ΖΕΡΟΜ ΚΑΛΟΥΤΑ: ΜΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΕΙ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, “ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΟΤΕ”

“Έκανα το moonwalk μικρός αλλά έχω πέσει και πάρα πολλές φορές κάνοντας αυτό που στέκεται εδώ και γέρνει το σώμα του μπροστά” μου λέει, δείχνοντας με το χέρι του πώς έφερνε ο Μάικλ Τζάκσον το σώμα του σε πλάγια θέση, χωρίς να πέφτει κάτω. “Είχα καταφέρει κάποιες στιγμές να σταθώ αλλά δεν μπορούσα να κάνω αυτό το άνετο bounce back, να έρχομαι πίσω στη θέση μου και να δείχνω σαν να μην έγινε τίποτα, όλα καλά. Έμενα εκεί και ή θα έπεφτα ή θα γυρνούσα πίσω πολύ άτεχνα”.

Πολλά χρόνια αργότερα, βέβαια, και ο Ζερόμ Καλούτα και όλοι οι υπόλοιποι θα μαθαίναμε ότι επρόκειτο για ένα τρικ -κάτι κρυβόταν κάτω απ’ τις σόλες του Μάικλ που τον συγκρατούσε και δεν έτρωγε τα μούτρα του.

Όσα ψέματα όμως κι αν είχαμε καταναλώσει μεγαλώνοντας, εμείς παραμέναμε παιδιά των ‘90s, αυτό δεν θα άλλαζε και κάτι τέτοιες κοινές αναφορές είναι καταδικασμένες να επανέρχονται στις συζητήσεις μας, πόσο μάλλον όταν ο άνθρωπος που προσπαθούσε να το πετύχει στα πέντε του, σήμερα είναι καλλιτέχνης. Δείχνει κάτι, δεν δείχνει;

Αλλά εκείνο το μεσημέρι στο Παγκράτι δεν μιλήσαμε μόνο γι’ αυτό. Είπαμε για τα “Νούμερα”, για την Επίδαυρο, για τον θεσμικό ρατσισμό, τη Χρυσή Αυγή και την συμπερίληψη στην ελληνική τηλεόραση. Πρώτα απ’ όλα όμως είπαμε για τη συνεργασία του με μία μύθο του ελληνικού θεάτρου, και παραλίγο συνονόματή του. Ένας λάθος τόνος έφταιγε, αυτός τα χάλασε όλα.

Διάβασα ότι είχες παίξει με την Άννα Καλουτά και μου είχε φανεί λίγο ενδιαφέρον, έχετε σχεδόν το ίδιο επίθετο.
Το 2008 γνώρισα τον Σταμάτη Κραουνάκη, και προτού με πάρει στη Σπείρα-Σπείρα, συμμετείχα στην παράσταση του “Αυτά που κάψαν το σανίδι”, στο Ηρώδειο.

Ήταν μια παράσταση που συνόψιζε τη μουσική όλου του προηγούμενου αιώνα, η οποία παίχτηκε σε θέατρο. Είχε σημαντικούς θεατρίνους όπως τη Μάρω Κοντού, τον Λάκη Λαζόπουλο, τον Γιώργο Μαρίνο κλπ, και ανάμεσά τους ήταν και η Άννα Καλουτά. Εγώ άνοιγα το σόου κι εκείνη το έκλεινε.

Είχαμε μιλήσει λίγο και ήταν φανταστική η δύναμη του πνεύματος της, ήταν ένα τέρας. Μετά απ’ αυτό δεν έκανε άλλη παράσταση, μας άφησε.

Είχε πει κάτι για το επίθετό σου/σας;
Τη ρώτησα, της λέω “έχουμε το ίδιο όνομα, έχει συμβεί κάτι, μήπως έχετε πάει στο Κονγκό;” και στέκεται λίγο σοβαρή και μου λέει “κοίταξε να δεις, το ‘43, το ‘45, κάπου εκεί όντως είχα πάει, αλλά όχι δεν είχε γίνει κάτι”. Ε, και ξέρεις, γελάσαμε και ήταν πολύ ωραίο όλο αυτό.

