THE NIGHTMARE ALLEY, Η ΠΩΣ ΦΤΙΑΧΝΕΤΑΙ ΕΝΑΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ GUILLERMO DEL TORO

Ο λάτρης των φιλικών τεράτων και των αουτσάιντερ της κοινωνίας, ο οσκαρικός πια Guillermo del Toro της “Μορφής του Νερού”, επιστρέφει με μία νουάρ ιστορία γοτθικών αποχρώσεων. Το “The Nightmare Alley” που βασίστηκε το ομώνυμο μυθιστόρημα του William Lindsay Gresham από το 1946 και φτιάχτηκε παρέα με μερικούς από τους αγαπημένους του συνεργάτες, αλλά και κάποια νέα πρόσωπα.

Στο “Nightmare Alley”, ο χαρισματικός και φιλόδοξος Stanton Carlisle (Bradley Cooper) γίνεται μέλος ενός περιοδεύοντα θιάσου και κερδίζει την εύνοια του μέντιουμ, Zeena (Toni Collette) και του συζύγου της, Pete (David Strathairn). Σύντομα όμως θα χρησιμοποιεί τις νέες του γνώσεις πάνω στον πνευματισμό για να κάνει κομπίνες σε βάρος της πλούσιας ελίτ της Νέας Υόρκης του 1940. Έχοντας την αγνή Molly (Rooney Mara) πιστή στο πλευρό του, ο Stanton καταστρώνει ένα κόλπο με στόχο έναν μεγιστάνα (Richard Jenkins), με τη βοήθεια μιας μυστηριώδους ψυχιάτρου (Cate Blanchett), που μπορεί να είναι και η πιο επικίνδυνη αντίπαλός του.

Το νέο φιλμ του del Toro δεν αποκλείεται να φτάσει μέχρι τα Όσκαρ, όχι μόνο για την επιβλητική ερμηνεία της Blanchett που έχει ήδη την ώθηση μίας υποψηφιότητας στα βραβεία του Σωματείου των Ηθοποιών για Καλύτερο Β΄Γυναικείο Ρόλο, αλλά ίσως και για τις υφές και τη μουσική του που ζωντανεύουν ένα τσίρκο και τη Νέα Υόρκη των ‘40s.

Στην παγκόσμια press conference της ταινίας μάς μίλησαν οι πιο βασικοί από τους συνεργάτες του, ο παραγωγός του Miles Dale, ο διευθυντής φωτογραφίας Dan Laustsen, η διευθύντρια σκηνογραφίας Tamara Deverell, ο υπεύθυνος κοστουμιών Luis Sequeira, ο συνθέτης Nathan Johnson, και ο διευθυντής του μοντάζ Cam McLauchlin που στο παρελθόν είχε βοηθητικές θέσεις στο μοντάζ της “Μορφής του Νερού” και του “Crimson Peak” του δημιουργού.

Πώς, λοιπόν, κατασκευάζεται ένας εφιάλτης με την υπογραφή του Guillermo del Toro;

Φτιάχνοντας το “Nightmare Alley”

Miles Dale (παραγωγός): Δεν ξέραμε αν θα ήταν για μια εβδομάδα ή ένα μήνα. Αποδείχτηκε ότι ήταν έξι μήνες και, ξέρετε, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου βρήκαμε το πώς θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε με ασφάλεια, το πώς δε θα θέταμε σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή τα τεστ που κάναμε, μακριά από άλλους ανθρώπους. Ήμασταν σε θέση να δουλέψουμε στο σενάριο, ήμασταν σε θέση να δουλέψουμε στο μοντάζ και να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε τα πράγματα. Το καρναβάλι στο οποίο υποτίθεται ότι θα ξεκινούσαμε να γυρίζουμε τον Απρίλιο είχε ήδη ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό, οπότε είχαμε το πλεονέκτημα να καθίσει στη βροχή και τον άνεμο και να περάσει αυθεντικά το καλοκαίρι του 2020.

