SEX, DRUGS & EUPHORIA Η ΑΛΛΙΩΣ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΑΤΙΘΑΣΑ ΝΙΑΤΑ

«Γεννήθηκα τρεις μέρες μετά την 11η Σεπτεμβρίου».

Στις πρώτες σκηνές της σειράς η αφήγηση της κεντρικής ηρωίδας Ρου εξηγεί όχι απλά την δική της προέλευση, αλλά και της γενιάς της καθώς η ίδια, μωρό ακόμα, στέκεται απέναντι από μια οθόνη τηλεόρασης που παίζει σε λούπα τις σκηνές της επίθεσης. Η γενιά του 2000 δεν είναι φυσικά εκλεκτή, δεν είναι η μόνη που γεννήθηκε μες στις φλόγες και την διάλυση του κόσμου που ήταν προηγουμένως εκεί.

Αλλά είναι μάλλον η πρώτη που απέκτησε από την κούνια κάτι σαν ανοσία στο σοκ, διαθέτοντας ανά πάσα στιγμή πρόσβαση σε κάθε εικόνα, σε κάθε ήχο και σε κάθε σκέψη – όλα, ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή, βοή μες τη βοή. Μια γενιά μεγαλωμένη μέσα σε όλα τα ερεθίσματα που έχει να προσφέρει ο σύγχρονος κόσμος. Πώς θα μπορούσε να αποτυπωθεί αυτή η εμπειρία αν όχι σα μια επίμονα στυλιζαρισμένη άσκηση απάθειας απέναντι στο σοκ;

Το Euphoria του ΗΒΟ (που στην Ελλάδα προβάλλεται στο Vodafone TV, τώρα στο μέσον της 2ης σεζόν) δεν είναι φυσικά το πρώτο εφηβικό δράμα στην ιστορία που φλερτάρει με το σοκ, και δε θα είναι και το τελευταίο. Εξάλλου τι εφηβικό δράμα θα ήταν δίχως σοκ;

Το εφηβικό δράμα ως είδος, από τη στιγμή της εμφάνισής του στην τηλεόραση δεν έχει κινδυνέψει ποτέ να εξαφανιστεί και υπάρχει καλός λόγος γι’αυτό. Καθώς άλλα είδη φθίνουν σε δημοφιλία, άλλα επανακάμπτουν, άλλα κυριαρχούν σαν φωτοβολίδες για ένα διάστημα πριν αντικατασταθούν από το επόμενο trend, η εφηβεία ήταν πάντα εκεί. Και είναι το τηλεοπτικό είδος που δε θα σταματήσει ποτέ να μας απασχολεί.

Εκεί είναι που δοκιμάζονται νεότερες φωνές και νεότερες ιδέες, αφηγήσεις, αναζητήσεις και τεχνοτροπίες. (Εκπληκτικό δείγμα θα παραμένει για πάντα το νορβηγικό Skam, του οποίου η αφήγηση γινόταν με εντελώς ρεαλιστικό και προσβάσιμο τρόπο μέσα από σόσιαλ πλατφόρμες και αποκομμένη από παραδοσιακά τηλεοπτικά φορμάτ.) Εκεί τα πράγματα είναι πάντοτε τεταμένα με τον ένα τρόπο ή τον άλλον (όπως στο ονειρικό σύμπαν του Skins), πάντα ζήτημα ζωής και θανάτου (όπως στις τερατο-αλληγορίες της Buffy, the Vampire Slayer), κάθε νύχτα, κάθε πάρτυ ένα διαφορετικό τέλος του κόσμου, μια διαφορετική αποθέωση.

Και φυσικά πάντα όλα τα ενώνει το σοκ. Λες και τα ναρκωτικά ή το revenge porn ή το σεξ ή οι παραβατικές συμπεριφορές ή το αναπολογητικό γυμνό (από το οποίο το Euphoria διαθέτει πολύ) ή τελοσπάντων οτιδήποτε είναι κάθε φορά αυτό που «σοκάρει», δεν αποτελούν αγνό μέρος της εφηβικής εμπειρίας, δεν αξίζουν να διερευνηθούν με φρέσκο, ορμητικό βλέμμα.

Κοιτάζοντας την εξέλιξη του εφηβικού δράματος μπορεί κανείς να γίνει μάρτυρας στην εξέλιξη του τρόπου που σχηματίζονται οι νέες συμπεριφορές, οι νέοι γλωσσικοί κώδικες, οι σχέσεις, οι ταυτότητες. Πολλοί θεατές θα θυμούνται με αθωότητα και αφέλεια εκείνο το storyline του The O.C. όπου η Μαρίσα της Μίσα Μπάρτον φλέρταρε και τελικά φιλούσε -Σοκ! Απίστευτο! Γκασπ!- μια άλλη κοπέλα. (Στο ρόλο η Ολίβια Γουάιλντ, σκηνοθέτης του Booksmart.) Κάποτε μια τέτοια εξέλιξη διαφημιζόταν ως προβοκατόρικη, χτιζόταν για σειρά επεισοδίων. Στο Euphoria τα πάντα είναι fluid χωρίς να χρειαστεί κάποια εισαγωγή ή επεξήγηση.

