ΠΑΡΑΝΟΜΟ ΦΡΕΟΝ: ΟΙ 15 ΤΟΝΟΙ ΣΕ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ – ΠΩΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ

Η πρώτη πληροφορία έφτασε στις ελεγκτικές αρχές τον περασμένο Γενάρη. Χρειάστηκε η συνεργασία διαφορετικών υπηρεσιών, που δεν έχουν πάντα μεταξύ τους ακριβώς κουλτούρα συνεργασίας, για να φτάσει η υπόθεση ως το τέλος. Σε αποθήκες στη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο κατασχέθηκαν προ ημερών 15.609 κιλά παράνομων υδροφθορανθράκων διαφόρων τύπων.

Πρόκειται για το γνωστό φρέον, το ψυκτικό υγρό που χρησιμοποιείται σε κλιματιστικά και ψυγεία. Το φρέον που κυκλοφορεί στη μαύρη αγορά είναι επικίνδυνο για την υγεία των ιδιοκτητών των συσκευών στις οποίες χρησιμοποιείται, κι επίσης των τεχνικών που το τοποθετούν. Επιπλέον, προκαλεί περιβαλλοντική βλάβη και βέβαια στερεί σημαντικά έσοδα από τα κρατικά ταμεία.

Την υπόθεση χειρίστηκαν οι ελεγκτές της Διϋπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς του Υπουργείου Ανάπτυξης, σε συνεργασία με την Υποδιεύθυνση Περιουσιακών Δικαιωμάτων της Ασφάλειας Αττικής, την Ελεγκτική Υπηρεσία Τελωνείων Αττικής και την Κινητή Ομάδα Ελέγχου Ηγουμενίτσας του Υπουργείου Οικονομικών, με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης Απάτης (OLAF).

ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΦΡΕΟΝ

Πηγή κοντά στην υπόθεση εξηγεί ότι οι φιάλες που κατασχέθηκαν, εκτός από τους διαφορετικούς τύπους ψυκτικού υγρού, χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες – εκείνες που περιέχουν ουσίες απαγορευμένες εδώ και χρόνια στην ΕΕ κι εκείνες που είναι προϊόντα απομίμησης μεγάλων εταιρειών. Η ίδια πηγή είπε ότι οι 15 τόνοι που κατασχέθηκαν σε Θεσσαλία και Πελοπόννησο είναι κινέζικης προέλευσης. Το πιθανότερο είναι ότι το φορτίο έφτασε με πλοίο σε κάποιο ευρωπαϊκό λιμάνι και στη συνέχεια πέρασε οδικώς στην Ελλάδα.

Κατά μία δεύτερη εκδοχή, το φρέον εισήχθη κανονικά στην Ελλάδα με σκοπό να πουληθεί σε γειτονικές χώρες, που είναι εκτός ΕΕ, επομένως πωλείται νόμιμα, όμως στην πραγματικότητα παρέμεινε σε ελληνικά χέρια. Εξετάζεται αν έχουν στηθεί στα Σκόπια εικονικές εταιρείες, στις οποίες δήθεν θα κατέληγε το φρέον. Από την έρευνα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι μία τέτοια εταιρεία (τα στοιχεία της είναι στη διάθεση του Magazine) εισήγαγε τέσσερα κοντέινερ με φρέον μετά τον Νοέμβριο του 2022.

Απευθύναμε στην OLAF ερωτήματα για τη διαδρομή του φορτίου. «Σε αυτό το στάδιο, δεν είμαστε σε θέση να παρέχουμε οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία. Αυτό, συμβαίνει για πραστατεύσουμε την εμπιστευτικότητα των ερευνών και τις ενέργειες που πιθανόν ακολουθήσουν», είπε σε γραπτή απάντηση προς το Magazine, εκπρόσωπος της OLAF.

Όπως προκύπτει, το απαγορευμένο φρέον είναι μια κερδοφόρα δραστηριότητα με «σκληρά» χαρακτηριστικά. Είναι ενδεικτικό ότι στην τελευταία περίπτωση των 15 τόνων οι Αρχές ασφαλείας δεν φέρεται να αιφνιδιάστηκαν όταν αποκαλύφθηκε η ταυτότητα των προσώπων που βρίσκονται πίσω από τη μία αποθήκη. «Το σύστημα δουλεύει, όπως οι άνθρωποι της νύχτας», είπε στο Magazine επαγγελματίας του κλάδου, που αρνήθηκε να μιλήσει επώνυμα. Το 2019 το ΣΔΟΕ Αττικής είχε κατασχέσει 23 τόνους, επίσης κινεζικής προέλευσης. Σε άλλες περιπτώσεις, μικρότερες ποσότητες είχαν εισαχθεί από την Τουρκία.

ΤΟ R-22

Η πιο γνωστή περίπτωση είναι το φρέον R-22, ιδιαίτερα διαδεδομένο τις προηγούμενες δεκαετίες και στην Ελλάδα. Η κυκλοφορία του απαγορεύτηκε στην ΕΕ το 2010. «Το R-22 δεν μπορείς να το αγοράσεις σήμερα με τιμολόγιο. Υπάρχουν, όμως, άλλοι τύποι, όπως το R-404, για το οποίο έχει θεσμοθετηθεί κανονισμός μειούμενης ποσότητας, μέχρι την τελική του απόσυρση» , ανέφερε εισαγωγέας ψυκτικών υγρών.

