SUPER BOWL: ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΕΛΙΚΟ

«Και οι Buccaneers είναι παγκόσμιοι πρωταθλητές!»

Ίσως τίποτα δεν αναδεικνύει τον υπερφίαλο χαρακτήρα της αμερικάνικης ψυχής όσο η εμμονή να βαφτίζονται «παγκόσμια», τα πρωταθλήματα κι οι τίτλοι στα οποία διαγωνίζονται μόνο οι ίδιοι. Τεχνικά είναι σωστό, αλλά δεν παύει ποτέ να είναι αστείο. Και στον θρόνο της σχετικής κατηγορίας βρίσκεται το NFL, το πρωτάθλημα του αμερικάνικου φούτμπολ.

Γνωστό στην Ευρώπη περισσότερο ως μια σειρά από άλλα πράγματα, που δεν έχουν καθόλου να κάνουν με το ίδιο το άθλημα: Ως αυτό που οι αμερικανοί αποκαλούν για κάποιο λόγο «φούτμπολ» ενώ παίζεται με τα χέρια. Ως αυτό που (ειδικά παλιότερα) οι πάντες αποκαλούσαν ράγκμπι, παρότι δεν έχουν την παραμικρή σχέση ως αθλήματα. Και, φυσικά, ως αυτό που έχει για τελικό το Super Bowl, δηλαδή εκείνο τον αγώνα που όλοι βλέπουν για τις διαφημίσεις και το σόου του ημιχρόνου.

Είναι ένα πραγματικά παράλογο κομμάτι κουλτούρας, το να είναι διάσημο ένα αθλητικό γεγονός για οτιδήποτε πλην του ίδιου του αγωνιστικού του μέρους, αλλά οι αμερικανοί ως κουλτούρα του σόου ήταν νομοτελειακό πως θα παρήγαγαν κάτι τέτοιο.

Η ανατροπή είναι βέβαια πως το ίδιο το άθλημα είναι συναρπαστικό – υπάρχει και στην Ελλάδα μια μικρή αλλά πολύ παθιασμένη κοινότητα φανς, που ξενυχτάνε τις Κυριακές ή περνάνε τις Δευτέρες βλέποντας τα εκτεταμένα 40λεπτα highlights των αγώνων της Κυριακής. Είναι και λίγο σαν επεισόδια σειράς – πέρα από τις πολυεπίπεδες και περίπλοκες τακτικές, τα εντυπωσιακά στιγμιότυπα και τις αποστομωτικές εκφράσεις αθλητικού ταλέντου, το πρωτάθλημα του NFL είναι γεμάτο storylines που συχνά διατρέχουν τις δεκαετίες.

Τίποτα λοιπόν δεν φτιάχνει ή γκρεμίζει μύθους, όσο το Super Bowl. Ο ένας και μοναδικός αγώνας που κρίνει τον πρωταθλητή ύστερα από μήνες επίπονης αγωνιστικής δράσης, χτίζοντας δυναστείες και θρύλους και γκρεμίζοντας όνειρα. Και το κάνει με στυλ: Με τις μουσικές του, με τις διαφημίσεις του, με τα πυροτεχνήματά του. Τέτοιο season finale ούτε οι σειρές του ΗΒΟ.

Δεν θα επιχειρήσουμε σε αυτό το κείμενο να μπούμε αναλυτικά στο αθλητικό κομμάτι του αποψινού Super Bowl μεταξύ Cincinnati Bengals και Los Angeles Rams, όμως σε προετοιμασίας της μεγάλης βραδιάς, θα μιλήσουμε για μερικά από τα πρόσωπα που αναμένεται να πρωταγωνιστήσουν. Είτε αθλητικά, είτε καλλιτεχνικά, είτε ακόμα και μέσα από την απουσίας του.

Τζο Μπάροου

Ο quarterback των Bengals βρίσκεται μόλις στη δεύτερη χρονιά της καριέρας του έχοντας προηγουμένως επιλεγεί ως το #1 στο draft. Στη διάρκεια της σεζόν κατάφερε να κάνει level up στο παιχνίδι του, και τον τελευταίο μήνα της κανονικής περιόδου όπως και στα πλέι-οφ που ακολούθησαν, είναι ασταμάτητος. Μοιάζει να είναι από εκείνους τους ανθρώπους που χάνουν ποτέ το cool τους, υπό όποια συνθήκη πίεσης αντιμετωπίσουν.

