ΠΟΙΟΙ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΙΣ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΟΥ HOLLYWOOD ΚΑΙ ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ #METOO

«Η βιομηχανία θεάματος είναι η Άγρια Δύση». Έτσι μου είχε περιγράψει το Hollywood ο Zev Steinrock, ένας από τους πρώτους intimacy coordinators στην Αμερική, στην πρώτη μας κουβέντα για τις ερωτικές σκηνές και τα γυρίσματά τους. Το κίνημα του #MeToo στις Ηνωμένες Πολιτείες μετρούσε ήδη δεκάδες καταγγελίες, ο Harvey Weinstein θα βρισκόταν ένοχος για βιασμό στη Νέα Υόρκη λίγες μέρες αργότερα, και το Σωματείο των Ηθοποιών (Screen Actors Guild) είχε υποστηρίξει δημόσια τη σύσταση πρωτοκόλλων για τα γυρίσματα των ερωτικών σκηνών και των σκηνών σωματικής επαφής στο σετ. Ζωτικό μέρος των νέων αυτών πρωτοκόλλων αυτών ήταν η χρήση των intimacy coordinators. Των ανθρώπων που χορογραφούν τις ερωτικές σκηνές ενός σεναρίου και είναι εκεί για να διασφαλίζουν τη συγκατάθεση από όλους τους συμμετέχοντες της σκηνής.

Ο Steinrock και η Claire Warden, πρωτοπόρος στον νέο κλάδο επαγγελματιών που φέρνει την επανάσταση στις ερωτικές σκηνές και υπεύθυνη του προγράμματος σπουδών που ξεκίνησε πέρσι για να εκπαιδεύονται όλο και περισσότεροι intimacy coordinators, έχουν δει πολλά στην πολυετή τους καριέρα. Πολλά από αυτά δε θα ήθελαν να τα ξαναδούν.

«Υπάρχει ένα “ένδυμα σεμνότητας” όπως το αποκαλούμε πλέον, που χρησιμοποιείται στις ερωτικές σκηνές σε όσους έχουν πέος», μου είχε εξηγήσει ο Steinrock στο Skype. «Εκεί τοποθετείς ουσιαστικά όλη την περιοχή σε ένα σακουλάκι. Παλαιότερα το έλεγαν… Συγνώμη, δεν υπάρχει κάποιος κατάλληλος τρόπος να στο πω… Το έλεγαν π**τσόκαλτσα! […] Ο τωρινός όρος είναι το ένδυμα σεμνότητας που προφανώς είναι πιο κατάλληλο. Δεν υπήρχε κάποια άλλη ονομασία πιο πριν και η χαρακτηριστική ατάκα στα γυρίσματα αυτών των σκηνών ήταν “με κάλτσα και μια προσευχή!”. Για όνομα του Θεού! (γέλια). H φάση ήταν κυριολεκτικά “έλα ωραία, κάντε το!” και πολλές φορές η κάλτσα έπεφτε. Ήταν συχνά κιόλας ένα πολύ λεπτό ύφασμα. Είναι προσποίηση σεξ. Δε χρειάζεται να έρθει κανείς σε επαφή με τα γεννητικά όργανα κανενός στον χώρο εργασίας του».

«Δεν υπήρχαν πολλοί κανόνες και, μέχρι να έχεις από πίσω σου σωματεία να υποστηρίζουν τους πιο αδύναμους, μπορούν να συμβούν τα πάντα», συνέχισε μετά τα γέλια. «Σχεδόν σε κάθε σου στιγμή στη βιομηχανία, όσο θα δουλεύεις σε κάτι για κάποιο διάστημα, θα προσπαθείς ταυτόχρονα να βρεις το επόμενο. Η μελλοντική σου εργασία είναι πάντα σε κίνδυνο, οπότε τις περισσότερες φορές που κάποιος θα σε ρωτήσει αν μπορείς ή δεν μπορείς να κάνεις κάτι, η απάντησή σου δεν επηρεάζεται μονάχα από τη δεδομένη ερώτηση αλλά και από το μέλλον που θες να έχεις. Έτσι δημιουργούνται εξαναγκαστικές καταστάσεις».

