ΤΟ NORDISK FILM ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Την πρώτη φορά που πάτησε το πόδι του στα παλιά soundstages του Nordisk Film, ο Jesper Eising ένιωσε το βάρος. “Ήταν πολύ φιλική η ατμόσφαιρα, πολύ ήρεμη. Την ένιωθες όμως την ιστορία. Υπάρχει βάρος, απλά είναι κουλ βάρος”, θυμήθηκε γελώντας. Όπως συμβαίνει με πολλούς – τους περισσότερους – στον εταιρικό ιστό του στούντιο, το βιογραφικό του επικεφαλής της επικοινωνίας για το Nordisk αφορά σχεδόν εξ ολοκλήρου στον πολιτισμό και το entertainment. Πριν αναλάβει τη θέση του στο Nordisk και τον Όμιλο της Egmont, έγραφε για ταινίες και για τη βιομηχανία θεάματος για πάνω από 17 χρόνια.

“Υπάρχει σίγουρα αίσθημα κληρονομιάς στο Nordisk Film. Δουλεύουν πολλοί στο ιστορικό στούντιο όπου υπάρχουν ακόμα κάποια από τα παλιά κτίρια, με τις διαφορετικές μας παραδόσεις ακόμα ζωντανές. Έχουμε πολλά από τα παλιά soundstages. Το Stage 2 είναι το παλαιότερο soundstage που υπάρχει ακόμα στον κόσμο. Χτίστηκε το 1910. Σήμερα το χρησιμοποιούμε για εκθέσεις γιατί δεν είναι δυνατόν να κάνουμε γυρίσματα εκεί. Άλλα soundstages είναι το Stage 3 και το Stage 4. Αυτά είναι ενεργά για διάφορους σκοπούς. Γυρίσματα τηλεόρασης, εκθέσεις, πρόβες συναυλιών. Μέσα στο 2020 τα χρησιμοποιήσαμε και για κινηματογραφικά γυρίσματα ξανά”.

Το Stage 2 είναι το παλαιότερο soundstage που υπάρχει ακόμα στον κόσμο. Χτίστηκε το 1910. Σήμερα το χρησιμοποιούμε για εκθέσεις γιατί δεν είναι δυνατόν να κάνουμε γυρίσματα εκεί.- Jesper Eising

Το στούντιο ιδρύθηκε αρχικά ως ως Ole Olsen’s Film Factory το 1906, από τον Ole Olsen. Έναν επιχειρηματία και ιδιοκτήτη σινεμά που έχτισε το Nordisk Film λίγο πιο έξω από την Κοπεγχάγη και το ανέπτυξε γρήγορα με συνεργάτες στο Βερολίνο, τη Βιέννη, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.

Οι βουβές ταινίες του ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο, με κάποιες όπως το “The Lion Hunt” του 1907 να εκτοξεύονται αμέσως. Το στούντιο εδραιώθηκε σύντομα και το σήμα κατατεθέν του, η πολική αρκούδα που στέκεται πάνω στην υδρόγειο, έγινε γρήγορα εμβληματικό. Μόνο το 1914, το Nordisk είχε κυκλοφορήσει 143 ταινίες μυθοπλασίας και 46 non-fiction φιλμ. Είναι το τέταρτο παλαιότερο κινηματογραφικό στούντιο μαζί με τα γαλλικά Gaumont και Pathé, και το ιταλικό Titanus, και το μοναδικό από αυτά που κάνει αδιάκοπα δικές του κινηματογραφικές παραγωγές μέχρι σήμερα. Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος όμως παραλίγο και θα του έβαζε φρένο.

Η διανομή είχε τεράστιες απώλειες, οι παραγωγές μειώθηκαν δραματικά, η κρατικοποίηση όλης της γερμανικής παραγωγής το υποχρέωσε να πουλήσει όλα τα γερμανικά του παραρτήματα, και άλλοι τους συνεργάτες τους είτε έκλεισαν, είτε πουλήθηκαν κι αυτοί. Το Hollywood είχε στο μεταξύ προλάβει να κυριεύσει τον κόσμο και το στούντιο αγκομαχούσε. “Το Nordisk Films Co. ήταν άλλοτε στο προσκήνιο της κινηματογραφικής καινοτομίας παγκοσμίως”, έγραφε το Magasiner τον Μάιο του 1925. “Τώρα προσπαθεί βήμα-βήμα να κερδίσει το χαμένο του έδαφος”.

