ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΝ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΟΥΝ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΠΑΝΙΚΟ

Στις 29 του περασμένου Ιουλίου είχε καταγραφεί νέο ρεκόρ μικρότερης ημέρας, με τη Γη να περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της (ως προς τον Ήλιο) κατά 1.59 χιλιοστά του δευτερολέπτου πιο γρήγορα από τις 24 ώρες.

Προφανώς και δεν επρόκειτο για τυχαίο συμβάν.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με το International Earth Rotation and Reference Systems Service η ταχύτητα περιστροφής της Γης κυμαίνεται ως απόκριση σε κλιματικά και γεωλογικά συμβάντα.

Πίσω στο θέμα μας, θα έλεγες πως το 1.59 χιλιοστά δευτερολέπτου δεν είναι και τίποτα το σοβαρό.

Μόνο που είναι.

Εδώ και χρόνια έχει διαπιστωθεί πως ο πλανήτης ‘ρίχνει’ την ταχύτητα της περιστροφής του, με τους καθ’ ύλην αρμόδιους να εκτιμούν τον Ιούλιο πως ενδέχεται να ξεκινάει φάση 50 χρόνων με μικρότερες ημέρες.

Για την κάλυψη της διαφοράς, είχε εξεταστεί το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί εκ νέου η πρακτική του εμβόλιμου δευτερολέπτου -να γίνει άλμα δευτερολέπτου. Έτσι τα επίσημα ρολόγια (παγκόσμια ώρα -UT1) θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε συγχρονισμό με την περιστροφή της Γης.

Τονίστηκε βέβαια, πως αυτό είναι κάτι που μπορεί να ‘μπερδέψει’ όλα τα ψηφιακά μέσα που έχουν ρολόι -από τα smart phone έως τα συστημάτων επικοινωνιών και δεδομένων.

Τι είναι το leap second

Το εμβόλιμο δευτερόλεπτο (leap second) καθιερώθηκε το 1972 ως τρόπος προσαρμογής της Συντονισμένης Παγκόσμιας Ώρας (Universal Time Coordinated -UTC), για τη ‘συμφιλίωση’ των αποκλίσεων που μπορούσαν να προκύψουν, μεταξύ του ατομικού χρόνου και του παρατηρούμενου ηλιακού χρόνου.

Η UTC είναι το πρωταρχικό πρότυπο ώρας με το οποίο ρυθμίζει όλος ο πλανήτης την ώρα στα ρολόγια του, ώστε να μένει κοντά στον μέσο ηλιακό χρόνο του Greenwich.

Αυτή έχει αλλάξει, με προσθήκη άλματος δευτερολέπτου συνολικά 27 φορές, από το 1972 όταν εμφανίστηκε το leap second στη ζωή μας.

Τι συμβαίνει στην πράξη;

Συνήθως το ρολόι πηγαίνει από το 23.59:59 στο 23.59:60, πριν δείξει το 00.00:00.

Με την προσθήκη leap second, το ρολόι πηγαίνει από το 23.59:58 σε μια επιλεγμένη ημερομηνία κατευθείαν στο 00.00:00 της επόμενης ημερομηνίας (πάντα σε UTC). Συνηθέστερα προτιμώνται η τελευταία ημέρα του Δεκεμβρίου και η τελευταία του Ιουνίου.

Γεγονός που θα είχε καταστροφικές συνέπειες σε λογισμικά που βασίζονται σε χρονόμετρα και χρονοπρογραμματιστές (θα μπορούσε να καταστρέψει προγράμματα και δεδομένα που αφορούν χρονικές σημάνσεις κατά την αποθήκευση δεδομένων).

Οι διαμαρτυρίες των τεχνολογικών κολοσσών

Διαχειριστές συστημάτων από όλον τον κόσμο -και δη τις μεγάλες εταιρίες- έζησαν πολύωρα ‘κρασαρίσματα’ στην προσθήκη εμβόλιμου δευτερόλεπτου το 2012 και το 2017.

Το 2012, το Reddit ήταν εκτός λειτουργίας για περίπου 40 λεπτά εξαιτίας της προσθήκης leap second που μπέρδεψε τους διακομιστές της εταιρεας, ενώ ανάλογα προβλήματα αντιμετώπισε και το Linkedln, όπως και η αεροπορική εταιρία Qantas. Το 2017 επηρεάστηκαν υπηρεσίες DNS του Cloudflare από τον ίδιο λόγο.

Το χάσμα μεταξύ των πηγών χρόνου έως και μισού δευτερολέπτου χαρακτηρίστηκε ως “τεράστιο” από τις τεχνολογικές εταιρίες.

Πολλοί τεχνολογικοί κολοσσοί είχαν ζητήσει από το 2020 την κατάργηση της πρακτικής. Μεταξύ των μεγαλύτερων υποστηρικτών είναι η Meta και η Google. Εξήγησαν πως ‘κάθε άλμα δευτερολέπτου είναι σημαντική πηγή πόνου για τους ανθρώπους που διαχειρίζονται μηχανογραφικές υποδομές.