Η νεα πραγματικοτητα

Όπως προκύπτει με τους περισσότερους από τους πρώτους intimacy coordinators της βιομηχανίας, η Warden και ο Steinrock είναι και οι δύο ηθοποιοί που στην πορεία ασχολήθηκαν με τη χορογραφία μάχης. «Πριν υπάρξουν καν οι intimacy directors, σε σκηνές με οξυμένη σωματικότητα όπως μία σεξουαλική επίθεση, ήμασταν συχνά οι fight directors που καλούμασταν να τις οργανώσουμε», εξηγεί ο Steinrock. «Προφανώς γιατί ήμασταν ό,τι πιο κοντινό σε κάποιον που ίσως θα γνώριζε τι να κάνει. Τα τελευταία 3-5 χρόνια ο τρόπος που γίνονται αυτές οι σκηνές έχει αλλάξει δραστικά. Η συναίνεση δεν ήταν στο κέντρο της συζήτησης. Τώρα τα πάντα έχουν να κάνουν με αυτήν και οι ηθοποιοί έχουν τη χορογραφία για να τους βοηθάει».

Η αλλαγή αυτή είχε απόλυτη σχέση με τη συμβολή της Warden. Μαζί με την Alicia Rodis που πλέον είναι η εσωτερική intimacy coordinator για όλες τις παραγωγές του HBO, ένα δίκτυο που καθιερώθηκε μεταξύ άλλων και για τις τολμηρές του ερωτικές σκηνές στην τηλεόραση στη Χρυσή Εποχή του μέσου, έβαλαν μαζί τα θεμέλια του κλάδου και κατασκεύασαν όλα τα εργαλεία που έκαναν τους intimacy coordinators απαραίτητους στο Hollywood.

«Οτιδήποτε γίνεται χωρίς τη συναίνεση των ηθοποιών, οτιδήποτε είναι καταναγκαστικό και γίνεται χωρίς την ενθουσιώδη συγκατάθεσή τους είναι αδιαπραγμάτευτο σε ένα σετ», τονίζει η Warden. «Λέω ενθουσιώδη γιατί οι άνθρωποι λέμε ναι όταν δεν το εννοούμε πολύ. Μέρος της ειδικότητάς μας είναι να παρουσιάζουμε και να διατυπώνουμε τις επιλογές των ηθοποιών με τρόπο που να τους είναι πιο εύκολο να βρουν το πραγματικό τους “ναι” και να αναγνωρίζουμε όταν κάποιοι δεν συναινούν με την καρδιά τους. Τότε προσφέρουμε εναλλακτικές ώστε να μπορούν να πουν όχι και να ξέρουν ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε.

Σε μία βιομηχανία όπου ο χρόνος είναι πολύ κυριολεκτικά χρήμα, δε μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα ένα περιβάλλον όπου ο ηθοποιός θα έχει την άνεση να αρνηθεί να κάνει κάτι για το οποίο αισθάνεται άβολα.

Οι διακρίσεις, έπειτα, και η θυματοποίηση οποιουδήποτε μέλους της διαδικασίας – όχι μόνο των ηθοποιών – απαγορεύονται. Πρέπει να υπάρχει σεβασμός για τις ανάγκες, τα αιτήματα και τα όριά τους. Εάν, για παράδειγμα, κάποιος από το συνεργείο θα ήθελε να απουσιάζει από τα γυρίσματα μιας σκηνής σεξουαλικής βίας ώστε να προστατεύσει την ψυχική του υγεία, θα πρέπει να οργανώσουμε έτσι παροχές από το τμήμα του ώστε να μην είναι εκείνος, λόγου χάρη, ο οπερατέρ. Θα πρέπει να μπορεί προσωρινά να αντικατασταθεί».

Η δουλειά τους δεν είναι καθόλου απλή, αλλά στο τέλος γλιτώνουν χρόνο και χρήμα από τις παραγωγές. Χρησιμοποιούνται σε δύο μεγάλες κατηγορίες σκηνών: Όταν υπάρχει γυμνό ή προσποιητό σεξ και σίγουρα όταν συμμετέχουν ανήλικοι ηθοποιοί για τους οποίους υπάρχει πολύ αυστηρό νομικό πλαίσιο και μπορούν να κληθούν να βοηθήσουν ακόμη και σε ένα φιλί ή σε οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί σεξουαλικό.

