Κ. Φίλης για Καστελόριζο: “Έπρεπε να εγκλωβίσουμε ή να καταρρίψουμε το drone”

Ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο βρίσκεται στην Ελλάδα, έχοντας ήδη πραγματοποιήσει συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Δένδια στη Θεσσαλονίκη, για την αμοιβαία διαπίστωση των ισχυρών δεσμών και του κοινού στρατηγικού πλάνου των δύο χωρών, στο πλαίσιο αμυντικής και ενεργειακής συνεργασίας. Η συνάντηση ανοίγει νέο ορίζοντα για την ισχυροποίηση της ελληνικής θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο, πολλώ δε ενόψει των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, την ώρα που η διγλωσσία του Ερντογάν συνεχίζει να προκαλεί αστάθεια, σύννεφα στην υλοποίηση και απαισιόδοξες προβλέψεις στην έκβασή τους.

Όλα αυτά, στον απόηχο μίας ακόμη προκλητικής ενέργειας από την τουρκική πλευρά, έστω και την ανεπίσημη, με την εισβολή drone στο Καστελόριζο, το οποίο έριξε μπογιά σε ελληνική σημαία, παίζοντας εμβατήρια και σειρήνες πολέμου.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης, Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, αναλύει τα δεδομένα της επίσκεψης Πομπέο στη χώρα μας, παρουσιάζοντας τις διαστάσεις των σχέσεων Ελλάδας-ΗΠΑ και τις προεκτάσεις τους στα ελληνοτουρκικά, σχολιάζει τη στάση της Ελλάδας στο περιστατικό του Καστελόριζου, αλλά και αυτή απέναντι στους Αρμένιους, την ώρα που οι συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μαίνονται.

Κύριε Φίλη, τι προσδοκούμε από την άφιξη Πομπέο στη χώρα μας και πώς ενισχύεται η θέση της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο από το κοινό στρατηγικό της πλάνο με τις ΗΠΑ;

“Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή θεάται από τις ΗΠΑ ως μία χώρα σημαντική, σε μία περιοχή η οποία έχει πάρα πολλές προκλήσεις για τα αμερικανικά συμφέροντα και σε μία περιοχή όπου η Ρωσία προσπαθεί να επανακάμψει μέσω Συρίας και Λιβύης. Την ίδια ώρα και η Κίνα έχει ένα ειδικό ενδιαφέρον, βλέποντας την Ανατολική Μεσόγειο ως εμπορικό δρόμο. Η Ελλάδα, αυτοτελώς, αλλά και σε σύμπραξη με άλλα κράτη που είναι φίλα προσκείμενα στις ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θεωρείται από την Ουάσινγκτον ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει καλύτερα και αποτελεσματικότερα τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Αυτή είναι η μία διάσταση.

Η άλλη διάσταση έχει να κάνει με την Τουρκία. Είναι σαφές ότι για ένα κομμάτι της αμερικανικής γραφειοκρατίας και ειδικότερα του υπουργείου εξωτερικών των ΗΠΑ, η Τουρκία είναι ένας όχι τόσο αξιόπιστος όσο θα ήθελαν οι Αμερικανοί εταίρος για τα συμφέροντά τους, ο οποίος μερικές φορές γίνεται ακόμη και προβληματικός. Με την επίσκεψη Πομπέο θέλουν να στείλουν και ένα μήνυμα προς την Τουρκία ότι δεν πρέπει να θεωρεί δεδομένη την αναφανδόν στήριξη των Αμερικανών και ότι υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές για αυτούς, χωρίς να σημαίνει ότι αυτές οι εναλλακτικές, όπως είναι η Ελλάδα, μπορούν να υποκαταστήσουν πλήρως τον ρόλο που παίζει η Τουρκία για τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή.

Υπάρχει και μία τρίτη διάσταση, που έχει να κάνει με τα εξοπλιστικά. Η Ελλάδα είναι έτοιμη να αγοράσει και είναι σαφές ότι η Αμερική δεν θα ήθελε αυτές οι αγορές να γίνουν μόνο από τη Γαλλία ή άλλες χώρες. Εδώ υπάρχει και το θέμα των ναυπηγείων που είναι σημαντικό για τους Αμερικανούς που θέλουν να αποφύγουν και το κινεζικό αποτύπωμα στην περιοχή, ειδικά στην Ελλάδα. Η άλλη διάσταση είναι οικονομικοενεργειακή. Εκεί ακούμε πολλά σε σχέση με την Αλεξανδρούπολη, αλλά ακόμη δεν έχουμε δει κάτι. Αυτό δεν θα είναι κάτι δραστικό για τον ενεργειακό χάρτη αλλά είναι σημαντικό για τις ΗΠΑ και για την Ελλάδα.

Βέβαια υπάρχει και η διάσταση της Σούδας που είναι σημαντική για τους Αμερικανούς, πολύ περισσότερο αν αρχίσουν σιγά-σιγά να αποτραβιούνται από το Ιντζιρλίκ, το οποίο βέβαια είναι νατοϊκή βάση και όχι αμερικανική βάση. Αλλά αν κάνουν σκέψεις να αποτραβηχτούν από εκεί, η Σούδα θα έχει μεγαλύτερο ρόλο, που ούτως ή άλλως έχει.

