ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ “SQUID GAME” ΠΟΥ ΣΑΡΩΝΕΙ ΣΤΟ NETFLIX

Θα ήθελα να σου κάνω μια ερώτηση. Υπάρχει όσο υπάρχει και κόσμος στον πλανήτη που λέγεται γη. Πες μου σε παρακαλώ, τι είναι ο άνθρωπος; Τι μας κάνει διαφορετικούς από τα άλλα ζώα; Πριν απαντήσεις, θα ήθελα να δεις το Squid Game στο Netflix. Μετά έλα να μιλήσουμε για το αν η δυνατότητα των συνειδητών πράξεων -οι οποίες και μας διαχωρίζουν μεταξύ μας- είναι κάτι που κάνει τους ανθρώπους καλύτερους από τα υπόλοιπα μέλη του ζωικού βασιλείου.

Θα έχεις υπ’ όψιν σου πως τα «Παράσιτα» έγινε το 2019 η πρώτη ξενόγλωσση παραγωγή που κέρδισε το Academy Award (το λες και Όσκαρ) Καλύτερης Ταινίας, στην ιστορία του χρυσού αγαλματιδίου. Έγινε μια εκ των μόλις τριών ταινιών που κατέκτησε το Palme d’ Or και το Academy Award της συγκεκριμένης κατηγορίας.

Αν τώρα, δεν ανήκεις σε εκείνους που δίνουν ιδιαίτερη βάση στα βραβεία, θα ήθελα να σου θυμίσω πως το δημιούργημα του Bong Joon-ho, ο οποίος σκηνοθέτησε και συνυπέγραψε το σενάριο (μαζί με τον Han Jin-won) έβγαλε περισσότερα από 258 εκατομμύρια δολάρια, παγκοσμίως. Δηλαδή, το είδε κόσμος. Παρεμπιπτόντως, είχε στοιχίσει 15.5 εκατομμύρια.

Αλλά γιατί στα λέω όλα αυτά: το θέμα που παρουσίασε με πολύ μεθοδικό και κυνικό τρόπο ο Bong ήταν η ίδια η Κορέα. Αυτό κάνει και το Squid Game, όπως παρουσιάζει και το πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος όταν δεν έχει επιλογές. Όταν τίθεται αντιμέτωπος με το «ο θάνατος σου, η ζωή μου» -ακόμα και αν δεν είναι απαραίτητα, αυτή η πραγματικότητα.

Οι Κορεάτες δεν περνούν καλά και έχουν αποφασίσει να μην το κρατούν μέσα τους, αλλά να το βγάζουν προς τα έξω. Σύμφωνοι, αυτή είναι πάντα η αρχή για να λύσεις το όποιο πρόβλημα. Μόνο που όσο προσπαθούν να λύσουν τα θέματα τους, τα καθρεφτίζουν στον υπόλοιπο κόσμο που περνούσε υπέροχα, ζώντας σε μια πλάνη: αυτή που θέλει να είμαστε πολιτισμένοι, να έχουμε ενσυναίσθηση, αίσθημα δικαίου και να αναγνωρίζουμε στους άλλους ό,τι αναγνωρίζουμε στην πάρτη μας. Όλα αυτά καταρρέουν σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, από το πρώτο επεισόδιο του Squid Game, όταν τελειώνει κάθε αμφιβολία για το αν Κορεάτες δημιουργοί “κατέχουν” έναν αριστοτεχνικό τρόπο να γεννούν προβληματισμούς από αυτούς που διαλύουν τη ψυχούλα των απανταχού φαν τους. Να είστε καλά.