Πριν ξεκινήσει ο τελικός περιφέρειας πριν δύο εβδομάδες (παιχνίδι το οποίο, κόντρα στις προβλέψεις, οι Bengals κέρδισαν ανατρέποντας μια μεγάλη εις βάρος τους διαφορά) ο Μπάροου εμφανίστηκε στο γήπεδο με την παραπάνω ενδυμασία. Τα memes γεννήθηκαν άμεσα. Η αφήγηση του Super Bowl έγινε σαφής: Οι Rams μοιάζουν καλύτεροι σε όλα τα επιμέρους στοιχεία του παιχνιδιού, αλλά οι Bengals έχουν αυτόν τον τύπο.

Άαρον Ντόναλντ

Στη μαγεία του NFL, η δημιουργία κι η καταστροφή μπορούν να μοιάζουν εξίσου όμορφες. Υπάρχουν οι σπουδαίοι receivers, οι quarterbacks, τα εντυπωσιακά σχεδιασμένα plays, οι διαδρομές που ακολουθούν οι επιθετικοί και μένει ο θεατής με ανοιχτό το στόμα, να απορεί πώς μπορεί να συνέβη αυτό που είδε.

Και μετά, υπάρχουν αθλητές σαν τον Άαρον Ντόναλντ. Πρωταγωνιστής της αμυντικής γραμμής, δηλαδή του γκρουπ παιχτών που προσπαθούν διαρκώς να σταματήσουν ή να κατεδαφίσουν ό,τι αντίπαλο βρουν μπροστά τους, o Ντόναλντ θεωρείται από πολλούς αναλυτές όχι απλά ο κορυφαίος αμυντικός, αλλά πιθανώς και ο καλύτερος παίχτης του αθλήματος τα τελευταία χρόνια. Όταν δεν τον βλέπεις να γκρεμίζει τον αντίπαλο quarterback, είναι συνήθως επειδή έχουν ξοδευτεί πάνω του αμέτρητοι παίχτες και σχεδιασμοί ώστε να σταματηθεί. Το Sports Illustrated τον χαρακτήρισε σε πρόσφατο προφίλ ως «cyborg που έχει έρθει από το μέλλον για να καταστρέφει quarterbacks σε όλο το NFL».

Ψέματα λοιπόν. Δεν υπάρχουν αθλητές σαν τον Άαρον Ντόναλντ. Είναι αυτός, και μετά όλοι οι άλλοι. Το Super Bowl ίσως κριθεί στη μάχη του με τον cool Τζο για τον οποίο μιλούσαμε παραπάνω.

Dr. Dre, Έμινεμ, Μέρι Τζ. Μπλάιτζ, Κέντρικ Λαμάρ, Σνουπ Ντογκ

Σε αυτό που αναμένεται να είναι ένα από κορυφαία half-time shows που έχουμε δει ποτέ, στη σκηνή θα ενώσουν τις δυνάμεις τους πέντε εμβληματικοί χιπ χοπ καλλιτέχνες. «Ποτέ δεν πίστευα πως θα συνέβαινε αυτή η στιγμή», είπε ο Dre όταν ανακοινώθηκε το line-up, ο οποίος υποσχέθηκε μια «αξέχαστη στιγμή για την κουλτούρα». Μαζί του θα εμφανιστούν άλλοι δύο καλιφορνέζοι θρύλοι, ο Κέντρικ Λαμάρ κι ο Σνουπ Ντογκ, αλλά και ο Έμινεμ με τη Μέρι Τζ. Μπλάιτζ.

Συνολικά μεταξύ τους οι πέντε καλλιτέχνες έχουν 43 βραβεία Γκράμι και 22 άλμπουμ που έφτασαν στην κορυφή του billboard, όμως περισσότερο από τους αριθμούς είναι το τεράστιό τους πολιτιστικό εκτόπισμα που μετράει. Αυτό φυσικά ήθελε και το NFL, που επιτέλους παρουσιάζει ένα αμιγώς χιπ χοπ σόου εν μέσω μιας ακόμα κρίσης σε σχέση με το πώς αντιμετωπίζει φυλετικά ζητήματα. (Θα επεκταθούμε παρακάτω.) Θυμίζουμε πως η Ριάνα πριν 3 χρόνια αποκάλυψε πως αρνήθηκε να τραγουδήσει στο σόου του Super Bowl για αυτόν ακριβώς το λόγο.

