ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ ΟΛΙΓΑΡΧΕΣ

Oι κυρώσεις που ‘τρέχουν’ και έχουν ως στόχο όσους ευνοήθηκαν για δεκαετίες από τον Βλαντίμιρ Πούτιν (ομάδα ανθρώπων που είναι ευρέως γνωστή ως ‘ολιγάρχες’), έχουν ως end game την άσκηση πίεση μήπως και αντιδράσουν, κατά του να αντιδράσουν κατά του ευεργέτη τους.

Ήλθε η ώρα να δούμε πώς ευνοήθηκε για δεκαετίες η ελίτ της Ρωσίας από ξένες κυβερνήσεις και την υποκρισία των κυρώσεων, μαζί με το μάταιο, καθώς οι περισσότεροι δεν μπορούν ή/και δεν θέλουν να επαναστατήσουν. Μόνο μια κατηγορία μπορεί. Βάσει της ιστορίας, θα θελήσει να δράσει, αν κρίνει ότι καταστρέφεται το έθνος.

Τι είναι ολιγαρχία

Η λέξη προέρχεται από τις λέξεις ὀλίγον (λίγοι) και ἄρχω (κυβερνώ). Οι λίγοι είναι η ελίτ (πλούσιοι, στρατιωτικοί ή οικογένεια). Ας κάνουμε ένα ταξίδι στην ιστορία. Θα σταματήσουμε στον Αριστοτέλη, ο οποίος ταξινόμησε τις κυβερνήσεις σε τρεις βασικούς τύπους: την εξουσία του ενός, αυτή των λίγων και εκείνη των πολλών. Κάθε μορφή είχε καλή και κακή ‘έκδοση’.

Οι ‘εκδόσεις’ της διακυβέρνησης των λίγων προσδιορίστηκαν ως ‘αριστοκρατία’ (οι καλύτεροι ασκούν εξουσία) και ‘ολιγαρχία’ (λίγοι κακοί κυβερνούν, άδικα -προς ιδίον όφελος και της ‘ομάδας’ τους, με θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους).

Οι ολιγαρχίες στις οποίες τα μέλη της κυρίαρχης ομάδας είναι εύποροι ή ασκούν την εξουσία τους, μέσω του πλούτου τους είναι γνωστές ως πλουτοκρατίες.

Τα παραδείγματα ολιγαρχιών ξεκινούν με την αρχαία Ελλάδα, με το World History να αναφέρει πως “από το 800 π.Χ. έως το 650 π.Χ., οι ελληνικές πόλεις-κράτη, όπως η Αθήνα και η Σπάρτη διοικούνταν από ομάδες πλουσίων που μοιράζονταν την εξουσία, σαν τον βασιλιά. Αυτοί οι ολιγάρχες χρησιμοποίησαν τη δύναμή τους, ώστε να βελτιώσουν τη ζωή των πλουσίων, αλλά αγνόησαν τις ανάγκες των απλών ανθρώπων”.

Το ‘δάνεια για μετοχές’ του Γέλτσιν

Σε μοντέρνες μορφές, στο Νο1 της λίστας είναι η Ρωσία. “μπορεί να θεωρηθεί ιστορικό και σύγχρονο παράδειγμα ολιγαρχίας. Οι πλούσιοι και τα μέλη της ελίτ είναι αυτοί που ‘τρέχουν’ την κυβέρνηση. Πολλοί από αυτούς τους ολιγάρχες πέτυχαν τον πλούτο τους, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, που θεωρούνταν επίσης, περίπτωση ολιγαρχίας”.

Οι ολιγάρχες αναδύθηκαν σε δυο ‘κύματα’ στη Ρωσία. Το πρώτο προέκυψε κατά την ιδιωτικοποίηση της δεκαετίας του 1990 και δη στις πωλήσεις των μεγαλύτερων κρατικών επιχειρήσεων μετά το 1995, που έγιναν με μετρητά. Διαδικασία που όπως μπορείς να καταλάβεις, είχε και γενναία δόση διαφθοράς.

