Είναι οι “ψεκασμένοι” οι σύγχρονοι νεο-φασίστες;

Ξενοφοβία, Ισλαμοφοβία, απόρριψη της παγκοσμιοποίησης. Τα νεο-φασιστικά κινήματα επαναπροσδιορίζουν την ταυτότητά τους στην Ευρώπη και στην Αμερική και έρχονται να θέσουν τη δική τους ατζέντα μέσα στα θολά νερά της καπιταλιστικής περιδίνησης των δυτικών κοινωνιών.

Άλλες φορές με ξεκάθαρο νεοφασιστικό προφίλ, όπως η εν Ελλάδι Χρυσή Αυγή, άλλες φορές με πιο “δημοκρατικό μανδύα”, όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, τα κόμματα αυτά αν και έχουν διαφορετικές καταβολές, συγκλίνουν στον ίδιο στόχο. Η Λέγκα του Βορρά, το βρετανικό UKIP, το AfD στη Γερμανία, προσπαθούν να γίνουν μέρος του συστήματος επιδιώκοντας όμως την κοινωνική οπισθοδρόμηση και σίγουρα, τον εθνικιστικό προστατευτισμό.

Άλλα μορφώματα προσπαθούν να αποκτήσουν μια θεσμική νομιμότητα, άλλα να κερδίσουν την εξουσία “χρησιμοποιώντας” την κεφαλαιοκρατική τους βάση. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ως προς τη δεύτερη κατεύθυνση, είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Μπορεί το κόμμα του να μην πρεσβεύει με τρόπο απροκάλυπτο τις ακροδεξιές ρητορικές, ωστόσο ο ίδιος κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει τις διασυνδέσεις του και να μετουσιώσει σε κυβερνητική πολιτική, το alt-right δόγμα του.

Για τον Enzo Traverso, ο μετα-φασισμός είναι ένα μεταβατικό φαινόμενο ακόμα υπό μετάλλαξη και αυτός ο όρος δείχνει ξεκάθαρα ποια είναι η μήτρα του. Ο Ιταλός ιστορικός και φιλόσοφος θεωρεί ότι ο φασισμός δεν είναι ο κινητήριος μοχλός του Τραμπ, ακόμη κι αν διατυπώνει ξενοφοβικές απόψεις. Κάτι που όμως δεν ισχύει για την περίπτωση της Λεπέν.

Όπως γράφει, σήμερα τα κινήματα αυτά προτείνουν έναν εθνικισμό που δεν έχει πλέον στο στόχαστρο -όπως τη δεκαετία του ’30- τα άλλα έθνη, και συγκεκριμένα τα Ευρωπαϊκά, αλλά τη μετα-αποικιακή μετανάστευση και το Ισλάμ, ενώ παρουσιάζονται ως “δημοκρατικοί” υπερασπιστές των “δυτικών αξιών”.

Ωστόσο, όπως ακόμη αναφέρει, “η Δημοκρατία η οποία υποστηρίζει η Λεπέν δεν είναι αυτή που έχουμε σήμερα, μιας και αμφισβητεί το δίκαιο του εδάφους (jus soli) και μια σειρά πολιτικών ελευθεριών, και θα μετέτρεπε το θεσμικό σύστημα σε έναν αυταρχικό προεδρισμό, που σίγουρα σημαίνει περιορισμό των αντιπάλων δυνάμεων, ακόμα κι αν όλα αυτά είναι κάτι διαφορετικό από τον φασισμό του ’30”.

Φυσικά, πάνω στο δόγμα της Λεπέν προσπαθούν να “πατήσουν” πολλοί άλλοι ακροδεξιοί σχηματισμοί ανά τον δυτικό κόσμο.

Όπως γράφει ο Enzo Traverso στο εξαιρετικό βιβλίο του “Τα νέα πρόσωπα του φασισμού” (εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου):

“Ξέρουμε ότι ο 21ος αιώνας δεν θα είναι εποχή ευτυχίας. Αντίθετα από τους πατεράδες μας δεν κατορθώνουμε να προσδιορίσουμε ένα σχέδιο για το μέλλον. Προσπαθούμε να εξορκίσουμε το χειρότερο, να υπερασπίσουμε τις κατακτήσεις του παρελθόντος, να διαφυλάξουμε τη δημοκρατία η οποία κάθε μέρα χάνει και κάτι περισσότερο από την ουσία της. Δεν μπορούμε ακόμα να φανταστούμε έναν νέο και διαφορετικό κόσμο. Ξέρουμε ωστόσο ότι το τσουκάλι κοχλάζει και ότι θα πετάξει ψηλά το καπάκι του. Θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές, πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτές. Ύστερα, τα λόγια θα έρθουν μόνα τους”.