Την εποχή εκείνη η δημιουργική ταυτότητα του στούντιο διαμορφωνόταν κυρίως από τον σκηνοθέτη A.W. Sandberg. Μετά από μία σειρά κωμωδιών, η καριέρα του είχε εκτοξευτεί από το “Klovnen” του 1917. Στην ταινία πρωταγωνιστούσε ο πιο δημοφιλής Δανός τότε ηθοποιός, ο Valdemar Psilander, και ο σοκαριστικός του θάνατος στα 32 του χρόνια δύο μήνες πριν την κυκλοφορία της ταινίας δημιούργησε σάλο γύρω από το “Klovnen”. Ο Sandberg ήθελε να αναγεννήσει το Nordisk μέσα από κινηματογραφικές μεταφορές διάσημων βιβλίων όπως τα μυθιστορήματα του Charles Dickens, όμως η επιτυχία που φανταζόταν δεν έλεγε να έρθει. Μετά την επέλαση του ήχου στο σινεμά, ο σκηνοθέτης άφησε τη μυθοπλασία και πέρασε εξ ολοκλήρου στα ντοκιμαντέρ. Οι βουβές ταινίες του που όπως και οι υπόλοιπες της εποχής έπαιρναν από μία έως δύο εβδομάδες για να δημιουργηθούν, προστατεύονται και διατηρούνται σε δωμάτια με θερμοκρασία έως -5°C.

Η νέα σελίδα γύρισε το 1930, όταν ο χρηματιστής Carl Bauder απέκτησε την πλειοψηφία των μετοχών του στούντιο και άρχισε να συγκεντρώνει μεγάλες ποσότητες χρημάτων μέσα από μηνύσεις που έκανε στις μεγάλες χολιγουντιανές εταιρείες παραγωγής. Το Nordisk είχε πατέντες sound design και οι δικαστικές αποφάσεις είχαν υποχρεώσει το Hollywood να πληρώσει τέλη αδείας γι’ αυτές. Το στούντιο ορθοποδεί και το 1956 κυκλοφορεί τη ρομαντική κομεντί “Kispus” του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Erik Balling. Την πρώτη ταινία που γυρίστηκε με χρώμα στη Δανία. Ο Balling γυρίζει την ίδια χρονιά το δραματικό “Qivitoq” στη Γροιλανδία που τελικά θα έφτανε μέχρι τις Κάννες και τα Όσκαρ, και αναλαμβάνει χρέη γενικού διευθυντή από το 1957 έως το 1989. Η προσφορά του στο νορδικό σινεμά θα ήταν ανυπολόγιστη.

“Ο Ole Olsen, ο ιδρυτής, ήταν ένας αυθεντικός entrepreneur που κατάφερε να χτίσει την πρώτη Χρυσή Εποχή του Nordisk Film. Αργότερα ο Erik Balling έγινε η κινητήριος δύναμη πίσω από το στούντιο. Πρακτικά αυτό σήμαινε πως το στούντιο θα άρχιζε να παράγει μεγάλη ποικιλία από τις πιο δημοφιλείς ταινίες της Δανίας”, μου λέει ο Eising. “Το 1992 αγοράστηκε από τον Όμιλο Egmont που το εξασφάλισε οικονομικά και μέσα στις τελευταίες δεκαετίες έχει υπάρξει αξιοσημείωτη ανάπτυξη. Σήμερα είμαστε οι πρώτοι στην παραγωγή και τη διανομή στις νορδικές χώρες, έχουμε τη μεγαλύτερη αλυσίδα αιθουσών στη Δανία και τη Νορβηγία, είμαστε ο επίσημος διανομέας του PlayStation στις νορδικές χώρες, και επενδύουμε πολύ σε εταιρείες παραγωγής για games εδώ. Νομίζω πως το επιχειρηματικό πνεύμα του ιδρυτή έχει μείνει παρακαταθήκη”.