Σε αυτές τις πάντα πολύ δύσκολες ισορροπίες, το 12λεπτο σόου που ετοιμάζεται για το αποψινό ημίχρονο, θα αποτελέσει οπωσδήποτε μελλοντικό σημείο αναφοράς.

Μπράιαν Φλόρες

Πώς μπορεί ένας προπονητής που δεν έχει καν δουλειά αυτή τη στιγμή να είναι στους πρωταγωνιστές της βραδιάς του Super Bowl; Γιατί η αγωγή του Φλόρες, πρώην προπονητή των Miami Dolphins, εναντίον του NFL προσγειώθηκε πριν λίγες μέρες – ακριβώς εν μέσω περιόδου προετοιμασίας για το Super Bowl. Ο Φλόρες, που απολύθηκε απρόσμενα στο τέλος της κανονικής περιόδου παρά την κατά γενική ομολογία πολύ καλή του δουλειά στο Μαϊάμι, κατακεραυνώνει τη λίγκα για τις ρατσιστικές πρακτικές της και για το πώς έχει βρεθεί κατ’επανάληψη σε συνεντεύξεις-παρωδία για δουλειά η οποία ήταν ήδη ταγμένη σε άλλους κόουτς. (Στο NFL μια ομάδα σε αναζήτηση προπονητή είναι υποχρεωμένη να κάνει συνέντευξη με τουλάχιστον έναν μη λευκό υποψήφιο.)

Ο Φλόρες καταγγέλει πως ο ιδιοκτήτης της ομάδας του προσέφερε χρήματα με αντάλλαγμα την ήττα, αλλά και τις προσπάθειές του να συναντηθεί -παράνομα- με quarterback που είχε συμβόλαιο αλλού. Στην καταγγελία, ο Φλόρες (που να τονίσουμε, εθεωρείτο από τα φαβορί για να αναλάβει κάποια από τις πολλές άλλες κενές θέσεις προπονητή σε κάποια από τις άλλες ομάδες) παρομοιάζει το NFL με τις παλιές φυτείες του αμερικανικού νότου, καθώς οι ζάπλουτοι ιδιοκτήτες (από τους 110 στην ιστορία του NFL, μόλις 2 δεν ήταν λευκοί) παρακολουθούν από τα θεωρεία τους τις προσπάθειες του εργατικού δυναμικού (το 70% των παικτών του NFL είναι μαύροι).

Θυμίζουμε πως πριν χρόνια, ο quarterback Κόλιν Κάπερνικ εκδιώχθηκε σιωπηλά από τη λίγκα (κάτι που ποτέ δεν αποδείχθηκε αλλά είναι κοινό μυστικό) όταν άρχισε να γονατίζει κατά τη διάρκεια του εθνικού ύμνου, διαμαρτυρόμενος για την αστυνομική βία. Το NFL έκτοτε έχει ξεκινήσει διάφορα προγράμματα υποστήριξης νέων, καθώς και την προσθήκη κάποιων γενικόλογων φράσεων σε κράνη και στα γήπεδα («stop hate», «end racism», «it takes all of us» και άλλα σε αυτή τη λογική), όμως φυσικά ο Κάπερνικ δεν επέστρεψε ποτέ στους αγωνιστικούς χώρους παρότι στη σύντομη καριέρα του έπαιξε σε ένα Super Bowl, έφτασε μια πάσα μακριά από ένα δεύτερο, και υπήρξε γενικά άνω του μέσου όρου σε απόδοση, σε μια λίγκα που τακτικά εμφανίζονται πραγματικά κάκιστοι παίκτες στην θέση.