Για τον ντοκιμαντερίστα Μάικλ Μουρ, ο νέος φασισμός είναι “φιλικός”, όπως έγραφε και ο Μπέρτραντ Μάιρον Γκρος στο ομότιτλο βιβλίο του, το οποίο μάλιστα εκδόθηκε το 1980.

“Ο νέος φασισμός δεν έρχεται με σβάστικα ή στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά με ένα χαμογελαστό πρόσωπο και ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα. Έτσι δεν χρειαζόμαστε σφαγές ή πολέμους. Με τη σωστή εμφάνιση και το σωστό μάρκετινγκ και branding, ο φασισμός θα κερδίσει τους ανθρώπους! Φυσικά, χρειάζεστε ακόμα κάποιο ρατσισμό και μερικές εχθρικές εικόνες, αλλά ο νέος φασισμός δεν θα χρειαστεί τόσο πολλή δουλειά όσο ο παλιός και τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα”, έχει αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μουρ. Για τον ίδιο, το αποτέλεσμα και στην περίπτωση του Τραμπ, είναι η ματαίωση των δημοκρατικών ελευθεριών.

Λίγο πριν τη δίκη της Χρυσής Αυγής, του δικού μας νεο-φασιστικού μορφώματος, το News 24/7 συνομίλησε με τον καθηγητή Νομικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Πρόεδρο Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, και πρώην βουλευτή με τον ΣΥΡΙΖΑ, Κώστα Δουζίνα.

Ο κ. Δουζίνας απαντά στο αν τελικά είναι οι “ψεκασμένοι” οι νέοι “χρήσιμοι ηλίθιοι” του συστήματος, για το υπάρχουν νεο-φασιστικά χαρακτηριστικά στις κομματικές δομές του πολιτικού μας γίγνεσθαι, για το τι θα σηματοδοτούσε η καταδίκη της ΧΑ ως εγκληματική οργάνωση και τις ευθύνες της ίδιας της αριστεράς ως προς την αντιμετώπιση της ανόδου της ακροδεξιάς στη χώρα μας, και όχι μόνο.

Οι covidiots και η “θεωρία της αντικατάστασης”

-Είναι οι “ψεκασμένοι” το σύγχρονο εκλογικό κοινό των νεοφασιστικών πολιτικών σχημάτων ή είναι τελικά οι “χρήσιμοι ηλίθιοι” που πάντα εκμεταλλευόταν το σύστημα;

Είναι και τα δύο. Οι λεγόμενοι flat-earthers (άνθρωποι που πιστεύουν ότι η γη είναι επίπεδη) υπήρχαν πάντα όπως και αυτοί που θεωρούν ότι μια συνωμοσία βρίσκεται πίσω από τα μεγάλα ιστορικά συμβάντα. Και όταν έχουμε καταστροφές οι συνωμοσιολόγοι πολλαπλασιάζονται. Χιλιάδες θεωρίες κατασκευάστηκαν για τη δολοφονία του Κένεντυ, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους και βέβαια την πανδημία του κορονοϊού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγκάστηκε να φτιάξει ειδική ιστοσελίδα για να αποκρούσει θεωρίες, ισχυρισμούς και ψέματα για τη καταγωγή και την θεραπεία της αρρώστιας και την αρνητική επίδραση των εμβολίων.

