ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΣΤΙΣ ΚΑΝΝΕΣ ΜΕ ΖΕΛΕΝΣΚΙ ΝΑ ΑΠΑΓΓΕΛΕΙ ΤΣΑΡΛΙ ΤΣΑΠΛΙΝ

Ξέρεις ότι έχει ξεκινήσει το Φεστιβάλ Καννών όταν επισκεφθείς τα συνοικιακά McDonald’s και τα πλαστικά τραπεζάκια είναι γεμάτα από ανθρώπους καλοντυμένους στην τρίχα, με σμόκιν και φορέματα, ανάμεσα σε τσαλακωμένα περιτυλίγματα δίπλα σε μισοφαγωμένα μπέργκερ και παραπεταμένες πατάτες.

Είναι ακριβώς απέναντι από την μεγάλη αίθουσα Lumiere του κεντρικού παλαί του Φεστιβάλ, εκεί που πραγματοποιούνται όλες οι επίσημες πρεμιέρες– στις οποίες η επίσημη ένδυση είναι υποχρεωτική ώστε να μπορέσεις και μόνο να μπεις στην αίθουσα. Μετά το τέλος της βραδινής πρεμιέρας, οι επιλογές εκείνη την ώρα δεν είναι πολλές.

Η πρώτη επίσημη πρεμιέρα του φετινού, 75ου Φεστιβάλ Καννών έγινε το βράδυ της Τρίτης με παρουσία διάσημων αστέρων και των μελών της φετινής κριτικής επιτροπής, με τον Πρόεδρο Βενσάν Λιντόν να απολαμβάνει ενός ζεστού standing ovation. (Ο Λιντόν, έτσι κι αλλιώς σημαντική φιγούρα του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά, ήταν κι ο πρωταγωνιστής του περσινού Χρυσού Φοίνικα, Titane.) Όπως και του επίτιμου καλεσμένου Φόρεστ Γουίτακερ ο οποίος έτυχε της σπάνιας διάκρισης, να του απονεμηθεί τιμητικός Χρυσός Φοίνικας για το σύνολο της καριέρας του.

Ο ΖΕΛΕΝΣΚΙ ΚΑΙ Ο ΤΣΑΠΛΙΝ

Πριν όμως η Τζούλιαν Μουρ ανέβει στη σκηνή για να κηρύξει την έναρξη του 75ου Φεστιβάλ Καννών, εμφανίστηκε ένας άλλος καλεσμένος-έκπληξη, με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να δίνει το παρών κι εδώ μέσω δορυφορικής σύνδεσης. Ο Ζελένσκι εκτός από τις εμφανίσεις του σε διάφορα κοινοβούλια ανά τον κόσμο, έχει εμφανιστεί και σε διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης καμπάνιας του υπέρ της διάδοσης του μηνύματος κατά της ρωσικής εισβολής.

Στην αίθουσα Lumiere, ο Ζελένσκι συνέδεσε το μήνυμά του με το κινηματογραφικό context του χώρου, κάνοντας ευθεία αναφορά στον Μεγάλο Δικτάτορα του Τσάρλι Τσάπλιν.

«Το μίσος των ανθρώπων θα περάσει, και οι δικτάτορες θα πεθάνουν, και η δύναμη που πήραν από τον λαό θα επιστρέψει στο λαό. Και όσο πεθαίνουν οι άνθρωποι, η ελευθερία δεν θα χαθεί ποτέ», είπε, δανειζόμενος τα εμβληματικά λόγια του Τσάπλιν και καταλήγοντας πως «και πάλι σήμερα, όπως και τότε, το σινεμά δεν πρέπει να σωπάσει».

Το σινεμά, εν προκειμένω, αυτό που είχε να παραδώσει για την συγκεκριμένη βραδιά ήταν μια χοντροκομμένη κωμωδία με ζόμπι, γεμάτη b-movie αισθητική και μπόλικες εκλάμψεις σκατολογικού χιούμορ. Αχ, αυτή η μαγεία των αντιθέσεων.

Είναι η δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια που οι Κάννες ανοίγουν με μια ζόμπι κωμωδία από σκηνοθέτη-συχνό επισκέπτη του Φεστιβάλ. Προηγούμενη ήταν το Οι Νεκροί Δεν Πεθαίνουν του Τζιμ Τζάρμους, μια ταινία που μάλλον δυσφορία είχε προκαλέσει στο μεγαλύτερο μέρος των καλεσμένων τότε, παρά οτιδήποτε άλλο. Η ταινία που είδαμε φέτος δεν είναι απαραιτήτως καλύτερη, είναι όμως πιο ταιριαστή για το ρόλο που της δόθηκε.

ΤΟ ΜΟΝΟΠΛΑΝΟ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΝΕΚΡΩΝ

Το Coupez! του Μισέλ Χαζαναβίσιους (με αγγλικό τίτλο Final Cut) είναι ριμέικ του πρόσφατου γιαπωνέζικου καλτ φιλμ One Cut of the Dead, όπου παρακολουθούμε ένα μονοπλάνο ως ταινία-μέσα-στην-ταινία, να μας παρουσιάζει ένα κινηματογραφικό συνεργείο να αντιμετωπίζει μια επίθεση ζόμπι. Όταν πέσει το πρώτο cut, η αλήθεια για το τι ακριβώς είναι αυτό που παρακολουθούμε αρχίζει να αποκαλύπτεται, με αποκορύφωμα την απολαυστική τελευταία πράξη όπου λύνονται όλες οι απορίες (που δεν ξέραμε καν πως είχαμε).