“Το αποκορύφωμα ήταν το περιβόητο σύστημα ‘δάνεια για μετοχές‘: η κυβέρνηση μεταβίβαζε μετοχές σε 12 μεγάλες εταιρείες φυσικών πόρων σε μεγιστάνες της επιλογής της, σε αντάλλαγμα για δάνεια που προορίζονται για τη στήριξη του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού”, γράφει ο αναπληρωτής καθηγητής διεθνών επιχειρήσεων στο University of South Carolina, Stanislav Markus στο Conversation, σε κείμενο με το οποίο εξήγησε τους λόγους που ό,τι και αν κάνει η Δύση στους ολιγάρχες, εκείνοι δεν θα κινηθούν εναντίον του Πούτιν.

“Ακολούθως, η Κυβέρνηση του Μπόρις Γέλτσιν σκοπίμως αθέτησε τις δόσεις των δανείων, γεγονός που επέτρεψε στους πιστωτές της –αυτούς που σήμερα ξέρεις ως ‘ολιγάρχες’– να δημοπρατήσουν τα μερίδια σε γιγάντιες εταιρείες όπως η Yukos, η Lukoil και η Norilsk Nickel -δηλαδή στον εαυτό τους. Η κυβέρνηση φάνηκε να κάνει πλούσια μια μικρή ομάδα μεγιστάνων, μέσω του ξεπουλήματος των πιο πολύτιμων τομέων της σοβιετικής οικονομίας”.

Το δεύτερο ‘κύμα’ ολιγαρχών εμφανίστηκε μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία (2000) “μέσω κρατικών συμβάσεων. Ιδιώτες προμηθευτές σε πληθώρα τομέων (υποδομές, άμυνα, υγειονομική περίθαλψη) χρέωναν την κυβέρνηση με τιμές πολλαπλάσιες από εκείνες της αγοράς, δίνοντας μίζες στους εμπλεκόμενους κρατικούς αξιωματούχους”.

Το deal που έκανε ο Πούτιν με τη νέα τάξη πραγμάτων ήταν ότι θα μείνουν εκτός πολιτικής και εκείνος εκτός όσων έκαναν -όσο του έδιναν το κάτι τις για να στηριχτούν τα πλάνα.

Παρεμπιπτόντως, ολιγαρχία υπάρχει και στις ΗΠΑ

Παρεμπιπτόντως, ολιγαρχία υπάρχει στο Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, την Κίνα, την Τουρκία και τις ΗΠΑ, όπου “μολονότι δεν συμφωνούν όλοι οι οικονομολόγοι, έρευνα του Princeton και του Northwestern University έδειξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διοικούνται επίσης, από ολιγάρχες. Αυτό οφείλεται στο ότι η πλούσια ελίτ έχει περισσότερη κυριαρχία στη χώρα από τους γενικούς πολίτες. Επισημάνθηκε ότι οι αλλαγές πολιτικών που έχουν την στήριξη της οικονομικής ελίτ, ‘περνούν’ από την κυβέρνηση”.

Οι επιστήμονες εξέτασαν βασικές μεταβλητές σε περισσότερα από 1.779 πολιτικά ζητήματα και διαπίστωσαν ότι “οι απλοί πολίτες είχαν πρακτικά αμελητέα επιρροή στις αλλαγές. Ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθούν περιπτώσεις, όπου ο γενικός πληθυσμός είχε πραγματική επίδραση. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι απλοί πολίτες χάνουν πάντα. Πολύ συχνά παίρνουν τις πολιτικές που προτιμούν, αλλά μόνο επειδή αυτές τυχαίνει να προτιμώνται και από την οικονομική ελίτ, η οποία ασκεί την πραγματική επιρροή. Και αυτά που θέλει η ομάδα με τη μεγαλύτερη επίδραση (που έχει επιχειρηματικό προσανατολισμό) σχετίζονται αρνητικά με αυτά που θέλει ο μέσος πολίτης”.

Το Londongrad και η υποκρισία των Βρετανών -και των ΗΠΑ

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι κορυφαίες δυνάμεις της Δύσης στοχοποίησαν τους ολιγάρχες του Βλαντίμιρ Πούτιν, λαμβάνοντας μέτρα που μπορούσαν να τους καταστρέψουν οικονομικά.

Σε επίσημο έγγραφο, η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας στοχοποίησε επτά ολιγάρχες, με κυρώσεις που τους έφεραν βαριά πλήγματα. Στο Νο1 της λίστας ήταν η κατάσχεση της περιουσίας τους.