Το Squid Game ξεγυμνώνει κάθε αρτηριοσκλήρωση της Κορέας

Η χώρα που τεχνολογικά ζει κάπου στο 2100, κοινωνικά είναι στο 1950. Και αυτό δεν μπορεί παρά να δημιουργεί πολλές προκλήσεις. Στην Κορέα σε δείχνουν με το δάχτυλο αν έχεις χάσει τους γονείς σου, αν δεν έχεις σπουδάσει, αν δεν έχεις παντρευτεί έως τα 30, αν έχεις πάρει διαζύγιο, αν έχεις αποτύχει σε επιχειρηματική δραστηριότητα. Για να μην μακρηγορώ οτιδήποτε σε κάνει «διαφορετικό» από το κοινωνικά αποδεκτό -το πρέπει- είναι στίγμα. Δεν προσδιορίζεσαι από αυτό που είσαι (ή τις δυνατότητες που έχεις), αλλά από το πού προέρχεσαι (τι δουλειά κάνουν οι γονείς σου και στο τέλος της ημέρας από το αν έχουν λεφτά ή status -είναι δάσκαλοι, γιατροί κλπ), την ηλικία σου και την οικογενειακή κατάσταση. Δεν έχεις όνομα. Είσαι ο junior ή ο senior (από το σχολείο έως τη δουλειά) και όταν κάνεις οικογένεια είσαι η μάνα ή ο πατέρας του/της τάδε. Γενικά δεν είσαι άνθρωπος. Είσαι αριθμός -του τραπεζικού λογαριασμού.

Από τη μέρα που γεννιέσαι έως αυτήν που πεθαίνεις, μοχθείς. Δουλεύεις ασταμάτητα (στα Convenience Stores πωλούνται και εσώρουχα, αφού πολλές φορές δεν προλαβαίνουν να γυρίσουν σπίτια τους), γιατί πάντα κάποιος άλλος μπορεί να σου πάρει τη θέση. Όχι για να γίνεις πλούσιος. Στην καλύτερη, θα μπορέσεις να πάρεις ένα σπίτι -που είναι στα κοινωνικά must.

H Kορέα είναι το ακλόνητο Νο1 στη λίστα με τις αυτοκτονίες στις χώρες του OECD

Αν δεν έχεις χρήματα (ή αν δεν είσαι διατεθειμένος να θυσιάσεις τη ζωή σου για να τα αποκτήσεις), δεν έχεις ευκαιρίες και τελικά, δεν έχεις ζωή. Στη γωνιά της γης, της οποίας η έκταση είναι όση και αυτή της Ελλάδας και την απασχολούν 50.000.000 κάτοικοι, το πρώτο εξάμηνο του 2021 είχαν αυτοκτονήσει 13.018 άνθρωποι. Οι 1.924 ήταν έφηβες ή 20χρονα κορίτσια. Επίσης, τα στοιχεία δεν ανέφεραν πόσες απόπειρες έγιναν.

Ήταν 5.7% λιγότεροι από τους αυτόχειρες του 2020 και 13.2% από το 2019. Οι ηγέτες της χώρας λέμε με χαρά πως έπιασε τόπο ο “νόμος πρόληψης αυτοκτονιών” που θεσπίστηκε το 2012. Η πραγματικότητα θέλει την Κορέα να παραμένει στην κορυφαία θέση της λίστας με τις χώρες που ανήκουν στο Organisation for Economic Co-operation and Development (38 χώρες με οικονομίες υψηλού εισοδήματος θέσεις της λίστας με τις χώρες που έχουν τις περισσότερες αυτοκτονίες. Η τελευταία καταγραφή αναφέρει πως ήταν 15 ανά 100.000 θανάτους. Ναι, η κατάθλιψη κάνει πάρτι. Η διαχείριση της ήταν απαγορευμένη μέχρι πρότινος (σου είπα και πριν πως το mentalite παραπέμπει στο ’50, άρα καταλαβαίνεις το επίπεδο δεκτικότητας στην αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς ψυχολόγους και ψυχιάτρους). Πλέον δεν αποτελεί ανάθεμα, στα αστικά κέντρα.

