TO ΝΕΟ MISSION: IMPOSSIBLE ΘΥΜΙΖΕΙ ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΧΟΛΙΓΟΥΝΤΙΑΝΟ FRANCHISE ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΤΑ ΑΛΛΑ
Η νέα περιπέτεια του Ίθαν Χαντ είναι τόσο μεγάλη που δεν χωρούσε σε μία ταινία.
Τον κόσμο πολλοί κινηματογραφικοί πράκτορες θέλησαν να τον σώσουν– αλλά κανείς δεν το έκανε αποστολή του να σώσει και το σινεμά στην πορεία. Ή, αν προτιμάτε να το γενικεύσουμε, να σώσει κάτι από τον χειροπιαστό τρόπο ζωής μας που χάνεται.
Δες σαν σχετικό παράδειγμα και το σπουδαίο περσινό Top Gun: Maverick, που δεν είναι φυσικά κομμάτι του franchise της Επικίνδυνης Αποστολής, αλλά ας μη γελιόμαστε, κάπως είναι κιόλας: Υπό την καλλιτεχνική φροντίδα του Κρίστοφερ ΜακΚουάρι –που εδώ και χρόνια είναι ο μόνιμος σκηνοθέτης-συνεργάτης-curator της Τομ Κρουζ Εμπειρίας– και με τον Κρουζ στο ρόλο ενός γερασμένου πια αλλά ποτέ παραιτημένου άντρα που αναλαμβάνει να διδάξει τους Χειροπιαστούς Τρόπους σε μια ταλαντούχα νέα ομάδα ώστε να μαζί να σώσουν τον κόσμο, το Maverick πατούσε πάνω στα ίδια μοτίβα με τις Αποστολές του Ίθαν Χαντ.
ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ: MAVERICK
Στο Maverick, ο Τομ Κρουζ τα έβαζε με την απρόσωπη μηχανή που –«διάβολε!»– δε μπορεί να αντικαταστήσει το ένστικτο, την εμπειρία και το θράσος του ανθρώπου και στη νέα Επικίνδυνη Αποστολή ακολουθούμε τα ίδια βήματα καθώς ο μεγάλος κακός αυτή τη φορά είναι, κυριολεκτικά, ένας αλγόριθμος.
Στο Επικίνδυνη Αποστολή – Θανάσιμη Εκδίκηση Μέρος Πρώτο (ναι, έτσι, όλο μαζί θα το λέμε, κυλάει στη γλώσσα) ο Ίθαν κι η ομάδα του ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο προσπαθώντας να αποκτήσουν ένα μυστηριώδες κλειδί το οποίο αποτελεί το, εχμ, κλειδί στο να αποτραπεί η παγκόσμια κυριαρχία μιας πανίσχυρης ψηφιακής Οντότητας. Η Οντότητα είναι μια τεχνητή νοημοσύνη που έχει αποκτήσει συνείδηση, εισβάλει με ευκολία στις ψηφιακές μας πραγματικότητες και επικοινωνίες με αποτέλεσμα να μπορεί να ελέγξει την αλήθεια. Αυτά που βλέπουμε, αυτά που διαβάζουμε, αυτά που ακούμε– αυτά, τελικά, που πιστεύουμε.
Τι ρόλο παίζει αυτό το κλειδί; Ασαφές. Τι ξεκλειδώνει; Ασαφέστερο. Αυτό που έχει σημασία είναι πως ο Ίθαν και η παρέα του πρέπει να το αποκτήσουν, μόνο που φυσικά τα πράγματα δεν είναι ποτέ τόσο απλά. Στο κυνηγητό τους θα εμπλακεί μια έμπειρη κλέφτρα (που δεν ξέρει με τι μπλέκε), ένα φάντασμα από το παρελθόν του Ίθαν, μια φονική μηχανή που σε σκοτώνει με γλυκό/αρρωστημένο χαμόγελο, μια έμπορος όπλων και φυσικά πολλές μα πολλές σκιώδεις φιγούρες που Δεν Ξέρεις Αν Μπορείς Να Εμπιστευθείς.
Όπως συνέβη και με το Maverick, κι όπως υπογραμμίστηκε και στο πιο πρόσφατο φιλμ της συγκεκριμένης σειράς, το Mission: Impossible – Fallout, έτσι κι εδώ το βάρος πέφτει στη συλλογικότητα του αγώνα απέναντι σε μια δύναμη που μοιάζει ανεξέλεγκτη. Συλλογικότητα όπου ναι, όλοι ίσοι είναι, αλλά ο Ίθαν/Τομ είναι λίγο πιο ίσος από τους υπόλοιπους, μην ξεχνιόμαστε κιόλας. Όμως υπογραμμίζεται με κάθε ευκαιρία: Αυτοί οι πράκτορες είναι εκεί για να προστατεύουν ο ένας τον άλλον, σημαίνουν τα πάντα ο ένας για τον άλλον, δε θα ήταν τίποτα ο ένας χωρίς τον άλλον. Σαφής αντιστοιχία με τον ίδιο τον Κρουζ, σε μια περίοδο της καριέρας του όπου επιζητά κι ο ίδιος τέτοιες συλλογικές συνεργασίας.