Βέβαια, για μισό αιώνα “η Βρετανία είχε γίνει ο παιχνιδότοπος των ολιγαρχών”, όπως γράφει το New Statesman ή αλλιώς “η πύλη των απανταχού πλουσίων προς τους παραδείσους των offshores”. Ήταν ο τρόπος με τον οποίον αναστήθηκε η βρετανική αυτοκρατορία, μετά την απώλεια εδαφών και του ρόλου της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Το Λονδίνο έγινε γνωστό ως “Londongrad”, ένεκα των διάπλατα ανοικτών θυρών για την είσοδο των Ρώσων ζάμπλουτων -όπως αυτοί ενίσχυαν την κυριαρχία του Πούτιν. Η νέα συνθήκη (της πύλης στον παράδεισο της φοροαπαλλαγής) άρχισε να ισχύει το ’60.

Το 2019 το Tax Justice Network αποκάλυψε ότι οι τρεις πιο διαβρωτικοί εταιρικοί φορολογικοί παράδεισοι του πλανήτη ήταν όλα βρετανικά υπερπόντια εδάφη (Παρθένοι Νήσοι, Βερμούδες και Νήσοι Κέιμαν). Τονίστηκε ότι ο όρος ‘φορολογικός παράδεισος’ δεν επαρκεί για να περιγράψει αυτό που πραγματικά ήταν, καθώς πέραν της φοροδιαφυγής, επέτρεπαν σε πλούσιους ιδιώτες και εταιρείες να αποφεύγουν την εταιρική ρύθμιση, να αποκρύπτουν τους πραγματικούς ιδιοκτήτες και δικαιούχους ιδιοκτησίας και να παρακάμπτουν τους κανόνες διαφάνειας.

Οι ολιγάρχες έχουν άλλη οδό, για να ‘ξεπλένουν’ χρήματα: την τέχνη. Οι δωρεές τους καλύπτουν τα έξοδα όσων απαιτούν ό,τι υπάρχει στην Αγγλία (σε μουσεία ή το δρόμο), ενώ μέσω δημοπρασιών γίνεται ο κακός χαμός.

Παρένθεση: οι Βρετανοί ζήτησαν από κορυφαίους οίκους δημοπρασιών να μην αναλάβουν πολύτιμα έργα που συνδέονται με ολιγάρχες, την ώρα που όλοι ξέρουν πως η διακίνηση μαύρου χρήματος με αυτόν τον τρόπο βασίζεται στην ανωνυμία του ιδιοκτήτη -και του αγοραστή. Οι νόμοι αλλάζουν αλλά τα γραμματόσημα, τα κρασιά και τα NFT (τα non-fungible token είναι να ψηφιακό πιστοποιητικό πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο αποθηκεύεται μέσα στο blockchain -κατανεμημένη βάση δεδομένων στην οποία βασίστηκε η δημιουργία των bitcoins που επίσης, έχουν ως έμβλημα την ανωνυμία).

“Οι βρετανικές κυβερνήσεις, είτε έκαναν τα στραβά μάτια, είτε βοήθησαν ενεργά στη δημιουργία υπόγειου Έβερεστ χρημάτων” τόνισε η Independent, πριν καταλήξει στο “και τώρα σχεδόν εν μια νυκτί, το κοινό περιμένει ότι θα εκδιωχθούν και ότι το όλο θέμα θα ξεθυμάνει. Το πρόβλημα όμως, είναι ότι η κυβέρνηση δεν ξέρει τον δρόμο της γύρω από το βουνό όπως αυτοί”.

Ο δημοσιογράφος Tom Peck ανέφερε πως το 2011 παρακολούθησε δια ζώσης την απόρριψη της δικαστικής υπόθεσης μεταξύ του Roman Abramovich και του Boris Berezovsky. Μεταξύ τους υπήρχαν 6 δισεκατομμύρια λίρες (8 δισεκατομμύρια ευρώ σε σημερινά λεφτά).

Στο επίκεντρο της υπόθεσης ήταν κάποιες μετοχές σε ρωσικές εταιρείες εμπορευμάτων. Ο Yeltsin είχε δώσει το ΟΚ στον Berezovsky να τις αγοράσει για 100 εκατομμύρια δολάρια (113 εκατομμύρια σημερινά ευρώ), με αντάλλαγμα την στήριξη του από τον τηλεοπτικό σταθμό που ανήκει στον ευεργετημένο, στις προεδρικές εκλογές του 1996.