Ο Γιώργος Μαρίνος πώς ήταν;
Αυτό που θυμάμαι ως πιτσιρικάς ήταν ότι είχε πολύ άγχος γιατί είχαμε φτάσει στο τελευταίο βράδυ πριν την παράσταση και δεν θυμόταν καλά κάποιους απ’ τους στίχους του. Και υπήρχε μια έντονη ανησυχία, έψαχναν όλοι με ποιον τρόπο θα μπορούσε να βλέπει τους στίχους όσο θα έπαιζε.

Την άλλη μέρα όμως με το που φόρεσε το κοστούμι του αυτός ο άνθρωπος, δεν του ‘φυγε ούτε ένα “και” πάνω στη σκηνή. Ήρθε και μας παρέδωσε ένα μάθημα.

Η σκηνή και τα φώτα είναι ένα πράγμα το οποίο έχει τη δική του ζωή.

Γράφοντας ιστορία στην Επίδαυρο

Είσαι ο πρώτος Αφροέλληνας που έπαιξε ποτέ στην Επίδαυρο.
Ναι, έπαιξα τον Φρύγα στον “Ορέστη”, έναν δούλο, αιχμάλωτο πολέμου στην ουσία. Πάντα συγκινούμαι όταν το θυμάμαι. Ήταν μια ιδέα του Γιάννη Κακλέα να παίξω αυτόν τον ρόλο και τελικά γράψαμε ιστορία.

Θυμάμαι την παραμονή ήμουν στα καμαρίνια και ήρθαν και με αγκάλιασαν ο Αιμιλιανός Σταματάκης με τον Πάνο Βλάχο και μου είπαν “είμαστε πολύ περήφανοι…” και τους κόβω και λέω “εννοείται, όλοι μας, είμαστε στην Επίδαυρο” και μου λένε “όχι, είμαστε περήφανοι επειδή είμαστε στην Επίδαυρο ΜΑΖΙ ΣΟΥ. Και είναι η πρώτη φορά που κάποιος σαν κι εσένα είναι εδώ”.

Και μόλις το είπαν αυτό εκεί άρχισαν τα δύσκολα…

Βγήκαν συναισθήματα;
Ε, ναι…

Και είναι και ωραίος ο ρόλος του Φρύγα γιατί βγαίνει στο τέλος και μιλάει για κάτι δικό του αλλά και παγκόσμιο ταυτόχρονα. Μιλάει για τους τους Ατρείδες, οι οποίοι αν και φαινομενικά έχουν λύσει όλα τους τα προβλήματα, συνεχίζουν να τρώγονται με οτιδήποτε. Και εκείνος που ήταν απλώς ένας σκλάβος λέει ότι το σημαντικότερο πράγμα είναι να ξυπνήσουμε και να έχουμε άλλη μία ευκαιρία για να κάνουμε κάτι καλύτερο από χθες, να μπορέσουμε να ξαναζήσουμε τη ζωή μας.

Συμπερίληψη στην ελληνική τηλεόραση

Θέλω να σε βάλω λίγο στο κομμάτι της συμπερίληψης που συζητιέται πάρα πολύ, για παράδειγμα βλέπεις στο καινούργιο “Lord of the Rings” ότι έχουν βάλει μαύρους ηθοποιούς να παίξουν ξωτικά και αυτό έχει δημιουργήσει αντιδράσεις.
Από ποιον;

Απ’ τους φανς αλλά καταλαβαίνεις, όχι από τους οποιουσδήποτε, από εκείνους που στην καλύτερη περίπτωση θα μπορούσες να τους χαρακτηρίσεις κλειστόμυαλους.
Και λένε ότι τα ξωτικά υπήρξαν μεν, αλλά δεν ήταν μαύρα; (γέλια)

Κάπως έτσι, ναι. Πώς τα βλέπεις όλα αυτά;
Κοίταξε, είναι λογικό να υπάρχουν αυτού του είδους οι αντιδράσεις και αυτά τα μυαλά, αλλιώς εμείς δεν θα ‘χαμε “δουλειά”. Και εννοώ εμάς που σκεφτόμαστε κάπως το ίδιο και ακούμε Μπομπ Μάρλεϊ, μελετάμε Γκάντι, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Αλιέντε, Πατρίς Λουμούμπα, Τομά Σανκαρά και πολλούς άλλους υπέρμαχους της ανθρώπινης ισότητας. Αυτοί είναι τα δικά μας πρότυπα.