Υπάρχει και μία εσωτερική διάσταση που έχει να κάνει με τις επικείμενες εκλογές. Ο Τραμπ έχει στο μυαλό των περισσοτέρων ταυτιστεί με τον Ερντογάν. Υπάρχουν δημοσιεύματα, βιβλία, αποκαλύψεις, όπως υπάρχουν και πολλοί Ελληνοαμερικανοί που ψηφίζουν Ρεπουμπλικάνους. Προφανώς θα πρέπει αυτοί οι Ελληνοαμερικανοί να κατευναστούν. Ο Πομπέο τους προσεγγίζει με αυτή την επίσκεψη δείχνοντάς τους ότι υπάρχει μια ισορροπία στην αμερικανική πολιτική και δεν είναι μόνο ο Τραμπ αυτός που την ορίζει με την πολύ καλή και ιδιαίτερη σχέση που έχει με τον Ερντογάν”.

Είμαστε εν αναμονή των διερευνητικών επαφών. Παρ’ όλα αυτά, η διγλωσσία του Ερντογάν συνεχίζεται. Ποια είναι η κατάσταση και η δική σας οπτική αυτή τη στιγμή που μιλάμε; Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξει λύση στη Μεσόγειο χωρίς να πληγούν τα συμφέροντα της Ελλάδας;

“Υπάρχουν δηλώσεις και πράξεις. Σε επίπεδο δηλώσεων, η Τουρκία κρατά ψηλά τους τόνους. Νομίζει ότι με αυτόν τον τρόπο θα προκαταλάβει την ατζέντα των διερευνητικών, αλλά και γιατί υπάρχει ένα εσωτερικό ακροατήριο που πρέπει να τροφοδοτήσει, ενώ έχει αποσύρει το Ούρουτς Ρέις έχοντας ικανοποιήσει την ελληνική επιθυμία. Στην πράξη δεν έχουμε κάτι ανησυχητικό που θα μπορούσε να τορπιλίσει τις διερευνητικές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αποκλείεται να το έχουμε τις επόμενες ημέρες. Πάμε μέρα-μέρα, όλα τα σενάρια είναι πιθανά. Μιλάμε για σήμερα. Αλλά φαίνεται ότι έχει κλειδώσει αυτό, γιατί και η τουρκική οικονομία δεν αντέχει περιπέτειες στην παρούσα φάση.

Για λύση στο Αιγαίο, αν τα πράγματα ήταν εύκολα θα τα είχαμε βρει εδώ και 40 χρόνια. Αυτό δείχνει τον βαθμό δυσκολίας. Από εκεί και πέρα η Ελλάδα θα επιδιώξει μία λύση μέσω του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης, αν φτάσουμε σε αυτή. Αυτό με βάση τα τωρινά δεδομένα φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο στα όρια του απίθανου, αλλά δεν σημαίνει ότι εμείς δεν πρέπει να εξαντλήσουμε τα περιθώρια. Από εκεί και πέρα, αυτό που η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίσει και να κατοχυρώσει είναι ότι, σε περίπτωση που δεν τα βρούμε, αν μη τι άλλο να πάμε σε μία από κοινού παραδοχή και αποδοχή της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου της Χάγης ως του οργάνου που θα κρίνει τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Δεν είναι εύκολο να πειστεί η Τουρκία να αποδεχτεί κάτι τέτοιο. Θα το αποδεχόταν αν αφορούσε μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι στο σύνολο των διαφορών, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να δεχτεί από την πλευρά της η Ελλάδα. Πάνω σε αυτό πρέπει να επενδύσουμε και επικοινωνιακά και ουσιαστικά: Δεν υπάρχει άλλη λύση για τη διευθέτηση διαφορών που είναι χαώδεις στην παρούσα φάση, παρά μόνο στο Διεθνές Δικαστήριο. Έτσι κι αλλιώς, τρεις είναι οι τρόποι να λύνουν τα προβλήματα οι χώρες: Η διαπραγμάτευση, το Δικαστήριο και ο πόλεμος. Ακόμη κι αν γινόταν πόλεμος, πάλι σε διαπραγμάτευση θα καταλήγαμε και στο Διεθνές Δικαστήριο. Άρα είναι μετρημένα κουκιά. Βέβαια, δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό που εγώ περιγράφω θεωρητικά.