Επιστρέψαμε τον Σεπτέμβριο. Όλοι οι ηθοποιοί μας, που είναι συνήθως ο νούμερο ένα στα φύλλα κλήσης τους, είχαν άλλες υποχρεώσεις οπότε έπρεπε να κάνουμε ζογκλερικά με όλους. Όλοι τους όμως ήταν αφοσιωμένοι στην ταινία. Και έτσι επιστρέψαμε τον Σεπτέμβριοκαι ξεκινήσαμε ξανά. Ήταν όμως πρόκληση, αυτό είναι σίγουρο.

Dan Laustsen (διευθυντής φωτογραφίας): Αυτή είναι η τέταρτη ταινία μου με τον Guillermo και για μένα είναι πραγματικά μάστερ. Ξέρει ακριβώς πού θέλει να πάει και τι του αρέσει να κάνει, και φυσικά, συνεχίζει να συγκεντρώνει τους κατάλληλους ανθρώπους για να εργαστούν προς την ίδια κατεύθυνση μαζί του. Αλλά έχει ένα πολύ ξεκάθαρο στιλ σχετικά με αυτό που θέλει να πετύχει. [Το Nightmare Alley] είναι μεγαλύτερη ταινία, με πολλά πιο περίπλοκα πράγματα να κάνεις. Αλλά η χρωματική παλέτα είναι τόσο σημαντική για την ταινία, για τον ίδιο και για όλους τους άλλους, για να δουλέψουν πάνω στην ίδια διάθεση. Κάνεις μια ταινία μαζί του και ξέρει ακριβώς πού θέλει να πάει. Αυτό είναι μεγάλη χαρά για διευθυντή φωτογραφίας.

Tamara Deverell (διευθύντρια σκηνογραφίας): Κατασκευάσαμε το 100% του καρναβαλιού, αλλά όταν ήμασταν στα μισά του δρόμου χτύπησε ο COVID. Κυριολεκτικά επιστρέψαμε και είδαμε τις μισές σκηνές να έχουν πετάξει μακριά [γελάει]. Ήταν σπαρακτικό, αλλά χαίρομαι που ολοκληρώσαμε την ταινία. Είχε γίνει μεγάλη έρευνα, ειδικά τα πανό. Αγοράσαμε μερικά αληθινά πανό. Μελετήσαμε πολύ τον Fred Johnson, έναν κορυφαίο καλλιτέχνη για πανό τσίρκου, και είχαμε μερικά αληθινά πανό του στο art department για να τα αντιγράψουν και να τα αναπαράξουν. Τόνοι έρευνας, τόνοι σκίτσων του Guillermo.

Την πρώτη προσέγγιση που είχαμε για το καρναβάλι την είχα φτιάξει με μικρά λευκά τουβλάκια. Κυριολεκτικά σαν ένα μικρό παιχνίδι του καρναβαλιού, και ο Guillermo κι εγώ παίζαμε μαζί τους. Ήταν πολύ νωρίς αυτό. Σκεφτόμασταν, θέλουμε να είμαστε σε σχήμα οκτώ; Θέλουμε ένα πέρασμα; Ποια είναι τα σοκάκια; Γιατί ακόμα και στο καρναβάλι τα σοκάκια και τα περάσματα ήταν σημαντικά. Ποια ήταν η γεωμετρία, η γεωγραφία όλου του καρναβαλιού; Αυτό ήταν το πρώτο πράγμα. Και μετά το διαμορφώσαμε και κάναμε ένα ολόκληρο VR κατασκεύασμα για το καρναβάλι όπου μπορούσες να το περπατήσεις στο καρναβάλι. Ήταν πολύ διασκεδαστικό.