Η σειρά, την οποία γράφει και σκηνοθετεί ο Σαμ Λέβινσον (γιος του σημαντικού χολιγουντιανού σκηνοθέτη Μπάρι Λέβινσον και σκηνοθέτης του απίστευτα κακού Malcolm & Marie του Netflix), επικεντρώνεται σε μια παρέα μαθητών λυκείου και τις συνεχείς τους περιπέτειες, τους έρωτες, τους χωρισμούς, τις αγωνίες, τους εθισμούς, τα τραύματα. Με φακό που καδράρει την παραμικρή στιγμή της ύπαρξής του ως ένα μικρό over the top έπος τραγωδίας και έκστασης, και με χαλαρό αρχικό σημείο έμπνευσης την ομώνυμη ισραηλινή σειρά, ο Λέβινσον πιάνει από την πρώτη στιγμή κάτι από τον παλμό της στιγμής, και κάτι που μοιάζει να ενώνει όλους τους χαρακτήρες και όλες τις καταστάσεις: τον πόνο ως κάτι το στυλιζαρισμένα βουβό.

Με επίκεντρο την Ρου της Ζεντέγια, τα πάντα γύρω της παίρνουν τη μορφή κυκλώνα καθώς κανείς από τους χαρακτήρες δε μπορεί να σταθεί σε ακινησία – όλα τους διαρκώς κάτι αναζητούν, πάντα παρασέρνουν, πάντα παρασύρονται. Η Ρου είναι ένας δύσκολος κεντρικός χαρακτήρας (με τη Ζεντέγια συχνά να πέφτει σε ερμηνευτικές παγίδες και μανιέρες στην ενσάρκωσή της), μια κοπέλα που εκπροσωπεί την εποχή, και ταυτόχρονα κάτι το εντελώς βιωματικό για τον Λέβινσον. «Έγραψα τον εαυτό μου ως έφηβο. Αλλά αυτά τα συναισθήματα και οι αναμνήσεις είναι ακόμα πολύ προσβάσιμες για μένα», παραδέχεται.

Όταν πρότεινε τη σειρά στο ΗΒΟ, λέει πως «μιλούσα για τη δική μου προσωπική ιστορία με τα ναρκωτικά. Ήμουν εθισμένος για πολλά χρόνια και τώρα είμαι καθαρός χρόνια τώρα». Μετά από δυο ώρες συζητήσεων, του ζήτησαν όσα είχε πει, να τα γράψει και να τους τα παρουσιάσει. «Προσπάθησα να πιάσω αυτή την τεταμένη αίσθηση των συναισθημάτων, όταν είσαι νέος, και το πώς μοιάζουν τότε οι σχέσεις. Οι σχέσεις και οι άνθρωποι ασκούν τεράστια έλξη και ο κόσμος μοιάζει διαρκώς να σε βαραίνει, μαζί με αυτή την αγωνία κι αυτές τις διαρκείς αλλαγές διάθεσης που νομίζω συνδέονται με το να είσαι νέος. Αλλά ειδικά όταν καταπολεμάς την κατάθλιψη και τον εθισμό». Η Ρου ήταν το αποτέλεσμα της προσπάθειας του Λέβινσον να βρει την κατεύθυνσή του μέσα σε αυτό τον κόσμο τεταμένων αισθήσεων και «είτε να ενισχυθεί η χαρά, είτε να μετριαστεί η θλίψη ή το σκοτάδι του».

Μέσα σε αυτό το προσωπικό σύμπαν καταχρήσεων, συναισθηματικών εκρήξεων, οδύνης και εξιλέωσης, τίποτα δε μοιάζει χειροπιαστό αλλά με έναν περίεργο τρόπο πολλά πράγματα μοιάζουν αναγνωρίσιμα, έστω και μέσα από το μεγευθυντικό φακό που γιγαντώνει κάθε συναίσθημα, κάθε έκρηξη, κάθε στάλα οδύνης, κάθε ψήγμα έκστασης. Με τρόπο που εν τέλει παραμερίζει την ίδια την ιδέα της υπερβολής, του τακτ, ή του καλού γούστου.