Κι ο οποίος, την ίδια στιγμή, μοιάζει να δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα απέναντι σε μια διαβολική τεχνητή νοημοσύνη που αλλοιώνει τα θέλω των ανθρώπων: τον αλγόριθμο που αντικαθιστά το προσωπικό άγγιγμα. Ο Κρουζ δεν θέλει ταινίες με ανώνυμα ψηφιακά περιβάλλοντα, δεν θέλει ιστορίες με βαριεστημένα γραμμένες σκηνές δράσης, δεν θέλει ο αλγόριθμος να σου διαλέγει τι θα δεις και τι θα πιστέψεις– πώς το λένε, ο άνθρωπος παλεύει για τον ανθρώπινο παράγοντα εν μέσω της ψηφιακής εποχής.
Στη Θανάσιμη Εκδίκηση (Μέρος Πρώτο!) θα δούμε αναλογικές εικόνες από παροπλισμένους δορυφόρους, θα δούμε πράκτορες να πληκτρολογούν τα πρακτικά της οργάνωσης, θα δούμε ανθρώπους που αναγκάζονται να πιστέψουν ως αληθινό μόνο αυτό που βιώνουν με τα μάτια και τα αυτιά τους και τα σώματά τους, με όλες τις αισθήσεις μαζί, όταν κανείς και τίποτα δε μπορεί να ξεγελάσει την αντίληψή τους.
Παλιομοδίτικο; Ναι. Ξεροκέφαλο; Απόλυτα. Όμως υπάρχει μια πολύ βαθιά διαφοροποίηση ανάμεσα σε αφηγήσεις σαν αυτή ή του Maverick (throwbacks με επίκεντρο την ανθρώπινη επιμονή και αξία) με αληθινά αντιδραστικά φιλμ σαν το Skyfall (throwbacks με επίκεντρο μια γενικόλογη νοσταλγία και ένα «παλιά τα πράγματα ήταν καλύτερα» επιμύθιο). Αυτό που προτείνει η Θανάσιμη Εκδίκηση (Μέρος Πρώτο!) είναι πως στην εποχή της μετα-αλήθειας των σόσιαλ και των έργων που χάνονται εν μια νυκτί από ψηφιακές βιβλιοθήκες χωρίς να αφήνουν ίχνος φυσικής παρουσίας πίσω τους, ο αγώνας του Χαντ/Κρουζ είναι ζωτικής σημασίας.
Δεν ξέρω, έχει άδικο;
ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΤΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ STUNTS ΤΟΥ ΤΟΜ ΚΡΟΥΖ
Όχι πως δεν έχει φυσικά τα απολύτως ανθρώπινα λάθη και αδυναμίες της η ταινία. Ως πρώτο μέρος που είναι, το φιλμ νιώθει έναν υπερβάλλοντα ζήλο να υπογραμμίσει τη θέση κάθε παίχτη και τη σημασία της κάθε λεπτομέρειας, προφανώς ώστε να τοποθετήσει όλα τα πιόνια στη σκακιέρα ενόψει του φινάλε που θα έρθει του χρόνου. Με αποτέλεσμα κάτι το οποίο κάθε τρεις και λίγο φρενάρει διαρκώς ώστε να περάσουμε σε ένα νέο γύρο επεξηγήσεων.
Μια σκηνή σε ένα πάρτυ στη Βενετία όπου έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο πολλοί από τους βασικούς χαρακτήρες, καταλήγει σε μια σκυταλοδρομία εκφόρτωσης πληροφορίας, ενώ αρκετά νωρίτερα, στην αρχή της ταινίας, το αρχικό exposition παρατίθεται από μια αλυσίδα απρόσωπων χαρτογιακάδων σα να επρόκειτο για ένα άτομο με πολλά στόματα που μιλάει ακατάπαυστα επί δέκα λεπτά. Έχει κάπως πλάκα, είναι σα να τους έχει καταλάβει κάποια ανώτερη εξωγήινη νοημοσύνη που μιλάει λίγες λέξεις από το κάθε στόμα πριν περάσει στο επόμενο– αλλά βασικά εύχεσαι να πάμε λίγο παρακάτω.