Σε αυτή την έρευνα διαβάζουμε πως ενώ οι μαύροι προπονητές είναι διαχρονικά πιο αποτελεσματικοί από τους λευκούς, προσλαμβάνονται κατά μέσο όρο σε μεγαλύτερη ηλικία, έχοντας κατά μέσο όρο 23 χρόνια προϋπηρεσία(!) αντίθετα με την 13χρονη εμπειρία του μέσου λευκού κόουτς, και απολύονται γρηγορότερα. Οι μαύροι παίκτες είναι όπως είπαμε το 70% του συνόλου, ενώ από το 1989 και μετά, οι μαύροι προπονητές μόλις το 12%. (Οι λευκοί είναι 81.4%.) Το NFL μπορεί να φτιάξει όσα «stop hate» στικεράκια θέλει, αλλά το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί.

Μάθιου Στάφορντ

Να ένα ωραίο στόρι: Ο Στάφορντ πέρασε σχεδόν όλη του την καριέρα ως quarterback με εξαιρετικές δυνατότητες και εντυπωσιακά νούμερα, αλλά σε μια διαχρονικά κακή ομάδα (τους Detroit Lions), με μόλις τρεις εμφανίσεις σε πλέι-οφ και ισάριθμες ήττες. Θα τελείωνε την καριέρα του ως αιώνια ελπίδα. Όμως ο προπονητής των Rams αναγνώρισε τις δυνατότητές του, τον έφερε στο Λος Άντζελες σε μια σαφέστατα καλύτερη ομάδα, και τώρα ο Στάφορντ βρίσκεται στο πρώτο του Super Bowl.

Ήταν κάποτε κι αυτός #1 επιλογή στο draft όπως ο Μπάροου, πίσω στο μακρινό 2009. Θα μπορούσε να έχει τελειώσει την καριέρα του στους Lions ως «αιώνιο ταλέντο» που ποτέ δεν έκανε την υπέρβαση, αλλά ερχόμενος στους Rams πέτυχε την πρώτη του (και τη δεύτερη, και την τρίτη) νίκη σε πλέι-οφ, φτάνοντας κατευθείαν στο μεγαλύτερο παιχνίδι όλων. Είναι σχεδόν συγκινητικό, σαν κάτι από ταινία. Κάποιες φορές, τελικά, ποτέ δεν είναι αργά.

Τομ Μπρέιντι

Άλλο ένα στόρι που προέκυψε στη διαδρομή προς το Super Bowl: Ο Τομ Μπρέιντι, ο αθλητής με τις περισσότερες κατακτήσεις στην ιστορία του NFL, ανακοίνωσε πως εγκαταλείπει την ενεργό δράση. Ο Μπρέιντι πέρσι κατέκτησε το Super Bowl με τους Tampa Bay Buccaneers ύστερα από μια θρυλική καριέρα στους New England Patriots. Στη διάρκεια της καριέρας του δεν πρωταγωνίστησε απλά στη μεγαλύτερη δυναστεία του αθλήματος, αλλά έβαλε το χεράκι του ώστε να λήξουν εν τη γενέσει τους μερικές ακόμα εν δυνάμει δυναστείες.

Πρώτη εξ αυτών, οι -τότε- St. Louis Rams, τους οποίους κέρδισε σε μια μεγάλη τότε έκπληξη, κερδίζοντας το πρώτο του Super Bowl. Οι Rams έμοιαζαν με ομάδα που θα πρωταγωνιστούσε για χρόνια, αλλά ο Brady τους πήρε τη δεύτερη κατάκτηση μέσα από τα χέρια. Και ποιο ήταν το τελευταίο παιχνίδι της καριέρας του; Η ήττα, πριν δύο εβδομάδες, από τους Rams, δύο δεκαετίες μετά. Τώρα οι Rams ίσως καταφέρουν αυτό που δεν μπόρεσαν τότε: Να χτίσουν κάτι που θα διαρκέσει.

Κρις Κόλινσγουορθ

Τη μετάδοση του τελικού θα κάνει το δίκτυο NBC, κι ένας από τους λόγους που το NBC πάντα στήνει εξαιρετικές μεταδόσεις αγώνων NFL είναι και το δίδυμο των σχολιαστών. Εδώ και χρόνια, την περιγραφή κάνει ο βετεράνος Αλ Μάικλς και το σχόλιο ο Κρις Κόλινσγουορθ, που τόσο καιρό μετά δεν έχει χάσει ούτε τον ενθουσιασμό του, ούτε το απολαυστικό χρώμα της φωνής του, ούτε την αναλυτική ματιά του. Η μετάδοση του Super Bowl από το NBC είναι πάντα καλό σενάριο, αλλά φέτος υπάρχει κάτι επιπλέον δραματικό.

