ΠΑΥΛΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ: Η ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΓΙΟΛΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
Η καθοριστική σχέση του μουσικού με τη νεαρή ποιήτρια στα τέλη της δεκαετίας του 70.
Τριάντα ένα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Παύλος Σιδηρόπουλος, που πέθανε σαν σήμερα, παραμένει ένας μύθος της ελληνικής ροκ μουσικής. Ήταν σπουδαίος μουσικός και ερμηνευτής, γι’ αυτό και κατάφερε να αφήσει το στίγμα του στην εγχώρια σκηνή, ενώ η αλήθεια στα τραγούδια του παραμένει ζωντανή έως σήμερα και αυτή είναι που τα καθιστά διαχρονικά.
Ο Παύλος έζησε και δημιούργησε σε μια εποχή που το ροκ στην Ελλάδα βρισκόταν στην πρώιμη φάση του. Ο ίδιος αποτέλεσε έναν από τους βασικούς πυλώνες του και φάρο στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, έστω κι αν τότε δεν μπορούσε – ίσως – να το αντιληφθεί. Ένας νέος με ταλέντο, ορμή, αλλά και πάθη. Πάθη που υπήρξαν συστατικά, όχι μόνο της ενδιαφέρουσας προσωπικότητάς του, αλλά και ολόκληρης της εποχής του.
Η παρακαταθήκη του είναι πολύτιμη, ωστόσο, ο μύθος γύρω από το όνομά του δεν εξαντλείται στις καλλιτεχνικές πτυχές του. Η σχέση του με τα ναρκωτικά, η χρήση ηρωίνης, ο τρόπος που πέθανε, αλλά και οι ερωτικές του σχέσεις συμπληρώνουν το παζλ του «Πρίγκιπα της Ροκ».
Μία από αυτές, εκείνη με τη νεαρή ποιήτρια Γιόλα Αναγνωστοπούλου, συνεχίζει να γοητεύει μέχρι και σήμερα. Ήταν μία σχέση με “άρωμα” έμπνευσης, ναρκωτικών, έρωτα και θανάτου. Μία σχέση καταδικασμένη να “σβήσει”.
Γιολάντα, ευλογία και κατάρα
«Αργότερα, όταν πια θα ξεκαθαριστούνε όλα μέσα μου, όλα τα «γιατί» που τα άφησα στη μέση λόγω τεχνικών δυσκολιών (προβλεπομένων από το πρόγραμμα)… αργότερα, όταν πια θα ηρεμήσω να αγωνίζομαι γι’ αυτό που δεν αλλάζει, αργότερα, όταν τα χέρια μου μ’ εμπιστοσύνη θα τα βάλω στα δικά σου…
Τότε, καλέ μου, θα πάρω ένα σακίδιο και μια κιθάρα και μόνη μου θα ταξιδέψω στις μοναξιές του ανθρώπου στ’ άγνωστα και επικίνδυνα μονοπάτια της ψυχής μου (ή του στομαχιού μου) κι ήρεμη χωρίς φωνές δίχως απότομες εξάρσεις θα σκαλίσω και θα ξεθάψω με τα τραγούδια της κιθάρας μου αυτό το άγνωστο “εγώ, γιατί, πού, πότε”, κι ό,τι απ’ όταν γεννήθηκα με τυραννούσε, ίσως, καλέ μου, ίσως πια αναπαυμένο πάψει να σιγοτρώει τα σωθικά».
Γιόλα Αναγνωστοπούλου, “Κατ’ Εικόνα Και Ομοίωσιν” (1973)
Αυτή ήταν η Γιόλα Αναγνωστοπούλου, το θλιμμένο κορίτσι με τα σκούρα ρούχα που νόμιζε πως «ρουφούσε» τη ζωή, αλλά μάλλον η ζωή την ξεγέλασε. Αγαπούσε την ποίηση και τη ζωγραφική, ενώ έψαχνε να βρει τα δικά της μονοπάτια ανάμεσα στα αδιέξοδα που την κατέκλυζαν διαρκώς. Ήταν όμορφη, με μαύρα μαλλιά, μεγάλα μάτια και μια μελαγχολική γοητεία που «μάγεψε» τον «Πρίγκιπα της Ροκ».