Το Magazine είχε συναντήσει το R-22 σε ένα παλιότερο video explainer για τα συστήματα ψύξης στα πλοία της γραμμής. Τα πλοία που μεταφέρουν κόσμο το καλοκαίρι στα νησιά δεν είναι όλα καινούρια. Υπάρχουν σκαριά που κάνουν δρομολόγια στο Αιγαίο τα τελευταία 43 ή 44 χρόνια. Μεγάλης ηλικίας πλοίο σημαίνει μεγάλης ηλικίας σύστημα κλιματισμού. Το ψυκτικό που χρησιμοποιείται στα πλοία εξαρτάται από την παλαιότητα του κλιματιστικού κι επίσης από την οικονομία που θέλει να κάνει ο πλοιοκτήτης. Οι επιθεωρητές κάνουν τυπικούς ελέγχους στα λιμάνια και όχι εν πλω.

Τα χρήματα είναι πάντα ένας ασφαλής δείκτης. Άνθρωποι της αγοράς είπαν στο Magazine ότι η τιμή για το φρέον ακολουθεί τους κανόνες ενός ιδιότυπου χρηματιστηρίου. Με σημερινές τιμές, μία φιάλη 12 κιλών νόμιμου, εγκεκριμένου ψυκτικού υγρού στοιχίζει στη χονδρική περίπου 300 ευρώ, παλιότερα είχε φτάσει και τα 400 ευρώ. «Αν η ίδια φιάλη πωλείται 150 ευρώ, τότε είναι προφανές ότι υπάρχει ζήτημα», εξηγούν. Υπό συνθήκες, λένε ψυκτικοί, ένα άγνωστης προέλευσης φρέον, αν έρθει σε επαφή με συγκεκριμένα χημικά στοιχεία, μπορεί να προκαλέσει ως και έκρηξη

«Ωστόσο, το δέλεαρ είναι μεγάλο και το κέρδος τεράστιο, αν υπολογίσουμε τη φορολογία των νόμιμων προϊόντων, ακόμη και τον ειδικό φόρο που προβλέπεται για την αγορά και λειτουργία μηχανημάτων βαρέος τύπου που καταναλώνουν φρέον», λένε ψυκτικοί. Η μεγαλύτερη ποσότητα του παράνομου ψυκτικού φέρεται να χρησιμοποιείται σε επαγγελματικά ψυγεία και βιομηχανικά συστήματα, όχι στα κλιματιστικά που έχουμε στο σπίτι ή το αυτοκίνητο.

Σωματεία ψυκτικών είχαν εισηγηθεί στο παρελθόν ως δικλείδα ασφαλείας να μην επιτρέπεται σε μη πιστοποιημένους επαγγελματίες να αγοράζουν φρέον, κάτι που δεν είναι σίγουρο ότι τηρείται στη χώρα μας. Μία ακόμη δικλείδα ασφαλείας που ισχύει στην ευρωπαϊκή αγορά είναι ότι οι φιάλες έχουν συγκεκριμένο πάχος κι επίσης πρέπει να μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν.

Το φρέον στις αποθήκες της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσουν είναι απαγορευμένο, γιατί αποτελεί βέβαια κίνδυνο και για το περιβάλλον, σύμφωνα με τον 517/14 Κανονισμό του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και του Συμβουλίου τής Ευρώπης. Οι 15,6 τόνοι θα μεταφερθούν με ειδικά οχήματα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων σε ειδική μονάδα ανακύκλωσης στην Ολλανδία.

«Δεν πρόκειται να ανεχτούμε κανένα φαινόμενο παραβατικότητας. Η προστασία των καταναλωτών, του περιβάλλοντος, και η ορθή λειτουργία της αγοράς στο πλαίσιο της νομιμότητας, αποτελεί κεντρική μας δέσμευση που θα υλοποιηθεί από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους, με κάθε τρόπο», δήλωσε ο Υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις σε Θεσσαλία και Πελοπόννησο, εκτός από την ποινική διαδικασία που είναι σε εξέλιξη, επιβλήθηκαν διοικητικά πρόστιμα ύψους 206.000 ευρώ αθροιστικά.

ΣΤΑ ΑΛΒΑΝΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ

Το καλοκαίρι του 2020, αστυνομικοί των συνόρων σε Γιάννενα και Καστοριά είχαν κατασχέσει, σε δύο περιπτώσεις, περίπου 4 τόνους άγνωστης προέλευσης φρέον. Είχε περάσει από την Αλβανία και τιμή του ήταν στο 1/3 της κανονικής. Οι άνθρωποι που το είχαν κρύψει σε καρότσα φορτηγού, είπαν ότι το παρέλαβαν μετά τα σύνορα. Το πιθανότερο είναι ότι είχαν περάσει το τελωνείο της Κακαβιάς, χωρίς να γίνει κανένας έλεγχος στο φορτηγό.