Όταν βάλαμε για πρώτη φορά τις σκηνές βρισκόμασταν κυριολεκτικά σε ένα χωράφι που ήταν χώρος στάθμευσης μίας γεωργικής έκθεσης. Και ήμασταν οι πρώτοι που είχαμε ανοίξει τις σκηνές και τότε χτύπησε ο αέρας. Και αρχίσαμε να το βιντεοσκοπούμε στα iPhone μας για να δείξουμε τον Guillermo και τον Dan, γιατί ήταν εξαιρετικό. Ο τρόπος με τον οποίο ανέμιζαν. Ήταν απίστευτο. Δύσκολο να αναπαραχθεί. Είχαμε το εσωτερικό μίας σκηνής στο stage και εκεί έπρεπε να το κάνουν τα ειδικά εφέ. Αλλά δεν υπήρχε τίποτα σαν το αληθινό πράγμα. Όλη αυτή η μαγεία του καρναβαλιού ήταν πραγματική μαγεία.

Luis Sequeira (κοστούμια): Μαζευτήκαμε όλοι μαζί και μιλήσαμε για τα επίπεδα φωτισμού και για ποια χρώματα θα τραγουδούσαν μέσα από τα σκηνικά. Θυμάμαι την Tamara κι εμένα να περπατάμε στο γραφείο της Lilith (Cate Blanchett) μαζί με μία ποικιλία υφασμάτων ψάχνοντας να δούμε τι ακριβώς θα έπαιζε καλά σε εκείνο το περιβάλλον. Και με τον Dan θυμάμαι ότι κάναμε δοκιμές κάμερας για να δούμε πόσο ελαφρύ βελούδο χρειαζόμασταν για να φανεί πραγματικά το χρώμα. Υπήρχε πάντα μια συνεχής επικοινωνία μεταξύ των τριών μας.

Cam McLauchlin (διευθυντής μοντάζ): “Γενικά ξυπνούσα βιαστικά στις 4:30 π.μ. για να φτάσω στο στούντιο. Ο βοηθός μου θα ετοίμαζε τα dailies. Ο Guillermo κινεί την κάμερα πολύ συγκεκριμένα. Κάνει τις επιλογές του εσωτερικά, ενώ ως μοντέρ, χτίζοντας τη συναρμολόγηση μιας σκηνής, κάνεις βασικά τον ντετέκτιβ για να βρεις πού θα πάει μία σκηνή και πού θες να βρίσκεσαι. Aλλά σίγουρα μια-δύο ώρες μετά μπορείς να ακούσεις τα πόδια του να κατεβαίνουν στον διάδρομο, η πόρτα ανοίγει και σου κάνει “hey, dude”. Και μετά πάμε γρήγορα για το μοντάζ. Μπορεί να περάσει ο Dan, μπορεί να περάσει η Tamara ή ο Miles, και μαζί κοιτούσαμε τι είχαμε τραβήξει και τι χρειαζόταν να τραβήξουμε γυρίζοντας την κάμερα στην άλλη πλευρά.

Είναι πάντα διασκεδαστικό να συμμετέχουν όλοι από τόσο νωρίς, να αλληλεπιδρούν με το υλικό και να ανταποκρίνονται σε αυτό, να παίρνουν αποφάσεις. Μερικές από αυτές τις αποφάσεις οδήγησαν ίσως στη λήψη μιας σκηνής κάπως διαφορετικά ή στην αλλαγή μίας ερμηνείας. Είναι πολύ ωφέλιμο, νομίζω, και όποιος σκηνοθέτης δε λειτουργεί έτσι με προβληματίζει ελαφρώς”.

Οι επιρροές και η κληρονομιά του νουάρ

Nathan Johnson (συνθέτης): “Όταν ο Guillermo κι εγώ αρχίσαμε να μιλάμε, κάπως αποφύγαμε εντελώς τον όρο “νουάρ”. Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν ένας χρήσιμος τρόπος για να περιγράψουμε την ταινία μετά την ολοκλήρωσή της. Όταν είδα την ταινία στεγνή από μουσική μετά από όλη την καταπληκτική δουλειά που είχε γίνει σε αυτή, ένιωθα ήδη σα να ήταν ένα ξεχωριστό πράγμα. Ένιωθα πραγματικά ότι μιλούσε σε μένα και στον Guillermo όσον αφορά το τι ήθελε στο μουσικό σκορ. Η ταινία μάς έλεγε σταθερά τι χρειαζόταν.