Όσον αφορά τη συμπερίληψη, εμένα δεν μ’ αρέσουν αυτοί οι όροι, αν και είναι καλώς καμωμένοι. Όχι επειδή δεν πρέπει να λέμε ότι κάτι είναι κακό και να μην το καταγγέλουμε. Δεν μ’ αρέσει γιατί όλα αυτά μπορούν να περικλείονται σε μια φράση “μην κάνεις στον άλλον αυτό που δεν θες να σου κάνουν, φέρσου καλά στον συνάνθρωπό σου”.

Έχουμε εφεύρει όλες αυτές τις λέξεις και παρόλα αυτά συνεχίζουμε όλοι μας, και εγώ μέσα, να βρίσκουμε τρόπους για να είμαστε απαίσιοι με κάποιον. Τι να την κάνω τη λέξη που βρήκες αν δεν έχεις λύσει το βασικό; Η βασική εξίσωση είναι να είσαι καλά με τον άλλον, να συμπεριφέρεσαι καλά, να είσαι ευγενικός, να δίνεις αγάπη ή έστω να μην τον ενοχλείς.

Μ’ αρέσει η συμπερίληψη, θέλω να το ξεκαθαρίσω. Από εκεί και πέρα αυτό έχει κι ένα πρακτικό κομμάτι, ότι δεν μπορείς πλέον να δείχνεις πράγματα που δεν αφορούν τον πληθυσμό ο οποίος έχει αλλάξει. Στην Ελλάδα δηλαδή σήμερα υπάρχουν άνθρωποι σαν κι εμένα.

Που τόσο καιρό δεν φαίνονταν και δεν έπαιρναν μέρος σε τέτοιες παραγωγές, σε σειρές;
Έχουν πάρει μέρος σε σειρές αλλά εγώ δεν μιλάω γι’ αυτούς, μιλάω για το κοινό. Πήγα στο αφρικανικό φεστιβάλ πριν δυο βδομάδες, και αν και γενικά με ξέρουν στην κοινότητα γιατί έχω ενεργό ρόλο, έγινε χαμός γιατί ήταν και άνθρωποι που με βλέπουν στην τηλεόραση. Κάποιοι μου είπαν και “τα Πατήσια μαζί σου” επειδή είπα στη σειρά ότι είμαι απ’ τα Πατήσια και πολύ το χάρηκα.

Θέλω να πω ότι είναι και πρακτικός ο λόγος, ο κόσμος έχει αλλάξει πια. Πώς εσύ θα δείξεις κάτι που δεν αφορά τον κόσμο που ζει στην κοινωνία όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σήμερα;

Δηλαδή ακόμα κι αν κάποιος δεν είναι προοδευτικός, είναι αναγκασμένος να το κάνει αυτό γιατί πρέπει να απεικονίσει την πραγματικότητα -είτε είναι υπέρ της συμπερίληψης είτε όχι.
Όχι, κοίτα, επειδή μιλάμε για τέχνη, όλα αυτά έχουν να κάνουν με την έμπνευση και τη σκέψη του δημιουργού. Μετά υπάρχει κι ένας παραγωγός ο οποίος έχει μια πιο εμπορική ματιά πάνω σε αυτό. Αλλά δεν υπάρχει “πρέπει να κάνεις κάτι”. Κάνεις ό, τι νιώθεις.

Πιστεύεις ότι άνθρωποι του χρώματος σου θα παίζουν σε σειρές ή σε ταινίες από εδώ και πέρα, όχι γιατί κάποιος θέλει να βάλει ένα προοδευτικό πρόσημο επίτηδες, αλλά γιατί έτσι είναι η πραγματικότητα; Δεν θα μπορεί να κάνει διαφορετικά, ακόμα και αν το θέλει;
Όχι, θεωρώ ότι πρέπει να έχει προοδευτικό πρόσημο, δηλαδή όλα αυτά δεν περνάνε από έναν άνθρωπο μόνο, περνάνε από πολύ κόσμο. Για παράδειγμα στις “Άγριες Μέλισσες” δεν εμφανίστηκε κανένας μαύρος ναυτικός που να πέρασε απ’ την αμερικανική βάση, και καλώς, αλλά δεν συνέβη.

Το θέμα είναι να μπορέσουμε να πούμε διαφορετικές ιστορίες.

