ΤΑ ΑΥΤΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΑ… ΜΑΤΙΑ ΣΑΣ: ΟΙ 10 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΡΕΤΕ

Κάποιες φορές μπορεί να αισθανθούμε πόνο στο εσωτερικό του αυτιού ή να καταλάβουμε ότι κάτι υπάρχει μέσα (είναι γεμάτο και «βουλώνει»). Δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβουμε τι συμβαίνει.

Ακόμη και οι ωτορινολαρυγγολόγοι (ΩΡΛ), προκειμένου να κάνουν ακριβή διάγνωση, χρειάζεται να εξετάσουν το αυτί με ωτοσκόπιο ενώ, παράλληλα, λαμβάνουν υγρό (πύον ή ωττικό έκκριμα) και το στέλνουν για μικροβιολογική ανάλυση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, απαιτείται και η διενέργεια αξονικής τομογραφίας προκειμένου να εξακριβωθεί και να πιστοποιηθεί ακριβώς τι συμβαίνει.

Ωστόσο, βάσει των συμπτωμάτων, μπορούμε εν μέρει, να προσδιορίσουμε ποιο είναι το πρόβλημα.

Οι διάφοροι τύποι λοίμωξης εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από το μέρος του αυτιού που προσβάλλεται (γι’ αυτό, άλλωστε, στην ονοματολογία υπάρχουν τα επίθετα «εξωτερική», «μέση» ωτίτιδα κ.λπ.).

Κάθε ένα από τα τρία μέρη του αυτιού (εξωτερικό, εσωτερικό και μέσο) μπορεί να μολυνθεί από βακτήρια, μύκητες ή ιούς.

Μεγαλύτερη ευαισθησία ειδικά στο μέσο ους εμφανίζεται το καλοκαίρι, λόγω της επαφής με το νερό της θάλασσας.

Ακόμη και το κολύμπι σε καθαρά νερά ενέχει κίνδυνο να προκληθούν λοιμώξεις από το νερό που «φυλακίζεται» μέσα στο αυτί.

Τα γενικότερα συμπτώματα μίας ακουστικής λοίμωξης είναι:

• η ωταλγία (πόνος στο αυτί)
• η ήπια κώφωση
• η αποβολή εκκρίματος από το αυτί
• ο πυρετός
• ο πονοκέφαλος
• η απώλεια όρεξης
• ο κνησμός του έξω ωτός
• οι φουσκάλες στο έξω ους ή κατά μήκος του έξω ακουστικού πόρου
• οι εμβοές (βούισμα) και
• ο ίλιγγος (απώλεια ισορροπίας).

Οι βασικές παθήσεις στα αυτιά

Λαβυρινθίτιδα

Τι είναι: Πρόκειται για μόλυνση στο αιθουσαίο νεύρο που προκαλείται από κάποιο ιό. Το συγκεκριμένο νεύρο διαβιβάζει στον εγκέφαλο πληροφορίες για το πόσο μακριά, πόσο γρήγορα και προς ποια κατεύθυνση κινείται το κεφάλι.

Το έσω ους περιλαμβάνει τον λαβύρινθο, το όργανο δηλαδή της ισορροπίας, το οποίο αποτελείται από τρεις ημικύκλιους σωλήνες γεμάτους με ένα υγρό που ονομάζεται ενδόλεμφο.

Οι σωλήνες αυτοί διατάσσονται στο χώρο με διαφορετική γωνία. Σε κάθε κίνηση της κεφαλής, η ροή του υγρού μέσα στους σωλήνες πληροφορεί τον εγκέφαλο.

Πώς εκδηλώνεται: Το κύριο σύμπτωμα είναι ο αιφνίδιος ίλιγγος (χάνεται η ισορροπία μας) και μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία και εμετό.

Συνήθως όταν εμφανίζονται αυτά τα συμπτώματα επισκεπτόμαστε παθολόγο ή νευρολόγο, αλλά στην ουσία πρόκειται για «δουλειά» ΩΡΛ.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η ακούσια κίνηση των ματιών προς την πάσχουσα πλευρά του κεφαλιού.

Αντιμετωπίζεται με: Φάρμακα για την καταπολέμηση του ιλίγγου.

Βύσματα κυψελίδας (κερί)

Τι είναι: Η συσσώρευση κεριού, η οποία προκαλεί ήπια κώφωση και την αίσθηση ότι το αυτί είναι βουλωμένο.

