ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ BARBENHEIMER ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΕΓΙΝΕ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ
Μια σκοτεινή βιογραφία δια χειρός Κρίστοφερ Νόλαν. Μια βουτηγμένη στο ροζ meta χιουμοριστική περιπέτεια δια χειρός Γκρέτα Γκέργουιγκ. Ένα αδιανόητο double feature που κατέκτησε το ίντερνετ.
Αυτό κάποτε, συνέβαινε πιο συχνά.
Ίσως ναι, αυτή η συνύπαρξη Barbie και Οπενχάιμερ στα καλεντάρια κυκλοφοριών (τα διεθνή τουλάχιστον, μιας και στην Ελλάδα η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν θα κυκλοφορήσει τέλη Αυγούστου) να αποτελεί ένα ακραίο δίπολο, γι’αυτό εν μέρει έχει συζητηθεί και τόσο πολύ. Όμως σε κάποιο έστω βαθμό, αυτό είναι κάτι που συνέβαινε.
Δηλαδή, δύο μεγάλες ταινίες να συνυπάρχουν στις αίθουσες. Όχι απλά δύο μεγάλες ταινίες, αλλά δύο απόλυτα must, για κάθε άνθρωπο που γενικώς «πηγαίνει σινεμά». Σε κάποιο βαθμό, η επιτυχία αυτού του απρόσμενου double feature έχει προέλθει κι από τη δίψα μας για μια τέτοια συνύπαρξη, για ένα εμπορικό σινεμά που δε σε πιάνει από το λαιμό αναγκάζοντάς σε να ακολουθήσεις επιλογές-μονοδρόμους, αλλά προσφέροντας διαφορετικές επιλογές που σέβονται το κοινό τους.
Αλλά ναι, είναι κι η αντίθεση. Είναι το μαύρο με το ροζ. Είναι η δραματική βιογραφία με τη meta διασκέδαση. Είναι ο Νόλαν με τη Γκέργουιγκ. Είναι, πώς να το κάνουμε, ο Οπενχάιμερ με τη Μπάρμπι.
ΠΩΣ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΤΟ BARBENHEIMER
Από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε πως το Οπενχάιμερ του Κρίστοφερ Νόλαν κι η Barbie της Γκρέτα Γκέργουιγκ θα κυκλοφορούσαν την ίδια μέρα στην Αμερική, το ίντερνετ απλά εξερράγη με αστεία πάνω στο σχιζοφρενικό του διπόλου– και άρα την αθέλητη ίσως επιτυχία του.
Η ιδέα του counter-programming πάντα ήταν βιώσιμη ως λύση, δηλαδή το να προγραμματίζονται μαζί ταινίες που θεωρητικά στοχεύουν σε διαφορετικό κοινό δίνοντας επιλογές για όλους και άρα μαξάροντας τα έσοδα της δεδομένης εβδομάδας. Ένα από τα κλασικότερα τέτοια δείγματα counter-programming περιλάμβανε και πάλι μάλιστα μια ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, μιας και το Dark Knight είχε κυκλοφορήσει στις αίθουσες την ίδια μέρα με το Mamma Mia!. Το αποτέλεσμα γνωστό, μιας κι οι δύο ταινίες προχώρησαν σε τεράστια εμπορικό επιτυχία.
Τέτοιου τύπου συνυπάρξεις έχουν γίνει λιγότερο συχνά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια καθώς το Χόλιγουντ αναζητά όλο και περισσότερο τα απόλυτα χιτ που θα αντλούν κοινό κάθε ηλικίας και φύλου. Ταινίες που κοστίζουν όλο και περισσότερο, μαρκετάρονται όλο και πιο ολοκληρωτικά, και ποντάρουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών τους εσόδων στο άνοιγμά τους αντί σε μια πιο υγιή μακροζωία. Τα Marvel στην ουσία δεν έχουν counter-programming, γιατί τα Marvel προσπαθούν να είναι όλη η διασκέδαση όλων των ανθρώπων.