“Οι Ελληνες δεν υπήρξαν ποτε αποικιοκρατες”

Εν τω μεταξύ άσχετο, αλλά ο πατέρας σου είχε έρθει να σπουδάσει στη Σχολή Ικάρων. Πώς συνέβη αυτό, υπήρχε κάποιο πρόγραμμα ανταλλαγής;
Η Ελλάδα στα 70s και στα 80s ήταν τοπ προορισμός για σπουδές καθώς σου εξασφάλιζαν λεφτά και θέση περιωπής στη χώρα που θα επέστρεφες. Το πτυχίο που θα έπαιρνες εδώ, σε έβαζε κατευθείαν σε μια άλλη σκάλα.

Ήρθε για να σπουδάσει μηχανικός, ήταν πολύ καλός μαθητής και γι’ αυτό κατάφερε να μπει και στη Σχολή Ικάρων. Θυμάμαι παλιά όταν μας έστελνε γράμματα που έγραφε με περισπωμένες κλπ.

Και ήταν δηλαδή ανοιχτόμυαλοι τότε οι άνθρωποι εδώ;
Ναι, αλλά η Ελλάδα έχει κι άλλο ένα χαρακτηριστικό πολύ σημαντικό, που τη διαφοροποιεί από τον υπόλοιπο κόσμο. Οι Έλληνες δεν υπήρξαν ποτέ αποικιοκράτες.

Οπότε θα λέγαμε ότι κάπως μας συμπαθούν στην Αφρική;
Ναι, αλλά δεν είναι μόνο αυτό, φταίει και το γεγονός ότι ήταν ναύτες, έμποροι, άνθρωποι οι οποίοι σε δύσκολες εποχές έψαξαν να βρουν μία καλύτερη τύχη στο πρώην Ζαΐρ, στη νυν Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Ζούσαν πάρα πολλοί Έλληνες εκεί, οι οποίοι τώρα είναι στη Χίο, στη Μυτιλήνη ή στη Ρόδο για παράδειγμα.

Σκέψου ότι αυτός ο οποίος έφερε πρώτος το κόνσεπτ της δισκογραφίας στο Ζαΐρ, ήταν ένας Κορίνθιος που δεν μπορώ να θυμηθώ τώρα το όνομά του. Εκείνος είδε κόσμο να παίζει στον δρόμο και σκέφτηκε “αυτό μπορούμε να το πουλήσουμε”.

Δεν υπήρξε δηλαδή καταπίεση από Έλληνες σε Κογκολέζους.
Καταπίεση δεν υπήρξε αλλά να ξεκαθαρίσουμε ότι σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχει διαφορετική αφετηρία. Νομίζω ότι καταλαβαίνεις τι θέλω να σου πω. Άλλη είναι η αφετηρία του μαύρου λαού και άλλη του λευκού.

Έχουμε πάντως πολλές ομοιότητες οι Έλληνες με τους Κογκολέζους -και στη νοοτροπία. Και έχουμε και πολλά πάρε δώσε ως λαοί, υπήρχαν δυνατές διπλωματικές σχέσεις εξού και οι υποτροφίες για να έρθουν να σπουδάσουν εδώ. Συν το ότι είναι ένας ταξιδιωτικός προορισμός, ο οποίος αγαπήθηκε και αγαπιέται πάρα πολύ.

Τα “Νούμερα”

Στην “Ταράτσα του Φοίβου” είχες πάει;
Όχι για να εμφανιστώ, αλλά είχα πάει, ήταν talk of the town. Ήταν αυτό που συνέβαινε το καλοκαίρι στην Αθήνα, ίσως να ήταν και το μόνο πράγμα που συνέβαινε στην πόλη, τόσο ολιστικό, τόσο ωραίο.

Μ’ άρεσε όλο αυτό και κάπως είχαμε γνωριστεί με τον Φοίβο γιατί έχω φίλους μουσικούς που παίζουν μαζί του, και έτσι κάποια στιγμή μου είπε ότι θέλει να συνεργαστούμε. Και χάρηκα πολύ.

Περίμενες ότι θα ασχοληθεί τόσο πολύ ο κόσμος; Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο buzz στα social.
Το buzz είναι πάρα πολύ κολακευτικό. Κοίτα, εμείς είμαστε εκεί από τον Μάιο, στον κόσμο μας, κάνουμε πράγματα τα οποία είναι μεν αστεία, αλλά είναι αστεία για μας, δεν ξέραμε αν θα είναι και για τους άλλους. Και σκάει το πρώτο επεισόδιο και κάνει αίσθηση στο τηλεοπτικό τοπίο γιατί είναι κάτι διαφορετικό.