Συνήθως, η κατάσταση αυτή είναι ακίνδυνη και αντιμετωπίζεται εύκολα, μερικές φορές μάλιστα χωρίς καμία παρέμβαση.

Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργηθεί χολοστεάτωμα το οποίο είναι επικίνδυνο.

Το κερί συσσωρεύεται στο εσωτερικό του αυτιού και προκαλεί έντονο πόνο και χρειάζεται ιατρική παρέμβαση.

Πώς εκδηλώνεται: Με ωταλγία, βούλωμα (αίσθηση πληρότητας) και ζαλάδα.

Πιο ευαίσθητοι σε αυτήν την κατάσταση είναι εκείνοι που έχουν:

• την τάση (οργανικό αίτιο) να παράγουν περισσότερη κυψελίδα,
• πιο στενό ακουστικό πόρο από το κανονικό,
• τρίχες στον ακουστικό πόρο,
• όσοι εργάζονται σε περιβάλλον με πολύ σκόνη.

Σε κανονικές συνθήκες, το κερί που εκκρίνει το αυτί μας (κηρώδης έκκριση) είναι στην ουσία ο αυτό-καθαρισμός του έξω ακουστικού πόρου.

Τι να κάνετε: Για να μειώσετε τις πιθανότητες συσσώρευσης του κεριού, καλό είναι να αποφεύγετε ή να προσέχετε ιδιαίτερα τον καθαρισμό του ακουστικού πόρου με μπατονέτες. Η χρήση τους μπορεί να συμπιέσει τη συσσωρευμένη κυψελίδα.

Αντιμετωπίζεται με:

• σταγόνες που ρευστοποιούν το κερί και χρήση ειδικής σύριγγας που διοχετεύει ζεστό νερό στον ακουστικό πόρο, το οποίο παρασύρει προς τα έξω την κυψελίδα. Χρειάζεται προσοχή στη χρήση της σύριγγας, ώστε να μην πάει βαθιά και προκαλέσει ρήξη του τυμπάνου.
• αποβολή του κεριού με τη χρήση συσκευής αναρρόφησης ή ειδικού αγκίστρου από ΩΡΛ. Αν οι ποσότητες της σκληρής κυψελίδας είναι μεγάλες, είναι απαραίτητη η συνδρομή του γιατρού.

Κώφωση αγωγής

Τι είναι: Πρόκειται για σχεδόν πλήρη απώλεια ακοής η οποία μπορεί να υπάρχει εκ γενετής λόγω μη καλού σχηματισμού βασικών οργάνων που βρίσκονται μέσα στο αυτί ή μπορεί να συμβεί από παθολογικά αίτια σε κάποιον που έχει φυσιολογική ακοή.

Πού οφείλεται: Σε αποτυχία των 3 ακουστικών οσταρίων του μέσου ωτός (σφύρα, άκμονα, και αναβολέα) να περάσουν τα ηχητικά κύματα στο εσωτερικό του αυτιού προκειμένου να χτυπήσουν στο τύμπανο και να διαβιβαστούν στον εγκέφαλο τον ήχο.

Άλλο αίτιο της κώφωσης αγωγής είναι η αδυναμία της τυμπανικής μεμβράνης (τυμπάνου) όταν δέχεται ηχητικά κύματα.

Για παράδειγμα η συσσώρευση υγρού στον έξω ακουστικό πόρο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη κινητικότητα του τυμπάνου. Σε όποιον παρατηρείται κάτι τέτοιο, χάνει απότομα την ακοή του.

Πώς εμφανίζεται: Εφόσον οι γονείς αντιληφθούν ότι το βρέφος δεν ανταποκρίνεται σε κανέναν ήχο, θα πρέπει να το αναφέρουν στον παιδίατρο. Σε ανθρώπους που έχουν φυσιολογική ακοή, εμφανίζεται ξαφνικά κώφωση.

Αντιμετωπίζεται με: Σε πολλές περιπτώσεις η κώφωση αγωγής θεραπεύεται από μόνη της, με αποτέλεσμα η φυσιολογική ακοή να επανέρχεται. Στα βρέφη υπάρχουν ειδικές επεμβατικές τεχνικές που εφαρμόζονται στα δημόσια παιδιατρικά νοσοκομεία.