Η υπερβολή ξεκινά από την αρχή του κάθε επεισοδίου, όπου συνήθως ιστορίες χαρακτήρων παρουσιάζονται μέσα από ένα ντεμαράζ needle drops (στο άνοιγμα της πρεμιέρας της 2ης σεζόν μπήκαν 17 τραγούδια χωρίς ανάσα) σα να ήταν σινεμά. Μπορεί να είναι από Γκάι Ρίτσι μέχρι το Kids του Λάρι Κλαρκ, κι από σχολικές κομεντί των ‘90s μέχρι το εκπληκτικό ποτ πουρί συναισθηματικών σκηνών στο πιο πρόσφατο επεισόδιο, όπου η Ρου φαντάζεται την ίδια και την κοπέλα της, την Τζουλς, ως πρωταγωνίστριες σκηνών σαν το Brokeback Mountain η τον Τιτανικό.

Οι αναφορές του Λέβινσον πάνω ακόμα πιο μακριά ωστόσο, κι αυτό βοηθά το Euphoria να μη μοιάζει ακριβώς με άλλες αντίστοιχες σειρές, και να το διαχωρίζει ακόμα κι από κάτι σαν το Skins (του οποίου σαφέστα και είναι περήφανος απόγονος). Η αγριάδα που βρίσκεται πίσω από τον γαλαξία αντανακλάσεων και χρωματικών συμφωνιών του Euphoria παραπέμπει σε κάτι σαν το Christiane F., το καλτ γερμανικό βιογραφικό δράμα του 1981 που ακολουθεί την ζωή μιας ανήλικης ηρωινομανούς στο Δυτικό Βερολίνο των ‘70s. Και μιλώντας για ‘70s, ακόμα και μες στην καδραριστή, υπολογισμένη ομορφιά του Euphoria εντοπίζει κανείς παραπομπές σε εκείνο το αξεπέραστο αμερικάνικο σινεμά των ‘70s, που μέσα από την φορμαλιστική του τελειότητα μας τράβαγε σε μια κάθοδο σε διάφορα είδη κόλασης, γεμάτα σκοτάδι, ιδρώτα, βρωμιά, και χαρακτήρες που αδιαφορούσαν για τακτοποιημένες δραματουργίες.

(Ένα από τα ωραιότερα επεισόδια της σειράς, το περσινό αυτοτελές special όπου παίζουν βασικά μόνο η Ζεντέγια κι ο πάντα μαγνητιστικός Κόλμαν Ντομίνγκο σε μια συζήτηση μιας ώρας, είναι εμπνευσμένο εν μέρει από τη σειρά ανθολογίας των ‘50s, Playhouse 90, με μικρά, συμμαζεμένα δραματικά κομμάτια 30 λεπτών, γυρισμένα από σκηνοθέτες σαν τον Τζον Φρανκενχάιμερ και τον Σίντνεϊ Λιούμετ. «Ήθελα να διατηρήσω μια αίσθηση φορμαλισμού μέσα σε ένα κομμάτι αφήγησης με δύο μόνο ανθρώπους σε ένα τραπέζι να μιλάνε», λέει ο Λέβινσον.)

Όταν ο Λέβινσον επιχείρησε με το Malcolm & Marie να ακολουθήσει πιο ξεκάθαρα τα βήματα ενός Κασαβέτη, το αποτέλεσμα ήταν μια φλύαρη και επιτηδευμένη άσκηση άμυνας απέναντι στους επικριτές του. Ο ίδιος άνθρωπος φαίνεται πίσω κι από τα δύο έργα και πολλά προβλήματα είναι κοινά. Όμως το Euphoria, παραδομένο τόσο ορμητικά κι αναπολογητικά στην εποχή του και στους χαρακτήρες του, δεν αποφεύγει ακριβώς τα λάθη, όσο τα συμπαρασέρνει μαζί του, σα να έρχονται κι αυτά για να απολαύσουν τη διαδρομή.

Το Euphoria διαθέτει ένα συναρπαστικό ensemble χαρακτήρων, με τα δικά τους διαφορετικά μυστικά, ξεχωριστά, κρυφά «θέλω» και προσωπικά ζενίθ και ναδίρ. Η Μάντι (Αλέξα Ντέμι) κι ο Νέιτ (Τζέικομπ Ελόρντι) είναι on and off ζευγάρι με ζητήματα αυτοπεποίθησης, θυμού, εικόνας. Στην τροχιά τους, η Κάσι της εκπληκτικής Σίτνεϊ Σουίνι μοιάζει διαρκώς έτοιμη να χάσει τον έλεγχο και τα λογικά της. Στο πιο πρόσφατο επεισόδιο πρωταγωνιστεί σε ένα παρατεταμένο ξέσπασμα το οποίο καταφέρνει να λειτουργεί παρά το κατά τόπους αληθινά κακό γράψιμο (μια σκηνή τσακωμού με τον Νέιτ μοιάζει να έχει προέλθει από άνθρωπο που δεν έχει επικοινωνήσει ποτέ του με άλλο άνθρωπο -ή, αν προτιμάτε, τον σεναριογράφο και σκηνοθέτη του Malcolm & Marie).