Για ποιον λόγο πιστεύεις ότι ασχολείται τόσο πολύ το κοινό;
Είναι δύο οι λόγοι για μένα. Ο πρώτος είναι ότι αν δεν ήμουν σε αυτήν τη δουλειά, θα στεναχωριόμουν καλλιτεχνικά πάρα πολύ.

Ο δεύτερος είναι ότι αν ρίξεις μια ματιά σε οτιδήποτε άλλο υπάρχει, τα “Νούμερα” είναι κάτι το διαφορετικό. Έχει κάτι ίσως λίγο πιο άμεσο, πιο τρελό, έχει μουσική, έχει guests. Δεν έχει καμία σχέση με το τηλεοπτικό τοπίο σήμερα σκηνοθετικά, από άποψη εικόνας, ύφους, τρέλας, περιεχομένου.

Δεν σου λέω είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι. Απλώς είναι μια επιλογή πολύ ιδιαίτερη σε σχέση με όλα τα άλλα.

Και είναι μια σειρά που καταγράφει το τώρα. Το αμέσως προηγούμενο πρότζεκτ που είχα δει και έκανε το ίδιο πράγμα, ήταν το “Don’t Look Up”. Όταν βγήκε ή το μισούσες ή έλεγες ότι είναι τρομερό -γιατί μιλάει για το τώρα. Αν δηλαδή σήμερα συμβεί κάτι αντίστοιχο και πούμε “έρχονται εξωγήινοι να μας κάψουν” θα έχουμε τις αντιδράσεις που είδαμε στην ταινία.

Ποια πιστεύεις ότι είναι η αδυναμία που έχει η σειρά; Τουλάχιστον στα πρώτα επεισόδια που έχουμε δει.
Τεχνικά σίγουρα υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαν να διορθωθούν. Σκέψου ότι το πρώτο επεισόδιο είναι και τα πρώτα μας γυρίσματα όπου δεν ήξερε κανείς κανέναν, ήταν άγουρο όλο, όπως και οι σχέσεις μας. Δεν είχαμε καν μπει σε φάση πρόβας.

Τώρα βρισκόμαστε περίπου στο 8ο-9ο επεισόδιο, θα πρέπει να τα δω για να σου πω τι άλλες αδυναμίες μπορεί να υπάρχουν αλλά σίγουρα σε αυτές τις δουλειές όσο γνωρίζεσαι, όσο αναπτύσσεται η οικειότητα, όσο καταλαβαίνει κι ο άλλος πως θα σε αναδείξει, τόσο πιο καλό είναι το αποτέλεσμα.

Ρατσισμός και εχθρική γραφειοκρατία

Καταλαβαίνω ότι σε κάθε συνέντευξη που δίνεις, πάντα σε ρωτάνε για τον ρατσισμό…
Μπορείς να με ρωτήσεις ό, τι θες.

Έχω δει το βίντεο που μιλούσες για τον θεσμικό ρατσισμό που έζησες, πως κατάλαβες ότι συμβαίνει κάτι διαφορετικό με σένα όταν άρχισαν τα υπόλοιπα παιδιά να περνούν περιοδεύων στο Λύκειο και εσένα δεν σε κάλεσε κανείς.
Καταρχάς εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα εδώ, στο τρίγωνο του διαβόλου, Αμπελόκηπους, Γουδί και Άγιο Θωμά. Και κλασικά είμαι Παναθηναϊκός.

Σ’ αυτές τις γειτονιές που μεγάλωσα, με τους ανθρώπους που συναναστρεφόμουν δεν υπήρχαν προβλήματα, όλα ήταν ομαλά. Ώσπου φτάνω τέλη 2000 και η άδεια παραμονής και η πράσινη κάρτα -συνδεδεμένη με την άδεια εργασίας- αρχίζουν και μου γίνονται απαραίτητες.

Και αν υπάρχει γραφειοκρατία για τον Έλληνα, τότε για τον μη Έλληνα υπάρχει επί δύο και επί τρία, γιατί και ο υπάλληλος μπορεί να μην ξέρει τι πρέπει να κάνει για σένα.

