ΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ “ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ” ΕΠΕΣΕ ΤΕΛΙΚΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

Με τα προεκλογικά φυλλάδια του κόμματος “Αδέλφια της Ιταλίας” ανά χείρας, σε έναν από τους κυριότερους δρόμους του Σέστο Σαν Τζιοβάννι, η Μισέλ Ρούσο βρίσκεται σε μεγάλη φόρμα, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Guardian στο ρεπορτάζ του.

Ακτιβίστρια της ιταλικής ακροδεξιάς από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μέλος του κόμματος της Τζόρτζια Μελόνι από την ίδρυσή του το 2012, η Ρούσο δεν περίμενε ποτέ να ζήσει μία εκλογική διαδικασία σαν αυτή.

“Ξεκινήσαμε λαμβάνοντας το 1,9% των ψήφων”, λέει. “Νόμιζα ότι δεν υπήρχε περίπτωση να πάρουμε ποτέ πάνω από 10%. Τώρα πλησιάζουμε το 30%”.

Και καθώς μία βρισιά ακούγεται από ένα διερχόμενο αυτοκίνητο, η ομάδα των ανθρώπων που μοιράζουν τα φυλλάδια γελάει.

“Δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι οι τα πράγματα έχουν αλλάξει εδώ γύρω. Βρίσκονται ακόμα σε πένθος!”.

Η βορειότερη στάση στη γραμμή Μ1 του μετρό του Μιλάνου, αρκετά μακριά από την πλατεία Ντουόμο, το Σέστο Σαν Τζιοβάνι ήταν κάποτε μια απαγορευμένη ζώνη για τους δεξιούς. Με το παρατσούκλι “Στάλινγκραντ”, οι δρόμοι και τα αστικά κτίρια μαρτυρούν ακόμη τη χαμένη εποχή όταν το τοπικό Κομμουνιστικό Κόμμα έλεγχε την περιοχή, υποστηριζόμενο από το τεράστιο εργατικό δυναμικό που απασχολούνταν στα τέσσερα εργοστάσια μεταλλουργίας της πόλης.

Ένας διαφορετικός πολιτικός άνεμος όμως φυσά τώρα μπροστά από τη δημοτική βιβλιοθήκη “Καρλ Μαρξ”. Τη μέρα που δημοσιευόταν αυτό το άρθρο του Guardian, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι σε έναν από τους πιο σημαντικούς εκλογικούς αγώνες, το Σέστο βρισκόταν στα πρόθυρα να ψηφίσει υπέρ της Ιζαμπέλα Ραούτι, κόρης του Πίνο Ραούτι, ενός από τους πιο εξέχοντες νεοφασίστες της Ιταλίας του 20ου αιώνα.

Και πράγματι έτσι συνέβη. Η Ραούτι και το ακροδεξιό κόμμα του οποίου ήταν υποψήφια, βγήκε πρώτο σε αυτήν την πολύ σημαντική περιφέρεια, γεγονός που βοήθησε κατά πολύ στο να νικήσει τις εθνικές εκλογές.

Ένα αντίστοιχο προηγούμενο είχε δημιουργηθεί και πριν από πέντε χρόνια, όταν το Σέστο εξέλεξε τον πρώτο δεξιό δήμαρχο μετά από δεκαετίες αδιάσπαστης διακυβέρνησης από την αριστερά.

Το υπόβαθρο της Ραούτι ενσωματώνει όλους τους φόβους των προοδευτικών ανθρώπων ότι η Ιταλία παρέδωσε την εξουσία σε ανθρώπους με ιδέες που παρέμεναν στο περιθώριο εδώ και 70 χρόνια. Ο κεντροαριστερός αντίπαλός της στο Σέστο, ο Εμανουέλε Φιάνο, του οποίου ο πατέρας ήταν επιζών του Άουσβιτς, τελικά κατέλαβε τη δεύτερη θέση.

Παρά τον επείγοντα χαρακτήρα της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, το παρελθόν είχε ρίξει μια σκοτεινή σκιά σ’ αυτές τις εκλογές.

“Υπάρχει ένας πολύ απλός τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν τα ‘Αδέλφια της Ιταλίας’ να δείξουν ότι έχουν έρθει σε ρήξη με το παρελθόν”, λέει ο Φιάνο. “Θα μπορούσαν να αφαιρέσουν την τρίχρωμη φλόγα από το λογότυπό τους, ένα λογότυπο που χρησιμοποιούσαν οι υποστηρικτές του Μουσολίνι. Περισσότερο όμως μας ενδιαφέρει να αμφισβητήσουμε τις σημερινές τους ιδέες και αξίες”.

Ο Φιάνο επικαλείται το ψήφισμα που εγκρίθηκε την περασμένη εβδομάδα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο ανέφερε ότι υπό τον Βίκτορ Όρμπαν η Ουγγαρία δεν είναι πλέον πλήρης δημοκρατία, ότι έχει μετατραπεί σε εκλογική απολυταρχία.