Ο καθένας είχε το δικό του τρόπο να υιοθετεί το εμβόλιμου δευτερολέπτου -με επικρατέστερο το leap smearing. Για παράδειγμα η Google το έκανε μέσα σε 24 ώρες. Άλλοι ήθελαν περισσότερο χρόνο.

Οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να διαγράψουν την πρακτική του leap second

Στις 18 του Νοέμβρη ολοκληρώθηκε η 27η Γενική Διάσκεψη Μέτρων και Σταθμών (Conférence Générale des Poids et Mesures –CGPM), ώστε να αποφασιστεί το μέλλον της πρακτικής του εμβόλιμου δευτερολέπτου.

Εν συντομία, θα χαρακτήριζες τα μέλη της CGPM ως διεθνείς χρονομέτρες.

Το κεντρικό όργανο τριών διακυβερνητικών οργανισμών, δημιουργήθηκε το 1875 για να συντονίσει τα κράτη-μέλη σε κοινές πρακτικές επί θεμάτων που σχετίζονται με την επιστήμη και τα πρότυπα των μετρήσεων. Το αρχικό άγχος ήταν το κιλό και το μέτρο. Από το 1921 το πεδίο εφαρμογής επεκτάθηκε σε όλες τις φυσικές μετρήσεις και πτυχές του μετρικού συστήματος.

Η Διάσκεψη συγκαλείται στη Γαλλία, κάθε 4 με 6 χρόνια και τα μέλη είναι 59 (από το 2001 είμαστε κι εμείς στη λίστα από την οποία έχουν διαγραφεί το Καμερούν, η Βόρεια Κορέα και η Βενεζουέλα) και οι συνεργάτες 36.

Στην τελευταία, ψηφίστηκε σχεδόν ομόφωνα η ‘διαγραφή’ της πρακτικής του leap second στα επίσημα ρολόγια, από το 2035 και μετά.

Από το 2035, η ηλιακή ώρα -που καθορίζεται από την περιστροφή της Γης- θα επιτρέπεται να αποκλίνει περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο από την Συντονισμένη Παγκόσμια Ώρα.

Όπως αναφέρει το Nature, τονίστηκε πως η διακοπή των προσαρμογών “είναι ένα βήμα προς τα εμπρός” για τους ερευνητές που εργάζονται πάνω στο χρόνο και τη συχνότητα.

Διευκρίνισαν ότι τα εμβόλιμα δευτερόλεπτα δεν είναι προβλέψιμα, γιατί εξαρτώνται από τη φυσική περιστροφή της Γης. Διαταράσσουν ωστόσο, συστήματα που βασίζονται σε ακριβή χρονομέτρηση. Γεγονός που μπορεί να προκαλέσει όλεθρο στην ψηφιακή εποχή, εξ ου και το αίτημα των τεχνολογικών κολοσσών να διαγραφεί από τις επιλογές το leap second.

Το CGPM (επιβλέπει και το Διεθνές Σύστημα Μονάδων -SI) έχει προτείνει να μην προστεθεί κανένα άλμα δευτερολέπτου για τουλάχιστον έναν αιώνα, και έτσι να επιτραπεί ο ‘αποσυγχρονισμός’ της πολιτικής ώρας με το χρόνο της περιστροφής γα περίπου 1 λεπτό.

Πρόσθεσε πως στα πλάνα είναι διαβουλεύσεις με άλλους διεθνείς οργανισμούς, ώστε έως το 2026 να αποφασίσει για το ανώτατο όριο -εάν υπάρχει- απόκλισης των δυο χρόνων.

Την τελική απόφαση την παίρνει η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών

Εκπρόσωποι από τον Καναδά, των ΗΠΑ και τη Γαλλία ήταν μεταξύ εκείνων που ζήτησαν την κατάργηση του εμβόλιμου δευτερολέπτου πριν από το 2035. Η Ρωσία πρότεινε το 2040 ως έτος διαγραφής της πρακτικής του leap second, ώστε να αντιμετωπίσει τυχόν τεχνικά θέματα που θα προκύψουν στο σύστημα δορυφορικής πλοήγησης GLONASS -το οποίο ‘ενσωματώνει’ τα leap seconds χωρίς πρόβλημα, ενώ άλλα συστήματα, όπως ο δορυφόρος GPS τα ‘αγνοούν’.

Στη νέα εποχή θα πρέπει να προσαρμοστούν και οι αστρονόμοι που βασίζονται στην παγκόσμια ώρα.

Υπάρχει ωστόσο, η πιθανότητα η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών να εμποδίσει τα σχέδια για τη μετάβαση το 2035. Η International Telecommunications Union (ITU) διατηρεί τον έλεγχο διάδοσης της Συντονισμένη Παγκόσμιας Ώρας και άρα είναι αυτή που τελικά, αποφασίζει για τις εξελίξεις. Θα ψηφίσει σχετικά προς τα τέλη του 2023.

Εάν προχωρήσει με την “Resolution D”, οι μετρολόγοι και οι αστρονόμοι θα έχουν περιθώριο έως το 2135, για να καταλάβουν πώς να συμβιβάσουν τις ατομικές και αστρονομικές κλίμακες χρόνου.