ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΜΕ ΤΗ ΣΤΡΕΛΛΑ ΤΗΣ ΛΥΡΙΚΗΣ; ΜΙΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ, ΕΝΑΣ “ΛΑΘΟΣ” ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΚΡΟΑΣΗ ΓΙΑ ΤΡΑΝΣ
Τι συμβαίνει τελικά με την όπερα δωματίου "Στρέλλα" που πρόκειται να ανέβει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής τον Ιανουάριο του 2023.
Στο επίκεντρο έχει βρεθεί η όπερα δωματίου «Στρέλλα» που πρόκειται να ανέβει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής τον Ιανουάριο του 2023 σε μουσική του ανερχόμενου συνθέτη Μιχάλη Παρασκάκη, λιμπρέτο της Αλεξάνδρας Κ* βασισμένο στο σενάριο της ομώνυμης ταινίας των Πάνου Κούτρα και Παναγιώτη Ευαγγελίδη, που τάραξε τα νερά όταν βγήκε στους κινηματογράφους το 2009, και σκηνοθεσία του πολυσυζητημένου θεατρικού σκηνοθέτη Γιώργου Κουτλή. Στην ταινία πρωταγωνιστούσε η Μίνα Ορφανού, η οποία μάλιστα κέρδισε το πρώτο βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου από τη Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Λίγες ημέρες πριν ανακοινώθηκε από την Εθνική Λυρική Σκηνή ακρόαση για διεμφυλικές γυναίκες για τις ανάγκες της όπερας. Η κίνηση αυτή χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό, ωστόσο στο κείμενο της ακρόασης δε διευκρινιζόταν για ποιους ρόλους γίνεται η εν λόγω ακρόαση. Χαρακτηριστικά στο κείμενο της ακρόασης διαβάζουμε πως “η ακρόαση γίνεται για την επιλογή ρόλων διεμφυλικών γυναικών και απευθύνεται σε διεμφυλικές γυναίκες ερμηνεύτριες οποιασδήποτε φωνητικής κατηγορίας (υψίφωνης ή βαρύτονης) με υποκριτικές και φωνητικές ικανότητες, όπως επίσης και προαιρετικά ανάγνωσης παρτιτούρας σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Οι συμμετέχουσες καλούνται να ερμηνεύσουν ένα τραγούδι επιλογής από οποιοδήποτε είδος μουσικής και προαιρετικά ένα απόσπασμα λυρικού ή κλασικού τραγουδιού. Οι ακριβείς ρόλοι θα ανακοινωθούν μετά το αποτέλεσμα της ακρόασης και θα προσαρμοστούν στο έργο βάσει αυτών”.
Η αλήθεια είναι πως σπάνια οι πρώτοι ρόλοι – ιδιαίτερα ο πρώτος πρωταγωνιστικός ρόλος – δίνεται μέσω ακρόασης. Οι υπεύθυνοι της Λυρικής έτσι, είχαν ήδη δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε έναν ταλαντούχο νέο ηθοποιό τον οποίο και θεώρησαν κατάλληλο για το έργο.
Τη Δευτέρα 3/10, η σύμβουλος παραγωγής, Κάθριν Ράιλι, υπέβαλε την παραίτησή της και αποχώρησε από τη «Στρέλλα», εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο τη διαφωνία της στην απόφαση να μην είναι διεμφυλικό άτομο η πρωταγωνίστρια στη συγκεκριμένη όπερα δωματίου.
«Δεν συνηθίζω να κάνω τέτοιου είδους αναρτήσεις, αλλά μόλις ήρθε στην αντίληψή μου ότι ο πρωταγωνιστικός ρόλος για την όπερα ‘Στρέλλα’ ΔΕΝ δόθηκε σε τρανς γυναίκα. Αποχωρώ και επίσημα από τον ρόλο του Συμβούλου Παραγωγής και λήγω την συνεργασία μου με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Ευχαριστώ όσους συνεργάτες έχουν πραγματικά στηρίξει την κοινότητα και εύχομαι στο μέλλον να υπάρξει μεγαλύτερη ορατότητα για όλα τα τρανς άτομα» έγραψε χαρακτηριστικά στην ανάρτησή της στο Facebook.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας ο ρόλος όντως δεν είχε δοθεί σε έναν τρανς, αλλά είχαν συζητήσεις με τον ταλαντούχο βαρύτονο λυρικό τραγουδιστή Γιώργο Ιατρού που αυτοπροσδιορίζεται ως προς την ταυτότητα φύλου του ως cis άνδρας και μάλιστα έχει δημιουργήσει την drag περσόνα του, τη Νίνα Νάη. Και χρησιμοποιούμε παρελθοντικό χρόνο, καθώς μετά τις αντιδράσεις που ξέσπασαν η Εθνική Λυρική Σκηνή ανακοίνωσε πως “αφουγκραζόμενη τη συζήτηση που έχει ανοίξει στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αναφορικά με τη συμπεριληπτικότητα και την τρανς ορατότητα –έννοιες οι οποίες βρίσκονται και στον πυρήνα της χειρονομίας της της ανάθεσης του τίτλου αυτού– θα διευρύνει τις ακροάσεις και για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του έργου με στόχο να εξαντληθούν οι προσπάθειες –σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο– προκειμένου να βρεθεί μια διεμφυλική γυναίκα ερμηνεύτρια η οποία να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του έργου”.
Εδώ ανακύπτουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την ελευθερία της Τέχνης και του πώς μπορεί κάποιος καλλιτέχνης ή οργανισμός να διαχειριστεί τη μεταφορά μίας τόσο εμβληματικής ταινίας με πρωταγωνίστρια μία τρανς ηθοποιό. Αξίζει να αναφερθούμε στις δηλώσεις των δημιουργών της ταινίας, Πάνου Κούτρα και Πάνου Ευαγγελίδη, στο flix.gr πως “λυπάται που δεν έχει βρεθεί ακόμα μια γυναίκα τρανς για το ρόλο της Στρέλλας. Καταλαβαίνουμε πως είναι δύσκολο, αλλά μάλλον χρειάζεται ακόμα υπομονή και ψάξιμο”.
Πολλά τα ανοιχτά θέματα λοιπόν και είναι καλό που ανοίγουν γιατί έτσι μόνο γίνονται και αντικείμενο συζήτησης. Πέρσι είδαμε τα queer “Κόκκινα Φανάρια” του Βασίλη Μπισμπίκη, φέτος η “Στρέλλα” παίρνει σάρκα και οστά στη Λυρική. Και σίγουρα θα επακολουθήσουν και άλλες πολλές παρόμοιες παραστάσεις που καθιστούν επιτακτική μία συζήτηση για το ποιοι καλλιτέχνες πρέπει να ερμηνεύουν τους ρόλους αυτούς. Τα όρια είναι δυσδιάκριτα, η εποχή της πολιτικής ορθότητας εξαιρετικά αυστηρή και ο φόβος να καταστρατηγηθούν τα όρια της ελευθερίας της Τέχνης ορατά.