“Κάνουμε εκθέσεις για την ιστορία του Nordisk Film και για τις πολυαγαπημένα φιλμ της Olsen Gang, έρχονται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο”, προσθέτει όταν τον ρωτάω πώς το στούντιο τιμάει το παρελθόν του. Οι κωμωδίες της συμμορίας των Olsen, τριών φιλόδοξων μικροαπατεώνων που συνέπαιρναν για χρόνια το κοινό της Δανίας, θα ήταν τα blockbusters της καριέρας του Balling που θα τις γύριζε (ή θα τις έγραφε στην περίπτωση του “The Olsen Gang’s Last Trick”) όλες. “Οι παλιές αφίσες, το τεράστιο αρχείο, οι μνημειακές πλακέτες και τα κτίριά μας που τα βάζουμε ακόμα με το χαρακτηριστικό μας κόκκινο είναι άλλος ένας τρόπος”.

Ο στόχος του Nordisk πλέον είναι να λέει ιστορίες μέσα από κάθε δυνατό μέσο, γι’ αυτό και έχει επενδύσει σε έξι νορδικές εταιρείες παραγωγής παιχνιδιών. Είναι τομέας που συνεχώς αναπτύσσεται, με πολύ μικρότερο ρίσκο από την παραγωγή ταινιών ή τη διανομή που τα τελευταία χρόνια μεταβάλλεται δραματικά. Την πρώτη φορά που είχαμε μιλήσει, βέβαια, οι αίθουσες του Nordisk ήταν ακόμη ζωντανές.

“Οι αίθουσες είναι δυνατές!”, μου έλεγε. “Φτιάχνουμε και καινούριες με νέες οθόνες και ανακλινόμενες πολυθρόνες. Πρέπει να εξυπηρετούμε και να φροντίζουμε τους θεατές που εξακολουθούν να θέλουν την κινηματογραφική εμπειρία. Οι αίθουσες παρέχουν μία αληθινή, συλλογική εμπειρία που δε μπορείς να βρεις στο σαλόνι σου. Οι δικές μας αίθουσες εξελίσσονται και μεγαλώνουν! Την ίδια στιγμή η αγορά του home entertainment βιώνει πολύ έντονες αλλαγές. Τα DVD σημειώνουν πτώση και προσπαθούμε να στήσουμε μία νέα αγορά μέσα στις ψηφιακές αγορές και ενοικιάσεις. Δουλεύουμε επίσης με πλατφόρμες streaming και δίκτυα που θέλουν να εξασφαλίσουν αποκλειστικό περιεχόμενο για τα κανάλια τους. Είναι πολύ δύσκολη αγορά, αλλά το σπουδαίο περιεχόμενο δε φεύγει ποτέ από τη μόδα. Ευτυχώς!”.

Παρά την κρατική στήριξη εξαιτίας της πανδημίας ωστόσο, τα σινεμά του στούντιο είχαν χάσει περίπου 90 εκατομμύρια ευρώ σε Δανία, Νορβηγία και Σουηδία μέχρι την επόμενη φορά που θα κουβεντιάζαμε. Να γιατί ήταν έξυπνη η δημιουργία των Nordisk Games που άνθισαν μέσα σε μία χρονιά που έπληξε σχεδόν κάθε τομέα της βιομηχανίας θεάματος.

Η κινηματογραφική σεζόν όμως δεν ήταν ολότελα χαμένη. Ήταν άλλωστε η χρονιά του “Another Round”.

Το φιλμ του Thomas Vinterberg με πρωταγωνιστή τον Mads Mikkelsen ακολουθεί έναν καθηγητή ιστορίας σε κρίση μέσης ηλικίας, απογοητευμένο από τον γάμο και την καριέρα του, στην προσπάθεια που κάνει μαζί με τρεις φίλους του να τονώσουν τη ζωή τους μέσα από μία αναπάντεχα σοφιστικέ προσέγγιση στη χρήση του αλκοόλ. Η ταινία σημαδεύτηκε από τον χαμό της κόρης του Vinterberg, τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη των γυρισμάτων. Μετά από μία σύντομη διακοπή, ο σκηνοθέτης είπε στον Mikkelsen πως είχε δύο επιλογές: Ή θα περνούσε 24 ώρες το 24ωρο σε εμβρυακή στάση, ή θα περνούσε τις 12 από αυτές έτσι και τις υπόλοιπες δουλεύοντας. “Αν γελάτε όσο το παρακολουθείτε, νομίζω είναι επειδή αυτοί οι τέσσερις άνθρωποι προσπαθούσαν πάρα πολύ να κάνουν τον σκηνοθέτη τους να γελάσει σε στιγμές που δεν πίστευε ότι ήταν δυνατόν να συμβεί”, έχει ανακαλέσει ο Vinterberg.