Αυτό δεν είναι καινούργιο. Πάντα κάποιοι υποστηρίζουν ότι πίσω από μεγάλες καταστροφές κρύβεται μια κλίκα που σχεδιάζει να πάρει την εξουσία, να ελέγξει ή και να καταστρέψει τον πλανήτη. Η πανούκλα, ο «Μαύρος Θάνατος» του 14ου αιώνα, αποδόθηκε στους Εβραίους, η Ισπανική γρίπη του 1916 στους Γερμανούς, ο Τραμπ κατηγορεί τους Κινέζους για τον κορωνοϊό. Έχουμε ένα συνδυασμό της έλλειψης επιστημονικής εξήγησης με τον κυρίαρχο ρατσισμό κάθε εποχής.  Εδώ βρίσκουμε τους «ψεκασμένους», τους covidiots (ηλίθιους του Covid, στα Αγγλικά) που όσα επιχειρήματα και να τους δώσεις ενάντια στις θεωρίες τους δεν θα σταματήσουν να τις πιστεύουν. Ο «ψεκασμένος» μοιάζει με τον σχιζοφρενή: έχει δημιουργήσει ένα εξηγητικό σενάριο και όλα τα γεγονότα μπορούν να ενταχθούν σ ‘αυτή την παράλληλη πραγματικότητα, τίποτε δεν μπορεί να την ανατρέψει.

 Άλλες θεωρίες αποτελούν καθαρό και πλήρη ρατσισμό. Έτσι η θεωρία της «αντικατάστασης» που προωθείται από ακροδεξιούς υποστηρίζει ότι υπάρχει σχέδιο να εξοντωθούν οι λευκοί Χριστιανοί και να γεμίσει η Ευρώπη από Μουσουλμάνους και μαύρους. Αυτή η μορφή συνωμοσιολογίας αποτελεί ακραία προσπάθεια «εκλογίκευσης» της καταστροφής. Βασισμένη σε μια παραμορφωμένη εκδοχή του nihil sine ratione (τίποτα δεν υπάρχει χωρίς κάποιο λόγο) προσπαθεί να ανακαλύψει μια κοινή αιτία για τα κακά που μας βρήκανε. Σήμερα, η υποχώρηση της εθνικής κυριαρχίας, η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, η πολιτική ανικανότητα, η κοινωνική παρακμή, οι οικογενειακές δυσλειτουργίες, η αξιακή και ηθική υποβάθμιση, η πανδημία αλλά και προσωπικές αποτυχίες και ματαιώσεις αποδίδονται όλα σε κοινή βάση. Τα αίτια και τα συμπτώματα της κακοδαιμονίας είναι βέβαια ποικίλα και συχνά άσχετα μεταξύ τους. Αλλά η στρατηγική της παράλογης «εκλογίκευσης» ανακαλύπτει τον «άλλο», τον πρόσφυγα, τον αποδιοπομπαίο τράγο, πίσω από κάθε πρόβλημα. Μια σατανική παρουσία είναι υπεύθυνη και συνδέει όλα όσα πάνε στραβά. Ο «άλλος» λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος που συνέχει και συνθέτει τα υπόλοιπα κομμάτια του παζλ, δημιουργώντας ένα πανόραμα καταστροφής.

Ο ρατσισμός και ο φασισμός των ημερών μας είναι “μεταμοντέρνος”

Σε αντίθεση με παλαιότερες περιόδους όμως, όταν ο αντι-σημιτισμός ένωνε την ακροδεξιά σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο ρατσισμός και ο φασισμός των ημερών μας είναι «μεταμοντέρνος»: έχει πληθώρα στόχων, που μεταβάλλονται διαρκώς. Στη σημερινή Ελλάδα, η δαιμονοποίηση του άλλου γίνεται με τη σύνδεση του πρόσφυγα με την αρρώστια και την ανάγκη υπεράσπισης του «κοινωνικού σώματος» από τον κορωνοϊό.  Δεξιοί πολιτικοί έχουν αποκαλέσει τους μετανάστες «έντομα» (Κάμερον), «παράσιτα» που έρχονται από «σκατομέρη» και «μολύνουν» (Τραμπ). Για τον Τραμπ ο κορονοιός είναι «ξένος», «Κινέζος» ή τον «εισάγουν ξένοι» (Όρμπαν).  Οι αλλοδαπές ιερόδουλες φορείς του AIDS συνιστούσαν απειλή για την ελληνική οικογένεια, καθώς η ασθένεια μεταδίδεται από την «παράνομη μετανάστρια» στον «Έλληνα πελάτη, στην ελληνική οικογένεια» (Λοβέρδος). Η δημιουργία κλειστών στρατοπέδων κράτησης για πρόσφυγες στα νησιά «είναι προς όφελος της χώρας και κυρίως των τοπικών κοινωνιών, ιδίως σήμερα που βρίσκονται σε έξαρση θέματα δημόσιας υγείας, να αντιμετωπιστούν γρήγορα και αποτελεσματικά σε μία κλειστή δομή, παρά σε άναρχες ανοιχτές δομές που αποτελούν υγειονομική βόμβα για όλα τα νησιά μας» (Πέτσας). Ο συνδυασμός των προσφύγων, με την υγεία της χώρας και τον κορονοϊού αποτελούν ένα από τα πιο αποτρόπαια ξενοφοβικά γλωσσικά σχήματα.

