις στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Έξι μήνες μετά το Stonewall, ακτιβιστές κυκλοφόρησαν στη Νέα Υόρκη την εφημερίδα “Gay”, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα ακολούθησαν δυο ακόμα, η “Come Out!” και η “Gay Power”. Κάθε ένα από αυτά τα τρία έντυπα, πουλούσε καθημερινά από 20.000 μέχρι 25.000 φύλλα!

Η “ΓΕΝΝΗΣΗ” ΤΩΝ GAY PRIDE ΠΑΡΕΛΑΣΕΩΝ

Στις 28 Ιουνίου του 1970, στην πρώτη επέτειο των γεγονότων, που ονομάστηκε Christopher Street Liberation Day, πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις και πορείες, εκτός από τη Νέα Υόρκη, τόσο στο Λος Άντζελες, όσο και στο Σικάγο. Αυτές ήταν και οι πρώτες τρεις “Gay Pride” παρελάσεις στην ιστορία. Το όνομά τους το πήραν από το σύνθημα “Say it loud, gay is proud” (φωνάξτε το δυνατά, οι γκέι είναι περήφανοι), που κραύγαζαν οι 20.000 συγκεντρωμένοι στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης, στην πρώτη γκέι παρέλαση του 1970. Την επόμενη χρονιά προστέθηκαν στη λίστα των Gay Pride Marches, η Βοστόνη, το Ντάλας, το Μιλγουόκι, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Δυτικό Βερολίνο και η Στοκχόλμη.

Η παρέλαση του 1970 στη Νέα Υόρκη, κάλυψε 51 ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, ξεκινώντας από την Christopher Street και καταλήγοντας στο Σέντραλ Παρκ. Το 1972 ακόμα περισσότερες πόλεις διοργάνωσαν παρελάσεις (Ατλάντα, Μπάφαλο, Ντιτρόιτ, Ουάσινγκτον, Μαϊάμι, Μινεάπολις, Φιλαδέλφεια και Σαν Φρανσίσκο). Μέσα σε δυο χρόνια από τις ταραχές του “Stonewall Inn”, είχαν δημιουργηθεί οργανώσεις για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γκέι σε κάθε μεγάλη πόλη των ΗΠΑ, αλλά επίσης και στον Καναδά, την Αυστραλία και τη Δυτική Ευρώπη. Σήμερα, οι Gay Pride παρελάσεις είναι ένας παγκόσμιος θεσμός, ενώ για να τιμηθεί το Stonewall (η 28η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα ΛΟΑΤ περηφάνιας), οι περισσότερες από αυτές διοργανώνονται τον Ιούνιο.

Το 1994, στην 25η επέτειο, η πόλη της Νέας Υόρκης γιόρτασε το Stonewall με μια παρέλαση που πέρασε μπροστά από το κτίριο των Ηνωμένων Εθνών και κατέληξε στο Σέντραλ Παρκ, με τους διοργανωτές να κάνουν λόγο για 1,1 εκατομμύριο συμμετέχοντες. Το 1999, το Αμερικανικό Υπουργείο Εσωτερικών συμπεριέλαβε τα νούμερα 51 και 53 της Christopher Street μαζί με τη γύρω περιοχή στο Greenwich Village, στο Εθνικό Μητρώο Ιστορικών Χώρων, ενώ τον Φεβρουάριο του 2000, το “Stonewall Inn” χαρακτηρίστηκε Εθνικό Μνημείο. Στις 6 Ιουνίου του 2019, λίγες μέρες πριν τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από τα γεγονότα του 1969, ο αρχηγός της Αστυνομίας της Νέας Υόρκης, Τζέιμς Π. Ο’Νιλ, ζήτησε δημόσια συγνώμη εκ μέρους του Σώματος για τις ενέργειες των ένστολων στο “Stonewall Inn”.

Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ “STONEWALL INN”

52 χρόνια μετά τα αυθόρμητα και χαοτικά γεγονότα στο “Stonewall Inn”, μπορούμε να πούμε πως εκείνος ο συσσωρευμένος θυμός των καταπιεσμένων γκέι, αποτέλεσε το σύμβολο ενός κινήματος που βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα. Οι περισσότεροι που ενεπλάκησαν στα επεισόδια, πελάτες του μπαρ και περαστικοί ομοφυλόφιλοι, ελάχιστα ενδιαφέρονταν για την πολιτική και δεν είχαν την παραμικρή σκέψη για δημιουργία μιας “κοινότητας”. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ήταν περιθωριακοί, τραβεστί, εκδιδόμενοι, άνεργοι, drag queens, άστεγοι, που ήδη είχαν συλληφθεί πολλές φορές στο παρελθόν και ήταν γεμάτοι οργή για την αντιμετώπιση που τους επεφύλασσε το σύστημα, οπότε δεν ήταν δύσκολο να εξηγηθεί η αποφασιστική στάση τους εκείνο το βράδυ εναντίον της αστυνομίας.

Χρειάστηκε να περάσει λίγος καιρός, μέχρι εκείνη η πρώτη στην ιστορία της αμερικανικής ομοφυλοφιλικής κοινότητας μαζική αντίδραση απέναντι στην κρατική καταπίεση, να αξιολογηθεί σωστά, κυρίως από γκέι που ανήκαν σε εύπορες και καλλιεργημένες τάξεις, και να θεωρηθεί ως ένα ιδρυτικό γεγονός του απελευθερωτικού κινήματος των ομοφυλόφιλων, ένα πραγματικό ορόσημο στην πάλη των διεκδικήσεων για την αναγνώριση της διαφορετικότητας, αλλά και την εξουδετέρωση αρνητικών στερεοτύπων, στα οποία ήταν εγκλωβισμένο μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Παράλληλα, το Stonewall “σφυρηλάτησε” την αλληλεγγύη μεταξύ των διάφορων γκέι ομάδων και δημιούργησε μια νέα γενιά ριζοσπαστικού πολιτικού και κοινωνικού ακτιβισμού που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και απλώθηκε σε όλο τον κόσμο.

* Βίντεο: Οι ταραχές του 1969 στο Stonewall Inn.