Αυτό και έγινε και ο Yeltsin νίκησε, με τον πρώην υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων της Margaret Thatcher, Λόρδος Tim Bell είχε ‘τρέξει’ την προεκλογική εκστρατεία, από ένα ξενοδοχείο της Μόσχας. Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν εκεί. Μετά τη νίκη, οι μετοχές πουλήθηκαν στην κυβέρνηση, για ποσό μεγαλύτερο αυτού που τις είχε πάρει ο Berezovsky, ο οποίος εκείνη την περίοδο δεν ήταν ακριβώς φίλος με τον Πούτιν.

Ως εκ τούτου, τα χρήματα πήγαν στον προστατευόμενο του νέου ‘Τσάρου’, τον Roman Abramovich. Ο χαμένος της υπόθεσης πήγε στο Λονδίνο και μήνυσε τον protégé. Δικηγόρος του μετέπειτα ιδιοκτήτη της Chelsea, μεταξύ πολλών άλλων, ήταν ο Λόρδος Suptiom, ο οποίος ανέβαλε την προαγωγή του (στο Ανώτατο Δικαστήριο), για να πάρει τη δουλειά που του έδωσε 10 εκατομμύρια ευρώ.

Πέραν των όσων διάβασες παραπάνω, οι ολιγάρχες επί δεκαετίες κάνουν δωρεές σε φιλανθρωπίες, μουσεία και πανεπιστήμια στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και τις ΗΠΑ (πχ το MOMA είναι στη λίστα). Που προφανώς πλήττονται, με τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία -και στοχευμένα στους ολιγάρχες. Ή μήπως όχι;

Τι συνέβαινε την ίδια ώρα (και) στις ΗΠΑ

Κατά την Washington Post “πολλά μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα δεν είναι υποχρεωμένα να αποκαλύψουν τις πηγές χρηματοδότησης τους, ενώ συχνά ιδρύματα δεν παρείχαν ακριβή στοιχεία για τις δωρεές -έδιναν το μίνιμουμ που ήταν υποχρεωμένοι να αναφέρουν, βάσει νόμων. Ο γεννημένος στη Ρωσία ερευνητής διαφθοράς και ακτιβιστής, Illya Zaslavskiy δήλωσε το εξής:

“Από το πρώτο ‘κύμα’ ολιγαρχών, οι δωρεές ήταν το εισιτήριο εισόδου στο δυτικό κόσμο. Ο Στάλιν δεν θα μπορούσε καν να ονειρευτεί πως αποκτά τέτοια επιρροή, απροκάλυπτα”.

Ανάλυση που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2017 είχε για τίτλο “Ολιγάρχες και διαφθορά στη Ρωσία του Πούτιν: τα κάστρα στην άμμο και ο γεωπολιτικός εθελοντισμός”. Σε αυτήν διευκρινιζόταν “η διαφθορά των ελίτ της Ρωσίας, υπό εγχώριες και διεθνείς οπτικές.

Ενώ τα έσοδα από διαφθορά κάνουν την ελίτ των Ρώσων να επενδύει στο πολιτικό σύστημα, η διαφθορά λειτουργεί επίσης, ως αποσταθεροποιητική δύναμη στη χώρα. Υποστηρίζεται ότι η διαφθορά είναι δίκοπο μαχαίρι, για τους ολιγάρχες και για το Κρεμλίνο. ‘Δουλεύει’ ως ανταγωνιστική κλεπτοκρατία, με τη διεφθαρμένη ελίτ να έχει τη δυνατότητα διεθνούς εξόδου μέσω offshores, με τη Ρωσία να μη δείχνει την παραμικρή διάθεση να γίνει κράτος δικαίου. Επιπλέον, η διαφθορά της ελίτ παρουσιάζει πολιτικά προβλήματα για τη Δύση. Αρκετές φορές οι ολιγάρχες χρησιμοποιούν τον πλούτο τους –σε όρους εργασιών, δανείων και δωρεών- για να επηρεάσουν πολιτικούς σε άλλες χώρες”.

