“ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΣΑ ΤΟΝ ΝΙΚ ΚΕΙΒ ΗΤΑΝ ΣΤΟΥ ΝΤΙΛΕΡ ΜΟΥ”
Ο Γουόρεν Έλις των Bad Seeds κι ο σκηνοθέτης των μουσικών ντοκιμαντέρ Άντριου Ντόμινικ μιλάνε στο Magazine για την μουσική, για την ζωή, και για τον Νικ Κέιβ.
«Έχω ακόμα το λοκντάουν λουκ μου… αλλά αυτό το είχα από πριν!», λέει βροντοφωνάζοντας και γελώντας ο Γουόρεν Έλις, ο επί σειρά ετών καλλιτεχνικός συνεργάτης και φίλος του Νικ Κέιβ και μέλος των Bad Seeds, ο οποίος μας μιλά μέσω Zoom.
Η συζήτηση θα επανέρχεται διαρκώς στον Κέιβ, μιας και ούτως ή άλλως, γι’αυτό είμαστε εδώ: Στο Φεστιβάλ Βερολίνου, έχει μόλις κάνει πρεμιέρα το πανέμορφο ντοκιμαντέρ This Much I Know to Be True, ένα νέο μουσικό φιλμ πάνω στο άλμπουμ Carnage των Κέιβ και Έλις. Είναι μια απίστευτα εντυπωσιακή οπτικοποίηση των αισθημάτων και του ρυθμού του άλμπουμ που νιώθεις ανά στιγμές να σε ταξιδεύει σε άλλους πλανήτες– κι ας είναι γυρισμένο μέσα σε έναν μικρό, συγκεκριμένο χώρο.
Πίσω από την ταινία βρίσκεται ο σκηνοθέτης Άντριου Ντόμινικ, που έχει γυρίσει σπουδαία φιλμ σαν το The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (με τον Μπραντ Πιτ και τον Κέισι Άφλεκ) αλλά και το πολυαναμενόμενο Blonde για τη Μέριλιν Μονρόε, για το οποίο μιλήσαμε προηγουμένως πιο αναλυτικά μέσα από το The Magazine.
Ο Ντόμινικ ήταν, πολύ σημαντικά, σκηνοθέτης και του προηγούμενου, συγκλονιστικού ντοκιμαντέρ για τον Νικ Κέιβ One More Time with Feeling, που είχε γυριστεί μετά την απώλεια του γιου του. Τώρα, το This Much I Know to Be True ετοιμάζεται για την πρώτη του προβολή (στην Ελλάδα θα παιχτεί στο In-Edit στη Θεσσαλονίκη) γι’αυτό απευθυνόμαστε σε δύο από τους ανθρώπους που ξέρουν τον Νικ Κέιβ καλύτερα από οποιονδήποτε.
Στη διάρκεια της πρεμιέρας του φιλμ στο Φεστιβάλ Βερολίνου, ο Bad Seed Γουόρεν Έλις κι ο σκηνοθέτης Άντριου Ντόμινικ μας μίλησαν για τη μουσική, για την τέχνη, για την ζωή– και πάνω απ’όλα, για τον Νικ Κέιβ.
ΤΡΕΙΣ ΑΝΤΡΕΣ, ΔΥΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ, ΕΝΑΣ ΝΙΚ
Άντριου Ντόμινικ, σκηνοθέτης: Ο Νικ κι εγώ στα αλήθεια γίναμε φίλοι κάνοντας αυτό το φιλμ. Ήμασταν… φφφίλλλλοιιιι [σσ. τραβάει κάθε γράμμα σα να τους βάζει εισαγωγικά] αλλά τώρα πραγματικά ήρθαμε πολύ κοντά.