Η διαδικασία περιλαμβάνει μίτινγκ με τη σκηνοθεσία πριν από τα γυρίσματα ώστε να συζητηθεί το περιεχόμενο μίας σκηνής και η αφήγησή της. Η σκηνοθεσία μετά θα μιλήσει με τους ηθοποιούς και οι ηθοποιοί μιλούν ο καθένας κατ’ ιδίαν με τον intimacy coordinator για να βεβαιωθούν ότι γνωρίζουν τα πάντα για όσα θα τους ζητηθούν. Έτσι εάν έχουν κάποιους περιορισμούς που είναι σημαντικοί, ο intimacy coordinator θα τους γνωρίζει και έτσι δεν θα είναι απαραίτητο να τους αποκαλύψουν απευθείας στον σκηνοθέτη ρισκάροντας τη σχέση τους μαζί του.

Σε μία βιομηχανία όπου ο χρόνος είναι πολύ κυριολεκτικά χρήμα, δε μπορεί να καλλιεργηθεί εύκολα ένα περιβάλλον όπου ο ηθοποιός θα έχει την άνεση να αρνηθεί να κάνει κάτι για το οποίο αισθάνεται άβολα. Οι intimacy coordinators δε βγάζουν απλώς την αμηχανία αυτή από την εξίσωση, αλλά εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία ενός σετ εκ των προτέρων. Δεν ορίζουν το περιεχόμενο, δεν κάνουμε λογοκρισία και δεν ασχολούνται με το τι θα μπει ή δε θα μπει στην κάμερα. Ασχολούνται με το πώς θα οργανωθεί αυτό που θα περάσει σε αυτή διευκολύνοντας εν τέλει το όραμα της σκηνοθεσίας. Γι’ αυτό και στη διάρκεια της τελευταίας διετίας έχουν γίνει ευπρόσδεκτοι.

«Παλαιότερα πατούσα στο σετ και δεν υπήρχε κανείς που να είχε συνεργαστεί με intimacy coordinator, με ρωτούσαν ποια είμαι και τι κάνω εκεί», περιγράφει γελώντας η Warden σε πρόσφατή μας κουβέντα. «Πλέον είναι σπάνιο να πας κάπου και να μην έχει δουλέψει απολύτως κανείς με κάποιον επαγγελματία μας. Πολλοί από τους σκηνοθέτες θα έχουν ήδη συνεργαστεί με κάποιον, κάποιοι από τους ηθοποιούς το ίδιο, οπότε δε χρειάζεται τόσο να ενημερώνω και να αλλάζω τα πρωτόκολλα, όσο το να επιβεβαιώνω το πώς θα προβεί η διαδικασία στο εκάστοτε σετ. Δεν τους φαίνεται τόσο τρομακτικό ή νέο πια. Γλιτώνουμε τόσο χρόνο! Υπάρχουν πια ιστορίες που κυκλοφορούν για το πόσο έχουμε βοηθήσει, οπότε ακόμα και αν δεν έχει δουλέψει κάποιος μαζί μας ξέρει κάποιον που το έχει κάνει και έχει μόνο θετικά πράγματα να πει».

Μία πρόσφατη τέτοια μοιράστηκε σε podcast του Variety ο Regé-Jean Page που υποδύεται τον Δούκα Hastings στο “Bridgerton” του Netflix. Ο Page είχε άγχος για τις πολλές του ερωτικές σκηνές με τη συμπρωταγωνίστριά του Phoebe Dynevor στον ρόλο της Daphne, όμως το αποτέλεσμα έκανε περήφανους και τους δύο. «Δουλέψαμε με μία φανταστική ομάδα intimacy που είχε επικεφαλής τη Lizzy Talbot», δήλωσε. «Απελευθερώνει τόσο πολύ τους ηθοποιούς το να έχουμε κάποιον να δίνει οδηγίες, να μας προστατεύει και να μας φροντίζει. Είναι λίγο τρελό ότι ως τώρα το κάναμε χωρίς [intimacy coordinator]».