Η Χάντερ Σέιφερ στο μεταξύ παίζει την Τζουλς, ένα τρανς κορίτσι που βρίσκεται σε σχέση με τη Ρου, μια σχέση όπου μπορεί ο θεατής να διακρίνει ξεκάθαρα το πόσο αποστομωτική βρίσκει η μία την άλλη, όσο και τα κενά επικοινωνίας ανάμεσά τους που πηγάζουν από κάποιο εσωτερικό σκοτάδι. Η Σέιφερ έχει σεναριογραφικό credit για ένα από τα δύο specials που προβλήθηκαν πέρσι, ανάμεσα στις 2 σεζόν, αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας με τον Λέβινσον και του πόσο πολύ ο δημιουργός της σειράς εμπιστεύεται τη φωνή της ηθοποιού ως φωνή του χαρακτήρα.

Είναι μια συνεργασία που μοιάζει περισσότερο με αγωγό, συνδέοντας τον δημιουργό με τους ηθοποιούς ώστε να υπάρχει μια διαρκής ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών – κάτι, άλλωστε, απαραίτητο ώστε να επιτευχθεί μια οποιαδήποτε βάση αλήθειας, ακόμα και σε ένα σύμπαν τόσο στυλιζαρισμένο όσο του Euphoria. Μέλη του καστ εξηγούν πως αν μια σκηνή δεν είχε το σωστό flow, ο Λέβινσον θα καθόταν μαζί τους και θα άλλαζε τα πάντα, εκεί, επί τόπου.

Σε μια συνέντευξη στο Interview Magazine ο ίδιος εξηγεί πως «τα περισσότερα dailies του Euphoria είναι με εμένα να φωνάζω ατάκες εκτός κάμερας και μετά να περιμένω να δω τι θα συμβεί». Τονίζοντας πως «αυτό είναι το διασκεδαστικό κομμάτι. Θες να υπάρχει ζωή και κάτι το απρόβλεπτο, γιατί έτσι κάνεις κάτι να μοιάζει ζωντανό. Πετάς μια ατάκα και μετά ένας ηθοποιός παίρνει την ιδέα και ξαφνικά τρεις άλλες ατάκες προκύπτουν».

(Η συνεργασία δεν είναι πάντα τόσο αρμονική. Φήμες αναφέρουν πως ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της σειράς έχει ελάχιστο χρόνο στην οθόνη ύστερα από τσακωμό του/της ηθοποιού με τον Λέβινσον σχετικά με την κατεύθυνση του χαρακτήρα.)

Μέσα από αυτή τη ροή πληροφορίας και ιδεών μπορεί κανείς πάντως να δει τελικά τι είναι αυτό που κάνει το Euphoria τόσο πετυχημένο. Μοιάζει σαν ένα αφηγηματικό ξέσπασμα όπου καμία ιδέα δεν απορρίφθηκε, όπου τίποτα δεν θεωρήθηκε υπερβολικό ή αχρείαστο, όπου τα πάντα μοιάζουν να νιώθονται στην ίδια ένταση, πέρα από τα όρια καλού ή κακού. Ακόμα κι οι εμφανείς τάσεις του Λέβινσον να κορδώνεται ή να ξεδίνει απλώνοντας τις εμμονές του στη φόρα, δεν υποσκάπτουν το υλικό – ίσως επειδή η σειρά φτάνει τελικά να μοιάζει με ένα πορτρέτο μουτζουρωμένων χρωμάτων που με τον ένα τρόπο ή τον άλλον έφτασε να αφορά κάτι πολύ ευρύτερο από, απλώς, έναν ή δέκα ανθρώπους πίσω από αυτό.

«Το Euphoria είναι σαν την Ρου», λέει ο Λέβινσον. «Μπορεί να είναι την ίδια στιγμή ώριμη και ανώριμη. Μπορεί να σε εκπλήξει αλλά και να σε απογοητεύσει. Γι’αυτό πάντα διασκεδάζω με τις κριτικές ανθρώπων που πιστεύουν πως η σειρά είναι μισή καλή, μισή κακή. Γιατί αυτό που λένε είναι, “Γιατί δεν ωριμάζει επιτέλους αυτή η σειρά;”».

Το Euphoria προβάλλεται αποκλειστικά από το Vodafone TV.