Τα βασικά στοιχεία του ακροδεξιού λαϊκισμού

-Ο Μάικλ Μουρ, ο γνωστός ντοκιμαντερίστας, έλεγε πρόσφατα πως ο σύγχρονος φασισμός είναι “φιλικός” και εκμεταλλεύεται σωστά το μάρκετινγκ. Ο ίδιος υποννοούσε τον Ντόναλντ Τραμπ. Ποια είναι τα νεοφασιστικά χαρακτηριστικά που βλέπουμε σε alt-right πολιτικές και πόσο επικίνδυνα είναι;

Τα βασικά χαρακτηριστικά του ακροδεξιού λαικισμού είναι τέσσερα: η ρητορική υπεράσπιση του λαού, η επίθεση στην παγκοσμιοποίηση και τα καταστροφικά της αποτελέσματα, ο εθνικισμός και ο «πόλεμος των πολιτισμών».

1.  Οι ακροδεξιοί ισχυρίζονται οτι υποστηρίζουν τους ανέργους και τους χαμηλόμισθους τους οποίους εγκατάλειψε το πολιτικό κατεστημένο για να βοηθήσει τις μειονότητες. Ο Τραμπ, δισεκατομμυριούχος που δεν πληρώνει φόρους, εγκαταλείπει υποκριτικά την μεσαία τάξη και οργανώνει την στρατηγική του γύρω από μια επιφανειακά «λαϊκή» πολιτική. Εμφανίζεται ως εχθρός των συνθηκών ελεύθερου εμπορίου, των εξευτελιστικών συνθηκών εργασίας, της παράνομης μετανάστευσης και υποστηρικτής της «σιωπηρής πλειοψηφίας» ενάντια στα ειδικά συμφέροντα και το κατεστημένο.

2. Η παγκοσμιοποίηση, η ανεργία, η φτωχοποίηση και η ανασφάλεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού αποτελούν το δεύτερο συστατικό του ιδεολογικού αφηγήματος. Οι ακροδεξιοί εμφανίζονται να υποστηρίζουν το κράτος ευημερίας, τα κοινωνικά και προνοιακά επιδόματα. Η Μαρίν Λεπέν υπόσχεται να προστατεύσει τα επιδόματα που εγκατέλειψαν οι πολιτικές ελίτ και «απειλούν οι μετανάστες». Μ’ αυτά τα επιχειρήματα ακουμπάνε ένα ακροατήριο που παραδοσιακά ψήφιζε αριστερά. Η αγανάκτηση της εγκατάλειψης, οι ζωές χωρίς ελπίδα συνδυάζονται με έναν άσφαιρο ματαιωμένο ανδρισμό και μεταφράζονται σε μίσος ενάντια σε ένα μακρινό και αόρατο αλλά παντοδύναμο κατεστημένο.

3. Ο εθνικισμός αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ακροδεξιάς ιδεολογίας. Ο Φάρατζ θα ξανακάνει τη Βρετανία «μεγάλη». Η Λεπέν θα «ξαναπάρει την κυριαρχία» από τις Βρυξέλλες, θα ξανακαταλάβει τις συνοικίες των αντιστάσεων από τους Άραβες και θα γυρίσει στη δόξα που ήταν η Γαλλία. Η Ελλάδα πρέπει να υπερασπίσει τα σύνορά της. Καμιά ωραιοποίηση του παρελθόντος δεν αλλάζει τη ζοφερή τους καθημερινότητα. Έτσι η νέα ακροδεξιά γίνεται ξανά μεταμοντέρνα: στηρίζεται στην πίστη ότι αλήθεια είναι οι επίπλαστοι μύθοι της και πραγματικότητα η φτιασιδωμένη επιφάνεια των πραγμάτων. 

