ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΜΠΑΓΙΑΝΝΗΣ: Ο ΑΓΩΝΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΝ ΦΑΣΙΣΜΟ ΕΙΝΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΗ

Πριν από ακριβώς εννέα χρόνια ξημέρωνε μια από τις πιο κομβικές ημέρες στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Μέλη των ταγμάτων εφόδου της νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή», η οποία την περασμένη δεκαετία έφτασε να βρίσκεται στο κοινοβούλιο με τον μανδύα πολιτικού κόμματος, περικύκλωσαν στο Κερατσίνι τον Παύλο Φύσσα και ένα από τα μέλη της, ο Γιώργος Ρουπακιάς, τον μαχαίρωσε μέχρι θανάτου.

Στην Ελλάδα της περασμένης ταραγμένης δεκαετίας, η ωμή δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ήταν η θρυαλλίδα εξελίξεων, καθώς ήρθε να προστεθεί σε αυτήν του Σαχζάτ Λουκμάν, στις επιθέσεις σε συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, σε Αιγύπτιους αλιεργάτες, μετανάστες σε λαϊκές αγορές και μια σειρά άλλων δράσεων των ταγμάτων εφόδου στους δρόμους όλης της χώρας. Η ηγετική ομάδα της εγκληματικής οργάνωσης, αποτελούμενη από τους Νίκο Μιχαλολιάκο, Γιάννη Λαγό, Ηλία Κασιδιάρη, Ηλία Παναγιώταρο, Χρήστο Παππά, Αρτέμη Ματθαιόπουλο και Γιώργο Γερμενή οδηγήθηκε στη φυλακή, μαζί με άλλα μέλη της «Χρυσής Αυγής» μετά την ολοκλήρωση του δίκης στις 22 Οκτωβρίου του 2020.

Ο Θανάσης Καμπαγιάννης, μέλος της πολιτικής αγωγής στη δίκη, λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η εκδίκαση σε δεύτερο βαθμό (το δικαστήριο συνεδριάζει στις 28 Σεπτεμβρίου), μιλά στο Magazine για τα εννέα χρόνια από τη δολοφονία Φύσσα, την πολυετή δίκη, τη μνήμη που παραμένει ζωντανή και το επίδικο του επικείμενου δικαστηρίου:

Έχουν κυλήσει εννέα χρόνια από την ημέρα της δολοφονίας Φύσσα. Αυτή τη στιγμή που πιστεύετε ότι βρισκόμαστε αναφορικά με τον κίνδυνο της ακροδεξιάς;
Είμαστε στα 9 χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα που ξετύλιξε το κουβάρι της ποινικής δίωξης σε βάρος της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή. Είναι πραγματικά η σημερινή μέρα μια ημερομηνία τομής και στην πολιτική ιστορία και στη θεσμική αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα η Χρυσή Αυγή εγκληματούσε ανενόχλητη. Και όταν μιλάμε για εγκλήματα δεν μιλάμε για πλημμεληματικές ή συμβολικές ενέργειες. Μιλάμε για βαριά κακουργήματα για ανθρωποκτονίες για απόπειρες ανθρωποκτονιών, οι οποίες πλέον έχουν επικυρωθεί και με αμετάκλητες καταδικαστικές αποφάσεις ως επιμέρους εγκλήματα. Αυτό το οποίο ποτέ δεν είχε συμβεί πριν από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν η συσχέτιση των συγκεκριμένων εγκληματικών ενεργειών και η αναζήτηση ποινικών ευθυνών από το ηγετικό κέντρο της Χρυσής Αυγής, από το οποίο εκπορεύονταν και όλες αυτές οι εγκληματικές ενέργειες. Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα, η μαζική αντιφασιστική έκρηξη που ακολούθησε, η κατακραυγή της δημοκρατικής κοινής γνώμης για την ανενόχλητη εγκληματική δράση της εγκληματικής οργάνωσης σήμανε την συνένωση των δικογραφιών, πολλές από τις οποίες ήταν γνωστές και ήδη υπαρκτές. Απλά κανένας στο πολιτικό σύστημα δεν είχε φροντίσει για τη συσχέτιση τους και την έναρξη της ποινικής δίωξης για την εγκληματική οργάνωση.

Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς έχουμε τη μεγάλη τομή της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης. Αυτό σημαίνει ότι τα τάγματα εφόδου της Χρυσής Αυγής σήμερα δεν μπορούν να δράσουν ανοιχτά στο φως με τον τρόπο που δρούσαν πριν από το 2013. Σημαίνει ότι η Χρυσή Αυγή είναι μια οργάνωση η οποία έχει τριχοτομηθεί οργανωτικά και τα διευθυντικά στελέχη βρίσκονται στη φυλακή. Αυτό όμως δεν σημαίνει, όπως το λέγαμε εξαρχής σε αυτή την υπόθεση, ότι αυτό θα είναι και το τέλος της ακροδεξιάς ή της ρατσιστικής και της φασιστικής βίας στην Ελλάδα. Εξακολουθούμε να έχουμε εγκλήματα ρατσιστικής και φασιστικής βίας. Εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος της ανάδυσης καινούργιων φασιστικών μορφωμάτων και σίγουρα αυτό δεν έχει να κάνει μονάχα με τις ίδιες τις εξελίξεις σε αυτό τον χώρο. Έχει να κάνει και με το τι συμβαίνει θεσμικά. Με το πώς δηλαδή οι ίδιες οι ενέργειες κεντρικά του πολιτικού συστήματος τροφοδοτούν τα άκρα. Το πώς δηλαδή ο θεσμικός ρατσισμός, η αύξηση της καταστολής, η στοχοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών νομιμοποιούν τον ακροδεξιό λόγο και ξαναγεννούν τις συνθήκες προκειμένου να υπάρξουν τα φασιστικά μορφώματα.

Πριν τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα -επειδή είστε από τους δικηγόρους που ασχολείστε με τέτοια περιστατικά- έρχονταν άνθρωποι ή μαθαίνατε για περιπτώσεις ανθρώπων που είχαν δεχτεί επιθέσεις. Αυτά τα χρόνια που πέρασαν και σήμερα πια είναι μειωμένος ο αριθμός τέτοιων περιστατικών; Υπάρχει κάποια διαφορά στην πράξη;
Σίγουρα υπήρχαν αρκετά περιστατικά. Για παράδειγμα η ανθρωποκτονία του Σαχζάτ Λουκμάν που έγινε τον Ιανουάριο του 2013 που κρίθηκε από την πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση ότι ήταν ένα έγκλημα που τελέστηκε στα πλαίσια της δράσης της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, χωρίς όμως τότε να μπορούμε από τη δική μας την πλευρά να πετύχουμε αυτό το οποίο έγινε με την έναρξη της ποινικής δίωξης μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Εδώ να πούμε ότι τα αδικήματα τα οποία περιέχονται και συνεκδικάστηκαν στη μεγάλη δίκη είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου. Είναι μονάχα ένα κομμάτι από τις εγκληματικές ενέργειες της Χρυσής Αυγής. Θυμάμαι ένα νέο παλικάρι ελληνο-αιγύπτιος ήταν στην πλατεία Αττικής που είχε έρθει στο γραφείο μου και είχε χάσει την όρασή του από το ένα μάτι από μια τέτοιου τύπου φασιστική επίθεση με όλα τα χαρακτηριστικά του τρόπου δράσης των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής, που επειδή το συγκεκριμένο παιδί δεν μπόρεσε ποτέ να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες και οι ίδιες οι αρχές δεν έκαναν τη διερεύνηση που έπρεπε, ήταν μια υπόθεση η οποία έμεινε ορφανή. Άρα το τι συνέβαινε πριν από το 2013 ήταν πραγματικά ένας καθημερινός ζόφος φασιστικών και ρατσιστικών επιθέσεων. Σήμερα τέτοιες επιθέσεις υπάρχουν. Είναι μειωμένες, σύμφωνα και με τις επίσημες καταγραφές. δεν έχουν την συμπύκνωση δηλαδή που είχαν τα χρόνια 2011-2013, αλλά είναι υπαρκτά περιστατικά. Είχαμε και πρόσφατα για παράδειγμα την υπόθεση του ντελιβερά στον Άγιο Παύλο, η οποία έχει χαρακτηριστικά τέτοιου τύπου επίθεσης.