Λοιμώδης μυριγγίτιδα

Τι είναι: Πρόκειται για μόλυνση της κυτταρικής μεμβράνης.

Πού οφείλεται: Σε ιούς ή βακτήρια, με σχηματισμό μικρών φυσαλίδων (φουσκάλες) οι οποίες εμφανίζονται στον έξω ακουστικό πόρο και στο τύμπανο (και δεν μπορούμε να τις δούμε).

Πώς εμφανίζεται: Ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος. Εάν συνοδεύεται από πυρετό, τότε οφείλεται σε κάποιο βακτήριο.

• Αντιμετωπίζεται με:
• αντιβιοτικά (όταν σπάζουν οι φυσαλίδες από μόνες τους)
• παυσίπονα και
• ρήξη (σπάσιμο) των φυσαλίδων από ειδικό (σε κάποιες περιπτώσεις).

Νευρική κώφωση

Τι είναι: Η πλήρης απώλεια ακοής

Πού οφείλεται: Σε ασθένεια, τραύμα ή άλλη διαταραχή του κοχλιακού νεύρου.

Το υπόλοιπο αυτί (συμπεριλαμβανομένων των ακουστικών οσταρίων και του τύμπανου) μπορεί να λειτουργεί αλλά οι ηλεκτρικές διεγέρσεις που μεταφέρουν τον ήχο δεν μπορούν να φτάσουν στον εγκέφαλο.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις όπου το πρόβλημα οφείλεται στον ίδιο τον εγκέφαλο, ο οποίος δεν μπορεί να «μεταφράσει» τα μηνύματα που στέλνει το έσω ους μέσω του κοχλιακού νεύρου.

Αντιμετωπίζεται με:

Τοποθέτηση εμφυτευμάτων, καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις της κώφωσης νευρικής αιτιολογίας δεν ανταποκρίνονται σε θεραπεία.

Ωτίτιδα

Εξωτερική ωτίτιδα (αυτί του κολυμβητή)

Τι είναι: Ένας τύπος μόλυνσης του έξω ακουστικού πόρου, γνωστός και ως «το αυτί του κολυμβητή».

Πού οφείλεται: Σε έκθεση σε βρώμικο νερό ή σε τραυματισμό λόγω κακού καθαρισμού του αυτιού.

Ο μολυσματικός παράγοντας μπορεί να είναι μύκητας ή βακτήριο. Επιπλέον, τα αυτιά βουλώνουν στο νερό επειδή «κρυώνει» το κερί τους (κυψελίδα), διαστέλλεται (μεγαλώνει), στερεοποιείται και φράζει την είσοδο του ήχου (κανάλι).

Τι να κάνετε: Εάν γνωρίζετε ότι έχετε ευαισθησία στα αυτιά σας σε σχέση με το νερό, πριν επιδοθείτε σε μακροβούτια, επισκεφθείτε τον ΩΡΛ για καθαρισμό. Στην περίπτωση που δεν προλαβαίνετε, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να χρησιμοποιείτε τις ειδικές ωτοασπίδες για το κολύμπι στην πισίνα και τη θάλασσα. Θα τις βρείτε στα περισσότερα καταστήματα με είδη θαλάσσης. Είναι οικονομικές, πρακτικές, εύκολες στην τοποθέτηση και πολλαπλών χρήσεων.

Αντιμετωπίζεται με:

• επαγγελματικό (από ΩΡΛ) καθαρισμό του ακουστικού πόρου
• αντιβιοτικά, είτε τοπικά με τη μορφή σταγόνων, είτε από το στόμα, εάν η μόλυνση οφείλεται σε βακτήριο
• αντιμυκητιασική αγωγή εάν το λοιμογόνο αίτιο είναι μύκητας
• παυσίπονα
• αποφυγή επαφής με το νερό (ακόμη και στο λούσιμο).

Οξεία μέση ωτίτιδα

Τι είναι: Πρόκειται για λοίμωξη του μέσου ωτός που μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Εμφανίζεται πολύ συχνά στα παιδιά

Πού οφείλεται

Στα παιδιά: Σε κρυολόγημα, σε βούλωμα της ευσταχιανής σάλπιγγας, συχνά σε υπερμεγέθη κρεατάκια (αδενοειδείς εκβλαστήσεις) και ακόμη συχνότερα σε συμβάματα στην παιδική ηλικία.