4. Το τέταρτο και σημαντικότερο χαρακτηριστικό των ακροδεξιών είναι η υιοθέτηση της λογικής των «πόλεμων του πολιτισμού» (culture wars): Επιτίθενται στα μέτρα που απαγορεύουν τις διακρίσεις φύλου, φυλής και σεξουαλικού προσανατολισμού, που προωθούν την πολιτική ορθότητα. Υποστηρίζουν την ελευθερία του λόγου μίσους και του ιδιωτικού βίου, επιτίθεται στις αμβλώσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα των μειονοτήτων. Ο Τράμπ επιτίθεται στους μετανάστες, τους Λατίνος, τους Μουσουλμάνους, τους ΛΟΑΤ και τους μαύρους με επιδείξεις ανδρισμού, φραστικής βίας και πολιτικού θράσους. Στην Ευρώπη ο νέος μεγάλος σατανάς είναι το Ισλάμ και οι Μουσουλμάνοι. Οι Ευρωπαίοι ακροδεξιοί θα σώσουν τον Δυτικό πολιτισμό και τις αξίες του διαφωτισμού από τη μεγάλη απειλή. Η Λεπέν για παράδειγμα εμφανίζεται να προστατεύει τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ, των γυναικών και των Εβραίων κατά των νέων βαρβάρων του Ισλάμ.

Η σύγκριση πατέρα και κόρης Λεπέν είναι χαρακτηριστική. Ο Ζαν-Μαρί Λεπέν έχασε τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών το 2002 με περίπου τους ίδιους ψήφους που πήρε και στον πρώτο γιατί κανείς κεντροαριστερός δεν ήταν διατεθειμένος να τον ψηφίσει όταν απέκλεισε τον υποψήφιο των σοσιαλιστών. Η κόρη του Μαρίν πήρε στο 2017 πολύ περισσότερους ψήφους. Το επιχείρημα «δεν ψηφίζω φασίστες» έχει χάσει τη δύναμή του. Η κόρη έχει αλλάξει τελείως το περιτύλιγμα του ιδεολογικού μηνύματος. Καλύπτει το κενό που άφησε το «ακραίο νεοφιλελεύθερο κέντρο» πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά. Απομάκρυνε τους νεοναζί, τους περιθωριακούς skinheads και τους ομοφοβικούς αντιδραστικούς και απευθύνεται στα τμήματα της κοινωνίας που αισθάνονται προδομένα από την Γκωλική δεξιά, την κομμουνιστική αριστερά και τους νεοφιλελεύθερους σοσιαλιστές. 

-Στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοια χαρακτηριστικά σε ισχύουσες κομματικές δομές; Η Χρυσή Αυγή απέτυχε να γίνει το κόμμα της “δικιάς” μας Λεπέν.

Βέβαια, νομίζω ότι ο αναγνώστης μπορεί εύκολα να βρει στοιχεία από τα χαρακτηριστικά της ακροδεξιάς ιδεολογίας σε πολλά κόμματα και πολιτικούς από τα δεξιά της κεντροδεξιάς μέχρι την ακροδεξιά. Η «δεξιά πολυκατοικία» γέρνει δεξιά σαν τον Πύργο της Πίζας.

Η Χρυσή Αυγή δεν μπορούσε να εγκαταλείψει τις μπότες, τις στολές, τη βία και τους skinheads για γραβάτες, κοστούμια και αστική ευγένεια. Η εγκληματική δράση είναι οργανικό συστατικό της διπρόσωπης φύσης της ως εγκληματικής οργάνωσης και οιονεί πολιτικού κόμματος. Αλλά η μεγάλη της επιτυχία ήταν να μετακινήσει όλο το πολιτικό φάσμα προς τα δεξιά πιέζοντας το πολιτικό προσωπικό και απαδαιμονοποιώντας τον ρατσιστικό και ξενοφοβικό λόγο. Αυτά είναι αποτελέσματα και της μετακίνησης της πολιτικής σε μια τεχνοκρατική διακυβέρνηση και των πολιτικών ελίτ σε έναν ακραίο κυνισμό και μηδενισμό. Η ηθική παρακμή του συστήματος εξουσίας είναι ένα από τα χειρότερα χαρακτηριστικά της «μετα-δημοκρατικής συνθήκης». Κι αυτό ακριβώς το ηθικό κενό των ελίτ προσπαθεί να καλύψει ο φασισμός με τον εθνικισμό, τη ξενοφοβία και τον ρατσισμό, δηλαδή τις πιο επιθετικές μορφές ανηθικότητας.