Το έθνος που βρίσκεται στο Νο10 με τα καλύτερα Ακαθάριστα Εγχώρια Προϊόντα του πλανήτη είναι και μεταξύ των αυτών που έχουν τις κορυφαίες επιδόσεις, στους τομείς εγγραματοσύνης, μαθηματικών και επιστημών. Το εκπαιδευτικό σύστημα εξαντλεί όλα τα παιδιά, εν τούτοις είναι αυτό που βοήθησε τη χώρα να φτάσει από το ναδίρ όπου βρέθηκε μετά τον τελευταίο πόλεμο που έζησε στο ζενίθ της παγκόσμιας οικονομίας. Το “education fever” (ναι, πρόκειται για φαινόμενο) είναι εκ των τρόπων που έχουν οι νέοι να κάνουν τους γονείς τους να αισθανθούν υπερήφανοι και ο μόνος τρόπος να αλλάξουν κοινωνικοοικονομικό status. Το πτυχίο από ανώτερη σχολή βοηθά και στην προοπτική του γάμου. Όσο υψηλότερα βρίσκεται το πανεπιστήμιο στη λίστα με τα καλύτερα της χώρας, τόσο καλύτερες γίνονται και οι προοπτικές να βρεις δουλειά και να παντρευτείς.

Όποιος δεν καταφέρνει να σπουδάσει, δεν έχει την παραμικρή τύχη. Πόσο όμως, εύκολο είναι να σπουδάσεις -πολλώ δε αν η οικογένεια σου δεν έχει χρήματα; Έχει εκτιμηθεί πως η σχολική ζωή στοιχίζει για κάθε μαθητή 1.000 δολάρια το μήνα. Τέσσερις στους 5 μαθητές δημοτικού πηγαίνουν σε φροντιστήρια, με τα χρέη των νοικοκυριών που έχουν πάρει δάνεια για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν να έχει ξεπεράσει τα 573 δισεκατομμύρια δολάρια. Όπως έχει ενημερώσει η Bank of Korea, το 28% των δανειοληπτών καλείται να επιλέξει αν θα φάει ή θα πληρώσει τις μηνιαίες δόσεις. Πριν περάσω στο επόμενο θέμα, είναι χρήσιμο να έχεις υπ’ όψιν ότι η μέρα των μαθητών ξεκινά στις 8 το πρωί και τελειώνει στις 22.00 (ή όπως το θέτουν οι ίδιοι οι Κορεάτες “μέχρι να εξαντληθούμε από την κούραση”), καθώς ο ανταγωνισμός είναι ακραίος. Kαι όποιος αντέξει.

Όχι φίλε μου, δεν έχει γίνει κλοπή από το Alice in Borderland

Όλα αυτά αποτελούν by default λειτουργία των πολιτών. Αυτά ξέρουν, αυτά κάνουν. Και πάντα πιστεύουν πως οι ίδιοι είναι που αποφασίζουν για το μέλλον τους. Η ανθρώπινη βούληση είναι και στο επίκεντρο του Squid Game που για να σφηνώσει στο κέντρο του “είναι” σου τη δυστοπική πραγματικότητα, συνδυάζει τον παράγοντα της επιλογής με παιδικά παιχνίδια. Που φαίνονται αθώα, αλλά δεν είναι.

«Ήθελα να γράφω μια ιστορία, αλληγορία της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας. Κάτι που να απεικονίζει τον ακραίο ανταγωνισμό, τον ακραίο ανταγωνισμό της ζωής. Ήθελα όμως, να χρησιμοποιήσω ως χαρακτήρες ανθρώπους που όλοι έχουμε συναντήσει στην πραγματική ζωή. Τα παιχνίδια που διάλεξα είναι εξαιρετικά εύκολα και κατανοητά, ώστε ο τηλεθεατής να μπορεί να επικεντρωθεί στους χαρακτήρες -από το να προσπαθεί να ερμηνεύσει τους κανόνες», εξήγησε ο Hwang Dong-hyuk, δημιουργός της σειράς των 9 επεισοδίων που κατά τον co-CEO του Netflix, Ted Sarandos έχει χαράξει πορεία για να γίνει το Νο1 παγκοσμίως, στην πλατφόρμα (τώρα είναι πίσω από το Sex Education). Σίγουρα θα γίνει το Νο1 μη αγγλόφωνης παραγωγής.