Το θέμα με εκείνη την ταινία [σσ. το One More Time with Feeling] ήταν αυτό: Πώς προσεγγίζεις καν ένα τέτοιο θέμα; Πώς προσεγγίζεις ένα άτομο που βρίσκεται σε μια τέτοια κατάσταση; Είναι τρομακτικό. Δεν ξέρεις αν θα πεις το σωστό πράγμα… αλλά έπρεπε να αναφερθούμε στο γεγονός. Και βρήκαμε ένα δρόμο προς αυτό.
Ο Νικ, όλοι γύρω του ήταν συντετριμμένοι, αλλά εγώ δεν ήμουν. Εγώ έκανα μια ταινία κι ήταν συναρπαστικό με ένα τρόπο– φυσικά ένιωθα συμπόνοια αλλά δεν χρειαζόταν τα δάκρυά μου ο Νικ εκείνη την ώρα, αυτό που χρειαζόταν ήταν κάποιος ναι μεν που να τον συμπονά, αλλά που δε θα έμπαινε σε έναν κυκλώνα θλίψης μαζί του. Ήταν λοιπόν περίπλοκο συναίσθημα. Βγήκε αυτό το πολύ συναρπαστικό πράγμα από το τραύμα του Νικ.
Η ταινία με συγκίνησε. Αλλά περπατούσα διαρκώς μια γραμμή. Πώς το κάνεις αυτό χωρίς να εκμεταλλευτείς την τραγωδία; Είναι καν δυνατόν αυτό; Ή κάνουμε κάτι δομικά λάθος; Αυτό αναρωτιόμασταν. Αλλά δε νομίζω πως ήταν λάθος. Ο ίδιος ο Νικ δεν θεωρούσε καν θαρραλέο το να κάνει αυτή την ταινία.
Γουόρεν Έλις, μουσικός: Ο θάνατος του γιου του ήταν τεράστιο πράγμα, η επίδραση σε αυτόν και την οικογένειά του ήταν τρομερή, και βρήκαν τρόπο να πλεύσουν μέσα στον πόνο. Όταν το βλέπεις σε κάνει να σκέφτεσαι τα πάντα από την αρχή. Αλλά είμαι πάντα εκεί για ό,τι χρειάζεται, η συνεργασία μας μοιάζει αλληλοεξαρτούμενη, κάνει ο ένας ό,τι δε μπορεί τόσο ο άλλος. Δεν ξέρω πολλά για τις λέξεις, αλλά μπορώ να ορμήξω εκεί μέσα και να φτιάξω ένα χάος μουσικής. Βλέποντας την ταινία κατάλαβα μάλιστα πόσο χαοτικός είμαι, κι ο Νικ πόσο διατεταγμένος.
Ντόμινικ: Εκείνη η ταινία ήταν στην επαύριο μιας τραυματικής εμπειρίας. Το άτομο που βλέπεις εδώ τώρα [σσ. στο This Much…], έχει επιβιώσει αυτής της κατάστασης κι η ζωή του είναι όμορφη. Το έχει χειριστεί υπεύθυνα και είμαι σίγουρος ότι υπάρχει ακόμα πόνος– αλλά όπως έχει αυξηθεί η χωρητικότητα για τον πόνο, άλλο τόσο έχει αυξηθεί η χωρητικότητα για τη χαρά. Ό,τι λέει στο φιλμ είναι τρομερά νηφάλιο.
Είναι πολύ απλό αυτό που έχει μάθει και θέλει να το μοιραστεί με άλλους. Ο Νικ έχει συνειδητοποιήσει πως κάποια στιγμή θα χάσουμε τα πάντα, πως η ζωή θα ας αφήσει όλους με τρομερές απώλειες. Και είναι το πώς ανταποκρινόμαστε σε αυτές που ουσιαστικά θα μετρήσει το ποιοι είμαστε, κατά μία έννοια. Γιατί είναι αναπόφευκτο.