Υπήρξε όμως κι ένας υπάλληλος που σου είπε “Έλληνας δεν θα γίνεις ποτέ”.
Στο Περιστέρι συνέβη αυτό, είχα πάει να ζητήσω ένα χαρτί “μη απέλασης”. Κοίταξε, η γραφειοκρατία έχει το εξής θέμα. Έχεις κόψει ποτέ το αυτί σου;

Όχι.
Δεν τους αρκεί, λοιπόν, να τους πεις ότι δεν το έχεις κόψει, πρέπει να πας να βρεις κι ένα χαρτί το οποίο να λέει ότι δεν το έχεις κόψει ποτέ. Έτσι κι εγώ πήγα να βρω ένα χαρτί μη απέλασης -καθώς προφανώς δεν με είχαν απελάσει ποτέ- το οποίο ήταν ανάμεσα στα χαρτιά που έπρεπε να κατατεθούν για να πάρω την ελληνική υπηκοότητα. Όταν πήγα εκεί μου είπαν ότι “δεν μπορείς να πάρεις αυτό το χαρτί γιατί δεν έχεις την άδεια παραμονής”, λέω “ναι ρε παιδιά, αλλά γι’ αυτό έχω έρθει εδώ, για να πάρω την άδεια παραμονής, για να γίνουν μετά κι όλα αυτά”. “Όχι, μου απαντάει ένας, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό και Έλληνας δεν θα γίνεις ποτέ”.

Ήταν και άλλοι υπάλληλοι μπροστά;
Σε αυτό το γραφείο ήταν ένας, αλλά παραδίπλα ήταν κι άλλοι, οι οποίοι δεν συμμετείχαν, δεν είπε κανείς τίποτα, δεν φώναξε δηλαδή κάποιος “άστο παιδί”.

Αλλά δεν έχει σημασία αυτό, σημασία έχει ότι αυτός ήταν σε μια δουλειά, η οποία του ‘δινε τη δύναμη να μιλήσει έτσι.

Πόσα χρόνια ήσουν στον αέρα μέχρι να πάρεις τα χαρτιά που χρειαζόσουν;
Για 4-5 χρόνια ήμουν σε μια αναμονή, όχι ότι δεν είχα χαρτιά, απλώς περίμενα κάτι να ολοκληρωθεί.

Σε σταματούσαν στον δρόμο για εξακρίβωση; Τι τους έδειχνες;
Καταρχάς εκεί με έσωζαν τα ελληνικά μου. Τους έδειχνα το διαβατήριο μου, και τους έδειχνα μια προσωρινή άδεια παραμονής που είχα, η οποία εκ των πραγμάτων ανανεωνόταν μέχρι να δουν τι θα κάνουν.

Στη συνέχεια άρχισα να δουλεύω βράδυ και ως εργαζόμενος έβγαλα μία άδεια, την οποία όμως τότε την έπαιρνες ληγμένη. Έκανες δηλαδή την αίτηση τώρα, το 2022, για μία άδεια η ισχύ της οποίας θα τελείωνε το 2023, και αυτοί στην έδιναν τον Μάρτιο του 2023. Την έπαιρνες ληγμένη δηλαδή. Και έκανες ξανά χαρτιά για την επόμενη χρονιά.

Και πότε άλλαξε αυτό;
Θυμάμαι ότι συμβαίνει κάτι το 2008-2009, κάτι αποφασίζεται στην Ευρώπη, κι εδώ έχουμε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με Γιώργο Παπανδρέου, που αν έχει κάνει ένα σωστό πράγμα ή δύο, ένα απ’ αυτά είναι η όλη του συμπεριφορά γύρω απ’ αυτό το θέμα. Δεν άλλαξε κάτι δραματικά εξαιτίας του, αλλά εγώ αναφέρομαι και στις προθέσεις του.

Βγαίνει, λοιπόν, ένας νόμος ο οποίος έλεγε ότι τα παιδιά τα οποία έχουν γεννηθεί εδώ δικαιούνται να πάρουν μία κάρτα, η οποία θα είναι διαφορετική από τις άλλες, καταθέτοντας “αυτά” τα χαρτιά και “αυτό” το χρηματικό ποσό, και αποδεικνύοντας ότι έχουν τελειώσει εδώ το σχολείο. Και λέω “αυτός είμαι, με φωτογράφισαν”.