Όταν πάμε όντως Λίγο Παρακάτω, τα πράγματα γίνονται αναμενόμενα εντυπωσιακά. Ο Κρίστοφερ Μακουάρι, παρόλο που έχει την τάση να καδράρει τη δράση εστιάζοντας πρωτίστως στα πρόσωπα και δευτερευόντως στο χώρο (αυτό νιώθω πως είναι η βασική διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δικά του φιλμ και στο άφταστο Ghost Protocol, που σκηνοθέτησε ο Μπραντ Μπερντ), σκηνοθετεί ωστόσο την δράση με ένα τρόπο που δεν έχει κανένα απολύτως όμοιο αυτή τη στιγμή στο Χόλιγουντ.
Δεν είναι μόνο τα κασκαντεριλίκια του Τομ Κρουζ, που φυσικά κουβαλούν το δικό τους μύθο– συχνά, αν δεν έχει παρακολουθήσει behind the scenes βιντεάκια με το πώς γυρίστηκε μια σκηνή, όπως για παράδειγμα αυτή που ο Κρουζ κάνει παραπέντε, ίσως να μην καταλάβεις κιόλας μέσα από την ταινία τι το τόσο εντυπωσιακό συνέβη. Όμως οι Επικίνδυνες Αποστολές του Μακουάρι έχουν κάτι αληθινά και απόλυτα μοναδικό.
Δίχως να ενδιαφέρονται για το εξεζητημένο στιλιζάρισμα ενός Τζον Γουίκ αλλά και απορρίπτοντας την αισθητική ρεαλισμό ενός Τζέισον Μπορν, και φυσικά προφανώς αγνοώντας πλήρως σα να μη συνέβη ποτέ την CGI επικράτηση των υπερηρώων και των πλαστικών τους κινήσεων, οι Επικίνδυνες Αποστολές βρίσκονται σε ένα διαφορετικό, δικό τους χώρο. Με μια πιο στιβαρά ακαδημαϊκή λογική στην εικόνα και στο πώς ακολουθούν τη δράση, με μια εκπληκτική αίσθηση χώρου και κίνησης (ό,τι κι αν συμβαίνει, όσο κι αν μετακινούμαστε, όσα πρόσωπα κι αν εμπλέκονται, σε αυτές τις ταινίες σου είναι πάντα σαφές το τι συμβαίνει, και πού, και πώς), με κινήσεις, τοποθεσία και χορογραφία που πάντα αναζητά κάτι πρωτότυπο και δημιουργικό, οι Αποστολές του Μακουάρι διαθέτουν κάτι ανεκτίμητο: Είναι περιπέτειες όπου η δράση καθορίζεται από το χώρο κι από την αλληλεπίδραση των χαρακτήρων τόσο μεταξύ τους, όσο και με τον χώρο αυτό.
Το βλέπεις εδώ στην εκπληκτική σκηνή καταδίωξης στην Ιταλία, μαζί με ένα εξωφρενικά αστείο γκαγκ διαρκείας μάλιστα, με τον Χαντ να οδηγά ένα μικροσκοπικό, κίτρινο φιατάκι. Το βλέπεις στα κανάλια και τις γέφυρες της Βενετίας. Το βλέπεις, φυσικά, στην απλά απίστευτη σκηνή δράσης στο τρένο που γκρεμίζεται στο κενό, μια σεκάνς που θα σου κολλήσει την ψυχή στον τοίχο και δε θα σε αφήνει ούτε καν να ξεφυσήξεις μέχρι να τελειώσει.
Όλα αυτά δεν είναι ούτε νέον καρτ ποστάλ, ούτε ψηφιακές μουτζούρες. Είναι καμβάς, στον οποίο ο Μακουάρι ζωγραφίζει καθαρή, αγνή δράση όσο ελάχιστοι, και στον οποίο ο Κρουζ γίνεται με τεράστια χαρά το χρώμα.
ΜΙΑ ΑΓΩΝΙΩΔΗΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΠΟΥ ΞΕΡΕΙ ΠΩΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΟΠΙΚΗ
Είπαμε φυσικά. Δεν είναι μόνος. Έτσι κι αλλιώς αυτές οι ταινίες, ειδικά στην περίοδο που τις σκηνοθετεί ο Μακουάρι (δηλαδή από την 5η κι έπειτα), υπάρχει μια πιο σφιχτή αίσθηση συνέχειας από ό,τι πιο πριν κι αυτό έχει εν πολλοίς να κάνει με τα κεντρικά πρόσωπα. Έχουμε φυσικά τον Λούσιους του Βινγκ Ρέιμς, που σταθερά κάνει περίπου δυόμιση βήματα σε όλη την ταινία (λαϊκός ήρωας), έχουμε τον Μπέντζι του Σάιμον Πεγκ που έχει θαυματουργά καταφέρει να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από nerd sidekick. Έχουμε φυσικά και την παγερά μαγευτική Ίλσα της Ρεμπέκα Φέργκιουσον, που ταινία με την ταινία αποκτά και μεγαλύτερη σημασία στον κόσμο του Ίθαν.