Το “Another Round” έχει κερδίσει τέσσερα Ευρωπαϊκά βραβεία, ένα βραβείο BAFTA για Καλύτερη Μη Αγγλόφωνη Ταινία – το πρώτο για τη Δανία εδώ και 32 χρόνια – και είναι υποψήφιο για Καλύτερη Σκηνοθεσία και Καλύτερη Διεθνή Ταινία στα Όσκαρ αυτής της Κυριακής. Θα πάρει σίγουρα το δεύτερο, και το Nordisk που είναι συνιδιοκτήτρια της Zentropa, της εταιρείας του Lars Von Trier που έκανε την παραγωγή της ταινίας, θα τοποθετήσει άλλο ένα αγαλματίδιο δίπλα στο Όσκαρ Ξενόγλωσσης της Susanne Bier για το “In a Better World” του 2011.

Είχε προλάβει να κερδίσει όμως και τους θεατές στη Δανία πριν κλείσουν ξανά τα σινεμά τους όπως και τα δικά μας. Μπορεί η χασούρα των ταμείων να ήταν μεγάλη χωρίς τις μεγάλες ταινίες του Hollywood – τις οποίες διανείμει κυρίως το Nordisk – όμως το κοινό τίμησε το ντόπιο σινεμά και το “Another Round” έγινε η τέταρτη πιο επιτυχημένη του ταινία την τελευταία εικοσαετία.

Είναι ακόμα μία ταινία του Nordisk με διεθνή επιτυχία, όπως το “Melancholia”, το πρόσφατο “Midsommar”, το πανάκριβο “Kon-Tiki” της Σουδίας – η πρώτη φορά που η χώρα ήταν υποψήφια για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα ταυτόχρονα – τα επίσης υποψήφια για Όσκαρ “Land of Mine” και “A War”, το “Queen of Hearts”, το “The House that Jack Built” και το “The Guilty”.

“Το The Guilty είχε μπει στο shortlist των Όσκαρ και είχε φοβερή επιτυχία παγκοσμίως”, θυμάται ο Eising. “Είχε φτιαχτεί με ελάχιστο μπάτζετ από το Nordisk film SPRING, το τμήμα νέου ταλέντου μας. Έχουμε μικρά καλυβάκια για σεναριογραφία, πολύ βολικά και ζεστά. Είναι πολύ δημιουργικό περιβάλλον και προτρέπουμε τα ταλέντα μας να δουλεύουν εκεί και να ανταλλάσσουν ιδέες. Τους στηρίζουμε και με επιχορηγήσεις. Η εναλλακτική σχολή κινηματογράφου Super16 είναι ένα από τα πρότζεκτ που στηρίζουμε πολλά χρόνια τώρα. Κάποιοι από τους κινηματογραφιστές που προκύπτουν από εκεί δουλεύουν μαζί μας στη συνέχεια”.

“Θέλουμε να παράγουμε και να διανείμουμε ταινίες που αγγίζουν το τοπικό κοινό αλλά και ταινίες που μπορούν να προσεγγίσουν ξένα κοινά”, συνέχισε. “Ψάχνουμε για ιστορίες που έχουν νορδική αίσθηση και παγκόσμιο εύρος ταυτόχρονα”.