Ο Νικ ήθελε αυτή τη φορά η ταινία να έχει χρώμα. Ήθελα κι εγώ να πειραματιστώ με το φως σε σχέση με τη μουσική. Να δείξω πώς συνδέονται. Είναι ένα πορτρέτο δημιουργικότητας, που νομίζω είναι βαθύτατα θεϊκή δύναμη. Κι αυτοί οι άνθρωποι το κάνουν αυτό, δημιουργούν, στο πρόσωπο του θανάτου αλλά και στο πρόσωπο της ζωής.
ΝΙΚ ΚΕΪΒ – ΓΟΥΟΡΕΝ ΕΛΙΣ: ΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Ντόμινικ: Ο Γουόρεν είναι πομπός, όχι δέκτης. Πρέπει να τον κάνεις να σε ακούσει. Αυτό που έχει ο Γουόρεν είναι το flow, κάνει μουσική με τον κουβά. Αν ακούσει 1-2 φράσεις θα σκεφτεί κατευθείαν ήχο που ταιριάζει. Αυτό που βγαίνει από μέσα του είναι τόσο σπουδαίο, που ο Νικ προσαρμόζεται σε ό,τι κάνει ο Γουόρεν. Ο Νικ πιστεύει στη συνεργασία κι ό,τι κι αν είναι αυτό που έχουν μεταξύ τους, λειτουργεί.
Έλις: Όταν δεν εκπλήσσεις ο ένας τον άλλον, είναι η στιγμή να κάνεις πίσω και να προσπαθήσεις ξανά. Οι συνεργασίες είναι παράξενο πράγμα, δεν τις αμφισβητείς αν λειτουργούν. Το να βρισκόμαστε σε ένα δωμάτιο δεν είναι πάντα καλό, αλλά πάντα οδηγεί σε κάτι. Όταν ξέρω ότι κάτι λειτουργεί, έχει 100% να κάνει με συναίσθημα. Όχι απαραίτητα καλό συναίσθημα, αλλά πάντως κάτι νιώθω να στρίβει μέσα μου. Ότι δεν ξέρω τι είναι αυτό, ας το δούμε από πιο κοντά.
Δεν ξέρω γιατί η σχέση μας έχει συνεχιστεί για τόσο πολύ, δεν το έχω αμφισβητήσει ποτέ. Αυτό που ξέρω είναι ότι όταν βρισκόμαστε σε ένα δωμάτιο, δεν σκεφτόμαστε ποτέ τι έχει ήδη γίνει, πάντα σκεφτόμαστε μπροστά. Χρειάζεται πολλή εμπιστοσύνη στο άλλο άτομο ώστε να πάρεις ρίσκα, δεν υπάρχει φόβος να φας τα μούτρα του. Οπότε βρίσκεις κουράγιο να αναζητήσεις τον καλύτερο εαυτό σου και τις καλύτερες ιδέες.
Ντόμινικ: Όλη η προσέγγιση του Νικ στο πως γράφει τραγούδια έχει αλλάξει. Οι δυο τους πιστεύουν πως αν έχεις κάνει κάτι, τότε μην το κάνεις πάλι. Πρέπει να προσπαθείς να επανεφευρίσκεις τον εαυτό σου όλη την ώρα, αλλιώς απολιθώνεσαι. Κι εκεί βρίσκονται τώρα. Σε ένα αυτοσχεδιαστικό στάδιο. Αντιδρούν ο ένας στον άλλον. To Shattered Ground στο άλμπουμ είναι η πρώτη κι η μόνη φορά που ο Νικ το τραγούδησε ποτέ. Ο Γουόρεν παίζει κι ο Νικ δεν ξέρει καν τι έρχεται μετά.
To Lavender Fields είναι πιο δομημένο, πιο παραδοσιακά φτιαγμένο, αλλά κι εκεί αυτό που συμβαίνει είναι ότι επιτρέπουν σε κάποιου είδους εξαιρετικό πράγμα να συμβεί, το οποίο δεν έχουν προγραμματίσει κι απλά συμβαίνει. Είναι συναρπαστική διαδικασία κι έχω προσπαθήσει να την υιοθετήσω κάνοντας το φιλμ. Και νομίζω δουλεύει! Τραγουδάνε αβίαστα, μου επικοινωνούν τα πάντα. Βρίσκω το φιλμ συγκινητικό.