“Η Μελόνι είναι ο βασικός υποστηρικτής ενός ηγέτη που επινόησε την ιδέα της ‘ανελεύθερης δημοκρατίας’. Ισχυρίζεται ότι αν ένας ηγέτης κερδίσει μέσω ψηφοφορίας, αυτό είναι δημοκρατία. Είναι λοιπόν ο Πούτιν δημοκράτης; Γνωρίζουμε ότι θέλει να αλλάξει το προεδρικό σύστημα, αλλά δεν θα πουν πώς. Δεν κατηγορώ τα ‘Αδέλφια της Ιταλίας’ ή την Ραούτι ότι είναι φασίστες, αλλά η ιστορία μας έχει διδάξει πολλά”.

Από τη δική της μεριά, η Ραούτι απορρίπτει τέτοιες κατηγορίες και τις θεωρεί ως μέρος μιας εκστρατείας του “πρότζεκτ ‘φόβου’” που έχει εξαπολύσει η αριστερά -”μιας εκστρατείας που είναι καταδικασμένη να αποτύχει”.

“Η αριστερά έχει παραλύσει γιατί έχει καταλάβει ότι μετά από μια μακρά περίοδο στην οποία ήταν στην κυβέρνηση, τώρα θα χάσει την ηγεμονία της. Η ιταλική δεξιά έκανε ένα ταξίδι. Είμαστε ένα συντηρητικό κόμμα. Αυτό που είναι συναρπαστικό με το Σέστο είναι ότι η πολιτική κατάσταση που αλλάζει εδώ, έχει προβλέψει και τι θα συμβεί και στην υπόλοιπη Ιταλία. Ο “παραδοσιακός” εργάτης ψηφίζει Μελόνι και δεξιά”.

Ο Κοσίμο Απικέλα, 77 ετών από το Σέστο, φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτή τη θέση. Ο 77χρονος εργαζόταν ως μηχανικός στο γιγάντιο χαλυβουργείο Falck που κάποτε δέσποζε στην πόλη, και από όταν έκλεισε τη δεκαετία του 1990, άρχισε να ψηφίζει ριζοσπαστική αριστερά. Δήλωσε όμως στον Guardian ότι αυτήν τη φορά θα ψήφιζε υπέρ του ακροδεξιού συνασπισμού που εκπροσωπεί η Ραούτι.

“Η αριστερά έχει πάψει να εκπροσωπεί τους εργάτες”, δήλωσε. “Παλιότερα υπήρχαν δύο πόλεις του Μιλάνου: η καθολική που αποτελούταν από τα αφεντικά και τα μεσαία στρώματα και η αριστερή, που αποτελούταν από τους εργάτες. Η δεύτερη έχει διαλυθεί. Οι πολιτικοί της αριστεράς επέτρεψαν στην παγκοσμιοποίηση να την καταστρέψει. Φρόντισε να το γράψεις αυτό”, είπε χαρακτηριστικά στον δημοσιογράφο Τζούλιαν Κόμαν.

Ίσως ακόμα πιο σημαντικό για το μέλλον να είναι το γεγονός ότι η αίσθηση της μεταβιομηχανικής απογοήτευσης σε μέρη όπως αυτό έχει μεταφερθεί ήδη και στις επόμενες γενιές. Σύμφωνα με τον Ρομπέρτο Καμάνι, καθηγητή αστικών οικονομικών στο “Politecnico di Milano”, “οι εργάτες δεν είναι πλέον μία πραγματικότητα που αφορά το Σέστο. Η απώλεια του κόσμου των εργατών της πόλης αλλά και αλλού είναι επίσης και μια πολιτιστική απώλεια. Η παλιά ταξική αλληλεγγύη εξαφανίστηκε, μαζί με ένα αίσθημα ασφάλειας”.

Η νέα πραγματικότητα είναι πιο ρευστή στις πολιτικές της δεσμεύσεις. “Οι γιοι και οι κόρες πολλών από αυτών των παλιών εργατών είναι πιο ανασφαλείς, και συχνά βρίσκονται σε επισφαλείς δουλειές”, λέει ο Καμάνι. “Συχνά απασχολούνται σε τηλεφωνικά κέντρα και σε χαμηλού επιπέδου θέσεις εργασίας που είναι ευάλωτες στον αυτοματισμό. Η ακροδεξιά επωφελείται από μια ευρέως διαδεδομένη αίσθηση απογοήτευσης, και την εκμεταλλεύεται για να δημιουργήσει ένα διαφορετικό, απειλητικό είδος αλληλεγγύης: αυτό που ενώνει τους ανθρώπους ενάντια στους μετανάστες και στις άλλες μειονότητες”.

Όπως και στην Ουγγαρία του Όρμπαν, η θεωρία του φύλου έχει γίνει μια χρήσιμη διαχωριστική γραμμή. Κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας που γνώριζε όλο και περισσότερο την πόλωση, η Ραούτι, η οποία είναι η εκπρόσωπος της ακροδεξιάς για ίσα δικαιώματα, έγινε πρωτοσέλιδο επιτιθέμενη σε ένα επεισόδιο της “Πέππας το Γουρουνάκι” που μεταδόθηκε πρόσφατα και έδειχνε μία πολική αρκούδα που είχε γονείς του ίδιου φύλου.