Τότε για αυτά τα ζητήματα πήγαινες στον δήμο που άνηκες, δεν είναι όπως τώρα που πας σ’ αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης που έχουν κάνει στην Πέτρου Ράλλη, που τους έχουν όλους μαντρωμένους εκεί μέσα -αν και τα παιδιά που δουλεύουν εκεί κάνουν τρομερή δουλειά, είναι εξαιρετικοί αλλά λίγοι.

Εγώ τότε ήμουν στον δήμο Ζωγράφου, πήγα και λύθηκε πολύ γρήγορα.

Και σταμάτησε μια ταλαιπωρία σχεδόν δέκα ετών;
Σταμάτησε μια ταλαιπωρία που είχα από πολύ μικρός. Γιατί από την ώρα που ενηλικιώθηκα δεν ήταν εύκολο να κάνω οτιδήποτε μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που ζει εδώ. Για παράδειγμα, δεν ήταν εύκολο να κάνω ταξίδια.

Πρώτο ταξίδι στο εξωτερικό πότε ήταν;
Κοίταξε, είχα κάνει κάποια, το πρώτο ταξίδι ήταν πιο παλιά, αλλά ήταν με πολύ “Τζέιμς Μποντ” σκηνικά, πολύ δύσκολα. Είχα πάει στην Κύπρο για κάποιες συναυλίες αλλά κι εκεί χρειάστηκε να μεσολαβήσουν κάποιοι άνθρωποι για να τα καταφέρω.

Από όταν απέκτησα το “δικαίωμα” να μπορώ να κάνω ταξίδια, έμπλεξα με το θέατρο και πλέον δεν προλαβαίνω.

Είπες σε μια συνέντευξη ότι δεν έχεις πάει ποτέ στο Κονγκό.
Ποτέ.

Αν πας, θα ξέρεις να μιλήσεις;
Μιλάω πέντε γλώσσες: σουαχίλι, λινγκάλα (αυτές είναι δύο από τις τέσσερις βασικές γλώσσες του Κονγκό) γαλλικά και αγγλικά.

Είναι ένα μεγάλο ταξίδι, θέλει χρόνο αλλά θέλει και χρήμα γιατί οι συνθήκες είναι ιδιαίτερες. Αλλά φέτος το έχω πάρει απόφαση και θα γίνει.

“Απογοητεύτηκα πολύ όταν ανέβηκε η Χρυσή Αυγή”

Από το 2010 και μετά που ανέβηκε η Χρυσή Αυγή, άρχισες να είσαι πιο προσεκτικός; Το ένιωθες αυτό το κλίμα που υπήρχε;
Στα μέρη που κυκλοφορώ, που είναι μεν κέντρο αλλά όχι downtown, δεν έκαναν και τόσο πολύ αισθητή την παρουσία τους. Αλλά ότι υπήρχε ένα κλίμα, υπήρχε, ότι άνοιγες την τηλεόραση και τους έβλεπες στη Βουλή, ναι, έτσι ήταν.

Το θέμα όμως δεν είναι αυτό. Εμένα με ενοχλούσε η ανεκτικότητα που υπήρχε γύρω απ’ αυτό. Θεωρώ ότι αν υπήρχε κόμμα στο Κονγκό το οποίο το είχαν εκλέξει κάποιοι “θυμωμένοι” Κογκολέζοι και έλεγε “Σκοτώστε τους λευκούς, και ιδίως τους Έλληνες. Σκοτώστε τους όλους να ξεβρωμίσει ο τόπος”, πιστεύω ότι με το που εμφανιζόταν, θα είχε επενέβη ο ΟΗΕ. Πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε όλη αυτή η κατάσταση να ευδοκιμήσει, πόσο μάλλον αυτό το κόμμα να βγει τρίτο στις εκλογές του Κονγκό, να είναι στη Βουλή και να έχει λόγο. Αλλά το θέμα μου δεν είναι ότι δεν θα έπρεπε να έχουν λόγο, όλοι μπορούν να έχουν. Το θέμα είναι τι οδήγησε εμάς -γιατί δεν θα πω “αυτοί που τους ψήφισαν”, εμείς είμαστε, είμαστε όλοι μαζί- τι μας οδήγησε λοιπόν ως κοινωνία, να κάνουμε αυτού του είδους την επιλογή.