Έτσι μπόρεσα να το προσεγγίσω πραγματικά από ένα επίπεδο χαρακτήρων, όλο μου το σκορ βασίζεται σε αυτούς. Υπάρχουν τέσσερα κύρια μουσικά θέματα. Είχε όλο να κάνει με τις ερμηνείες, με το υποκείμενο, με το πώς αλληλεπιδρούν. Και αυτή ήταν πραγματικά η όλη μου προσέγγιση. Δε σκεφτόμουν τόσο πολύ το νουάρ αυτό καθεαυτό, απλώς κοιτούσα τι έκαναν αυτοί οι καταπληκτικοί ηθοποιοί και την ιστορία που δημιουργούσαν, και μετά έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα για να ενωθώ με αυτό”.

Dan Laustsen (διευθυντής φωτογραφίας): “Όταν κάνω μία ταινία με τον Guillermo δεν κοιτάμε ποτέ τις άλλες ταινίες που έχουμε κάνει μαζί. Πάντα κοιτάμε την ταινία που θα κάνουμε. Ή δεν πρόκειται, για παράδειγμα, να πάμε πίσω και να δούμε το “Citizen Kane” ή οτιδήποτε άλλο. Έχουμε πολλές ιδέες και ιδίως ο Guillermo είχε πολλές ιδέες εξαρχής για το πώς θα έπρεπε να είναι η ταινία. Και τότε όλοι μπαίνουν στην ίδια παλέτα.

Δεν έχω καθίσει ποτέ να δω μαζί του μια ταινία για μια ταινία εποχής. Μπαίνω στην ταινία με ανοιχτό μυαλό. Και νομίζω ότι αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα γιατί, φυσικά μπορείς να μπεις και να δεις πολλά στο YouTube και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό, αλλά ο τρόπος με τον οποίο ο Guillermo κάνει τις ταινίες του είναι τόσο συγκεκριμένος. Οπότε πιστεύω ότι είναι ο σωστός τρόπος να το κάνεις. Δεν έχω δει ποτέ άλλη ταινία μαζί του και να πούμε “να, έτσι πρέπει να είναι”.

Luis Sequeira (κοστούμια): Για το καρναβάλι έπρεπε να κοιτάξω πίσω στο χρόνο. Όλοι ήταν λίγο καλοντυμένοι, ας πούμε. Και μετά στην πόλη, κοιτούσαμε να προσδιορίσουμε συγκεκριμένα το 1939. Και όσον αφορά το φιλμ νουάρ, για μένα είχε να κάνει σε ορισμένες περιπτώσεις με τις αντιδράσεις στο φως. Αυτό ήταν το κλειδί. Οι υφές, αυτό που θα αναδεικνυόταν από την υφή, και η γήρανση μέσα στο καρναβάλι έναντι της κομψότητας της πόλης.

Κατασκευάζοντας το γραφείο της Lilith

Tamara Deverell (διευθύντρια σκηνογραφίας): Οι καμπυλωτές καμάρες είναι πολύ “Guillermo”. Το γραφείο της Lilith (Cate Blanchett) γινόταν ολοένα και μεγαλύτερο, το επεκτείναμε διαρκώς σε συνομιλίες με τον Dan και τον Guillermo. Είχε σχεδόν το μέγεθος ενός τρένου, ώστε να έχουμε τις γωνίες που θέλαμε. Ο Guillermo είναι εξαιρετικός, ως σχεδιάστρια σκηνογραφίας δε μπορείς να συνεργαστείς με καλύτερο σκηνοθέτη. Μου είπε, “ας του βάλουμε καμπύλες. Έχει αρχίσει να μοιάζει πολύ αιχμηρό.” Και τότε η κύρια αναφορά για το γραφείο της βρέθηκε στην πραγματικότητα στο Μουσείο του Μπρούκλιν που είχαν υπόψη εδώ και χρόνια. Στον τέταρτο όροφο υπάρχουν όλα αυτά τα μικρά δωμάτια από διαφορετικές περιόδους, και υπάρχει ένα γραφείο art deco. Ονομάζεται γραφείο Weil-Worgelt.