Εδώ να πούμε ότι τα αδικήματα τα οποία περιέχονται και συνεκδικάστηκαν στη μεγάλη δίκη είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου. Είναι μονάχα ένα κομμάτι από τις εγκληματικές ενέργειες της Χρυσής Αυγής.

Αυτό το οποίο δεν υπάρχει είναι η συστηματική δράση των φασιστικών ταγμάτων εφόδου που έχουν και πολιτική αναφορά σε ένα κόμμα, το οποίο ήταν και κοινοβουλευτικό, όπως ήταν η Χρυσή Αυγή. Αυτή είναι δηλαδή η μεγάλη διαφορά. Και γι αυτό το λόγο το πρωτόδικο αποτέλεσμα είναι ένα κρατούμενο, αλλά την ίδια στιγμή δεν θα έπρεπε να μας κάνει να εφησυχάζουμε. Ο ρατσισμός και φασισμός εξακολουθούν να υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία, γεννούν εγκληματικές ενέργειες κατά ανθρώπων μόνο και μόνο με βάση το χρώμα του δέρματός τους ή την εθνικότητα τους. Μπορεί να γιορτάζουμε αυτές τις μέρες την εθνική ομάδα μπάσκετ και τον πολύχρωμο χαρακτήρα της και τα επιτεύγματα του Γιάννη Αντετοκούμπο, αλλά εξακολουθεί να διατρέχει κίνδυνο ένας άνθρωπος ο οποίος βαδίζει στο κέντρο της Αθήνας μόνο και μόνο για το χρώμα του δέρματος του. Εξακολουθεί να έχει τον κίνδυνο να δεχτεί μια φασιστική-ρατσιστική επίθεση. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει τα μάτια μας να είναι ανοιχτά.

Κάνοντας μια αποτίμηση τώρα, πριν ξεκινήσει στις 28 Σεπτεμβρίου η εκδίκαση σε δεύτερο βαθμό, πώς θα χαρακτηρίζατε το αποτέλεσμα της δίκης σε πρώτο βαθμό;
Η απόφαση σίγουρα ήταν ιστορική. Δέχτηκε το βασικό ζητούμενο, το οποίο υποστήριζε και το κατηγορητήριο και η πολιτική αγωγή. Ότι έχουμε να κάνουμε με μια εγκληματική οργάνωση με ναζιστικό κίνητρο. Που σημαίνει ότι οι ενέργειες αυτές δεν ήταν μεμονωμένα περιστατικά, ήταν οργανωμένες και εκπορεύονταν από ένα συγκεκριμένο κέντρο. Ότι ήταν μια οργάνωση που εκ της ναζιστικής της συγκρότησης και της εθνικοσοσιαλιστικής της ιδεολογίας, στοχοποιούσε αντιπάλους πρόσφυγες και μετανάστες με ρατσιστικό κίνητρο ή ιδεολογικούς εχθρούς με τον τρόπο που ίδια τους έκρινε αυτό και άρα αυτό ήταν το βασικό ζητούμενο του κατηγορητηρίου και της πολιτικής αγωγής. Φυσικά μπορεί να κάνει κριτικές κανείς για τη μία ή την άλλη κρίση του δικαστηρίου. Παρόλα αυτά, αυτό δεν αλλάζει το βασικό σημείο αυτής της απόφασης που αποτέλεσε μια τομή για τα ελληνικά δικαστικά δεδομένα. Δηλαδή μέχρι τώρα όλες οι εγκληματικές ενέργειες της Χρυσής Αυγής αντιμετωπίζονταν ως περιστατικά τα οποία είχαν να κάνουν με την καθημερινότητα, δεν είχαν να κάνουν με ένα συγκεκριμένο κέντρο, το οποίο καθοδηγούσε τα μέλη του ως προς την τέλεση εγκληματικών πράξεων. Γι’ αυτό το λόγο αυτή την απόφαση θα την υπερασπιστούμε και την υπερασπιζόμαστε ήδη με το ξεκίνημα του δικαστηρίου στο δεύτερο βαθμό, καθώς είναι ένα δικαστήριο ουσίας.