Πάμε και σε παραδείγματα.u0009

“Το 2014 η ρωσική τράπεζα FCRB δάνεισε 9,4 εκατομμύρια ευρώ στο λαϊκιστικό αντιευρωπαϊκό κόμμα της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία και έτσι προέκυψε πολιτικό χρέος προς τη Ρωσία.

Το 2016, η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία πετρελαίου της Ρωσίας, Lukoil, πλήρωσε κυβερνητικό πρόστιμο 1,5 εκατομμυρίων (σημερινών) ευρώ για τον Μάρτιν Νεγέντλι, βασικό σύμβουλο του Τσέχου προέδρου το 2016, κάτι που επέτρεψε συνεργάτη να κρατήσει τη θέση που του επέτρεπε να ασκεί επιρροή. Αυτό βοήθησε να γίνει ο Τσέχος Πρόεδρος Μίλος Ζέμα ‘ένας από τους πιο ένθερμους συμπαθούντες του Κρεμλίνου μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών‘.

Ορισμένοι ολιγάρχες φαίνεται να ξεκινούν οικειοθελώς τέτοιες γεωπολιτικά σημαντικές συναλλαγές, για να δημιουργήσουν σχέσεις με το Κρεμλίνο. Ενώ είναι δύσκολο να δημιουργηθούν άμεσες κάζουαλ σχέσεις μεταξύ αυτού που αποκαλώ ‘γεωπολιτικό εθελοντισμό’ των ολιγαρχών και των πολιτικών, υπέρ του Κρεμλίνου, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που θέλουν τη χρηματοδότηση των ολιγαρχών να διευκολύνει την υιοθέτηση θέσεων υπέρ του Πούτιν, σε χώρες εκτός Ρωσίας.

Τέλος, η έρευνα επί της συγκάλυψης εταιρικής πολιτικής δραστηριότητας δείχνει ότι η χρήση φαινομενικά μη πολιτικών ενδιάμεσων (πχ ιδιωτικών εταιριών), είναι μια βασική στρατηγική μέσω της οποίας οργανισμοί, όπως το Κρεμλίνο, μπορούν να κρύψουν την πολιτική τους δραστηριότητα”.

Οι τρεις τύποι ολιγαρχών

Ακολουθεί η κατηγοριοποίηση των ολιχαρχών, προκειμένου να γίνει κατανοητό ποιοι θέλουν ή/και μπορούν να σταματήσουν τον Πούτιν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, έχει τους τρόπους να σταματήσει την όποια διάθεση για ‘επανάσταση’. Όλοι έχουν να θυμούνται τον -ολιγάρχη- Μιχαήλ Χοντορκόφσκι που καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκισης, γιατί προκάλεσε πολιτικά τον ηγέτη -και τώρα είναι εξορία στο Λονδίνο.

α) Οι φίλοι του Πούτιν

Είναι άνθρωποι με τους οποίους συνδέεται προσωπικά ο ‘Τσάρος’, προσωπικοί του φίλοι (από τις ημέρες του στην Αγία Πετρούπολη και την KGB). Αυτοί είδαν τις ζωές τους να αλλάζουν άρδην και να γίνονται πάμπλουτοι. Στη λίστα είναι ο Γιούρι Κοβάλτσουκ (γνωστός ως προσωπικός τραπεζίτης του Πούτιν), ο Γενάδι Τιμτσένκο (το βασικό του περουσιακό στοιχείο είναι η εταιρία Guvnor που εμπορεύεται ενέργεια) και τα αδέλφια Ακράδι και Μπόρις Ρότενμπεργκ (δραστηριοποιούνται στις κατασκευές, τον ηλεκτρισμό και τους αγωγούς). Όλοι έχουν δεχθεί κυρώσεις.

β) Οι ηγέτες των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας, της αστυνομίας και του στρατού

Οι ‘siloviki’ έχουν επίσης αξιοποιήσει τα δίκτυα τους, για προσωπικό όφελος και πλούτο. Είναι πρώην μέλη της KGB (νυν Federal Serurity Service of the Russian Federation -FSB) και αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών που ζήλευαν τη δύναμη και τον πλούτο των ολιγαρχικών της εποχής του Γέλτσιν.