Παρόμοια εμπειρία είχε και η δημιουργική ομάδα του “Normal People”. Η υποψήφια για δύο Χρυσές Σφαίρες σειρά βασίστηκε το ομώνυμο βιβλίο της Sally Rooney όπου το σεξ ήταν βασική γλώσσα επικοινωνίας των δύο ηρώων του. Ο Paul Mescal και η Daisy Edgar-Jones που τους υποδύθηκαν και έγιναν σταρ μέσα σε μία νύχτα, όπως και ο σκηνοθέτης του οσκαρικού “Room”, Lenny Abrahamson, που έκανε εδώ τη μεταφορά του βιβλίου, ευχαριστούσαν τους θεούς του Hollywood και του BBC για την Ita O’Brien, την intimacy coordinator του σετ. «Μετά την αρχική αμηχανία της γύμνιας έγινε πολύ ικανοποιητικό δημιουργικά», ανέφερε ο Abrahamson στο τηλεοπτικό φεστιβάλ του Εδιμβούργου. «Το μεγαλύτερο μέρος από αυτή την αμηχανία που υπό κανονικές συνθήκες θα υπήρχε σε ολόκληρη τη διαδικασία γυρισμάτων τέτοιων σκηνών υπό τη συμβατική προσέγγιση απλά εξαφανίστηκε». Η O’Brien θα συντόνιζε επίσης τις ερωτικές και τις σεξουαλικά κακοποιητικές σκηνές στο “I May Destroy You”, του αριστουργήματος της Michaela Coel που εν μέρει βασίστηκε στο τραύμα της ίδιας της δημιουργού.

Εκτός θεάτρου όπου το ποδαρικό είχε ήδη γίνει δειλά (το “Frankie and Johnny in the Clair de Lune” έγινε η πρώτη παράσταση του Broadway με intimacy coordinator με τη βοήθεια της Warden), την αρχή στην τηλεόραση της Αμερικής την έκανε το “The Deuce”. Η ανάγκη είχε προκύψει στη δεύτερη σεζόν της σειράς, όταν η Emily Meade έπρεπε να προσποιηθεί στοματικό σεξ σε μία από τις πολλές ερωτικές σκηνές του show. Η ηθοποιός δεν ένιωθε καλά με την ιδέα γιατί δεν είχε ξανακάνει τίποτα παρόμοιο στην καριέρα της. Χρειαζόταν στήριξη, πρακτική και ψυχολογική εξίσου. Το HBO αποφάσισε τότε να απευθυνθεί στη Rodis, τη συνεργάτιδα και φίλη με την οποία η Warden κατέληξε να στήσει το IDC Professionals, και η εμπειρία ήταν τόσο θετική που ο δημιουργός της σειράς David Simon δήλωσε ότι «δε θα ξαναδούλευε ποτέ χωρίς intimacy coordinator» και το HBO πως θα τους έκανε αναπόσπαστο μέρος των παραγωγών. Έτσι το “Euphoria” που ακολούθησε έγινε η πρώτη σειρά του δικτύου που χρησιμοποίησε intimacy coordinator από το πρώτο του επεισόδιο.

Από τότε ο Steinrock και η Warden έχουν συνεργαστεί και οι δύο με το HBO όπως στο “Mrs. Fletcher” με την Kathryn Hahn, με τη Warden να δουλεύει αυτή τη στιγμή για το revival του “Gossip Girl” που περιμένουμε φέτος στο HBO Max. Έχει ολοκληρώσει επίσης τα καθήκοντά της για την επόμενη ταινία του Denzel Washington και την επόμενη εβδομάδα ξεκινάει στο “Dickinson” στο Apple TV+.

Πως γινεται ομως σεξι μια σκηνη;

«Η λέξη “σέξι” είναι άμορφη», μου ξεκαθάρισε η Warden. «Πρέπει να μας εξηγήσουν τι συμβαίνει μεταξύ των χαρακτήρων της σκηνής και ποιος είναι ο τόνος όλου του πρότζεκτ. Όταν ξέρουμε το δικό τους όραμα και μοιραστούν οι ηθοποιοί τις σκέψεις τους για το πού βρίσκονται οι χαρακτήρες τους, τότε το θέμα είναι να μπορέσεις να εκφράσεις αυτή την ιστορία σωματικά.