Από τη ημέρα που εκλέχθηκε το 2017, ο πρώτος δεξιός δήμαρχος του Σέστο, ο Ρομπέρτο ντι Στέφανο, ακολουθεί αυστηρά την ατζέντα που περιγράφει ο Καμάνι. Υποστηρικτής του λαϊκιστικού κόμματος “Λέγκα” του Ματέο Σαλβίνι, ο Ντι Στέφανο ενορχήστρωσε τη λυσσαλέα αντίθεση στα σχέδια για ένα τζαμί για τον μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό της πόλης, που προς το παρόν προσεύχεται σε ένα κοντέινερ έξω από την πόλη. Κατά την πρώτη του θητεία -πρόσφατα επανεξελέγη για δεύτερη φορά- ξεκίνησε επίσης και μια εκστρατεία με την ονομασία “καθαρίστε τους δρόμους”. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι εκδιώχθηκαν από την πόλη -οι περισσότεροι άστεγοι, μετανάστες ή πλανόδιοι πωλητές.

Η Σαμαρκάντα Αμπού Ελ Χαΐρ, ερευνήτρια δημοφιλούς τηλεοπτικής εκπομπής, έχει περάσει στο Σέστο το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής της. Μισή Ιταλίδα και μισή Αιγύπτια, παρακολουθεί με τρόμο την άνοδο της Μελόνι και την εκστρατεία της Ραούτι. “Με τρομάζει η κατεύθυνση που παίρνει αυτό το ταξίδι”, λέει. “Τον τελευταίο καιρό στο Σέστο, και όχι μόνο εδώ, μπορείς να νιώσεις την ατμόσφαιρα να αλλάζει στην καθημερινή ζωή. Ιδιαίτερα, η εκστρατεία κατά των τζαμιών έκανε μεγάλο κακό. Είμαι Ιταλός πολίτης που έχω την ελευθερία να υιοθετήσω όποια πίστη θέλω. Γιατί να πρέπει να προσεύχομαι σε κοντέινερ;

Η μητέρα μου είναι Ιταλίδα αλλά επειδή φοράω μαντίλα δεν με αντιμετωπίζουν ποτέ ως Ιταλίδα. Η ακροδεξιά μιλά για την ανάγκη ενσωμάτωσης των μεταναστών και στη συνέχεια κάνει ό,τι μπορεί για να καταστήσει αυτήν την ένταξη αδύνατη”.

Όσον αφορά τη στέγαση και τις θέσεις εργασίας υποστηρίζει ότι η λογική “πρώτα οι Ιταλοί” βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. “Αν είσαι μετανάστης, τότε το μήνυμα είναι ότι ‘μια λάθος κίνηση να κάνεις και θα σε πετάξουμε έξω’. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο εδώ στο Σέστο, αν και ίσως αυτή η εχθρική διάθεση είναι πιο εμφανής εδώ. Είμαι συμπαθής με τους απλούς ανθρώπους που παλεύουν με λογαριασμούς και οικονομικές δυσκολίες και έχουν λίγες επιλογές. Αλλά οι πολιτικοί πρέπει να σταματήσουν να κατηγορούν τους μετανάστες, τα LGBT άτομα και άλλες μειονότητες για τα τόσα χρόνια αποτυχημένης οικονομικής πολιτικής”.

Σύμφωνα με μια μελέτη, το Σέστο Σαν Τζιοβάνι ήταν μία από τις 67 εκλογικές περιφέρειες όπου το αποτέλεσμα ήταν τελείως αμφίρροπο -προτού τελικά μάθουμε ότι η μπίλια έκατσε στη μεριά της ακροδεξιάς. Αυτές ήταν και οι βασικές κερδισμένες μάχες που έφεραν τη Τζόρτζια Μελόνι στη θέση της πρωθυπουργού. Όσο απίθανο και να φαινόταν ακόμη και πριν από δέκα χρόνια, το “Στάλινγκραντ” τελικά βοήθησε στη δημιουργία της πιο δεξιάς κυβέρνησης που έχει υπάρξει ποτέ στη μεταπολεμική ιστορία της Ιταλίας. Για όσους στην πόλη έχουν μείνει πιστοί στις πολιτικές της παραδόσεις, αυτό θα είναι κάτι πάρα πολύ δύσκολο για να το συνηθίσουν.

“Τη δεκαετία του 1970, το Σέστο τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο στρατιωτικής ανδρείας για την αντίστασή του στους Ναζί”, θυμίζει ο Αμπού Ελ Χαΐρ. “Αν η Ραούτι, η κόρη ενός γνωστού φασίστα κερδίσει εδώ την Κυριακή, θα είναι απίστευτα οδυνηρό”. Πράγμα που τελικά συνέβη.