Ο φημολογούμενος άτυπος ηγέτης τους είναι ο Ιγκόρ Σέτσιν, πρόεδρος του πετρελαϊκού κολοσσού Rosneft. Είναι το δεύτερο πιο ισχυρό πρόσωπο στη Ρωσία.

Ο Νικολάι Πατρούσεφ είναι επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας -και πρόεδρος της ομοσπονδίας βόλεϊ. Ήταν ο διάδοχος του Πούτιν στην ηγεσία της υπηρεσίας πληροφοριών. Γνωρίζονται από το ’70, όταν συνεργάστηκαν στην KGB του Λένινγκραντ. Έχει τη φήμη εξπέρ θεωριών συνωμοσίας και θιασώτη της ιδέας πως η Δύση θέλει να καταστρέψει τη Ρωσία. Σε συνέντευξη του 2015 είχε πει ότι “οι ΗΠΑ δεν θέλουν να υπάρχει Ρωσία, ως χώρα”. Έχει κατηγορηθεί πως ενέκρινε δολοφονίες και παράνομες επιχειρήσεις και εκτός Ρωσίας.

Ο Σεργέι Ναρούσκιν είναι επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών και πρώην πράκτορας της KGB. Γνωρίζονται με τον Πούτιν από το ’90, όταν δούλεψαν μαζί στο Δημαρχείο της Αγίας Πετρούπολης. Έκτοτε είναι πιστός του ‘Τσάρου’. Στο μυαλό του “οι προδότες είτε έχουν ήδη καεί στις φωτιές της κόλασης είτε σίγουρα θα καούν”. Είναι ένας αποτελεσματικός λειτουργός και εκλεπτυσμένος ομιλητής που κατά καιρούς έχει προταθεί ως πιθανός διάδοχος του Πούτιν. Και αυτός λατρεύει τις θεωρίες συνωμοσίας και σε συνέντευξη του δήλωσε ότι η απόπειρα δολοφονίας (με δηλητηρίαση) του Αλεξέι Ναβάλνι ήταν δυτική συνωμοσία, με τον εχθρό του Κρεμλίνου να γίνεται το εξιλαστήριο θύμα. Σε άλλη συνέντευξη σύγκρινε την κυβέρνηση της Ουκρανίας με την “Κατοχή του Χίτλερ”.

Ο Αλεξάντερ Μπορτνίκοφ είναι ηγέτης της FSB και ο άνθρωπος κλειδί της κυριαρχίας του Πούτιν στη Ρωσία (γνωρίζονται από το ’70 και το Λένινγκραντ). Ο εκτεταμένος μηχανισμός ασφαλείας απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και είναι υπεύθυνος για τα πάντα -από την αντιτρομοκρατική μέχρι την ασφάλεια των συνόρων, την αντικατασκοπεία, την ηλεκτρονική επιτήρηση και, την τρομοκρατία της πολιτικής αντιπολίτευσης. Δεν επηρεάζει ωστόσο, τον Πούτιν όσο οι προηγούμενοι.

Ο Σεργκέι Σοϊγκού δεν ήταν μέλος της KGB ή του στρατού, παρ’ όλα αυτά είναι ο Υπουργός Αμύνης, ως εκ των τεχνοκρατών ‘siloviki’. Επί των ημερών του εκσυγχρόνισε το ρωσικό στρατό, πρόσθεσε την επιθετικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU και εμπλέκεται στις βασικές αποφάσεις ασφαλείας και την εφαρμογή τους. Με δική του εντολή τερματίστηκε η ξαφνική συσσώρευση στρατευμάτων τον Μάρτιο, που σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου για ενδεχόμενη νέα ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Οι ‘siloviki’ που χειρίζονται 16.000 μέλη της συνοριακής φρουράς και χιλιάδες άλλους ενόπλους έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τη μυστικοπάθεια. Λειτουργούν χωρισμένοι σε μικρές ομάδες με αυστηρά καθήκοντα. Είναι αυτοί που αναλαμβάνουν δράση, όταν το όποιο πρόβλημα δείχνει άλυτο. Είναι γνωστοί ως κυρίαρχοι της ατζέντας, οι οποίοι φουντώνουν τις ανησυχίες του Πούτιν και προκαλούν κλιμάκωση των εντάσεων”.