Πόσα νεύρα πια, και με ποιον αυτά τα νεύρα; Και γιατί αν έχεις νεύρα να μη βγάλεις τους οικολόγους;

Μάλλον ένα απ’ αυτά που τους τράβηξε ήταν και αυτή η επιθετικότητα που είχαν οι φασίστες.
Ξέρεις κάτι; Επειδή η κατάσταση και οι συμπεριφορές είναι ενιαίες, γιατί απορούμε με τις γυναικοκτονίες τώρα; Πόση διαφορά έχει αυτή η συμπεριφορά απ’ την άλλη; Πού θεωρείς δηλαδή ότι καταλήγει ο αντίστοιχος όταν τσακώνεται με τη γυναίκα του και την πλακώνει στο ξύλο;

Πολλές φορές ως κοινωνία δεν διεισδύουμε όσο πρέπει στα πράγματα. Λες “θύμωσα, τέλεια, τι θα κάνω τώρα; Θα πάρω έναν που ‘χει όπλο και θα του πω ‘σκότωσε τους όλους’”. Αυτό το όπλο δεν θα σκοτώσει κι εσένα; Δεν θα κάνει μία σφαίρα γκελ να χτυπήσει και κάποιον που δεν θες; Με ποια λογική το σκέφτηκες αυτό;

Γενικά πάντως, απογοητεύτηκα πάρα πολύ τότε.

η μουσική του

Και κάτι τελευταίο. Αν κάποιος δεν ξέρει τη μουσική σου, ποια τραγούδια να ακούσει πρώτα;
Το “Home”, το “La Courageux”, το “Milima”, το “Δεν πειράζει”, το “Angela”… Βασικά να ακούσει όλο το “Afrogreco”.

Τι μουσική είναι;
Είμαι παιδί που μεγάλωσε στα 90s, στην εποχή του Jeronimo Groovy, της έντονης χορευτική μουσικής, κλπ. Η μουσική που ακούμε στην εφηβεία μας είναι αυτή που μας συνοδεύει για πάντα.

Ήταν και η χρυσή εποχή του χιπ χοπ. Το Gangsta’s Paradise του Coolio που πέθανε πρόσφατα, το California love, και το Jump Around, ήταν τα κομμάτια τα οποία άνοιξαν την πύλη για το χιπ χοπ να μπει μέσα. Και Ζαμπέτα μπορεί να άκουγα, φοβερός, και ελληνικό ροκ. Γενικά είμαι παιδί του εδώ.

Απ’ την άλλη η μουσική που φτιάχνω είναι ένα συνονθύλευμα, με την αφρικανική μουσική να είναι λίγο πιο μπροστά απ’ τα υπόλοιπα είδη.

Εδώ μεγαλώνοντας πού άκουγες αφρικανική μουσική;
Οι κοινότητες τότε μαζεύονταν στα σπίτια και έκαναν πάρτι, και επειδή τότε δεν υπήρχε ίντερνετ, ο τρόπος που είχαν αυτοί οι άνθρωποι για να θυμούνται τη χώρα τους και να διατηρούν αυτήν τη σχέση μαζί της ήταν με το να ακούσουν κάποια μουσική, με το να δουν κάποια βιντεοκασέτα. Έτσι έμαθα και εγώ τις γλώσσες.

Ακούγατε και θρησκευτική μουσική; Με τι μοιάζει ο ήχος, αν το άκουγα εγώ δηλαδή θα καταλάβαινα ότι είναι θρησκευτική;
Aκούγαμε, αλλά θα έπρεπε να ξέρεις τα λόγια για να καταλάβεις ότι μιλάει για τον Θεό. Απ’ την άλλη ίσως να το υποπτευόσουν λίγο απ’ την χορωδία, θυμίζει έτσι λίγο πιο γκόσπελ καταστάσεις.

Στα 90s υπήρχαν κάποιες εκκλησίες, κάποια μέρη που μαζεύονταν οι Αφρικανοί κάθε Κυριακή για προσευχή, όπου και θα μπορούσες να την ακούσεις αυτήν τη μουσική.

Ευχαριστούμε πολύ την Αρbarόριζα (Ερατοσθένους 33, Παγκράτι) για τη φιλοξενία.