Η διαφορά που εντοπίζουμε είναι πως όταν οι ηθοποιοί νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, εισπράττουν σεβασμό ως άνθρωποι και έχουν τη σιγουριά πως ό,τι κάνουν στη δουλειά τους είναι ακριβώς αυτό, μέρος της δουλειάς τους, και δεν έχουν την ανησυχία και το άγχος ότι θα παρενοχληθούν σεξουαλικά την ώρα που εργάζονται – γιατί ενδεχομένως αυτό μπορεί να συμβεί στην ουσία – τότε νιώθουν ελεύθεροι και αυτό βιώνει μαζί τους ο θεατής. Φέρνουν αυτή τη φοβερή ευαισθησία, την παρουσία, τις ανάσες, τη σύνδεση που μπορούν να φέρουν οι ηθοποιοί. Όταν δεν ενδυναμώνονται κατ’ αυτόν τον τρόπο και δεν νιώθουν ασφαλείς, μπορείς να το καταλάβεις από την απόδοσή τους στη σκηνή και συχνά χάνεται και η χημεία».

Προς έκπληξή της και δική μου, η δουλειά της επί Covid-19 έγινε ευκολότερη. Μετά από το πρώτο σοκ που πάγωσε επί μήνες τις παραγωγές, και αφού βοήθησε να φτιαχτούν κάποια πρωτόκολλα ασφαλείας σε συνεργασία με την ιατρική ομάδα του Σωματείου Θεατρικών Σκηνοθετών και Χορογράφων, η Warden θα διαπίστωνε πως η πανδημία θα επιδρούσε απρόσμενα θετικά στη διαδικασία.

«Εξαιτίας του Covid-19 και ανεξαρτήτως προσωπικών τους εμπειριών», περιγράφει, «έχουν όλοι πλέον μία ενστικτώδη κατανόηση της πιθανότητας να διακινδυνεύσει το σώμα τους από ανθρώπους που μπορεί να μπουν στον χώρο τους και να τους αγγίζουν με μη συναινετικό τρόπο. Και υπάρχουν πολλοί που ενδεχομένως να μην το είχαν βιώσει αυτό παλαιότερα. Τώρα έχουν όλοι συναίσθηση του σώματός τους και του χώρου των άλλων. Νομίζω όλο αυτό έχει αλλάξει τη εσωτερική διαδικασία των ανθρώπων σχετικά με το γιατί η συναίνεση είναι σημαντική.

Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν αληθινά συναισθήματα όταν δουλεύουν, εμπειρίες και γνώσεις, οπότε η αγάπη που αναδύεται είναι πραγματική αγάπη. Λέω συχνά ότι τα συναισθήματα είναι αληθινά, αλλά όχι η κατάσταση. Θέλουμε να μπορούν να αποδεσμευτούν σωματικά και ψυχολογικά, με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν σε κάποια ιδιαίτερα έντονη σκηνή μάχης όπου θα κάνουν διατάσεις και μασάζ για να επανέλθει το σώμα τους

Έχει βοηθήσει επίσης το γεγονός ότι παράλληλα με τον Covid-19, είχαμε εδώ στην Αμερική τις μεγάλες εξεγέρσεις για τη φυλετική κοινωνική αδικία. Υπήρξε μία τεράστια καταδίκη του ακραίου ρατσισμού που βασίστηκε σε κοινότητες και που έφτασε τόσο στην κινηματογραφική βιομηχανία όσο και στη θεατρική. Γίνεται ένα τρομερό ξεκαθάρισμα γύρω από τις φυλετικές διακρίσεις και μαζί με αυτές οι προκαταλήψεις για τα μέλη και άλλων ευπαθών ομάδων. Αυτό που συμβαίνει βοηθάει τους ανθρώπους σε εξουσία να καταλαβαίνουν τα δικαιώματα των ανθρώπων και το πώς η λευκοκρατία έχει κάνει τη βιομηχανία καταπιεστική».

Αυτό που δυστυχώς δε μπόρεσε να προχωρήσει όπως ήθελε από την τελευταία φορά που είχαμε μιλήσει, είναι η πιστοποίηση εκπαίδευσης intimacy coordination που έχει επιμεληθεί.