Έλις: Από την οπτική μου, για τη σχέση μας με τον Νικ ήταν πολύ σημαντικό από όταν κάναμε τους Bad Seeds το να σπρώχνουμε πάντα προς τα μπροστά. Το Push the Sky Away δεν θα είχε αυτό τον ήχο αν δεν είχαμε κάνει το West of Memphis. Μπήκα και λέω, θα παίξω μόνο synth, όχι βιολί κι ο Νικ μου λέει είσαι σίγουρος; Και λέω ναι. Κι αυτό είχε άμεση επίδραση σε αυτό που προσπαθούσα να κάνω.
Δουλειά μου είναι να κάνω το κοινό να νιώσει μια πρόκληση. Αν όμως νιώσω ότι είμαι άνετος με κάτι, δεν είναι δουλειά μου να το μεταφέρω στο κοινό, να πει ο κόσμος «α ναι, το ξέρω αυτό». Γιατί να το κάνω; Όταν άκουσα το Low του Μπόουι λέω τι διάβολο είναι αυτό!! Άλμπουμ σαν αυτό, που έχω προβλήματα στην αρχή, επιστρέφω και γίνεται μετά αγαπημένο μου. Το ίδιο με το σινεμά, το Under the Skin με προκάλεσε, πήγα και το είδα ξανά την άλλη μέρα. Αν νιώθω εγώ λοιπόν να με προκαλεί κάτι, ελπίζω αυτό να μεταφερθεί και να το νιώσει και το κοινό.
ΤΑ ΣΑΟΥΝΤΡΑΚ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ
Έλις: Πάντα ένιωθα πως χρειαζόμουν άλλους ανθρώπους να τραβήξουν τον καλύτερο εαυτό μου έξω. Το 2015 έκανα το σάουντρακ της ταινίας Mustang και βρήκα ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο να δουλεύω πιο πολύ μόνος μου, αλλά ως τότε μου άρεσε να έχω κόσμο να τεστάρω ιδέες και ανθρώπους να με πιέζουν. Να με βάλεις σε ένα δωμάτιο, να με κουρδίσεις και μετά δεν σταματάω. Είναι όλα μαθητεία, για μένα.
Με τον Άντριου Ντόμινικ αρχίσαμε να δουλεύουμε μαζί κάνοντας με τον Νικ μουσική για το Assassination of Jesse James. Φτάνοντας στο Carnage, πλέον έστελνα στον Άντριου το mix και μου έλεγε και τη γνώμη του. Όταν κάνω πράγματα χρειάζομαι γνώμη. Το να δουλέψουμε μαζί στο Blonde ήταν επίσης σπουδαία χαρά. Μου έστελνε τα dailies το μεσημέρι, και τα έβλεπα όλα από τα μεσάνυχτα ως το πρωί. Όπως και με τον Νικ, ο Άντριου είναι κάποιος που επίσης συνδέομαι, συναισθηματικά και δημιουργικά. Σε σπρώχνει και σου εξηγεί τι θέλει.
Όταν κάναμε το σάουντρακ του Jesse James είχα πάντα τη σκέψη ότι μια μέρα όλα θα σταματήσουν και δε θα μπορώ πια να κάνω αυτό που θέλουν από εμένα. Τότε, ο Άντριου θυμάμαι δεν άκουγε αυτό που ήθελε από τη μουσική. Έτσι συνειδητοποίησα ότι είναι σημαντικό να αφήνεις πίσω ιδέες που έχεις και δεν βοηθάνε πια. Ξεκινήσαμε τα πάντα από την αρχή κι αυτός ήταν ο τρόπος να πάμε μπροστά. Δεν θα το έκανα ποτέ αυτό όταν ήμουν πιο νέος, θα έλεγα σε όλους να πάνε να γαμηθούν.
«Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ Ο ΝΙΚ»
Ντόμινικ: Ο Νικ πάντα ήταν το είδος του ατόμου που μπορούσες να του μιλήσεις για τα πάντα. Ή τουλάχιστον εγώ μπορούσα. Σταδιακά όλοι ρίχνουν τις άμυνές τους.
Πρώτη φορά που γνώρισα τον Νικ ήταν στου ντίλερ μου, ήμουν ένα αθώο παιδί που πήγαινε να κάνει πρώτη φορά ηρωίνη. Στο τέλος του καναπέ καθόταν εκεί αυτοπροσώπως ο πρίγκιπας του σκότους και έβλεπε ένα ντοκιμαντέρ για γαιοσκώληκες στην τηλεόραση. Τον ρωτάω τι βλέπει και γυρνάει, με κοιτάει, είχε άγρια μαλλιά και δόντια, μου γρύλισε κάτι ως απάντηση. Και… αυτός ήταν ο Νικ. Πρώτη φορά τον γνώρισα τότε κι ήταν τρομακτικός!
Τρεις μήνες μετά έβγαινα με μια κοπέλα που τα είχαν παλιότερα, κι ένα τραγούδι που είχε γράψει για αυτήν ήταν παντού στο ραδιόφωνο [σσ. το Deanna]. Έτσι τον ήξερα. Ήταν ο πρώην της κοπέλας μου! Και τα πήγαμε καλά, δεν έμοιαζε ρεαλιστικό δηλαδή αλλά γίναμε φίλοι κατά το πέρασμα των χρόνων. Αυτό όλο έγινε 30 χρόνια πριν. Μετατράπηκε από χαρισματικό αλλά τρομακτικό άτομο –για τον οποίο στη Μελβούρνη τότε όλοι είχαν γνώμη και ιστορίες να σου πουν– στον πιο όμορφο άνθρωπο που έχει υπάρξει.
Ο φίλος μου ο Νικ. [χαμογελάει πολύ γλυκά]
Έλις: Όλη μου η δημιουργική ζωή μοιάζει με μαθητεία. Η μέρα που παύω να το βλέπω έτσι είναι η μέρα που δε θα πρέπει πια να το κάνω. Για μένα έχει να κάνει με το να προκαλώ τον εαυτό μου. Παίρνω πολύ συχνά προσφορές που δεν λέω ναι, κάποιες μου ταιριάζουν και κάποιες όχι, αλλά νιώθω τυχερός που προσγειώθηκα δίπλα σε σπουδαίους ανθρώπους από την αρχή. Η συνεργασία με τον Νικ βγάζει πάντα καρπούς και μου έχει επιτρέψε να μεγαλώσω πολύ.
Ο Νικ πάντα είχε κάτι θεατρικό, είναι απίστευτος φροντμαν, επικοινωνεί με τον κόσμο. Όταν φτάσαμε στους μεγάλους χώρους, ένιωθες περιέργως ένα πιο οικείο συναίσθημα από τους μικρούς χώρους που παίζαμε. Όταν μπορείς να κάνεις έναν τέτοιο μεγάλο χώρο να μοιάζει μικρός, είναι κάτι το απίστευτο. Υπήρχε αυτή η αντίστροφη επίδραση. Οι άνθρωποι είναι πιο απομακρυσμένοι σε αυτούς τους μεγάλους χώρους και ελκύεται από τα πιο οικεία περφόρμανς.
Το κάνω αυτό το πράγμα 30 χρόνια, έχω παίξει τον μικρότερο χώρο και τα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου, αλλά αυτό που γίνεται όταν βγαίνουμε στη σκηνή είναι κάτι σαν κοινωνία. Δεν έχει σημασία πού είμαστε και πόσοι είναι κάτω. Όσο συνεχίζει να συμβαίνει, είναι προνόμιο για μένα να ανεβαίνω στη σκηνή κάθε βράδυ δίπλα στον Νικ.