Όπως έγραψε η Guardian, όταν το 2014 ο Βίκτορ Βανούκοβιτς ήθελε να εγκαταλείψει την Ουκρανία, μετά την ήττα του στις προεδρικές εκλογές, ο Πούτιν κάλεσε εκτάκτως τους επικεφαλής του στρατού, της ασφάλειας και της κατασκοπείας και πέρασαν όλοι μαζί ένα ολόκληρο βράδυ για να αποφασίσουν πώς θα βγάλουν τον άνθρωπο τους από τη χώρα. Κάπου στις 7 το πρωί, ο Πούτιν είπε πως “πρέπει να προετοιμαστούμε για την επιστροφή της Κριμαίας στη Ρωσία”.

Έκτοτε άρχισε να διευρύνεται ο απομονωτισμός της Ρωσίας, κάτι που έκανε ακόμα πιο δυνατούς τους ‘siloviki’, οι οποίοι έκαναν ένα βήμα μπροστά το 1991, στην απόπειρα πραξικοπήματος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Με τα εργοστάσια να διαλύονται, τους εργαζομένους να μην πηγαίνουν για δουλειά -επειδή οι εργοδότες δεν πλήρωναν- και την απειλή της διάλυσης της χώρας -και της εξουσίας που είχαν ήδη στα χέρια τους- παρενέβησαν, έσωσαν τον Γκορμπατσόφ (που έκανε διακοπές), αλλά δεν κατάφεραν να σταματήσουν αυτό που έγινε πτώση του καθεστώτος και το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης.

Αυτό είναι συμβάν που δεν μπορεί παρά να απασχολεί τον Πούτιν, αυτές τις ημέρες, καθώς ξέρει πως αν οι ‘siloviki’ κρίνουν πως η κατάσταση έχει γίνει πέρα για πέρα επικίνδυνη, θα κάνουν κάτι για αυτό. Και έχουν τα όπλα και τα άτομα να απειλήσουν τον ηγέτη. Επίσης, ξέρουν ακριβώς πώς λειτουργεί -αφού είναι ‘φτιαγμένοι’ κατά τον ίδιο τρόπο κάτι που λειτουργεί και vice versa.

γ) Outsiders

Είναι άνθρωποι χωρίς προσωπικές σχέσεις με τον Πούτιν, τον στρατό ή την FSB και εκ των οποίων κάποιοι ήταν ολιγάρχες και επί Γέλτσιν. Όταν ο Πούτιν έκανε τη διαλογή, μετά την άνοδο του στην εξουσία, συνέτριψε αυτούς που δεν βόλευαν τις επιδιώξεις του ή τον ενοχλούσαν. Προεκλογικά είχε δεσμευθεί να μην ‘κυνηγήσει’ τον εξ αφανισμό της τάξης των ολιγαρχών στο σύνολο του και ήταν συνεπής με αυτό. Κράτησε αυτούς που δέχθηκαν να τον εξυπηρετήσουν, όπως τον Βλαντίμιρ Ποτάνιν και Όλεγκ Ντεριπάσκα, οι οποίοι εξακολουθούν να εμφανίζονται στις λίστες με τους πλουσιότερους κατοίκους της χώρας.

Το καπιταλιστικό πιράνχας ευνοεί τον Πούτιν

Υπάρχουν ολιγάρχες που έχουν τοποθετηθεί εναντίον του πολέμου στην Ουκρανία. Το θέμα είναι πως τα μέλη αυτής της κατηγορίας ανθρώπων δεν ξέρουν πώς να συνεργάζονται. Σε αυτό που περιγράφεται ως ‘καπιταλιστικό πιράνχας’ της Ρωσίας, οι δισεκατομμυριούχοι του προσπαθούν να ανταγωνιστούν τους αντιπάλους τους για την κρατική εύνοια. Τους ενδιαφέρει ο εαυτός τους. Όχι το κοινό καλό. Και το Κρεμλίνο έχει υποσχεθεί κρατική στήριξη σε όσους έχουν υποστεί κυρώσεις -και δη στον τραπεζικό τομέα. Συν του ότι όλοι ξέρουν τι θα ακολουθήσει, αν πέσουν σε δυσμένεια. Όλο αυτό κάνει τους ολιγάρχες που δεν ανήκουν στην κατηγορία των ‘siloviki’, ομήρους του Πούτιν.