Οι σπουδές βασίζονται σε πέντε βασικούς πυλώνες: Συναίνεση – Context Σκηνής – Χορογραφία – Επικοινωνία – Κάθαρση. Το τελευταίο αφορά τη στήριξη που χρειάζονται οι ηθοποιοί για να διαχωρίσουν μία σκηνή από την πραγματικότητά τους. «Το συνειδητό μας δε γνωρίζει τη διαφορά μεταξύ μίας πράξης που όντως κάνουμε και κάποιας όπου προσποιούμασταν. Οι ηθοποιοί χρησιμοποιούν αληθινά συναισθήματα όταν δουλεύουν, εμπειρίες και γνώσεις, οπότε η αγάπη που αναδύεται είναι πραγματική αγάπη. Λέω συχνά ότι τα συναισθήματα είναι αληθινά, αλλά όχι η κατάσταση. Θέλουμε να μπορούν να αποδεσμευτούν σωματικά και ψυχολογικά, με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν σε κάποια ιδιαίτερα έντονη σκηνή μάχης όπου θα κάνουν διατάσεις και μασάζ για να επανέλθει το σώμα τους».

Η ζήτηση του διπλώματος προέκυψε πολύ μεγάλη, εν μέρει επειδή πολλοί είχαν πλέον τον χρόνο να εκπαιδευτούν, αλλά και μία ανανεωτική αφύπνιση γύρω από την αυτενέργεια, την υποστήριξη, τη συναίνεση και τη δικαιοσύνη στη βιομηχανία. Ένιωσαν ότι μπορούν να συμβάλλουν. Το training εξ αποστάσεως μπορεί να τους καλύψει στο πρώτο μέρος της πιστοποίησης, όχι όμως εξ ολοκλήρου. «Τώρα πρέπει να δούμε πότε θα είναι 100% ασφαλές να προχωρήσουμε στα κατ’ ιδίαν workshops. Είναι ζωτικής σημασίας. Δε μπορείς να καταρτιστείς στο intimacy coordination μόνο μέσω online μαθημάτων. Πέρα από το γεγονός ότι πρέπει σίγουρα να πάνε οι εκπαιδευόμενοι στα σετ, η ειδίκευση αφορά μία τόσο σωματική αυτοκυριαρχία. Πρέπει να μάθεις να κατανοείς και να “διαβάζεις” το δικό σου σώμα αλλά και το σώμα των άλλων. Απλά δε μπορείς να το κάνεις αυτό σε videos. Εάν δεν αποκτήσεις αυτή την εμπειρία και δε χορογραφήσεις άτομα σε έναν χώρο, δε μπορείς να κάνεις αυτή τη δουλειά».

Η Warden γνωρίζει για την επέλαση του #MeToo στην Ελλάδα και ήθελε να μάθει περισσότερα. Μία εβδομάδα μάλιστα, μου είπε, αφού επικοινωνήσαμε ξανά, κάποιος από την Ελλάδα που παρέμεινε ανώνυμος στην κουβέντα μας, την ενημέρωσε πως υπάρχουν συζητήσεις στο Υπουργείο Πολιτισμού για το πώς θα μπορούσε να ενσωματωθεί το intimacy coordination στη χώρα μας.

«Σκεφτόμαστε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ανθρώπους σε άλλες χώρες και σε άλλες κουλτούρες, πώς μπορούμε να μεταδώσουμε τις γνώσεις μας, αλλά κατανοούμε ταυτόχρονα πως αυτό που κάνουμε είναι τόσο πολιτισμικά συγκεκριμένο για τις δικές μας ανάγκες, που δεν ξέρω αν θα μπορούσα ή αν θα έπρεπε καν να καταφτάσω στην Ελλάδα και να πω ωραία, έτσι γίνονται τα πράγματα και έτσι πρέπει να γίνονται», λέει κλείνοντας.. «Γιατί δεν ξέρω καλά την Ελλάδα, δεν ξέρω την ιστορία της, δεν ξέρω πώς η κοινωνία της βλέπει τη συναίνεση, δεν ξέρω πώς λειτουργεί η βιομηχανία θεάματός της. Αλλά είναι κάτι που το κοιτάμε πολύ αυτό, το πώς θα μπορούσε να γίνει εφαρμογή σε άλλες κουλτούρες χωρίς να τις παραβιάσουμε. Η συνάδελφός μου το ονομάζει “intimacy αποικιοκρατία” (γέλια). Εάν έρθει από την ίδια την κουλτούρα, εάν δηλαδή δώσουμε τις γνώσεις μας σε ανθρώπους εκεί αλλά μετά θα είναι εκείνοι που θα αναπτύξουν τον κλάδο προσαρμόζοντάς τον στη δική τους κουλτούρα, τότε μόνο θα αποδειχθεί ανθεκτικό κάτι τέτοιο νομίζω».