Επειδή όμως κάποιος μπορεί να μην είναι πλήρως ενημερωμένος. Ποιο είναι το επίδικο στην δίκη που ξεκινάει σε δεύτερο βαθμό;
Το επίδικο είναι το αν θα επικυρωθεί η πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση. H υπόθεση ξαναδικάζεται από το μηδέν. Το δικαστήριο θα ξανακούσει όλους τους μάρτυρες, θα ξαναδιαβαστούν τα έγγραφα. Θα απολογηθούν ξανά οι κατηγορούμενοι κι άρα το δικαστήριο θα αποφασίσει στην ουσία της υπόθεσης. Αυτό είναι που πρέπει να καταλάβει ο κόσμος, έστω κι αν όλοι έχουμε χαρεί με το πρωτόδικο καταδικαστικό αποτέλεσμα, είναι ότι ο κάθε κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα στην έφεση και σε μια δεύτερη ευκαιρία και γι’ αυτό το λόγο είμαστε εκεί προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρξει η επανάληψη του αποτελέσματος. Είναι ένα δικαστήριο από το οποίο οι αποφάσεις είναι δυνατόν να είναι από την αθώωση των μελών της Χρυσής Αυγής που έχουν κάνει την έφεση μέχρι την εκ νέου καταδίκη τους καταδίκη τους. Για τους διευθυντές της εγκληματικής οργάνωσης και για αυτούς που έκαναν την απόπειρα ανθρωποκτονίας του Αμπουζίντ Εμπάρακ, είναι δυνατόν να υπάρξει και βαρύτερη ποινή μιας και έχει γίνει έφεση και από τον εισαγγελέα. Σε κάθε περίπτωση αυτό το οποίο λέμε εμείς από τη δική μας την πλευρά είναι ότι θέλουμε να διαφυλάξουμε το βασικό πόρισμα της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης.

Κάθε χρόνο, τέτοια ημέρα πραγματοποιείται πορεία στο Κερατσίνι και παρότι έχουν περάσει εννέα χρόνια, παρατηρούμε πως υπάρχει μεγάλη συμμετοχή. Νέοι άνθρωποι που δεν δείχνουν να ξεχνούν ούτε τον Παύλο Φύσσα, ούτε τα υπόλοιπα θύματα των φασιστικών επιθέσεων.
Ο αγώνας ενάντια στον φασισμό είναι αγώνας για τη μνήμη. Είναι αγώνας για τη ζωή, γιατί ο φασισμός είναι δολοφονική βία, δεν είναι μια άλλη άποψη με την οποία διαφωνούμε.Το ξέρουμε αυτό γιατί ζούμε στην Ελλάδα ξέρουμε τι σημαίνει ναζισμός. Ξέρουμε τι σημαίνει ναζιστική βία και κατοχή από τη δεκαετία του 40, αλλά ο ναζισμός δυστυχώς είναι επίμονος και προσπαθεί να χύσει το ρατσιστικό δηλητήριο και να κερδίσει γειτονιές. Αυτό προσπάθησε να το κάνει ιδιαίτερα στις γειτονιές του Πειραιά και της Β’ Πειραιά, στη Νίκαια στο Κερατσίνι. Για αυτό τον λόγο μας δίνει μεγάλη χαρά και μεγάλη αισιοδοξία το γεγονός ότι νέοι άνθρωποι κάθε χρόνο πλαισιώνουν αυτή την κινητοποίηση που γίνεται σήμερα στο Κερατσίνι. Αν το σκεφτούμε υπάρχουν παιδιά τα οποία ήταν στο δημοτικό όταν συνέβη η δολοφονία του Παύλου Φύσσα και παρόλα αυτά τους νοηματοδοτεί το γεγονός ότι πηγαίνουν σε αυτή τη διαδήλωση.

Μπορεί να γιορτάζουμε αυτές τις μέρες την εθνική ομάδα μπάσκετ και τον πολύχρωμο χαρακτήρα της και τα επιτεύγματα του Γιάννη Αντετοκούμπο, αλλά εξακολουθεί να διατρέχει κίνδυνο ένας άνθρωπος ο οποίος βαδίζει στο κέντρο της Αθήνας μόνο και μόνο για το χρώμα του δέρματος του.