Η αιτία μπορεί να είναι ιός ή βακτήριο, με τις περισσότερες έρευνες να ενοχοποιούν τους ιούς για τις πιο πολλές περιπτώσεις. Κάποιες φορές στα παιδιά η σάλπιγγα προσβάλλεται ευκολότερα λόγω της διαφορετικής της ανατομίας (είναι πιο πλατιά από ό, τι στους ενηλίκες ή έχει διαφορετική φορά).

Στους ενήλικες: Μπορεί να προκληθεί από ρήξη της τυμπανικής μεμβράνης (τυμπάνου).

Σε αυτήν την περίπτωση ο πόνος δεν είναι ιδιαίτερος ή έντονος, γι’ αυτό το «σημάδι» που θα σας δώσει να καταλάβετε ότι πάσχετε από οξεία μέση ωτίτιδα είναι η αποβολή πύου στον έξω από το αυτί (χρώμα κίτρινο και πηκτό).

Η συγκεκριμένη κατάσταση δεν θα πρέπει να προκαλεί πανικό, αφού συνήθως το τύμπανο επουλώνεται μόνο του.

Αντιμετπίζεται με:

• παυσίπονα
• αντιβιοτικά (εάν πρόκειται για βακτηριακή λοίμωξη)
• ωτικές σταγόνες (εάν υπάρχει πύον στον έξω ακουστικό πόρο) και μόνον κατόπιν σύστασης του ΩΡΛ, καθώς υπάρχουν κίνδυνοι
• αποσυμφορητικά μύτης.

Ορώδης μέση ωτίτιδα

Τι είναι: Μία ειδική μορφή μέσης ωτίτιδας που προσβάλει συνήθως παιδιά μεταξύ 6 μηνών και 2 ετών.

Πώς εμφανίζεται: Χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση υγρού και πύου εντός του μέσου ωτός. Το παιδί συνήθως είναι ανήσυχο (κλαίει) ενώ από το αυτί του εκκρίνεται πύον.

Αντιμετωπίζεται με:

• αντιβιοτικά
• χειρουργική επέμβαση σε περιπτώσεις που τα αντιβιοτικά δεν «πιάνουν».

Χρόνια μέση ωτίτιδα

Τι είναι: Η χρόνια κατάσταση της οξείας μέσης ωτίτιδας.

Πού οφείλεται: Στις συχνές προσβολές (και υποτροπές) της οξείας μέσης ωτίτιδας. Χωρίς ιατρική παρέμβαση η χρόνια μόλυνση μπορεί να προκαλέσει σπάσιμο του τυμπάνου ή να καταστρέψει τις ευαίσθητες δομές του μέσου ωτός.

Άλλες πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν μηνιγγίτιδα, λαβυρινθίτιδα (μόλυνση του οργάνου ισορροπίας του έσω ωτός), κώφωση και παράλυση των προσωπικών νεύρων.

Τι να κάνετε: Αν υποφέρετε από συχνούς πόνους και τρέχει πύον από το αυτί, απευθυνθείτε άμεσα στο γιατρό.

Θεραπεύεται με:

• επιμελή καθαρισμό του αυτιού και τοπική χρήση αντιβιοτικών σε σκόνη (εάν υπάρχει ρήξη), συνταγογραφημένων από γιατρό ΩΡΛ.
• χειρουργική επανόρθωση της ρήξης της τυμπανικής μεμβράνης .
• αποσυμφόρηση της μύτης.

Η ανατομία του αυτιού

Το αυτί αποτελείται από 3 βασικά μέρη:

• το εξωτερικό μέρος (έξω ους): περιλαμβάνει το πτερύγιο και το «τούνελ» (ή ακουστικός πόρος) που οδηγεί τους ήχους στο τύμπανο.
• το μέσο ους ή τυμπανική κοιλότητα: περιλαμβάνει την τυμπανική μεμβράνη (ή τύμπανο) και τρία μικρά οστάρια (σφύρα, άκμονα και αναβολέα), τα οποία δουλεύουν όπως οι ενισχυτές των ηχοσυστημάτων, ενισχύουν δηλαδή τον ήχο.
• το εσωτερικό μέσο ( έσω ους): είναι το σημείο όπου οι ήχοι εισέρχονται ως παλμοί στο τύμπανο, μετατρέπονται σε ηλεκτρικά σήματα και στέλνονται στον εγκέφαλο.