Αναφορικά με τη νέα προκλητική ενέργεια, στο Καστελόριζο, ακόμη κι αν δεν έγινε από την επίσημη Τουρκία. Θεωρείται σωστή την αντίδραση της Ελλάδας, ειδικά όταν μιλάμε για ένα απλό drone και όχι ένα ερευνητικό πλοίο;

“Η δική μου άποψη είναι πως όταν μιλάμε για το Καστελόριζο στις 28 Σεπτεμβρίου και μέχρι πριν από 10 μέρες ήμασταν στα πρόθυρα της σύρραξης με την Τουρκία η οποία έχει εστιάσει την προσοχή της στο Καστελόριζο, όταν μιλάμε για το Καστελόριζο σε αυτή τη χρονική στιγμή, η ελληνική πλευρά θα έπρεπε να έχει εγκλωβίσει ή και καταρρίψει το drone. Ήταν μη επανδρωμένο, δεν μιλάμε για απώλεια ανθρώπινης ζωής όπου τα μετράς αλλιώς τα πράγματα. Ήταν ένα drone που πέρασε πάνω από μία περιοχή τόσο ευαίσθητη το τελευταίο χρονικό διάστημα. Δεν μπορεί, λοιπόν, ενώ η προσοχή μας είναι στραμμένη στο Καστελόριζο, να επιτρέπουμε μία τέτοια προβοκάτσια. Εγώ σας λέω ότι δεν προήλθε από την επίσημη τουρκική ηγεσία και ήταν ιδιωτική πρωτοβουλία. Μπορεί να ήταν από κάποιους που θέλουν να τορπιλίσουν τον διάλογο, ή κάποιους που προέρχονται από τουρκικό βαθύ κράτος. Οτιδήποτε και να είναι, όταν ένα drone, μη επανδρωμένο, το οποίο βρίσκεται πάνω από το Καστελόριζο, σε μία περιοχή που υποτίθεται είναι “αστακός” από στρατιωτικής πλευράς, παίζει εμβατήρια, παίζει τον τουρκικό εθνικό ύμνο και ρίχνει μπογιά στην ελληνική σημαία, δεν μπορεί τίποτα λιγότερο να γίνει από ελληνικής πλευράς από τον εγκλωβισμό ή την κατάρριψή του. Βάζω τον εγκλωβισμό πρώτο, όχι γιατί η κατάρριψη είναι ακραία, το αντίθετο, αλλά με τον εγκλωβισμό θα παίρναμε και στοιχεία”.

Δεδομένου ότι στις συγκρούσεις Αζέρων-Αρμενίων υποβόσκει εμπλοκή Ρωσίας και Τουρκίας, πόσο θα πρέπει να ανησυχούμε σε παγκόσμιο επίπεδο;

“Ο Καύκασος είναι μία περιοχή που θεωρείται από τους Ρώσους ως πίσω αυλή τους. Η Ρωσία τήρησε μία στάση μετριοπαθή και ισορροπημένη, αντιθέτως με την Τουρκία που κινήθηκε με αμετροέπεια. Όλοι έλεγαν ότι υπάρχει ανάγκη για διάλογο και αποκλιμάκωση και η Τουρκία έλεγε όχι, καλά κάνει το Αζερμπαϊτζάν και να συνεχίσει. Αυτό από μόνο του δείχνει την αντίληψη της τουρκικής ηγεσίας. Αν, όμως, έχουμε μία σοβαρή, στρατιωτικού χαρακτήρα κλιμάκωση δεν νομίζω ότι θα έχουμε

Θεωρείτε ορθή τη στάση της Ελλάδας απέναντι στην Αρμενία; Υπάρχει κάποιος έμμεσος, έστω και αμυδρός, συσχετισμός των συγκρούσεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ με τα ελληνοτουρκικά;

“Η Ελλάδα συνδέεται βαθιά με το Αρμενικό στοιχείο. Η Τουρκία από την άλλη λέει ότι με το Αζερμπαϊτζάν είναι ένα έθνος, δύο κράτη. Σε καμία περίπτωση βέβαια δεν πρέπει να δούμε τη σύρραξη μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων από την οπτική των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Δεν μπορεί μία μοντέρνα χώρα να βλέπει τον εχθρό του εχθρού ως φίλο και τούμπαλιν. Σε καμία περίπτωση. Από εκεί και πέρα, μπορεί ο Καύκασος να μην είναι στην άμεση γειτονιά μας, αλλά είναι μία περιοχή στην οποία έχουμε ιστορική παρουσία και νομίζω ότι αυτό που πρέπει να παροτρύνουμε τις δύο πλευρές είναι να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου. Δεδομένοι οι ιστορικοί δεσμοί μας με την Αρμενία, δεδομένη η αντίληψη των Τούρκων ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι ίδιο έθνος, κι ας είναι άλλο κράτος, όπως είπε ο Καλίν. Μην βάλουμε στα ελληνοτουρκικά ένα ακόμη ζήτημα. Εμείς πρέπει να έχουμε μία στάση αρχής, η οποία έχει να κάνει με το ποιος επιτέθηκε, ποιος θέλει να αλλάξει το status quo. Εμένα μου μοιάζει ότι το Αζερμπαϊτζάν αυτή τη στιγμή, ακολουθώντας ένα μοτίβο της Τουρκίας και έχοντας το ίδιο εξοπλιστεί, επιθυμεί να αλλάξει το status quo. Κάθε τέτοια ενέργεια δεν μπορεί να είναι αποδεκτή”.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.