Είναι μια εξαιρετικά διασκεδαστική φόρμουλα, που ο Χαζαναβίσιους διασκευάζει δίχως να έχει απαραίτητα κάποια ιδιαίτερα ευρηματική επαναπροσέγγιση κατά νου. Σκηνοθέτης που στο παρελθόν έχει βγάλει τις Κάννες ασπροπρόσωπες με το The Artist, καταπιάνεται διαρκώς στη φιλμογραφία του με το σινεμά ως αφηγηματικό αντικείμενο προσεγγίζοντάς από διάφορες σκοπιές αλλά πάντα με μια ελαφρότητα στην διάθεσή του. Είτε μιλάμε για το Artist και την ανασύσταση της εποχής του βωβού σινεμά, είτε για την τελείως άστοχη κάτι-σαν-βιογραφία του Γκοντάρ με το Redoubtable, είτε τελικά με τη σειρά κατασκοπικών κωμωδιών OSS με τον Ζαν Ντιζαρντέν, που φυσικά ριφάρουν ανεξάντλητα πάνω στην παράδοση του είδους.

Το Final Cut παρότι πλασάρεται ως κάτι πολύ πιο «βήτα» απέναντι στο κλασάτο παλιομοδίτικο ασπρόμαυρο του Artist, στην πραγματικότητα δεν διαφέρουν και τόσο πολύ ως ταινίες. Αναπαράγουν κάποια εμφανή τεχνικά και σημειολογικά ερεθίσματα ενός είδους ή και μιας ολόκληρης εποχής, κρύβοντας από πίσω μια κλασικής δομής ιστορία συναισθηματικής εξιλέωσης που συνδέεται άμεσα με την ψευδαίσθηση της κινηματογραφικής γραφής και φόρμας.

Οι κατασκευές του Χαζαναβίσιους λειτουργούν μόνο ως κάτι το πλαστικό, κάτι το επιφανειακά όμοιο με αυτό στο οποίο αναφέρονται– κι αν αυτό βοήθησε το Artist να βάλει πλώρη προς τα Όσκαρ, είναι κι αυτό που δεν αφήνει το Final Cut να πάρει μπροστά για τουλάχιστον το μισό της διάρκειάς του, με μια πρώτη πράξη που δεν τσουλάει, ένα μεσαίο μέρος βαριεστημένα επεξηγηματικό, και μια τρίτη πράξη που τελοσπάντων επιτέλους τα πράγματα ζωντανεύουν και ολοκληρώνονται με περιέργως απολαυστικό τρόπο. Αν και μέχρι τότε όχι μόνο είναι αργά, αλλά απορείς και ποιο το νόημα αυτού του ριμέικ εν γένει. (Η τεχνική, η γνώση και η ειλικρίνεια με την οποία γύρισε ο Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ το Planet Terror παραμένει η αποθέωση του υποείδους καταρτισμένων μεγαλο-σκηνοθετών που προσπαθούν να γυρίσουν πειστικά z-movie σινεμά.)

Τη δουλειά του πάντως την έκανε ως εναρκτήριο φιλμ του Φεστιβάλ– ο Χαζαναβίσιους μοιάζει με σκηνοθέτης γεννημένος για την συγκεκριμένη θέση. Όχι πως δεν έχουμε δει πολύ τολμηρά ή σπουδαία φιλμ να ανοίγουν το Φεστιβάλ. Πέρσι κιόλας, το άνοιγμα έγινε με το Annette του Λεός Καράξ, την ταινία της χρονιάς. Όμως αρκετά συχνά, τα φιλμ έναρξης στα μεγάλα Φεστιβάλ δεν λειτουργούν απαραίτητα ως δημιουργικό βαρόμετρο και καλλιτεχνικό στίγμα, παρά ως μια ανάλαφρη απόδραση στον κόσμο του σινεμά.

Τις επόμενες μέρες η αφρόκρεμα του χολιγουντιανού, του ευρωπαϊκού και του ασιατικού σινεμά θα βρεθεί στην Κρουαζέτ, από τον Τομ Κρουζ και το Top Gun: Maverick ως τον Παρκ Τσαν-γουκ και το Decision to Leave, κι από το «ελληνικό» Crimes of the Future του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ως το «ελληνικό» Triangle of Sadness του Ρούμπεν Έστλουντ. Όλους θα τους καλωσορίσει η μορφή του Τρούμαν του Τζιμ Κάρεϊ, που έχει αποτελέσει τη βάση της φετινής αφίσας του Φεστιβάλ, που κοσμεί το παλαί, ακριβώς πάνω από το κόκκινο χαλί.

Η αφίσα κεντράρει στην ιδέα της απόδρασης του Τρούμαν, σε ένα συμβολικό δείγμα αστείρευτα ουμανιστικού σινεμά που υπογραμμίζει μια δική μας μεγάλη ανάγκη.

Προς το παρόν, και περιμένοντας τις 12 μέρες που θα ακολουθήσουν, η πρώτη απόδραση αμέσως μετά τα γαλλικά ζόμπι με τα γιαπωνέζικα ονόματα, έγινε στο fast food στην απέναντι πλευρά του δρόμου από το επιβλητικό παλαί. Και τα κουστούμια, και τα μισοφαγωμένα τσαλαπατημένα μπέργκερ. Οι Κάννες φέτος θυμίζουν ήδη ξανά τον εαυτό τους.