Η ιστορία τους παραμένει ζωντανή τόσα χρόνια μετά, γιατί η Γιολάντα αποτέλεσε καθοριστικό πρόσωπο τόσο στην προσωπική όσο και στην καλλιτεχνική πορεία του Παύλου Σιδηρόπουλου. Η σχέση τους διήρκησε από το 1977 έως το 1980, παρόλο που η Γιόλα έλειπε για μεγάλα διαστήματα στο Παρίσι, αλλά ήταν τόσο έντονη που σημάδεψε και τους δύο εξίσου, ενώ επηρεάστηκαν αμφότεροι από την ιδιοσυγκρασία του καθενός. Οι απόψεις για το πότε έγινε η γνωριμία του Παύλου και της Γιόλας διίστανται, με την επικρατέστερη εκδοχή να τους θέλει να συναντώνται για πρώτη φορά το Πάσχα του 1978 σε ένα μπαρ στο κέντρο της Αθήνας. Έκτοτε, ο ένας βυθίστηκε στον κόσμο του άλλου, με θετικές και αρνητικές συνέπειες.
Λέγεται πως το παραπάνω τραγούδι αγάπης, το έγραψε ο Παύλος Σιδηρόπουλος για την Γιόλα Αναγνωστοπούλου και της το έστειλε με κασέτα στο Παρίσι.
Ο δημιουργικός έρωτας
Μαζί με τα συναισθήματα που ανέπτυξαν μεταξύ τους οι δύο νέοι, ο Παύλος τότε τριαντάρης και η Γιόλα 22 χρονών, εξελίχθηκε και η καλλιτεχνική τους υπόσταση. Κατά τη διάρκεια της σχέσης τους, ο Παύλος Σιδηρόπουλος παρουσίασε δύο δίσκους – σταθμούς της καριέρας του και της ελληνικής μουσικής γενικότερα, το «Φλου» (1978) και το «Εν Λευκώ» λίγο αργότερα (1982) ενώ η Γιόλα κυκλοφόρησε την δεύτερη ποιητική συλλογή «Οξείς Μετάλλου Ήχοι» (1979) – είχαν προηγηθεί άλλες δύο «Ποιήματα» (1972) και «Κατ’ Εικόνα και Ομοίωσιν» (1973).
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ο Παύλος Σιδηρόπουλος επηρεάζεται πάρα πολύ από τη σκέψη της Γιολάντας
Ο δημοσιογράφος Μανώλης Νταλούκας, που έχει μελετήσει εκτενώς τη σχέση τους μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις και μαρτυρίες των ανθρώπων που τους γνώριζαν, εντοπίζει στο βιβλίο του «Το βιβλίο των ηρώων του τρόμου» (2011) την επιρροή του Παύλου από τη Γιόλα και το αντίστροφο, σε διάφορα τραγούδια του πρώτου και ποιήματα της δεύτερης. Κοινές θεματικές, όμοια συναισθήματα, ταυτίσεις στη σκέψη.
Συγκρίνοντας τα ποιήματα των συλλογών της Γιόλας και τα τραγούδια «Εν κατακλείδι», «Πού να γυρίζεις» και η «Ώρα του Stuff» του Παύλου, καταλήγει:
«Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ο Παύλος Σιδηρόπουλος επηρεάζεται πάρα πολύ από τη σκέψη της Γιολάντας. Δεν είναι ότι αντιγράφει στίχους, όχι. Αλλά ο επηρεασμός, όταν είναι ισχυρός, σου αλλάζει τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο. Και έχουμε ακριβώς αυτό. Ο Παύλος για πρώτη φορά βάζει στην ποιητική του και τη διάστασης της θλίψης, το οποίο σημαίνει ότι βλέπει τον κόσμο και με τα μάτια της Γιόλας. Και έτσι ανατρέπεται το παλαιό δίπολο, τα πρόσωπα του Ζορμπά και του Αυγέρη υποχωρούν, και η Γιόλα γίνεται η μούσα του από εδώ και πέρα».
Στο βούρκο της ηρωίνης
Τα αφηγήματα που συνοδεύουν πάντα τις μεγάλες προσωπικότητες, θέλουν την Γιόλα να είναι ο άνθρωπος που γνώρισε στον Παύλο την ηρωίνη. Ο ίδιος έκανε μέχρι τότε χρήση άλλων ναρκωτικών ουσιών.