Οι Bengals στην ιστορία τους έχουν παίξει δύο φορές στο Super Bowl, δεκαετίες πριν. (Δεν κέρδισαν ποτέ.) Και βασικός wide receiver τους τότε; Ο Κρις Κόλινσγουορθ. To 1981 έφτασαν εκεί για πρώτη φορά, με τον Κόλινσγουορθ τότε στην ρούκι χρονιά του. Μάλιστα, έχασε και τη μπάλα σε μια επίθεση κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου, που έδωσε τη μπάλα πίσω στους 49ers, οι οποίοι στη συνέχεια αύξησαν τη διαφορά τους, πριν τελικά κερδίσουν για 5 μόλις πόντους. Ήταν νωρίς στον αγώνα για να τον πεις μοιραίοι παίκτη, πάντως σίγουρα θα το θυμάται ακόμα έντονα κι ο ίδιος.

Στο τέλος της δεκαετίας, το 1989, οι Bengals έφτασαν ξανά στο Super Bowl, πάλι με αντιπάλους τους 49ers. Αυτή τη φορά, ο Κόλινσγουορθ έπαιζε το τελευταίο παιχνίδι της καριέρας του. Η αντίπαλη άμυνα τον κράτησε σε χαμηλά επίπεδα και το σκληρό αυτό παιχνίδι κέρδισε ξανά το Σαν Φρανσίσκο, με 4 πόντους διαφορά. Μετά από εκείνο τον τελικό ο Κόλινσγουορθ αποσύρθηκε και οι Bengals περίμεναν 33 χρόνια για να φτάσουν ξανά σε Super Bowl – το οποίο θα σχολιάζει ο ίδιος. Θα υπάρξει οπωσδήποτε κάποια φορτισμένη στιγμή.

Σον ΜακΒέι

Ο κόουτς των Rams έγινε πριν 5 χρόνια ο νεότερος προπονητής στην ιστορία του NFL καθώς προσελήφθη μόλις στα 31 του. Σε αυτά τα πρώτα 5 χρόνια οδηγεί τους Rams για δεύτερη φορά στο Super Bowl (την πρώτη έχασε από τους Patriots του Μπρέιντι όπου ο αντίπαλος κόουτς, Μπιλ Μπέλιτσικ θα λέγαμε λαϊκά πως «του πήρε το δίπλωμα»), αλλά περιέργως αυτή δεν είναι η πιο μεγάλη του επιτυχία.

Η επίδρασή του στο NFL ήταν άμεση, με τους ευρηματικούς επιθετικούς σχηματισμούς του, της εξαιρετική διαχείριση του ρόστερ, και τις επιθετικές μεταγραφικές κινήσεις. Ο ΜακΒέι έφερε έναν αέρα ανανέωσης, στο σημείο που στη διάρκεια μιας μεταγραφικής σεζόν, 6 ομάδες από τις 8 του NFL που έψαχναν προπονητές, προσέλαβαν είτε κλώνους του, είτε συνεργάτες του. (Μια ομάδα προσέλαβε προπονητή κυριολεκτικά γράφοντας στην ανακοίνωση πως «είναι φίλος του Σον ΜακΒέι».)

Μην πάμε μακριά. Αντίπαλος προπονητής απόψε είναι ο Ζακ Τέιλορ των Bengals, ο οποίος ήταν προπονητής των quarterbacks για τους Rams πριν 4 χρόνια, όταν έφτασαν στο Super Bowl. Στα 36 του χρόνια, ο ΜακΒέι έχει ήδη δημιουργήσει σχολή και λεγόμενο «coaching tree». Υπό μία έννοια, το αποψινό Super Bowl θα αποτελέσει μια δικαίωση για τον ίδιο σε κάθε περίπτωση. Αλλά ύστερα από 5 χρόνια, θα ήθελε επιτέλους και τη νίκη που θα σφραγίσει αυτή την επιδραστικότητα, με κάτι χειροπιαστό.

*Το 56ο Super Bowl θα διεξαχθεί στην Καλιφόρνια (στο γήπεδο των Los Angeles Rams), 1.30 ώρα Ελλάδας.