ΤΟ “ΜΟΛΥΣΜΕΝΟ” ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΓΚΕΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΣΩΣΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ

Η αιμοδοσία αποτελεί μια ανιδιοτελή πράξη αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, κυρίως όταν γίνεται χωρίς να υπάρχει μια βεβιασμένη ανάγκη για αίμα, δηλαδή ότι αυτή πραγματοποιείται εθελοντικά.

Στην Ελλάδα, όμως, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες και γενικότερα όσοι άνδρες έχουν συνευρεθεί σεξουαλικά έστω και μια φορά από το 1977 με άτομο του ιδίου φύλου, αποκλείονται για πάντα από την εθελοντική αιμοδοσία, τη στιγμή που αρκετές χώρες της Ευρώπης απομακρύνονται από τη συγκεκριμένη νομοθεσία.

Παρά την πρόοδο που σημειώνεται σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην Αγγλία, που πρόσφατα άλλαξε τους κανόνες αιμοδοσίας για γκέι και μπάι άνδρες, η χώρα μας παραμένει αυστηρά αναχρονιστική και επιμένει να στιγματίζει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αρνούμενη να δεχτεί το “μολυσμένο” αίμα τους.

Μεγάλη είναι η ανησυχία παγκοσμίως για τα αποθέματα αίματος εν μέσω πανδημίας, καθώς τα lockdown αποτρέπουν τον κόσμο από την αιμοδοσία αφού, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ), τα περιοριστικά μέτρα κατά του κορονοϊού έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά 40% στις μονάδες αίματος που συλλέγονται, γεγονός που καθιστά την εθελοντική αιμοδοσία πιο αναγκαία από ποτέ.

Και παρόλο που τα στοιχεία αποδεικνύουν πως είναι -ακόμη πιο- δύσκολο να καλυφθούν οι σημαντικές ανάγκες ασθενών σε αίμα, στη χώρα μας το “γκέι” αίμα δε γίνεται αποδεκτό, όση ανάγκη και να έχει η κοινότητα, αφού η συγκεκριμένη νομοθεσία δε λέει να αλλάξει εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες.

Μέχρι και σήμερα, η πολιτεία αποκλείει μια κοινωνική ομάδα από την αιμοδοσία λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού της, δημιουργώντας έντονη διάκριση και στιγματισμό, ενώ την ίδια στιγμή στερεί αποθέματα αίματος από ανθρώπους που η ζωή τους βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο.

Εθελοντική αιμοδοσία: Η διαδικασία βήμα – βήμα

Όταν κάποιος βρεθεί σε ένα Κέντρο Αιμοδοσίας στην Ελλάδα, το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνει είναι να συμπληρώσει τις προσωπικές και ιατρικές πληροφορίες και το ερωτηματολόγιο του αιμοδότη.

Έπειτα, θα ελέγξουν την αιμοσφαιρίνη του, μετά θα ελέγξουν την πίεση και τους παλμούς του, ενώ μπορεί να χρειαστεί να ερωτηθεί και για το ιατρικό του ιστορικό.

Εάν όλα είναι καλά, ο ενδιαφερόμενος θα περάσει στην αίθουσα αιμοληψιών, όπου θα ξεκινήσει να δίνει αίμα. Στη διάρκεια της αιμοδοσίας θα ξαπλώσει στις ειδικές καρέκλες και θα χαλαρώσει για 10 λεπτά. Μέσα σε αυτόν τον χρόνο θα δώσει περίπου 450 ml αίμα, ενώ η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί μετά από 90 ημέρες.

Πρώτη σελίδα ερωτηματολογίου βλέπε παρακάτω:

Έπειτα, αφού έχει συμπληρώσει τα πρώτα στοιχεία, ο υποψήφιος αιμοδότης θα βρεθεί αντιμέτωπος (με κεφαλαία γράμματα μάλιστα) με την κατηγορία: “ΠΡΟΣΟΧΗ – ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΑΙΜΑ”, όπου θα διαπιστώσει μετά λύπης του, πως αν έχει συνευρεθεί σεξουαλικά με άτομο του ιδίου φύλου έστω και μια φορά από το μακρινό 1977, αποκλείεται ΔΙΑ ΠΑΝΤΟΣ από την εθελοντική αιμοδοσία, ακόμη κι αν είναι καθόλα υγιής.

Να σημειωθεί, μάλιστα, ότι στο ερωτηματολόγιο υπάρχει η προτροπή για όσους δεν δύνανται να συνεχίσουν τη διαδικασία, βάσει των κριτήριων, “να το συζητήσουν με τον/την γιατρό της Αιμοδοσίας”, αλλά αναφέρεται ρητά πως απαγορεύεται να δώσουν αίμα.