“Κάθε λαός έχει μέσα του το ακροδεξιό δηλητήριο”

-Θεωρείτε πως θα ήταν εν τέλει χρήσιμο να τεθεί εκτός νόμου η Χρυσή Αυγή, ή κάτι τέτοιο δεν θα αποτελούσε λύση; Και κατά τη γνώμη σας ποια θα ήταν η αποτελεσματική απάντηση απέναντι σε τέτοια κομματικά μορφώματα;

Η Χρυσή Αυγή θα τελειώσει ως πολιτική οργάνωση με την καταδίκη της την επόμενη εβδομάδα. Θα συνεχίσει την μεταθανάτια ζωή της σαν ζόμπι βέβαια στα διάφορα αποκόμματα που ξεφύτρωσαν από τη διάλυση της. Αλλά το μεγάλο πρόβλημα είναι η επιβίωση, ίσως και ενδυνάμωση, της ιδεολογίας που κυκλοφορεί σήμερα σε «νοικοκυραίους», αγανακτισμένους και άλλους ξενόφοβους και ρατσιστές λάιτ και σκληρούς.

-Κατά τη δική σας γνώμη πόσο βαθιά ριζωμένος είναι ο ρατσισμός στην ελληνική κοινωνία; Υπάρχει διαφοροποίηση με τα χρόνια, ή μονάχα διαφορετικός τρόπος έκφρασης, πχ μέσα από τα social media;

Τον Νοέμβριο του 2016, βουλευτές της Χρυσής Αυγής εξαπέλυσαν σωρεία ρατσιστικών επιθέσεων και χυδαίων ύβρεων κατά προσφύγων και μεταναστών σε συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Άμυνας και Εξωτερικής Πολιτικής. Ως Πρόεδρος της Επιτροπής απάντησα στους αήθεις χαρακτηρισμούς και τους ζήτησα να ανακαλέσουν. Όταν αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την αίθουσα, αναγκάστηκα να καλέσω τον Φρούραρχο μετά την ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής και οι βουλευτές αποβλήθηκαν. Αμέσως μετά πληροφορήθηκα ότι κινηματογράφηση του επεισοδίου κυκλοφορούσε στα social media και τα ΜΜΕ. Ήταν φανερό ότι η φραστική και σωματική βία έγινε για να προβληθεί στο διαδίκτυο. Η υφέρπουσα κοινωνική βία που εμφανιζόταν στην εγκληματικότητα και τον χουλιγκανισμό βρήκε κοινοβουλευτικό ένδυμα και μεγάλη προβολή. Εδώ η Χρυσή Αυγή πρωτοτύπησε.

Να μη ξαναδούμε φασίστες στη Βουλή

Κάθε λαός έχει μέσα του το ακροδεξιό δηλητήριο. Πόσο μάλλον εμείς με τους συνεργάτες των Ναζί, τον Εμφύλιο, την περίοδο της ανωμαλίας, τη Χούντα. Οι «παραδοσιακοί» φασίστες αναγκάζονταν να εκφράζονται μέχρι πρόσφατα από τα δεξιά «αστικά» κόμματα. Με τη Χρυσή Αυγή βγήκαν στην επιφάνεια και ενώθηκαν με τους λατρευτές της βίας που μπορεί να μην έχουν καμιά ιδεολογία. Είναι εκρηκτικό μείγμα προσέλκυσε, προσωρινά ελπίζω, κάποιους απελπισμένους και καταστραμμένους της κρίσης. Όπως ξέρουμε βέβαια και από την ιστορία, οι φασίστες είναι τα τάγματα εφόδου του καπιταλισμού, η ακραία μορφή υπεράσπισης του όταν αισθάνεται απειλούμενος. Δεν ήταν λοιπόν η Χρυσή Αυγή αντι-συστημική αλλά η τελευταία γραμμή άμυνας του συστήματος. Μίλησα για τη διαφοροποίηση του «μεταμοντέρνου» φασισμού παρά πάνω. Εδώ θέλω να προσθέσω ότι ανεξάρτητα από το περικάλυμμα του και την τεχνολογική εξέλιξη παραμένει δηλητηριώδης και η απομόνωση  και ο αποκλεισμός του από τον δημόσιο βίο απαραίτητη προϋπόθεση για να μην ξαναδούμε φασίστες στην Βουλή.