Εν αντιθέσει με άλλες σχετικές παραγωγές (παιχνιδιών κυριολεκτικής επιβίωσης) που έχουμε δει στη μεγάλη ή τη μικρή οθόνη, στη συγκεκριμένη δεν εμπλέκονται μηχανές στην ιστορία -και την εξέλιξη της. Είναι και η πρώτη που οι μετέχοντες -που είναι άνθρωποι- δεν κάνουν κάτι εκβιαστικά. Παίρνουν μια απόφαση και δέχονται τις συνέπειες. Επίσης ο Hwang ενημέρωσε (και επικαλέστηκε τους φίλους του που τσέκαραν την εξέλιξη του σεναρίου -βήμα προς βήμα,- για μάρτυρες) ότι δούλευε επί του σεναρίου, πριν το Alice in Borderland γίνει ιδέα.

Όλα αρχίζουν με τον τρόπο που είδες από επάνω. Με έναν άνθρωπο του παιχνιδιού που πλησιάζει καταχρεωμένους ή απελπισμένους και τους ρωτά αν θέλουν να βγάλουν χρήματα. Τους υπόσχεται ένα εξόχως ικανοποιητικό ποσό για κάθε φορά που θα νικούν σε ένα εκ των κλασικών ασιατικών παιχνιδιών ή όταν δέχονται να τους χτυπήσει. Αυτοί που δεν έχουν κάτι άλλο να χάσουν, δέχονται να υποστούν τα πάντα για τα χρήματα. Όταν τελειώνει η διαδικασία, ο άνδρας που πληρώνει τους δίνει μια κάρτα που έχει για bonus συμμετοχή σε παιχνίδι επιβίωσης με κέρδη πολλά εκατομμύρια. Όποιος θέλει να πάρει μέρος, δεν έχει παρά να καλέσει τον αριθμό που υπάρχει στην κάρτα.

Πολύ γρήγορα μαθαίνουμε πως αυτοί που το «τρέχουν» (γιατί όπως θα υποθέτεις, ανήκει σε πλούσιους -κράτα την ατάκα «ξέρεις τι κοινό έχουν οι πολύ φτωχοί και οι πιο πλούσιοι; Και οι δυο βαριούνται») έχουν ιεραρχία που υποδηλώνει το σχήμα της μάσκας τους (δεν έχουν πρόσωπο, προφανώς όχι από σπόντα). Την ημέρα που αρχίζουν οι διαδικασίες ενημερώνουν τους 456 παίκτες (από όλους τους δρόμους της ζωής) για τους κανόνες του survival game. Ο πρώτος αφορά τα λεφτά: ο νικητής θα πάρει 32.871.877 ευρώ. Ο δεύτερος εξηγεί πως δεν μπορεί να φύγει ο καθένας όποτε θέλει και ο τρίτος αναφέρει ότι εφόσον το αποφασίσει η πλειοψηφία, το παιχνίδι διακόπτεται. Σε αυτήν την περίπτωση τα χρήματα θα μείνουν στην μπάνκα. Για κάθε παίκτη που αποκλείεται, προστίθεται συγκεκριμένο -μεγάλο- ποσό. Επίσης, δεν υπάρχουν όρια στο πώς μπορεί κάποιος να αποκλείσει συμπαίκτη του.

Αν καταφέρεις να φτάσεις προς τα τελευταία επεισόδια, προετοιμάσουν να καταρρεύσεις στο παιχνίδι με τους σβόλους. Θα σου συνιστούσα να κρατήσεις γερά, για να ξεσπάσεις στο grand finale. Που μάλλον δεν θα είναι φινάλε, καθώς το Netflix έβαλε τους Κορεάτες να… ξυρίσουν το μουστάκι. Προ της συμφωνίας των δεκάδων εκατομμυρίων για κοινές παραγωγές, κάθε τηλεοπτική σειρά της Κορέας είχε μια και μόνη σεζόν. Όση τηλεθέαση και αν είχε. Μετά την έλευση του Netflix (και των δολαρίων) άρχισαν τα sequel. Αν βέβαια, το καλοσκεφτείς λύθηκε τίποτα με την πρώτη σεζόν;