Κριτήρια που αποκλείουν κάποι@ από την εθελοντική αιμοδοσία βλέπε παρακάτω:

Πρώτοι – πρώτοι αποκλείονται “όποιοι είχαν έστω και μία ομοφυλοφιλική επαφή από το 1977” και εδώ γεννώνται τα εξής ερωτήματα:

• Σε μια εθελοντική αιμοδοσία ο ενδιαφερόμενος οφείλει να απαντήσει σε ερώτηση σχετικά με τις σεξουαλικές του εμπειρίες, ακόμη και αν είναι 100% υγιής;

• Σε μια εθελοντική αιμοδοσία ο ενδιαφερόμενος είναι δυνατόν να αποκλείεται δια βίου από την διαδικασία λόγω της σεξουαλικότητάς του;

• Σε μια εθελοντική αιμοδοσία ο ενδιαφερόμενος, έστω κι αν είχε μια σεξουαλική επαφή με άλλον άνδρα από το 1977 μέχρι και σήμερα, ανεξάρτητα αν αυτοπροσδιορίζεται ως ομοφυλόφιλος ή όχι, είναι δυνατόν να στιγματίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο;

MSM: “Άνδρες που είχαν σεξουαλική σχέση με άνδρα”

Σύμφωνα με αναρτημένο οδηγό της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας για τα κριτήρια των αιμοδοτών, το Σεπτέμβριο του 1985, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) συνέστησε την απαγόρευση της αιμοδοσίας σε όλους τους άνδρες που είχαν συνευρεθεί σεξουαλικά με κάποιον άντρα από το 1977.

Η σύσταση υπογραμμίζει ότι άνδρες που είχαν σεξουαλική σχέση με άνδρα έστω και μία φορά θα πρέπει να αποκλείονται οριστικά από την αιμοδοσία.

Ο όρος “άνδρες που είχαν σεξουαλική σχέση με άνδρα” χρησιμοποιήθηκε το 1992. Ο ορισμός “MSM” περιλαμβάνει τους ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και εκδιδόμενους άνδρες που μπορεί να έχουν οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό, αλλά και τους άνδρες που υιοθετούν παρόμοιες σεξουαλικές συμπεριφορές σε οποιαδήποτε πλαίσια, όπως για παράδειγμα στις φυλακές.

Έτσι, αποφεύγονται χαρακτηρισμοί όπως ομοφυλόφιλος, αμφιφυλόφιλος και γενικότητα χαρακτηρισμοί σχετικά με την σεξουαλικότητα ή και την ταυτότητα φύλου. Το MSM ουσιαστικά πρόκειται για έναν ευρύ ορισμό που περιλαμβάνει όλους τους άνδρες που μπορεί να έχουν σεξουαλικές επαφές με άλλους άνδρες.

Μεγάλες οι ανάγκες για αίμα, μεγάλες και οι διακρίσεις

Ο μέσος όρος ζωής του πληθυσμού κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί ραγδαία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι πιθανότητες για μετάγγιση, ενώ η εξέλιξη της ιατρικής, με την εφαρμογή σύγχρονων χειρουργικών επεμβάσεων, απαιτεί μεγάλες ποσότητες αίματος.

Ακόμη, το αίμα δεν συντηρείται, παρά μόνο για 35-42 ημέρες, γεγονός που απαιτεί τακτική αιμοδοσία.

Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα χρειαζόμαστε 200.000 τακτικούς εθελοντές αιμοδότες, που να προσφέρουν προγραμματισμένα αίμα 2-3 φορές το χρόνο, ωστόσο αυτό που λείπει είναι ένα οργανωμένο σύστημα προώθησης της εθελοντικής αιμοδοσίας.

Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, “έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ το 75% του πληθυσμού μπορεί κάποια στιγμή της ζωής του να χρειαστεί μετάγγιση αίματος, μόνο ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 1,5% είναι αιμοδότες”.

Ενώ, μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι “εάν είσαι υγιής, το πιθανότερο είναι ότι μπορείς να προσφέρεις αίμα…” και πως “με μία μόνο αιμοδοσία μπορείς να σώσεις τρεις ζωές, χωρίς να σου κοστίσει τίποτα”.

• Αυτό, μάλλον, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, σημαίνει πως κάποιος άνδρας που έχει συνευρεθεί σεξουαλικά με άτομο του ιδίου φύλου -έστω και μία φορά από το 1977- είναι αναπόφευκτα μη υγιής;

Αν επισκεφθεί κανείς την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, ώστε να ελέγξει αν βρίσκεται στην κατηγορία των πολιτών που ΔΕΝ μπορούν να γίνουν αιμοδότες, θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια λίστα από το Α μέχρι το Ω, όπου πολύ συνοπτικά θα εντοπίσει για ποιους λόγους αποκλείεται από τη διαδικασία.

Ενώ, ακόμη, στην ιστοσελίδα αναφέρεται ότι “η απόφαση για την αποδοχή ή απόρριψη ενός αιμοδότη επαφίεται στην κρίση του υπεύθυνου προσωπικού κάθε υπηρεσίας αιμοδοσίας ξεχωριστά”, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό…

Στο “Σ” στην ενότητα “ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ” αναφέρεται πολύ συνοπτικά ότι “αποκλείονται οριστικά άτομα των οποίων η σεξουαλική συμπεριφορά συνεπάγεται υψηλό κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων που μπορούν να μεταδοθούν μέσω του αίματος (2004/33 ΕΚ)”.