Κι έχουμε και νέες προσθήκες: Η Χέιλι Άτγουελ (Agent Carter) είναι μια χαρισματική κλέφτρα που μπλέκει στις επιχειρήσεις της IMF χωρίς να ξέρει ποιο είναι το διακύβευμα, κι η οποία διαθέτει τρομερή χημεία με τον Κρουζ τη στιγμή που διαγράφει το πιο ολοκληρωμένο δραματικό arc στην πορεία της ιστορίας. Είναι από μόνη της, λόγος να δεις το φιλμ.
Από κοντά ο Εσάι Μοράλες είναι ο στιλάτος εχθρός, από αυτούς που δε θες ούτε να τους σκονίσεις, αλλά φοβάσαι πως θα σε εξαφανίσουν κιόλας από τη μια στιγμή στην άλλη, ενώ η Πομ Κλεμεντίφ (Guardians of the Galaxy, Black Mirror: Striking Vipers) παίζει μια δηλητηριώδη μανιακή δολοφόνο με αγγελικό πρόσωπο– ένας συνδυασμός αβανταδόρικου villain χαρακτήρα και συναρπαστικής φυσικής παρουσίας που κάνει την Πάρις της κάπως καθηλωτική.
Οι χαρακτήρες δεν είναι δα και δημιουργήματα τρίσβαθα ή εξεζητημένα αλλά έχουν το μοναδικό τους στίγμα και την άψογη λειτουργικότητά τους. (Με μία πολύ σοβαρή ένσταση ως προς το δραματικό κομμάτι, που προδίδει θα λέγαμε έναν χαρακτήρα προκειμένου να επιτευχθεί κάτι συγκεκριμένο.) Επιπλέον, το χιούμορ είναι πετυχημένο και όχι σαχλό, η δομή της ιστορίας στιβαρή, καλοσχηματισμένη, σαφής.
Με αυτά τα συστατικά ο Μακουάρι καταφέρνει να δημιουργήσει μια κατασκοπική περιπέτεια που δεν ξεχνά (και ξέρει πώς) να είναι και κατασκοπική εκτός από περιπέτεια. Όχι πολύ συχνό, στην πραγματικότητα. Υπάρχει αγωνία διαρκής, όπως και κίνηση. Ποτέ όμως το φιλμ δεν νιώθεις να σε πιάνει από το λαιμό, ούτε να σε αφήνει να χαθείς μέσα στο χάος και τη φασαρία. Είναι ένα αξιοθαύμαστο μπαλατζάρισμα, που ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος επιτυγχάνει εδώ και αρκετές πια ταινία.
Που ναι, από ένα σημείο και μετά έχουν πράγματι μια αίσθηση μεταξύ τους ομοιότητας– σαν η μία να χύνεται μες στην άλλη αφήνοντας στην ουσία τα set pieces να κάνουν τη διαφορά: «Εκείνο με τη Ρεμπέκα Φέργκιουσον στην όπερα» / «Εκείνο με τον Χένρι Καβίλ στις τουαλέτες» / Ποιο θα είναι ετούτο άραγε; Θα τολμήσουμε την πρόβλεψη «Εκείνο με το τρένο». Είναι πάντως το είδος της μερακλίδικης και παθιασμένης ομοιότητας που εμφανίζεται όταν αφήνεις κάποιον να σου μιλάει ξανά και ξανά για τις εμμονές του (καλοδεχούμενο! κι επίσης, εντελώς ένοχος), κι όχι το είδος της δίχως αιχμή αλγοριθμικής ομοιότητας (βλέπει και τρίτες πράξεις ταινιών της Marvel).
Σε κάθε περίπτωση, η νέα Επικίνδυνη Αποστολή, όπως κι οι προηγούμενες, συνεχίζουν να θριαμβεύουν με έναν τρόπο που μόνο κάτι με αληθινή προσωπικότητα από πίσω του θα μπορούσε. Αυτό συμβαίνει όταν τον έλεγχο έχει ο άνθρωπος– πόσο μάλλον κάποιος τόσο ξεροκέφαλος όσο οι Κρουζ και Μακουάρι. Μακάρι να μην σταματήσουν ποτέ.