Κι όμως, καμιά φορά, κάτι ιδιόμορφο θα πάει να συμβεί. Και το αποτέλεσμα είναι ένα κοινό διψασμένο για αντιθέσεις, μπουχτισμένο από την ασφαλή ομοιομορφία, να αντιδρά κατά αυτό τον τρόπο στην ιδέα ενός τέτοιου διπόλου, μιας τέτοιας ταυτόχρονης προσφοράς. Που, επιπροσθέτως, έχει τέτοιο γκελ στην κοινή μας συνείδηση κι επειδή δύο πολύ σημαντικοί σκηνοθέτες της εποχής μας, με αναγνωρισιμότητα, με προσωπικό στυλ, που κάνουν έξυπνο και ενήλικο σινεμά, κυκλοφορούν ταυτόχρονα τις νέες ταινίες-events τους. Είναι σπάνιο να έχουμε δύο τέτοιες μεγάλες mainstream κυκλοφορίες σε ένα καλοκαίρι, πόσο μάλλον σε μία ημέρα. Και Barbie, και Οπενχάιμερ; Κύριοι διανομείς, μας κακομαθαίνετε!
Έτσι άρχισε να χτίζεται ο θρύλος του Barbenheimer. Στην αρχή με ψήγματα ειρωνείας που σταδιακά έγιναν αγνή περιέργεια. Καθώς μεγάλα κομμάτια κοινού που θα αδιαφορούσαν πλήρως για τη μία από τις δύο ταινίες, άρχισε στην πορεία να τις συνδέει με έναν τρόπο που δεν έχει προηγούμενο– μιας και οι παλαιότερες περιπτώσεις μεγάλου βεληνεκούς counter-programming, συνέβαιναν σε εποχές που τα σόσιαλ δεν υπήρχαν ακόμα ως τόσο ενεργό μάρκετινγκ εργαλείο. Για πάνω από ένα χρόνο (καθώς η ανακοίνωση της κυκλοφορίας της Barbie έγινε τον Απρίλιο του ‘22), οι μάρκετινγκ καμπάνιες των δύο ταινιών άρχισαν θέλοντας και μη να πλέκονται η μία στην άλλη καθώς η ιντερνετική συλλογικότητα πήρε τον έλεγχο.
Στην αρχή βλέπαμε τα memes με καλοστεκούμενους κυρίους, που σύμφωνα με την κοινή λογική θα ενδιαφέρονταν για το Οπενχάιμερ του Νόλαν, με λεζάντα «τρία εισιτήρια για το Barbie παρακαλώ». Κοινό που άμεσα ενδιαφέρθηκε για μια κινηματογραφική απόδοση του φαινομένου Barbie, άρχισε σταδιακά να αποκτά απόλυτη συναίσθηση της ύπαρξης του Οπενχάιμερ. Κοινό που άμεσα ενδιαφέρθηκε για την βιογραφία του Οπενχάιμερ, άρχισε να αποδέχεται την ύπαρξη μιας ταινίας Barbie ως κάτι το καλλιτεχνικά ενδιαφέρον– μιας και πίσω από την ταινία βρίσκονται οι Γκρέτα Γκέργουιγκ και Νόα Μπόμπακ.
Η παραφιλολογία έγινε αναπόφευκτη. Μπλουζάκια με το λογότυπο Barbenheimer άρχισαν να μοσχοπουλιούνται στο ίντερνετ. Τις μέρες πριν την πρεμιέρα των δύο ταινιών, αλυσίδες κινηματογράφων στις ΗΠΑ αναφέρουν πως έχουν πουληθεί πάνω από 40,000 εισιτήρια για τις δύο ταινίες ως double feature. Ο Τομ Κρουζ φωτογραφήθηκε να κρατά εισιτήρια για τις δύο ταινίες σε ένα χαριτωμένο και έξυπνο παιχνίδι promotion της νέας του Επικίνδυνης Αποστολής, που κυκλοφόρησε στα σινεμά μια βδομάδα πριν τα Barbie και Οπενχάιμερ. Οι σταρ της μίας ταινίας απαντούν για την άλλη. Μέχρι και ένα dating φαινόμενο του καλοκαιριού ονομάστηκε Barbenheimer, και συγκεκριμένα η τάση του «untyping», δηλαδή η αναζήτηση ερωτικών συντρόφων που δεν ταιριάζουν στον συνήθη τύπο ενός ατόμου.
Είναι προφανές πως εδώ έχουμε μια περίπτωση που εν τέλει ξεπερνά τα ίδια τα φιλμ από τα οποία προήλθε. Και απαντά σε μια μεγάλη ανάγκη του κοινού, για κάτι παραπάνω.