Μίλησα με τους επιμελητές γιατί είχαν όλο αυτό το ξύλο καπλαμά που μεταμορφώνεται σε σχέδια Rorschach. Και σκέφτηκα ότι αυτό θα έπρεπε να έχει η Lilith και έτσι εμπνευστήκαμε από αυτό και το αντιγράψαμε, χρησιμοποιώντας τον ίδιο καπλαμά από ξύλο ελιάς για να έχουμε την ίδια ποιότητα. Όλα αυτά λοιπόν ήταν αληθινά. Αυτό ήταν ένα πραγματικό μαρμάρινο πάτωμα που βάλαμε εκεί. Είχαμε πολλές συζητήσεις με τον Shane, τον καταπληκτικό μας διακοσμητή, για το αν θα είχαμε χαλί ή όχι και καταλήξαμε με αυτό ακριβώς το γυαλιστερό πάτωμα. Ήταν λοιπόν μία πραγματικά ομαδική προσπάθεια, ακόμα και μέχρι τα δείγματα του καναπέ που φτιάξαμε, δείχνοντας πράγματα στον Luis και κάνοντας τον συντονισμό.

Υπήρχε λίγο Frank Lloyd Wright εκεί μέσα. Μιλήσαμε πολύ για πίνακες και έκαναν αναφορά στον Andrew Wyeth στη σκηνή της εξοχικής παράγκας που καίγεται. Κάναμε αναφορές στον Hopper και τον Hammershoi, τον Δανό ζωγράφο. Αυτά ήταν για τις συνθέσεις. Πήγαμε λοιπόν σε έναν ζωγραφικό, καλλιτεχνικό κόσμο, περισσότερο από έναν απλό κινηματογραφικό κόσμο, που για μένα ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Για το καρναβάλι και τα κορεσμένα του χρώματα μιλήσαμε για τον Φωβισμό, τον Matisse και τη μπλε περίοδο του Picasso.

Δουλεύοντας με τον Guillermo del Toro

Miles Dale (παραγωγός): [Ο Guillermo del Toro] είναι ο καλύτερος συνεργάτης που μπορεί κανείς να έχει. Γιατί είναι οραματιστής αλλά ξέρει κιόλας πραγματικά τι θέλει και είναι σε θέση να το διατυπώσει με μεγάλη λεπτομέρεια. Οπότε δεν υπάρχει πολλή εικασία, πολλές αντεγκλήσεις.

Είσαι πραγματικά σε θέση να τον ακολουθήσεις και γίνεται ευκολότερο από το γεγονός ότι οι περισσότεροι σε αυτήν την ομάδα συνεργάζονται μαζί του για αρκετό καιρό. Έχουμε το πλεονέκτημα της ομαδικής εργασίας. Σε αντίθεση με το να ξεκινάς μια ταινία με ένα σωρό νέους ανθρώπους, έχεις αποδεδειγμένη χημεία. Είναι σημαντικό για εκείνον και είναι σημαντικό για εμάς.

Νιώθω πως έχω μια πολύ καλή ιδέα για τις ροπές του πια. Μπορώ να δω γύρω από τις γωνίες γνωρίζοντας τι θέλει και είμαι σε θέση να το ακολουθήσω για να βοηθήσω το όραμά του. Είναι λοιπόν υπέροχο για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά είναι επίσης υπέροχο γιατί η δουλειά είναι πραγματικά εκπληκτική και συνεχίζει να βελτιώνεται. Νομίζω ότι μπορώ να πω για όλους εμάς ότι δεν υπάρχει καλύτερη εκδοχή συνεργασίας από αυτή που έχουμε με τον Guillermo.