Έχει να κάνει και με το ποιος ήταν Παύλος. Ένας καλλιτέχνης της ραπ σκηνής που αυτή τη στιγμή είναι μια μουσική που κυριαρχεί στη νεολαία. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, είναι μια συνάντηση πολλών αγώνων, μιας και με τις δολοφονικές επιθέσεις, η Χρυσή Αυγή κατάφερε να μας δείξει ότι όλοι μας είμαστε στόχος. Είναι βαθύτατα συμβολικό. Οι στόχοι είναι οι συνδικαλιστές οι οποίοι δεν θέλουν να σπάσουν τα μεροκάματα και να τα βρουν με την εργοδοσία, είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, μεροκαματιάρηδες οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, είναι οι θεωρούμενοι αντιφρονούντες, οι αντισυστημικοί καλλιτέχνες, οι καλλιτέχνες της ραπ σκηνής, είμαστε όλες και όλοι μας.

Σε αυτή την πορεία των χρόνων χάσατε και έναν άνθρωπο, τον Ανδρέα Τζέλη, συνήγορο της οικογένειας Φύσσα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή.
Ο Ανδρέας Τζέλης ήταν η πέτρα της πολιτικής αγωγής. Ήταν πραγματικά ο άνθρωπος πάνω στον οποίο χτίστηκε όχι μονάχα η υπεράσπιση της υπόθεσης της οικογένειας του Παύλου αλλά συνολικά η στρατηγική της πολιτικής αγωγής, της συνένωσης των δικογραφιών, της κοινής και ενιαίας πάλης που έδωσε η πολιτική αγωγή. Τον θυμόμαστε όλες και όλοι μας για τη μαχητικότητα του, για το χιούμορ του και για το γεγονός ότι ήταν από την αρχή μέχρι το τέλος σε αυτό το δικαστήριο ακόμα και αν είχε ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ από το πρόβλημα της υγείας του. Χαιρόμαστε πάρα πολύ που στον δεύτερο βαθμό η οικογένεια του Παύλου έχει εντάξει και καινούργιους δικηγόρους, τον Αργύρη Συρίγο, τη Μαρίνα Δαλιάνη και βέβαια τον Θοδωρή τον Θεοδωρόπουλο, έναν από τους σημαντικότερους δικηγόρους των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, ο οποίος πλέον εκπροσωπεί και την οικογένεια του Παύλου στον δεύτερο βαθμό.

Πέρα από τη στιγμή της ιστορικής απόφασης, ποια είναι η στιγμή που θυμάστε από την πολυετή δίκη;
Για μένα η παρουσία μου σε αυτήν την υπόθεση ήταν μια παρουσία η οποία ξεκίνησε από τη δράση και τη στράτευση μου στο αντιφασιστικό κίνημα. Δεν μπορώ πραγματικά να επιλέξω μέρα στην διάρκεια αυτής της δίκης, γιατί το σημαντικό αυτής της δίκης ήταν το γεγονός ότι θα έπρεπε να τη δώσουμε στη διάρκεια της. Δηλαδή είναι πάρα πολύ εύκολο να σκεφτεί κανείς την αρχή, την πρώτη μέρα που με συλλαλητήριο και με απεργιακή κινητοποίηση πήγαμε στον Κορυδαλλό. Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε την τελευταία μέρα με αυτή τη θηριώδη συγκέντρωση που έγινε στο Εφετείο στην Αλεξάνδρας. Αλλά το πιο φοβερό ήταν το γεγονός ότι χρειάστηκε να δώσουμε αυτή την μάχη επί 500 συνεδριάσεις, όταν δεν υπήρχαν οι προβολείς της δημοσιότητας, όταν έπρεπε κάθε μέρα ο κάθε μάρτυρας να έρθει για να καταθέσει και άρα για μας αυτό είναι και το σημαντικό. Κρατάμε τον καθένα για την καθεμία που έκανε την επιλογή να έρθει με το πρόσωπο του, να καταθέσει να πει αυτό το οποίο είδε. Πάνω σε αυτές τις καταθέσεις και πάνω σε αυτή τη δουλειά του μυρμηγκιού και την επιλογή που έκανε ο καθένας και η καθεμία από τους μάρτυρες από τους δικηγόρους από τα θύματα να δώσουν αυτή τη μάχη, χτίστηκε όλη αυτή η μεγάλη προσπάθεια που αποτυπώθηκε και στην καταδικαστική απόφαση.