ΟΤΑΝ Ο ΝΟΛΑΝ ΠΗΡΕ ΔΙΑΖΥΓΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ WARNER
Η απρόσμενη προέλευση του Barbenheimer μπορεί –αν και μάλλον ποτέ τα εμπλεκόμενα πρόσωπα δε θα παραδεχτούν ανοιχτά κάτι τέτοιο– να έχει να κάνει με τον ίδιο τον Κρίστοφερ Νόλαν.
Όταν, εν μέσω πανδημίας, η τότε ηγεσία της Warner Bros είχε προχωρήσει στην λανθασμένη και αψυχολόγητη απόφαση να κυκλοφορήσει όλα τα μεγάλα μπλοκμπάστερ του ‘21 ταυτόχρονα σε αίθουσες και στο τότε HBO Max (ουσιαστικά θυσιάζοντας ένα έτος τεράστιων τίτλων ως φτηνή διαφήμιση για μια streaming υπηρεσία, υπό την πρόφαση της έγνοιας για την πανδημία), ο Κρίστοφερ Νόλαν είχε την πιο εμφατική αντίδραση. Μίλησε για το πώς πολλοί δημιουργοί του Χόλιγουντ πήγαν για ύπνο πιστεύοντας πως δουλεύουν για το καλύτερο στούντιο και ξύπνησαν διαπιστώνοντας πως δουλεύουν «για την χειρότερη streaming υπηρεσία».
Παρότι το δικό του φιλμ, Tenet, δεν επηρεάστηκε από αυτή την απόφαση μιας και ήδη κυκλοφορήσει στα σινεμά μισό χρόνο νωρίτερα, ο Νόλαν έχασε τόσο πολύ την εμπιστοσύνη του στην αφοσίωση του στούντιο στην κινηματογραφική εμπειρία, που πήγε τα ταλέντα του αλλού. Μετά από 20 χρόνια συνεχούς συνεργασίας (από το Insomnia κι έπειτα δηλαδή, άρα όλες του οι στουντιακές ταινίες ήταν στην Warner), ο Νόλαν συμφώνησε η επόμενη ταινία του να είναι διανομής Universal.
Οπότε πείτε μας κι εσείς: Είναι τυχαίο που σε μια εποχή που οι υψηλού προφίλ παραγωγές κατά κανόνα βγαίνουν η μία από το διάβα της άλλης, η Warner ανακοίνωσε τον Απρίλιο του ‘22 πως το πολυαναμενόμενο Barbie θα κυκλοφορούσε την ίδια ακριβώς μέρα με το Οπενχάιμερ του Νόλαν (και της Universal); Ο Νόλαν σύμφωνα με ρεπορτάζ ενοχλήθηκε από την κίνηση, όμως δημόσια δεν έχει εκφραστεί παρά με θετικά λόγια για το τελικό αποτέλεσμα, δηλώνοντας πως ένας κινηματογραφικό χώρος με πολλές διαφορετικές επιλογές είναι κάτι το θαυμάσιο.
Όποιο κι αν ήταν τελικά το σκεπτικό αυτής της κίνησης της Warner (το αντίστοιχο του να μπαίνεις σε ένα μισοάδειο λεωφορείο και να πηγαίνεις να κάτσεις δίπλα σε έναν άγνωστο), το αποτέλεσμα είναι ήδη επιτυχημένο. H Barbie προβλέπεται να ανοίξει κάπου ανάμεσα σε $95 με $110 εκατομμύρια και το Οπενχάιμερ να φτάσει τα $50 εκατομμύρια – κι αυτά μόνο στις ΗΠΑ. Είναι ένα τεράστιο συνδυαστικό άνοιγμα που θα τονώσει και το ίδιο το box office με τρόπο που σπάνια έχει συμβεί εδώ και χρόνια, αλλά και εν τέλει θα μετατρέψει και τις δύο ταινίες σε επιτυχίες.
Με έναν εντυπωσιακά αντιθετικό τρόπο, το φαινόμενο Barbenheimer θα μας δώσει τελικά ένα αποτέλεσμα που φαίνεται πως –τόσο σε καθαρά εμπορικές μετρήσεις όσο και σε επίπεδο hype και προσμονής– ξεπερνά αθροιστικά τα επιμέρους στοιχεία του. Για να το πούμε απλά, αν το Barbie και το Οπενχάιμερ δεν είχαν συνδεθεί ποτέ στην ιντερνετική meme σφαίρα και στη συνείδηση του κοινού, πιθανότατα θα ήταν το καθένα από μόνο του, λιγότερο πετυχημένο από ό,τι θα είναι τώρα.