Ο Μανώλης Νταλούκας έχει καταγράψει στο προαναφερθέν βιβλίο του μια συζήτηση που είχε με την ίδια τη Γιόλα Αναγνωστοπούλου προτού πεθάνει σχετικά με αυτό το θέμα. Κατά τη διάρκεια της κουβέντας τους, τη ρωτά επίμονα αν η ίδια του έμαθε την «πρέζα», ωστόσο, δεν απαντά ξεκάθαρα. Όταν πια της λέει «σε κατηγορούν ότι έριξες τον Παύλο στην ηρωίνη», η Γιόλα απαντά:
Ήθελα να δω στο πρόσωπο έστω και έναν από αυτούς τους ανθρώπους που λένε ότι εγώ έβαλα τον Σιδηρόπουλο στην ηρωίνη
«Οι άνθρωποι αυτοί που βγάζουν εύκολα καταδικαστικές αποφάσεις… Ήθελα να δω στο πρόσωπο έστω και έναν από αυτούς τους ανθρώπους που λένε ότι εγώ έβαλα τον Σιδηρόπουλο στην ηρωίνη. Και προφανώς εννοούνε ότι τον πήρα από το χέρι και τον εισήγαγα σε μία διαδικασία και σε μία ουσία για την οποία δεν είχε ιδέα, αυτό σου έχουνε πει… Good… Αυτοί οι άνθρωποι είχανε οποιαδήποτε επαφή με τον Σιδηρόπουλο;».
Ο Μανώλης Νταλούκας επιμένει: «Φταις εσύ που έμπλεξε με την πρέζα ο Παύλος; Η αλήθεια ποια είναι;». Και η Γιολάντα απαντά: «Λοιπόν… Η αλήθεια… Χα… Αν δεν συνοδευόταν από αμετακλήτως τραγικά γεγονότα όπως θάνατοι, πόνος διαρκής, αυτή τη στιγμή θα κάγχαζα. Η αλήθεια ποια είναι; Δεν υπάρχει αλήθεια, αυτή είναι η μόνη αλήθεια».
Σε συνέντευξή του, πάντως, στον Μανώλη Νταλούκα το 2018 ο φίλος του Σιδηρόπουλου, Αλέξης Γκόλφης, αναφέρει πως τόσο ο Παύλος όσο και η Γιόλα έκαναν χρήση ηρωίνης προτού γνωριστούν.
Αξίζει να σημειωθεί, πως το τραγούδι «Η» λογοκρίθηκε για «προτροπή στη χρήση ναρκωτικών».
Το δεμένο χέρι και το τέλος
Το καλοκαίρι του 1990 το αριστερό χέρι του Παύλου άρχισε να παραλύει. Αν και κανείς δεν μπορούσε να πει με σιγουριά τι έφταιγε, η επίσημη διάγνωση ήταν «πάρεση βραχιόνιου αριστερού πλέγματος». Εκείνη την περίοδο, κατά τις εμφανίσεις του στο ΑΝ, ο Παύλος ανέβαινε στη σκηνή με δεμένο χέρι.
Στις 4 Δεκεμβρίου είχε πάει στο στούντιο για να ηχογραφήσει τα φωνητικά του δίσκου, αλλά ήταν μεθυσμένος, διαπληκτίστηκε με τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος και έφυγε με μια φίλη του. Το μεσημέρι της 6ης Δεκεμβρίου του 1990 ο Σιδηρόπουλος βρέθηκε στο σπίτι μιας άλλης φίλης του στο Νέο Κόσμο σε κωματώδη κατάσταση λόγω υπερβολικής δόσης ηρωίνης και λίγο μετά ξεψύχησε στο ασθενοφόρο καθοδόν προς το νοσοκομείο Ευαγγελισμός.
Ο Αλέκος Αράπης, μπασίστας των «Απροσάρμοστων», έχει εκφράσει την υπόθεση πως ο Σιδηρόπουλος πήρε εσκεμμένα υπερβολική δόση με σκοπό να αυτοκτονήσει λόγω των προβλημάτων με το χέρι του, με βάση μια συζήτηση που είχαν λίγους μήνες πριν από το θάνατο του. Από την άλλη, ο ηθοποιός Αντώνης Καφετζόπουλος σε συνέντευξή του το 2020 ανέφερε πως την περίοδο που απεβίωσε, ο Παύλος δεν ήταν σε τόσο χάλια κατάσταση, εκφράζοντας την άποψη πως ο θάνατός του ήταν ατύχημα και όχι αυτοκτονία.
Την αλήθεια μπορεί να μην τη μάθουμε ποτέ. Άλλωστε, όσο έντονη προσωπικότητα υπήρξε κάποιος, τόσο πιο πολλοί μύθοι δημιουργούνται γύρω από το όνομά του. Ακόμη και για τη σχέση του με τη Γιόλα Αναγνωστοπούλου μπορεί να μη μάθουμε ποτέ την ακριβή αλήθεια. Ποιος επηρέασε ποιον ή ακόμη και ποιος παρέσυρε ποιον – αν παρασύρθηκαν. Το σίγουρο είναι πως η σχέση τους υπήρξε. Κι αν οι δρόμοι τους χωρίστηκαν, θα ανταμώνουν πάντα στην ιστορία…