Tamara Deverell (διευθύντρια σκηνογραφίας): Ο Guillermo τα ξέρει όλα [γελάει]. Είναι πηγή γνώσης. Έχει και το macro όραμα, αλλά και το micro όραμα. Έτσι καταλήγεις να δίνεις προσοχή όχι μόνο στα μεγάλο, πλατύ σετ, αλλά και στα μικρά props που γίνονται εξαιρετικά σημαντικά. Και ξέρετε, δε θα είναι απλά κόκκινο το χρώμα [που συζητάς] με τον Guillermo. Είναι το κόκκινο του περιστεριού της δυναστείας Xin στην Κίνα, ένα λακαριστό κόκκινο που πρέπει να αντιγράψουμε. Ως σχεδιάστρια σκηνογραφίας αγκαλιάζεις τα πάντα σχετικά με τον Guillermo. Απλώς τα ρουφάω. Τα ρουφάω εδώ και χρόνια, είτε έχω δουλέψει στην ταινία του είτε όχι.

Dan Laustsen (διευθυντής φωτογραφίας): Νομίζω ότι το καλύτερο στον Guillermo είναι πως είναι μάστερ. Θέλει απλώς να κάνει το σωστό. Γι’ αυτόν δεν υπάρχουν παρακάμψεις. Θέλει απλώς να κάνει το σωστό για την ταινία και αυτό συμβαίνει από την αρχή μέχρι το τέλος. Ως κινηματογραφιστής είναι φανταστικό το να βρίσκεσαι με έναν σκηνοθέτη που συμπαθείς για να κάνεις το καλύτερο. Είναι ευχάριστο.

Luis Sequeira (κοστούμια): Αυτό που βρίσκω αξιοσημείωτο στον Guillermo είναι πως μπορεί να είναι ο μαέστρος και ο κύριος όλων, αλλά όλοι μας επιτρέπεται να ζωγραφίζουμε με τα δικά μας πινέλα σε αυτή την υπέροχη συνεργασία. Υπάρχει τεράστιο πάθος. Θέλουμε πάντα να κάνουμε σε κάθε βήμα την καλύτερη δουλειά.

Nathan Johnson (συνθέτης): Νιώθω πραγματικά τυχερός. Είναι η πρώτη μου φορά που συνεργάζομαι με αυτό το καταπληκτικό γκρουπ. Το άλλο πράγμα γι ‘αυτόν είναι ότι ρίχνει συνεχώς αυτές τις βόμβες σοφίας, σε όλη τη διαδικασία. Θες να έχεις το σημειωματάριό σου για αυτά τα μικρά ψήγματα σοφίας.

Αλλά το εκπληκτικό είναι ότι δεν προσπαθεί να αντιγράψει τίποτα. Δεν μου έδωσε μουσική να ακούσω. Δεν υπήρξε προσωρινή μουσική. Ήταν σαν μια ιστορία που φτιάχναμε μαζί και είπε, “δε θέλω να σου πω πολλά, θέλω απλώς να κάνεις το δικό σου”. Και έχοντας αυτή την ελευθερία, ξέρετε, αυτό είναι κάτι που σε κάνει να αισθάνεσαι πραγματικά, πραγματικά ξεχωριστός. Ο Guillermo ξέρει πού πηγαίνει το τρένο, αλλά θέλει ο κάθε συνεργάτης να κάνει το κομμάτι του. Και αυτό που είναι ξεκάθαρο σε κάθε απόφαση είναι ότι όλοι υπηρετούμε το όραμα του Guillermo και ο Guillermo υπηρετεί το όραμα της ιστορίας.

Cam McLauchlin (διευθυντής μοντάζ): Είναι ιστορικός κινηματογράφου. Το να μπορώ λοιπόν να δουλέψω μαζί του και να απορροφώ σε καθημερινή βάση τόσες πολλές πληροφορίες και τόσες πολλές εμπειρίες μέσα από τη δική του τέχνη και να μαθαίνω από αυτό, είναι τέλειο. Και όπως είπαν όλοι, το να παίζεις μέσα στο κουβαδάκι του με την άμμο, στον δικό του κόσμο, είναι πραγματικά ένα από τα πιο ανταποδοτικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε ως κινηματογραφιστές.

Το “The Nightmare Alley” θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες από τη Feelgood στις 20/1.