Αυτές είναι συχνά νορδικό νουάρ. Γιατί όμως έχει πετύχει τόσο η Σκανδιναβία σε αυτή την αφήγηση;

“Υπάρχει μακρά παράδοση στη Σκανδιναβία για το έγκλημα, το νουάρ, και την εξερεύνηση της πιο σκοτεινής πλευράς του σκανδιναβικού συστήματος πρόνοιας. Σίγουρα παίζουν ρόλο ο καιρός, η σκοτεινιά, η κρύα βροχή, η φύση μας. Όταν συνδυάζεις όλα αυτά με το ταλέντο στην αφήγηση, την κινηματογράφηση και την τηλεόραση, έχεις τα θεμέλια που έφτιαξαν και εξάπλωσαν το νορδικό νουάρ. Ειδικά η Δανία έχει εστιάσει εδώ και χρόνια σε ορίτζιναλ τηλεοπτικές παραγωγές, έχει υπάρξει μεγάλο και επιτυχημένο φυτώριο για αυτές, και τις έχει ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο”.

Το νορδικό νουάρ και το Dogme 95, το καλλιτεχνικό κίνημα που είχαν ξεκινήσει ο Vinterberg και ο Trier με όραμα να πάρουν τη δύναμη από τα στούντιο και να τη δώσουν πίσω στους σκηνοθέτες, είναι τα δύο σημεία αναφοράς των κοινών παγκοσμίως με τη Δανία. Ο Eising όμως δεν πιστεύει πως αυτό είναι περιοριστικό.

“Από την οπτική του κινηματογραφιστή και του παραγωγού είναι πλεονέκτημα γιατί δημιουργεί ενδιαφέρον και ανοίγει πόρτες παγκοσμίως. Για τους δημιουργούς είναι σκαλοπάτι για να κάνουν πρότζεκτ στο εξωτερικό. Πολλές από τις ταινίες μας – και ορισμένες από τις σειρές μας θα έλεγα – λογίζονται ως art house έξω από τη χώρα. Υπάρχει πολύ δυνατή και ευρεία δεξαμενή ταλέντου στη Σκανδιναβία και πολλοί έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν στο Hollywood. Στην πλειοψηφία τους κρατούν τη βάση και τις ρίζες τους εδώ, πολλοί γυρνούν για να κάνουν ξανά σινεμά και τηλεόραση στη Σκανδιναβία. Μπορείς να πεις ότι υπάρχει μία δυναμική ανταλλαγή ταλέντου. Αυτή τη στιγμή νιώθουμε ότι γίνεται παραγωγή πολλών τηλεοπτικών σειρών και αυτό πιέζει πολύ την παραγωγή ταινιών”.

Η εξωστρέφεια αυτή της χώρας βέβαια, έχει επιφέρει και πρακτικές δυσκολίες.

“Είναι δύσκολο να οργανώσεις τις βασικές λειτουργίες ενός κινηματογραφικού γυρίσματος και να συντονίζεις τα διαφορετικά προγράμματα’ γιατί οι επαγγελματίες είναι πολύ απασχολημένοι και η ζήτηση γι’ αυτούς τεράστια”, εξηγεί. “Το Netflix και το HBO γυρίζουν πια σειρές στη Σκανδιναβία, και τα τοπικά κανάλια δίνουν επίσης πια έμφαση σε ντόπιες παραγωγές. Είναι σούπερ για το κοινό αλλά πιέζει πολύ εμάς στην κινηματογραφική παραγωγή”.

Τα σινεμά στη Δανία πάντως ετοιμάζονται να ανοίξουν στις 6 Μαΐου και το Nordisk θα καλωσορίσει τους θεατές στις αίθουσες με μία έκπτωση για τις δύο πρώτες ημέρες επαναλειτουργίας τους. Οι θεατές θα πρέπει να έχουν μαζί τους το coronapas: Μία ψηφιακή ή έντυπη βεβαίωση ότι έχουν εμβολιαστεί από δύο έως δώδεκα εβδομάδες πριν την προβολή, ή εναλλακτικά ότι έχουν βγει αρνητικοί σε τεστ κορονοϊού τις τελευταίες 72 ώρες.

Μετά από αυτό το μεταβατικό στάδιο, ο Eising ελπίζει σε business as usual για το Nordisk.

“Θέλουμε να είμαστε ηγέτες στην ανάπτυξη ταλέντου. Να έχουμε τις καλύτερες ταινίες, τα πιο συναρπαστικά games, και τις πιο προσεγμένες, σύγχρονες αίθουσες. Και φυσικά ένα-δύο Όσκαρ ακόμα. Θα ήταν τέλειο”.