-Ως προς τον ρόλο της Αριστεράς, πού πιστεύετε ότι αστόχησε τα τελευταία χρόνια απέναντι στην αντιμετώπιση των ακροδεξιών πολιτικών, ιδίως των συστημικών; Ή αν θέλετε, τι περισσότερο θα έπρεπε να είχε κάνει;

Η Ελλάδα είχε την τύχη να έχει τον ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος μπόρεσε το 2015 να στρέψει την λαϊκή αγανάκτηση, απόγνωση και θυμό αριστερά σε αντίθεση με τις άλλες χώρες της κρίσης. Ίσως η κυβέρνηση με τα τεράστια προβλήματα που αντιμετώπιζε να μην έδωσε την προσοχή που χρειαζόταν στην άνοδο της ακροδεξιάς. Τρία χρήσιμα μαθήματα δίνει νομίζω ο ακροδεξιός εθνικισμός στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Τη μεταφορά της ταξικής σύγκρουσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας σε μια σύγκρουση του λαού κατά του κατεστημένου. Το δεύτερο είναι ότι μπόρεσαν να μιλήσουν στα συναισθήματα του κόσμου, συνομιλώντας με τις ελπίδες και τους φόβους του και φτιάχνοντας ένα αφήγημα βελτίωσης της καθημερινότητας και εθνικής αναγέννησης. Τρίτη είναι η σημασία των πολιτισμικών αξιών πέρα από τα οικονομικά προβλήματα. Η διαίρεση ανάμεσα σε λαό και ελίτ είναι το κύριο χαρακτηριστικό της δεξιάς επίθεσης.

Αλληλεγγύη, συλλογικότητα, πράξεις και λόγια

Η ιερή επωδός «εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση» ως πολιτική των φιλελεύθερων για απάντηση στον φασισμό δεν δούλεψε. Σήμερα χρειαζόμαστε μάλλον αλλαγή στη συμπεριφορά παρά στις ιδέες, αν και αυτό παραμένει σημαντικό. Οι αντιρατσιστές, η αριστερά, η νεολαία πρέπει να φροντίζουν τους ευάλωτους, τους διωκόμενους, τους αδύναμους. Μέσα από την αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα, με πράξεις και λόγια, μπορούμε να απεγκλωβίσουμε τους ευάλωτους και ανασφαλείς ανθρώπους από τις ψευδείς υποσχέσεις του φασισμού και της βίας. Όπως γνωρίζουμε από τον Πασκάλ και τον Αλτουσέρ, η συμπεριφορά μεταβάλλει την ιδεολογία, όχι το αντίστροφο. Αλλά υπάρχει και μεγάλη ευθύνη των σκεπτόμενων, των πανεπιστημιακών, των «πνευματικών» ανθρώπων. Πρέπει όλοι μας, ανεξάρτητα από εντάξεις, να ξεκινήσουμε μια καμπάνια ενάντια στον φασισμό, κάθε μάθημα να αρχίζει με συζήτηση για την ιστορία και το ολοκαύτωμα, κάθε φύλο εφημερίδας να έχει άρθρα για τον Ναζισμό. Οι καιροί ου μενετοί, δεν μπορούμε να απαρνηθούμε στην ιστορική μας ευθύνη.

Νέα Βιβλία του Κώστα Δουζίνα:

– Από την Έδρα στα Έδρανα, Έργα και Ημέρες μιας Αριστερής Κυβέρνησης (Εκδόσεις Νήσος, 2019)

– The Radical Philosophy of Rights (Routledge, 2019)

Επίσημη ιστοσελίδα για το ακαδημαϊκό και κοινοβουλευτικό έργο

openAthens: Μια ιστοσελίδα για την πολιτική, τη θεωρία και τον πολιτισμό

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.