Από την άλλη, στο “Ο” και στην ενότητα “ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ” αναφέρεται ότι “ισχύουν όσα αναφέρονται στην ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ”, σύμφωνα με το έγγραφο του Συμβουλίου της Ευρώπης με θέμα: Presantation of Proposal for Resolution “Risk behaviors having an impact on Blood donor management” (TS057 Working Group) to GR-SOC, RZ/PH/2012-03414L/ MEBG/ie”.

Ακόμη, αναφέρεται πως “για το μέλλον θα πρέπει συνεκτιμηθούν στοιχεία επιδημιολογικής επιτήρησης και αιμοεπαγρύπνησης αποδεικτικά αλλαγών στη σεξουαλική συμπεριφορά των MSM με επίπτωση στην ασφάλεια του αίματος σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης”.

Εθελοντική αιμοδοσία: Ποια η εικόνα στην Ευρώπη

Πολλές είναι οι χώρες παγκοσμίως, αλλά και στην Ευρώπη που δικαιολογούν τις απαγορεύσεις κατά των MSM, λόγω του μεγαλύτερου ποσοστού νόσησης από HIV σε αυτούς. Να σημειωθεί πως ένας από τους λόγους που μεγάλο ποσοστό των νοσούντων είναι γκέι και μπάι άντρες είναι “πρακτικός”, καθώς στο πρωκτικό σεξ υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες, σε σχέση με το κολπικό, να σπάσει το προφυλακτικό.

Οι αντιρρήσεις για τους περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από την Αμερικανική Ιατρική Ένωση και τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, βασίζονται γενικά στην ιδέα ότι οι βελτιώσεις στις δοκιμές για τον έλεγχο του αίματος έχουν μειώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV μέσω της εθελοντικής αιμοδοσίας.

Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, οι σεξουαλικές επαφές “υψηλού κινδύνου” οδηγούν σε προσωρινή απαγόρευση της εθελοντικής αιμοδοσίας, ανεξάρτητα από το αν είσαι MSM ή όχι, ενώ τα τελευταία χρόνια πολλές είναι οι χώρες που έχουν καταργήσει την εν λόγω νομοθεσία.

Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στις οποίες δεν υπάρχουν απαγορεύσεις για τους MSM βρίσκονται η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ρωσία, η Ισπανία, η Λετονία και η Πολωνία.

Στον αντίποδα, αρκετές είναι οι χώρες που ακολουθούν την τακτική της Ελλάδας. Μεταξύ αυτών η Κύπρος, η Ρουμανία, η Κροατία, η Ισλανδία, η Λιθουανία, η Τουρκία και η Σλοβενία.

Τέλος, υπάρχουν και οι χώρες που βρίσκονται κάπου στη “μέση”, έχοντας θεσπίσει περιορισμούς αποχής από το σεξ για τους MSM για ένα διάστημα μεταξύ τριών μηνών και ενός έτος, ώστε να είναι σε θέση να δώσουν αίμα. Μεταξύ αυτών η Σουηδία, η Ολλανδία, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Μάλτα, η Νορβηγία, η Σερβία, η Σλοβακία και η Ελβετία.

Νίκος Δέδες: “Μια αναχρονιστική και αντιεπιστημονική στάση”

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος “Θετική Φωνή”, κ. Νίκος Δέδες, σε σχόλιό του στο NEWS 24/7 για την εν λόγω νομοθεσία υποστηρίζει πως “η οριζόντια απαγόρευση αιμοδοσίας στους γκέι άντρες είναι μια εντελώς αναχρονιστική και αντιεπιστημονική στάση” και πως “η ιστορική καθυστέρηση στην επανεξέτασή της σε όλες τις χώρες φωτογραφίζει τις διακρίσεις και τον στιγματισμό των γκέι αντρών“.

“Για παράδειγμα η Αγγλία σχεδόν πάντα προηγούνταν στην επανεξέταση, μετατρέποντας την καθολική απαγόρευση το 2011 σε 12μηνη αποχή και μείωση αυτής της περιόδου σε 3 μήνες το 2017 και με απόφαση το Δεκέμβριο του 2020 με εξατομικευμένη προσέγγιση από το καλοκαίρι του 2021. Έξι χώρες στην ΕΕ έχουν ήδη άρει κάθε περιορισμό, ενώ οι περισσότερες απαιτούν αποχή από σεξουαλική επαφή μεταξύ 3 και 12 μηνών”, συμπληρώνει.

Ενώ καταλήγει: “Η Ελλάδα βρίσκεται στην παρέα της Ρουμανίας, Λιθουανίας, Κύπρου και Κροατίας που έχουν καθολική απαγόρευση. Η Ελληνική Πολιτεία και το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας οφείλουν να καταργήσουν άμεσα την απαγόρευση. Με μεγάλη χαρά έχουμε ενημερωθεί πως η ‘Επιτροπή για τη Σύνταξη Εθνικής Στρατηγικής Ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+’ που δημιούργησε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός έχει συμπεριλάβει το θέμα στις εργασίες της και θα εισηγηθεί την αλλαγή της σημερινής συνθήκης”.