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤ ΕΧΕΙ ΑΝΑΓΚΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΑΝ ΤΟ BARBENHEIMER
Στοιχειοθετούν όμως τελικά όλα τα παραπάνω κάτι περισσότερο από ένα αυτόνομο συναρπαστικό φαινόμενο; Το Χόλιγουντ πολύ θα ήθελε να κοιτάξει την διαφαινόμενη επιτυχία των δύο αυτών ταινιών και να υποστηρίξει πως πλέον μπορεί να στηρίξει ένα τέτοιο marketplace πολλών γούστων και ταχυτήτων. Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Οι δύο αυτές ταινίες έρχονται στην κορύφωση ενός μπλοκμπάστερ καλοκαιριού δίχως κάποια αληθινή επιτυχία, με σερί μεγάλων παραγωγών να αποδίδουν κάτω του αναμενόμενου (είτε με τρόπο «ΟΚ, θα ζήσουμε, αλλά μην ξαναγίνει», όπως το Ιντιάνα Τζόουνς, είτε πλήρως καταστροφικό όπως το Flash) και τον ενθουσιασμό να απουσιάζει γενικώς.
Το να έχεις μια εβδομάδα κυκλοφοριών που δίνουν διαφορετικές επιλογές στον καταναλωτή, και κυκλοφοριών που φαίνεται αληθινά να ενθουσιάζουν το κοινό στην προοπτική της κυκλοφορίας τους, είναι τρομερά θετικό και υγιές. Το να έχεις το ποντάρισμα σχεδόν ενός ολόκληρου καλοκαιριού κλεισμένο μέσα σε ένα δεκαήμερο (αν συνυπολογίσουμε και την Επικίνδυνη Αποστολή), είναι το αντίθετο του υγιούς. Είναι σύμπτωμα μιας βιομηχανίας δίχως ιδέες και δίχως λύσεις– και δίχως, τελικά, έγνοια για το προϊόν που πουλάει.
Μπορεί από την άτυπη κόντρα του Barbenheimer να βγουν κερδισμένες με τον τρόπο τους κι οι δύο ταινίες, όμως και στις δύο περιπτώσεις, οι λόγοι που μας φέρνουν εδώ παραμένουν βαθιά ριζωμένη στην σημερινή χολιγουντιανή νοοτροπία. Η Warner συνεχίζει να ελέγχεται από τον επικίνδυνο Ντέιβιντ Ζάσλαβ (ακόμα χειρότερος από τους ανθρώπους που ήταν υπεύθυνοι για την αποχώρηση του Νόλαν από το στούντιο), έναν άνθρωπο που στεγνά και υπολογιστικά μοιάζει να έχει κάνει αποστολή του να ξεπουλήσει την ιστορική Warner Bros κομμάτι προς κομμάτι. H Marvel συνεχίζει να μικραίνει το σινεμά. Και η εξοργιστική στάση των στούντιο απέναντι στους εργαζόμενους του Χόλιγουντ θα έχει ως αποτέλεσμα να καταστραφεί ό,τι απομένει από το κινηματογραφικό ‘23 (κι ακόμα παραπέρα).
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, έχουμε στα χέρια μας κάτι που τελικά μοιάζει με μικρό θαύμα.
Δύο σημαντικοί δημιουργοί. Με όραμα, με προσωπικότητα, με χαρακτηριστικό στυλ, με πάθος για τις ιστορίες που επιλέγουν να αφηγηθούν. Στρατολογούν από μια ντουζίνα σταρ. Και λένε με αυτούς και με αυτές, δύο ιστορίες εμβληματικές με τον τρόπο τους, μα τόσο αντίθετες σε τόνο και ύφος, που καταλήγουν να προκαλούν το ενδιαφέρον ακόμα κι ενός κομματιού του κοινού που μπορεί να μην έδινε σημασία.
Είναι αντικειμενικά υπέροχο.
Θα ήταν ακόμα πιο υπέροχο, αν δεν ήταν τόσο σπάνιο.
